1-2. (a) Sambu na nki bitumba ya Armagedoni kele mbote sambu na bantu? (b) Inki bangiufula beto ta longuka na disolo yai?

KETI nge me waka dezia bantu ke binga bitumba yina bantu ke nwana ti babombe to kisumbula mosi ya ngolo nde “Armagedoni”? Biblia ke tendula nde Armagedoni kele bitumba ya mbote yina ta nata kiese. (Kus. 1:3) Bitumba ya Armagedoni ta bebisa ve ntoto kansi yo ta gulusa bantu. Inki mutindu?

² Biblia ke monisa nde bitumba ya Armagedoni ta gulusa bantu ntangu yo ta fwa baluyalu ya nsi-ntoto. Bantu ya mbi ta fwa kansi bantu ya mbote ta guluka. Diaka, yo ta gulusa bantu na mutindu yo ta tanina ntoto sambu yo beba ve. (Kus. 11:18) Bangiufula iya ta sadisa beto na kubakisa bakieleka yai mbote-mbote: Armagedoni kele nki? Inki mambu ta salama na ntwala nde Armagedoni kuyantika? Inki mutindu beto lenda guluka? Inki mutindu beto lenda bikala ya kwikama mutindu nsuka me finama?

3. (a) Ngogo “Armagedoni” ke tendula nki? (b) Mutindu Kusonga 16:14, 16 ke monisa yo, sambu na nki Armagedoni kele ve kisika mosi na ntoto?

³ Tanga Kusonga 16:14, 16. Ngogo “Armagedoni” kele kaka mbala mosi na Masonuku mpi yo me katuka na ngogo mosi ya Kiebreo yina ke tendula “Ngumba ya Megido.” (Kus. 16:16; noti na nsi ya lutiti) Megido vandaka mbanza mosi na Izraele ya ntama. (Yoz. 17:11) Armagedoni kele ve kisika mosi na ntoto. Yo ke tendula ntete-ntete kuvukana ya “bantotila ya ntoto ya mvimba” sambu na kunwanisa Yehowa. (Kus. 16:14) Beto ta sadila mpi ngogo “Armagedoni” na disolo yai sambu na kutubila bitumba yina ta salama kaka na nima ya ntangu yina bantotila ya ntoto ta vukana. Inki mutindu beto me zaba nde Armagedoni kele kisika mosi ya kifwani? Ya ntete, kele ve ti ngumba mosi yina bo ke bingaka ngumba ya Megido. Ya zole,  na banziunga ya Megido kisika kele fioti kibeni sambu “bantotila ya ntoto ya mvimba,” basoda na bo ti binwaninu na bo ya bitumba kukuka na kisika yina. Ya tatu, mutindu beto ta mona yo na disolo yai, bitumba ya Armagedoni ta yantika ntangu “bantotila ya ntoto” ta nwanisa bansadi ya Nzambi na ntoto ya mvimba.

4. Sambu na nki Yehowa bingaka bitumba ya nene ya nsuka Armagedoni?

⁴ Sambu na nki Yehowa fwanisaka bitumba ya nene ya nsuka ti Megido? Bantu vandaka kunwana bitumba mingi na Megido mpi na balweka ya Yizrele. Na mabaku ya nkaka, Yehowa sadisaka bansadi na yandi na kununga bitumba yina. Mu mbandu, “pene-pene ya bamasa ya Megido” Nzambi sadisaka Baraki, Zuzi ya Izraele, na kununga basoda ya Kanana yina Sisera vandaka kutwadisa. Baraki mpi profete ya nkento Debora tondaka Yehowa sambu yandi gulusaka bo na mutindu ya kuyituka. Bo yimbaka nde: ‘Bambwetete na zulu nwanisaka Sisera. Masa ya Kishoni nataka bo.’—Baz. 5:19-21.

5. Inki mutindu bitumba ya Armagedoni me swaswana ti bitumba yina Baraki nwanaka?

⁵ Baraki ti Debora sukisaka nkunga na bo ti bangogo yai: “Yo yina, O Yehowa, bika nde bambeni na nge yonso kufwa, kansi bika nde bantu yina ke zolaka nge kuvanda bonso ntangu yina ke basika na nkembo na yo.” (Baz. 5:31) Mutindu mosi, na Armagedoni, bambeni ya Nzambi ta fwa kansi bantu yina ke zolaka yandi ta guluka. Bitumba ya Baraki me swaswana ti bitumba ya Armagedoni. Na Armagedoni, bansadi ya Nzambi ta nwana ve mpi ta vanda ve ti binwaninu. Biblia ke tuba nde: “Beno ta vanda ngolo kana beno bikala pima mpi beno tula ntima” na Yehowa mpi na basoda na yandi ya zulu.—Yez. 30:15; Kus. 19:11-15.

6. Inki Yehowa lenda sadila sambu na kufwa bambeni na yandi na Armagedoni?

⁶ Inki mutindu Nzambi ta nunga bambeni na yandi na Armagedoni? Yandi lenda sadila bima mingi. Mu mbandu, kunikana ya ntoto, mvula ya matadi to nsemo ya nzasi. (Yobi 38:22, 23; Ezek. 38:19-22) Yandi lenda sala mpi nde bambeni kunwana bo na bo. (2 Bans. 20:17, 22, 23) Yandi lenda sadila mpi bawanzio sambu na kufwa bantu ya mbi. (Yez. 37:36) Yo vanda konso mayele yina Nzambi ta sadila, yandi ta nunga mpenza. Nzambi ta fwa bambeni na yandi yonso kansi bantu yonso ya mbote ta guluka.—Bing. 3:25, 26.

7-8. (a) Na kutadila 1 Batesalonika 5:1-6, inki nsangu bamfumu ya luyalu ta tuba yina bantu me tubaka ntete ve? (b) Sambu na nki nsangu yina ya luvunu ta vanda kigonsa?

⁷ Bantu ta tuba nde “ngemba mpi lutaninu’’ na ntwala nde “kilumbu ya Yehowa” kukwisa. (Tanga 1 Batesalonika 5:1-6.) Ngogo “kilumbu ya Yehowa” yina 1 Batesalonika 5:2 ke tubila, ke tendula “mpasi ya nene.” (Kus. 7:14) Inki mutindu beto ta zaba nde mpasi ya nene ke zola kuyantika? Biblia ke monisa nde bantu ta tuba nsangu mosi yina bo me tubaka ntete ve. Nsangu yai ta monisa nde mpasi ya nene ke zola kuyantika.

⁸ Nsangu yango kele yina Biblia tubilaka na ntwala, bantu ta tuba nde “ngemba mpi lutaninu.” Sambu na nki bamfumu ya luyalu ta tuba nsangu yai? Keti bamfumu ya mabundu mpi ta vukana ti bo na nsangu yai? Mbala ya nkaka, ata mpidina nsangu yai ya luvunu ta katuka na bademo. Yo ta vanda kigonsa sambu bantu ta mona nde bo me kuma kibeni na lutaninu na ntangu yina mpasi ya kuluta nene ke zola kuyantika. Ya kieleka, “kaka na ntangu yina lufwa ta kwisila bo na  kintulumukina, mutindu mpasi ya kubuta ke simbaka nkento yina kele na divumu.” Inki ta kumina bansadi ya kwikama ya Yehowa? Bo lenda yituka sambu kilumbu ya Yehowa ta yantika na kintulumukina, ata mpidina bo ta vanda ya kuyilama.

9. Inki mutindu Nzambi ta fwa nsi-ntoto ya Satana?

⁹ Yehowa ta fwa ve nsi-ntoto ya mvimba ya Satana na mbala mosi mutindu yandi salaka yo na bilumbu ya Noa. Yandi ta fwa ntete kitini mosi mpi na nima kitini ya nkaka. Yandi ta fwa ntete Babilone ya Nene disongidila mabundu yonso ya luvunu. Na nima, na Armagedoni yandi ta fwa kitini ya zole ya nsi-ntoto ya Satana, disongidila ngidika ya politiki, ya basoda mpi ya mumbongo. Beto tadila mutindu mambu yai zole ya nene ta salama.

10. Mutindu Kusonga 17:1, 6 mpi 18:24, ke monisa yo, sambu na nki Yehowa ta fwa Babilone ya Nene?

¹⁰ “Ndola yina bo ta pesa nkento ya nene ya ndumba.” (Tanga Kusonga 17:1, 6; 18:24.) Babilone ya Nene me fingisaka mingi zina ya Nzambi. Yo ke longaka mambu ya luvunu sambu na Nzambi. Bonso nkento ya ndumba, Babilone ya Nene me buyaka Yehowa mpi ke pesaka bamfumu ya luyalu maboko. Mabundu ya luvunu ke sadilaka ngolo mpi kiyeka na bo sambu na kuyiba bantu ya mabundu na bo mbongo. Bo me tiamunaka menga mingi ti ya bansadi ya Nzambi. (Kus. 19:2) Inki mutindu Yehowa ta fwa Babilone ya Nene?

11. ‘Mbisi ya mfinda ya mbwaki ya ngolo’ ke tendula nki mpi nki mutindu Nzambi ta sadila yo sambu na kufwa Babilone ya Nene?

¹¹ Yehowa ta sadila “bibongo kumi” ya “mbisi mosi ya mfinda ya mbwaki ya ngolo” sambu na kufwa “nkento ya nene ya ndumba.” Mbisi yai ya mfinda ya kifwani kele Nations-Unies. Bibongo kumi kele bamfumu ya luyalu yina ke pesaka Nations-Unies maboko. Na ntangu yina Nzambi me tulaka, bamfumu yina ya luyalu ta balukila Babilone ya kifwani. Bo “ta botula bima na yandi yonso mpi bo ta bika yandi kinkonga” ntangu bo ta botula bimvwama na yandi mpi ta monisa bisalu na yandi ya mbi. (Kus. 17:3, 16) Lufwa yai ya kintulumukina,  yina ta salama bonso na kilumbu mosi, ta pesa bantu yina ke pesaka yandi maboko mpasi. Diaka, banda ntama yandi me tubaka na lulendo yonso nde: “Mono me vanda bonso ntotila-nkento, mono kele ve mufwidi, mpi mono ta wa ve mawa ata fioti.”—Kus. 18:7, 8.

12. Yehowa ta pesa ve nzila nde bantu ya nsi-ntoto kusala nki, mpi sambu na nki?

¹² Nzambi ta pesa ve nzila nde bantu ya nsi-ntoto kufwa bansadi na yandi yina ke nataka zina na yandi na kiese yonso mpi me lemfukaka na nsiku na yandi ya kubasika na Babilone ya Nene. (Bis. 15:16, 17; Kus. 18:4) Bo ke salaka mpi ngolo na kusadisa bantu ya nkaka na kubasika na Babilone ya Nene. Bansadi ya Yehowa ta ‘baka ve bampasi’ yina Babilone ya Nene ta baka. Ata mpidina, lukwikilu na bo ta mekama.

13. (a) Gogi kele nki? (b) Mukanda ya Ezekiele 38:2, 8, 9 ke monisa nde nki ta nata Gogi na kisika ya kifwani yina Biblia ke binga Armagedoni?

¹³ Bitumba ya Gogi. (Tanga Ezekiele 38:2, 8, 9.) Na nima ya lufwa ya mabundu yonso ya luvunu, bansadi ya Nzambi mpamba ta bikala, bo ta vanda bonso nti mosi kaka yina me guluka na mupepe ya ngolo. Na nima, Satana ta wa makasi mingi, ebuna yandi ta pusa bademo na kutuba mambu ya luvunu, ‘mambu ya kupemama ya mvindu,’ sambu na kupusa bimvuka ya bantu na kunwanisa bansadi ya Yehowa. (Kus. 16:13, 14) Biblia ke binga kimvuka yina ya makanda “Gogi ya insi ya Magogi.” Ntangu bantu ya makanda ta nwanisa bansadi ya Nzambi, yo ta nata na bo na kisika ya kifwani yina Biblia ke binga Armagedoni.—Kus. 16:16.

14. Gogi ta bakisa nki?

¹⁴ Gogi ta tula ntima na “diboko ya kinsuni” disongidila basoda na yandi ya ngolo. (2 Bans. 32:8) Beto ta tudila Yehowa, Nzambi na beto ntima ntangu beto ta telema pima, ebuna ntangu bantu ya makanda ta mona beto, bo ta yindula nde beto kele bazoba. Nkutu, banzambi ya Babilone ya Nene yina ke monana ngolo ta gulusa yandi ve na “mbisi ya mfinda” mpi na  ‘bibongo na yo kumi.’ (Kus. 17:16) Gogi ta yindula nde yandi ta nunga. “Bonso matuti ya ke fika insi,” yandi ta nwanisa bansadi ya Yehowa. (Ezek. 38:16) Kansi, Gogi ta bakisa nde yandi me kangama na mutambu. Bonso Farao na Nzadi-Mungwa ya Mbwaki, Gogi ta bakisa nde yandi ke nwanisa Yehowa.—Kub. 14:1-4; Ezek. 38:3, 4, 18, 21-23.

15. Inki Kristu ta sala na Armagedoni?

¹⁵ Kristu ti bawanzio ta tanina bansadi ya Nzambi mpi ta fwa bantu ya Gogi. (Kus. 19:11, 14, 15) Inki ta kumina Satana, mbeni ya ntete-ntete ya Yehowa, yina ta kusa bantu mpi ta pusa bo na kunwanisa bansadi ya Nzambi na Armagedoni? Yezu ta losa yandi ti bademo na yandi na dibulu ya nda mpi kuna bo ta sala bamvula funda.—Kus. 20:1-3.

16. (a) Inki mutindu beto ke monisaka nde beto ‘me zaba Nzambi’? (b) Sambu na nki kuzaba Yehowa ta natila beto mambote na Armagedoni?

¹⁶ Yo vanda beto me salaka bamvula mingi na dibundu ya Yehowa to ve, sambu na kuguluka na Armagedoni, beto fwete monisa nde beto ‘me zaba Nzambi’ mpi ke “lemfukaka . . . na nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yezu.” (2 Bate. 1:7-9) Beto ke monisaka nde beto ‘me zaba Nzambi’ ntangu beto ke zolaka mambu yina yandi ke zolaka, ke buyaka mambu yina yandi ke buyaka mpi ke zitisaka bansiku na yandi. Beto ke monisaka mpi nde beto me zaba yandi ntangu beto ke zolaka yandi, ke lemfukilaka yandi mpi ke kudipesaka na yandi. (1 Yoa. 2:3-5; 5:3) Kana mambu ya beto ke sala ke monisa nde beto me zaba Nzambi, yo kele dibaku ya nene sambu yandi ta ‘zaba’ beto, ebuna beto ta guluka na Armagedoni. (1 Bak. 8:3) Sambu kana Nzambi me ‘zaba’ beto, yo ke tendula nde yandi me ndima beto.

17. Kulemfuka na “nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yezu” ke tendula nki?

¹⁷ “Nsangu ya mbote ya Mfumu na beto Yezu” kele bakieleka yonso yina yandi longaka yina kele na Ndinga ya Nzambi. Beto ke lemfukaka na nsangu ya mbote ntangu beto ke sadilaka  yo na luzingu na beto. Bulemfu yai ke tadila mpi kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete, kuzitisa minsiku ya Nzambi mpi kusamuna nsangu ya Kimfumu ya Nzambi. (Mat. 6:33; 24:14) Yo ke tadila mpi kusadisa Bakristu yina bo me tulaka mafuta na bisalu ya nene yina bo ke salaka.—Mat. 25:31-40.

18. Inki mutindu Bakristu yina bo me tulaka mafuta ta sadila mameme ya nkaka mambote mutindu bo mpi sadilaka bo?

¹⁸ Ntama mingi ve bansadi ya Nzambi yina bo me tulaka mafuta ta sadila “mameme ya nkaka” mambote mutindu bo mpi sadilaka bo. (Yoa. 10:16) Inki mutindu? Na ntwala nde bitumba ya Armagedoni kuyantika, Bakristu yonso 144 000 ta futumuka na zulu ti nitu ya kimpeve yina ke fwaka ve. Bo ta vanda na kati ya basoda ya Nzambi yina ta fwa Gogi mpi ta tanina “kimvuka mosi ya nene ya bantu” yina kele bonso mameme. (Kus. 2:26, 27; 7:9, 10) Ya kieleka, kimvuka yai ya nene ya bantu kele ti mukumba ya nene ya kusadisa bansadi ya Yehowa yina bo me tulaka mafuta na ntangu bo kele awa na ntoto!

19-20. Ata beto ke kutana ti bampasi, nki mutindu beto lenda bikala ya kwikama mutindu Armagedoni me finama?

¹⁹ Na bantangu yai ya nsuka, bansadi mingi ya Yehowa ke kutana ti bampasi. Ata mpidina, beto lenda vanda na kiese ntangu beto ke kanga ntima. (Yak. 1:2-4) Sambu na kukanga ntima, beto fwete samba mbala na mbala. (Luka 21:36) Katula kisambu, beto fwete longuka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu mpi kuyindula yo mingi, kuyindula mpi mutindu bambikudulu ya Biblia ke lungana. (Nk. 77:12) Kutanga, kuyindula mingi mpi kusamuna ta sadisa beto na kukumisa lukwikilu mpi kivuvu na beto ngolo.

²⁰ Yindula kiese yina nge ta wa ntangu Babilone ya Nene ta fwa mpi Armagedoni ta kwisa. Diambu ya kuluta mfunu, yindula kiese yina nge ta wa ntangu bantu yonso ta santisa zina ya Nzambi mpi ta ndima luyalu na yandi. (Ezek. 38:23) Ya kieleka, Armagedoni kele bitumba ya mbote sambu na bantu yina ke zabaka Nzambi, ke lemfukilaka Mwana na yandi mpi ta kanga ntima tii na nsuka.—Mat. 24:13.