1. Inki Yehowa lenda sala sambu na kulungisa luzolo na yandi?

YEHOWA lenda kuma konso mutindu yina yandi me zola sambu na kulungisa luzolo na yandi. Mu mbandu, Yehowa me kumaka Longi, Muntu yina ke pesaka bantu kikesa mpi Muntu yina ke longaka nsangu ya mbote. Yai mwa mitindu yina Yehowa lenda kuma sambu na kulungisa lukanu na yandi. (Yez. 48:17; 2 Bak. 7:6; Bag. 3:8) Ata mpidina, yandi ke sadilaka bantu sambu na kulungisa balukanu na yandi. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Bak. 1:3, 4) Yehowa lenda pesa beto mpi mayele ti ngolo ya kukuma konso mutindu yina sambu na kulungisa luzolo na yandi. Mambu yai yonso ya beto me tubila kele na kati ya bantendula ya zina ya Yehowa mutindu bantu ya mayele yina ke longukaka Biblia ke monisaka yo.

2. (a) Sambu na nki bantangu ya nkaka beto lenda mona nde Yehowa lenda sadila beto ve? (b) Inki beto ta longuka na disolo yai?

² Beto yonso ke zolaka nde Yehowa kusadila beto kansi bantu ya nkaka ke ndimaka ve nde Yehowa lenda sadila bo. Sambu na nki? Bo ke monaka nde bo me fwana ve sambu bo me kuma bambuta, mambu ya luzingu to makuki na bo ke pesa bo ve nswa. Kansi, bantu ya nkaka ke vandaka na kiese na mambu yina bo ke salaka mpi bo ke zolaka kusala mingi kuluta. Disolo yai ta tubila mutindu Yehowa lenda pesa beto yina beto kele na yo mfunu sambu na kulungisa lukanu na yandi. Na nima, beto ta tadila masolo ya Biblia yina ke monisa mutindu Yehowa pesaka  bansadi na yandi mpusa mpi ngolo ya kulungisa lukanu na yandi. Diaka, beto ta mona mutindu beto lenda pesa Yehowa dibaku ya kusadila beto.

3. Inki mutindu Bafilipi 2:13 ke monisa nde Yehowa lenda pesa beto mpusa ya kulungisa lukanu na yandi?

³ Tanga Bafilipi 2:13. * Yehowa lenda pesa beto mpusa ya kulungisa lukanu na yandi. Inki mutindu yandi lenda sala yo? Bo lenda zabisa beto nde dibundu kele ti mfunu ya kusala kima mosi buna. To bankuluntu lenda tanga mukanda ya Betele ya ke monisa nde na bwala mosi mpusa na kisalu ya Kimfumu kele mingi. Beto lenda kudiyula nde, ‘Inki mono lenda sala sambu na kusadisa na kisika yina mpusa kele? To bo me pesa beto kisalu mosi ya mpasi mpi beto ke kudiyangisa kana beto ta kuka kusala yo mbote. To na nima ya kutanga baverse, nge lenda kudiyula nde, “Inki mutindu mono lenda sadila baverse yai sambu na kusadisa bantu ya nkaka?’ Yehowa ta pusa beto ve na kingolo-ngolo na kusala diambu mosi buna. Kansi, kana yandi ke mona nde beto kele kibeni ti luzolo ya kusala kisalu na yandi, yandi lenda pesa beto mpusa ya kusala yo.

4. Inki mutindu Yehowa lenda pesa beto ngolo ya kulungisa luzolo na yandi?

⁴ Yehowa lenda pesa beto mpi ngolo ya kulungisa lukanu na yandi. (Yez. 40:29) Yandi lenda pesa beto mpeve santu sambu yo pesa beto ngolo. (Kub. 35:30-35) Na nzila ya dibundu, Yehowa ke longaka beto mutindu ya kusala bisalu na yandi. Kana nge ke zaba ve mbote mutindu ya kusala kisalu mosi buna, lomba bampangi na kusadisa nge. Diaka, lomba Tata na beto ya zola “ngolo yina me luta ngolo ya bantu.” (2 Bak. 4:7; Luka 11:13) Biblia kele ti bambandu mingi ya bantu yina Yehowa pesaka mpusa mpi ngolo ya kulungisa lukanu na yandi. Ntangu beto ke tadila masolo yai, mona na mabanza mutindu Yehowa lenda sadila nge bonso bo.

5. Inki malongi beto ke baka na mutindu mpi ntangu yina Yehowa sadilaka Moize sambu na kugulusa bansadi na yandi?

⁵ Yehowa kumisaka Moize muntu yina gulusaka bantu ya Izraele. Kansi nki ntangu Yehowa sadilaka Moize? Moize longukaka “mayele yonso ya bantu ya Ezipte,” keti Yehowa sadilaka yandi na nima ya kulonguka mambu yai? (Bis. 7:22-25) Ve, Yehowa sadilaka Moize kaka na nima ya kusadisa yandi na kukuma muntu ya kudikulumusa mpi ya mawete. (Bis. 7:30, 34-36) Yehowa pesaka Moize kikesa ya kutuba na ntwala ya bamfumu ya kuluta ngolo ya Ezipte. (Kub. 9:13-19) Inki malongi beto ke baka na mbandu ya Moize? Yehowa ke sadilaka bantu yina ke monisaka bikalulu na yandi mpi bayina ke tudilaka yandi ntima sambu yandi pesa bo ngolo.—Bafil. 4:13.

6. Mutindu Yehowa sadilaka Barzilai sambu na kusadisa ntotila Davidi ke longa beto nki?

⁶ Bamvula mingi na nima, Yehowa sadilaka Barzilai na kusadisa ntotila Davidi. Davidi ti bantu na yandi vandaka ‘nzala, ya kulemba mpi na nzala ya masa’ ntangu bo vandaka kutina Absalomi, mwana ya Davidi. Barzilai yina vandaka mununu tulaka luzingu na yandi mpi ya bantu na yandi na kigonsa sambu na kusadisa Davidi ti bantu na yandi. Ata Barzilai vandaka mununu, yandi yindulaka ve ata fioti nde Yehowa lenda sadila yandi. Kansi, yandi sadilaka bima yina yandi vandaka na yo sambu na kusadisa bansadi ya Nzambi. (2 Sam. 17:27-29) Yo ke longa beto nki? Yo  vanda beto kele minunu to baleke, Yehowa lenda sadila beto sambu na kusadisa bampangi yina me konda bima na insi na beto to na insi ya nkaka. (Bing. 3:27, 28; 19:17) Ata bampangi yango ke zingaka ntama, beto lenda pesa makabu sambu na kisalu ya ke salamaka na ntoto ya mvimba sambu makabu yina kusadisa dibundu na kusadisa bampangi ya me bwila mpasi na konso ntangu mpi konso kisika yina.—2 Bak. 8:14, 15; 9:11.

7. Inki mutindu Yehowa sadilaka Simeoni mpi nki mutindu yo ke pesa beto kikesa?

⁷ Yehowa silaka Simeoni, yina vandaka mununu na Yeruzalemi, nde yandi ta fwa ve kana yandi me mona ve Mesia. Yo kele pwelele nde lusilu yina pesaka Simeoni kikesa kibeni sambu banda ntama Simeoni vandaka kuvingila kumona Mesia. Yehowa sakumunaka yandi sambu na lukwikilu mpi kukanga ntima na yandi. Kilumbu mosi, “na ngolo ya mpeve, Simeoni kwisaka na tempelo.” Kuna, yandi monaka Yezu, yina vandaka mwana mpi Yehowa sadilaka Simeoni sambu na kutubila mbikudulu ya mwana yai yina ta kuma Kristu. (Luka 2:25-35) Ata yo ke monana nde Simeoni zingaka diaka mingi ve sambu na kumona mutindu Yezu salaka kisalu ya kusamuna, yandi monisaka ntonda na dibaku yina mpi yandi ta mona mambu mingi ya mbote na bilumbu ke kwisa. Na nsi-ntoto ya mpa, Simeoni ta mona mutindu luyalu ya Yezu ta natila bantu yonso balusakumunu. (Kuy. 22:18) Beto mpi lenda monisa ntonda mutindu Yehowa ke sadilaka beto na kisalu na yandi.

8. Inki mutindu Yehowa lenda sadila beto mutindu yandi sadilaka Barnabasi?

⁸ Na mvu-nkama ya ntete ya ntangu na beto, Yozefi yina vandaka ti kikalulu ya kukaba, kudipesaka sambu Yehowa kusadila yandi. (Bis. 4:36, 37) Ntembe kele ve nde sambu Yozefi vandaka kupesa bantu ya nkaka kikesa, bantumwa bingaka yandi Barnabasi, disongidila “Mwana ya Ndembikilu.” Mu mbandu, ntangu Saule kumaka Mukristu, bampangi mingi vandaka kuwa boma ya kupusana pene-pene na yandi sambu yandi vandaka kuniokula mabundu. Kansi, na kiese yonso Barnabasi sadisaka Saule mpi yo ke monana nde Saule sepelaka mingi na lusadisu ya Barnabasi. (Bis. 9:21, 26-28) Na nima, bankuluntu ya Yeruzalemi bakaka lukanu ya kupesa bampangi yina vandaka kuzinga ntama na Antioshe ya Siria kikesa. Bo tindaka nani? Barnabasi! Bo ponaka muntu ya mbote. Biblia ke tuba nde Barnabasi “yantikaka kupesa bo yonso kikesa na kubikala ya kwikama na Mfumu ti lukanu ya ngolo.” (Bis. 11:22-24) Mutindu mosi bubu, Yehowa lenda sadisa beto na kukuma “mwana ya ndembikilu” sambu na bampangi. Mu mbandu, yandi lenda sadila beto sambu na kulembika bantu yina me fwila. To yandi lenda sadila beto na kukwenda kutala to kubinga na telefone muntu yina ke bela to ke niokwama na mabanza sambu na kupesa yandi kikesa. Keti nge ta bika nde Yehowa kusadila nge mutindu yandi sadilaka Barnabasi?—1 Bate. 5:14.

9. Mutindu Yehowa sadilaka mpangi Vasily na kukuma ngungudi ya mbote, ke longa beto nki?

⁹ Yehowa sadisaka mpangi Vasily na kukuma ngungudi ya mbote. Ntangu Vasily kumaka nkuluntu ti bamvula 26, yandi vandaka kuwa boma nde yandi me fwana ve na kusadisa bampangi, mingi-mingi bayina vandaka kukutana ti bampasi. Kansi, nkuluntu mosi ya me salaka mingi pesaka yandi formasio, yandi longukaka mpi mambu mingi ntangu yandi kotaka Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Kimfumu. Vasily salaka bikesa ya kununga boma na yandi. Mu mbandu, yandi sonikaka mwa mambu yina yandi lenda sala. Ntangu yandi kumaka kusala mambu yina yandi sonikaka, malembe-malembe yandi vandaka diaka ve kuwa boma.  Yandi ke tuba nde: “Mambu yina vandaka kupesa mono boma me kumaka kupesa mono kiese. Ntangu Yehowa ke sadisaka mono na kuzwa verse ya me fwana sambu na kupesa mpangi kikesa, yo ke pesaka mono kiese mingi.” Bampangi, kana beno bika nde Yehowa kusadila beno mutindu yandi sadilaka Vasily, yandi lenda pesa beno makuki ya kulungisa mikumba ya nene na dibundu.

10. Abigaile salaka nki mpi mbandu na yandi ke longa beto nki?

¹⁰ Ntotila Saule vandaka kulanda Davidi ti bantu na yandi yo yina bo vandaka na mfunu ya lusadisu. Bantu ya Davidi lombaka Nabale, yina vandaka mvwama na Izraele mwa madia. Bo lombaka sambu bo taninaka mameme ya Nabale na ntoto ya zelo na zelo. Kansi muntu yai ya bwimi buyaka kupesa bo madia. Davidi waka makasi mpi bakaka lukanu ya kufwa Nabale ti bantu yonso ya nzo na yandi. (1 Sam. 25:3-13, 22) Kansi, Abigaile, nkento ya Nabale vandaka kitoko mpi mayele. Yandi monisaka kikesa, bwaka na makulu ya Davidi mpi bondilaka yandi na kubasisa ve menga sambu na kuvutula mbi na mbi. Na mayele yonso yandi songaka Davidi na kutudila Yehowa ntima. Bangogo ya kudikulumusa mpi ya mayele ya Abigaile simbaka ntima ya Davidi. Davidi bakisaka nde Yehowa muntu tindaka Abigaile. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigaile yedisaka bikalulu yina pusaka Yehowa na kusadila yandi. Mutindu mosi, Yehowa lenda sadila bampangi-bankento yina ke vandaka mayele mpi ke bakisaka mambu mbote sambu na kupesa mabuta mpi bampangi kikesa.—Bing. 24:3; Tito 2:3-5.

11. Inki bana ya Shalumi ya bankento salaka mpi banani ke landa mbandu na bo bubu yai?

¹¹ Bamvula mingi me luta, bana ya Shalumi ya bankento vandaka na kati ya bantu yina Yehowa sadilaka sambu na kuyidika bibaka ya Yeruzalemi. (Neh. 2:20; 3:12) Ata papa na bo vandaka mfumu, bana ya Shalumi ya bankento vandaka na kiese ya kusala kisalu yina ya mpasi mpi ya kigonsa. Bo vandaka ve bonso bantu ya bwala Tekoa yina “bantu na bo ya lukumu kudikulumusaka ve sambu na kusala kisalu.” (Neh. 3:5) Yindula kiese yina bana ya Shalumi waka ntangu kisalu ya kutunga manaka na nima bilumbu 52. (Neh. 6:15) Bubu yai, bampangi mingi ya bankento ke vandaka na kiese ya kusala kisalu ya ntangu yonso, mu mbandu kutunga mpi kuyidika banzo ya kimfumu. Dibundu ya Yehowa kele ti mfunu ya bampangi-bankento ya mayele, ya kikesa mpi ya kwikama sambu na kusala bisalu yai.

12. Inki mutindu Yehowa lenda sadila beto mutindu yandi sadilaka Tabita?

¹² Yehowa sadisaka Tabita na kusala “bisalu mingi ya mbote mpi kupesa bantu makabu mingi ya mawa” mingi-mingi mifwidi. (Bis. 9:36) Sambu yandi vandaka kukaba mpi vandaka mawete, bantu mingi dilaka ngolo ntangu yandi fwaka. Yo yina ntangu ntumwa Piere futumunaka yandi, bo sepelaka mingi. (Bis. 9:39-41) Mbandu ya Tabita ke longa beto nki? Yo vanda beto kele bambuta to baleke, batata to bamama, beto lenda sadisa bampangi na beto.—Baeb. 13:16.

13. Inki mutindu Yehowa sadilaka mpangi Ruth mpi nki Ruth bakisaka?

¹³ Mpangi Ruth, yina vandaka nsoni-nsoni zolaka kukuma misionere. Ntangu yandi vandaka leke, yandi vandaka kusamuna nzo na nzo sambu na kukabula batrakiti. Yandi ke tuba nde “mono sepelaka mingi ti kisalu yango.” Ya kieleka, kusamuna nzo na nzo mpi kulonga bantu nsangu ya Kimfumu ya Nzambi vandaka ve pete sambu na yandi. Ata Ruth vandaka nsoni-nsoni, yandi kumaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso ntangu yandi lungisaka  bamvula 18. Na 1946, yandi kotaka nzo-nkanda ya Gileadi mpi na nima yandi kwendaka kusala na Hawaii mpi na Japon. Yehowa sadilaka yandi sambu na kumwanga nsangu ya mbote na bansi yina. Na nima ya kusamuna nsangu ya mbote bamvula pene-pene ya 80, Ruth ke tuba nde: “Yehowa ke pesaka mono kikesa ntangu yonso. Yandi me sadisaka mono na kuvanda diaka ve nsoni-nsoni. Yo yina, mono me kumaka kundima nde Yehowa lenda sadila konso muntu yina ke tudilaka yandi ntima.”

14. Mukanda ya Bakolosai 1:29 ke lomba beto na kusala nki kana beto ke zola nde Yehowa kusadila beto?

¹⁴ Banda ntama, Yehowa ke sadilaka bansadi na yandi sambu na kusala mambu mingi. Inki mutindu yandi lenda sadila nge? Yo ke tadila mpusa na nge ya kudipesa na kisalu ya Nzambi. (Tanga Bakolosai 1:29.) Kana nge ke kudipesa kibeni sambu Yehowa kusadila nge, yandi lenda sadisa nge na kukuma nsamuni mosi ya kikesa, longi ya mbote, muntu ya me zaba kupesa kikesa, nsadi ya mayele, nduku ya mbote to mutindu ya nkaka yina yandi me zola sambu na kulungisa lukanu na yandi.

15. Mutindu 1 Timoteo 4:12, 15 ke monisa yo, baleke lenda bondila Yehowa na kusadisa bo na kusala nki?

¹⁵ Inki beto ta tuba sambu na baleke yina ke kuma bambuta? Dibundu ya Yehowa kele ti mpusa mingi ya baleke ya kikesa yina ke zola kukuma bansadi ya kisalu. Na mabundu mingi, bankuluntu kele mingi kuluta bansadi ya kisalu. Baleke, keti beno ke monisaka mpusa ya kubaka mikumba? Bampangi ya nkaka ke tubaka nde: “Kuvanda nsamuni me fwana sambu na mono, mono kele ve ti mfumu ya mikumba.” Kana nge ke yindulaka mutindu yai, samba Yehowa na kusadisa nge na kukuma ti mpusa mpi ngolo ya kusala bikesa sambu nge kuma nsadi ya kisalu. (Longi 12:1) Dibundu ya Yehowa kele ti mfunu ya lusadisu na nge!—Tanga 1 Timoteo 4:12, 15.

16. Inki beto fwete lomba Yehowa mpi sambu na nki?

¹⁶ Yehowa lenda kumisa nge mutindu yonso yina yandi me zola sambu na kulungisa luzolo na yandi. Yo yina, lomba yandi na kupesa nge mpusa mpi ngolo ya kusala kisalu na yandi. Nge vanda mbuta to leke, sadila ntangu, ngolo mpi bima na nge ya nkaka sambu na kukumisa Yehowa. (Longi 9:10) Kana nge ke wa boma nde nge me fwana ve, nge lenda vidisa dibaku ya nene ya kusadila Yehowa. Beto yonso kele ti dibaku ya nene ya kusala ata mambu ya fioti sambu na kupesa Tata na beto ya zola lukumu yina yandi me fwana na kubaka.