1. Inki bampasi bansadi mingi ya Yehowa ke kutana ti yo bubu yai?

BUBU yai, bansadi mingi ya Yehowa ke kutana ti bampasi ya ngolo. Keti nge ke monaka yo mpi na dibundu na beno? Bampangi mingi ke belaka maladi ya ngolo to bo me fwisaka bantu yina bo vandaka kuzola mingi. Bankaka kele na mpasi ya ngolo sambu muntu ya dibuta na bo to nduku na bo me yambula kusadila Yehowa. Bampangi ya nkaka ke kutana ti bampasi ya bisumbula ya lugangu. Bampangi yai yonso kele ti mfunu ya kikesa. Inki mutindu beto lenda sadisa bo?

2. Sambu na nki bantangu ya nkaka ntumwa Polo vandaka na mfunu ya kikesa?

² Ntumwa Polo kutanaka ti mambu mingi ya mpasi. (2 Bak. 11:23-28) Yandi vandaka mpi kunwana ti “nsende na nsuni,” ziku yo vandaka maladi yina vandaka kuyangisa yandi. (2 Bak. 12:7) Diaka, yandi lembaka nitu ntangu Demasi, nduku na yandi ya kisalu yambulaka yandi “sambu [Demasi] zolaka ngidika yai ya bima.” (2 Tim. 4:10) Ata Polo vandaka Mukristu ya kikesa yina bo me tulaka mafuta mpi sadisaka bantu ya nkaka, bantangu ya nkaka yandi vandaka kulemba nitu.—Bar. 9:1, 2.

3. Banani sadisaka Polo mpi pesaka yandi kikesa?

³ Polo bakaka kikesa mpi lusadisu yina yandi vandaka ti yo mfunu. Inki mutindu? Yo kele pwelele nde Yehowa sadilaka mpeve santu na yandi sambu na kupesa Polo kikesa. (2 Bak. 4:7; Bafil. 4:13) Yehowa sadilaka mpi Bakristu ya nkaka sambu na kupesa yandi kikesa. Polo tubaka nde banduku na yandi ya nkaka ya kisalu vandaka ‘lusadisu yina pesaka yandi kikesa.’ (Bakol. 4:11, noti na nsi ya lutiti.) Mu mbandu, Aristarke, Tisike mpi Marko. Bo pesaka Polo kikesa mpi sadisaka yandi na bantangu ya mpasi. Inki bikalulu  sadisaka bampangi yai tatu na kupesa bantu ya nkaka kikesa? Inki mutindu beto lenda landa mbandu na bo sambu na kupesana kikesa mpi kusadisana?

4. Inki mutindu Aristarke monisaka nde yandi vandaka nduku ya kwikama ya Polo?

⁴ Aristarke, Mukristu mosi ya Tesalonika yina vandaka kuzinga na Masedonia vandaka nduku ya mbote yina kangamaka ngolo ti Polo. Biblia ke tubila disolo ya Aristarke na mbala ya ntete na nzietelo ya tatu ya Polo ya kimisionere na Efezo. Ntangu yandi salaka nzietelo ti Polo, kimvuka ya bantu kangaka yandi. (Bis. 19:29) Ntangu bo yambulaka yandi, Aristarke tinaka ve, yandi kangamaka kaka ti Polo. Na nima ya bangonda na Grese, yandi vandaka kaka ti Polo ata bambeni sosaka kufwa Polo. (Bis. 20:2-4) Na bamvu 58 ya ntangu na beto, ntangu bo tindaka Polo na boloko na Roma, Aristarke salaka nzietelo yina ya nda ti yandi mpi bo salaka kisumbula na maswa. (Bis. 27:1, 2, 41) Yo ke monana nde ntangu bo kumaka na Roma, Aristarke lutisaka mwa ntangu na boloko ti Polo. (Bakol. 4:10) Ya kieleka, nduku yai ya kwikama ya Polo pesaka yandi kikesa.

5. Mutindu Bingana 17:17 ke tuba yo, nki mutindu beto lenda monisa nde beto kele banduku ya kwikama?

⁵ Bonso Aristarke, beto lenda monisa nde beto kele banduku ya kwikama ya bampangi na beto ntangu beto ke kangama ti bo na bantangu ya kiese mpi na “bantangu ya mpasi.” (Tanga Bingana 17:17.) Bampangi na beto lenda vanda kaka ti mfunu ya kikesa ata ntangu bampasi yina bo kutanaka na yo me mana. Mu mbandu, tata ya Frances * fwaka na maladi ya kansere mpi na nima ya bangonda tatu, mama na yandi mpi fwaka na maladi ya kansere. Yandi ke tuba nde: “Mambu yina beto me kutanaka ti yo ke pesaka beto mpasi tii bubu yai. Mono ke pesaka matondo na banduku na mono ya kwikama yina ke zabaka nde mono ke waka kaka mpasi ata bilumbu mingi me lutaka banda bibuti na mono me fwaka.”

6. Inki banduku ya kwikama ke salaka?

⁶ Banduku ya kwikama ke salaka bibansa sambu na kusadisa bampangi na bo. Mu mbandu,  munganga mosi songaka mpangi Peter nde yandi ke bela maladi mosi ya ngolo yina ta nata yandi na lufwa. Kathryn, nkento na yandi ke tuba nde: “Mpangi mosi ti nkento na yandi fidisaka beto na munganga, kilumbu yina bo songaka Peter nde yandi kele ti maladi ya ngolo. Bampangi yina tubaka nde bo ta yambula beto ve mpi bo vandaka ti beto ntangu yonso yina beto vandaka ti mfunu ya lusadisu na bo.” Yo kele kiese na kuvanda ti banduku ya mutindu yai, yina lenda sadisa beto na bantangu ya mpasi.

7-8. Mutindu Bakolosai 4:7-9 ke monisa yo, nki mutindu Tisike monisaka nde yandi vandaka muntu yina bo lenda tudila ntima?

⁷ Tisike, Mukristu ya distrike ya Asia yina vandaka na nsi ya luyalu ya Roma, vandaka nduku ya kwikama ya Polo. (Bis. 20:4) Na bamvu 55 ya ntangu na beto, Polo lombaka bampangi na kuvukisa mbongo sambu na kusadisa Bakristu ya Yudea mpi mbala ya nkaka yandi lombaka Tisike na kutwadisa kisalu yango. (2 Bak. 8:18-20) Na nima, na mbala ya ntete yina Polo vandaka na boloko na Roma, Tisike sadisaka na kunata bansangu mpi mikanda ya Polo na mabundu ya Azia sambu na kupesa bampangi kikesa.—Bakol. 4:7-9.

⁸ Tisike vandaka nduku yina Polo vandaka kutudila ntima. (Tito 3:12) Na ntangu yina, Bakristu yonso ve vandaka bantu yina bo lenda tudila ntima bonso Tisike. Pene-pene ya mvu 65 ya ntangu na beto, ntangu bo tulaka Polo na boloko na mbala ya zole, yandi sonikaka nde Bakristu mingi ya babakala ya provense ya Azia buyaka kuvanda ti yandi, mbala ya nkaka sambu bo vandaka kuwa boma ya bambeni. (2 Tim. 1:15) Kansi Polo tudilaka Tisike ntima mpi pesaka yandi kisalu ya nkaka. (2 Tim. 4:12) Ya kieleka, Polo sepelaka mingi mutindu yandi vandaka ti banduku ya mbote bonso Tisike.

9. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Tisike?

⁹ Beto mpi lenda vanda banduku yina bo lenda tudila ntima bonso Tisike. Mu mbandu, beto lenda sila bampangi nde beto ta sadisa bo mpi na nima beto fwete sadisa bo, disongidila, kupesa bo bima yina bo kele na yo mfunu. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Kana bampangi yina me bakisa kibeni nde beto ta sadisa bo, yo ta  pesa bo kikesa. Mpangi-nkento mosi ke ndimisa dibanza yai; yandi ke tuba nde: “Nge ta kudiyangisa diaka ve sambu nge ke zaba nde na ntangu ya me fwana mpangi yina tubaka nde yandi ta sadisa nge, ta lungisa mambu yina yandi silaka nge.”

10. Mutindu Bingana 18:24 ke monisa yo, nani lenda pesa bantu yina ke kutana ti bampasi kikesa?

¹⁰ Mbala mingi bampangi yina ke kutana ti bampasi to me lemba nitu ke bakaka kikesa na banduku yina bo ke tudilaka ntima. (Tanga Bingana 18:24.) Mpangi Bijay yina waka mpasi ntangu mwana na yandi ya bakala basikaka na dibundu ke tuba nde: “Mono vandaka kuzola kusonga muntu yina mono ke tudilaka ntima mutindu mono vandaka kudiwa.” Bo katulaka mpangi Carlos mukumba yina yandi vandaka ti yo na dibundu sambu na disumu yina yandi salaka. Yandi ke tuba nde: “Mono vandaka kuzola kusolula ti muntu yina mono ta songa mambu kukonda mpasi mpi yina ta tuba ve mambu yina ta pesa mono mpasi.” Bankuluntu sadisaka Carlos na diambu yina ya mpasi mpi yandi bakisaka nde bo vandaka bantu yina yandi vandaka kusosa. Yandi bakaka diaka kikesa ntangu yandi zabaka nde bankuluntu ke tubaka ve binsweki ya bantu mpi bo ta songa ve bantu ya nkaka mambu yina yandi songaka bo.

11. Inki lenda sadisa beto na kuvanda nduku yina bo lenda tudila ntima?

¹¹ Sambu na kuvanda nduku ya mbote mpi yina bo lenda tudila ntima, beto fwete vanda ntima-nda. Ntangu bakala ya Zhanna yambulaka yandi, Zhanna bakaka kikesa ntangu yandi solulaka diambu yango ti banduku na yandi. Yandi ke tuba nde: “Bo widikilaka mono na ntima-nda yonso ata mono vandaka kuvutukila diambu mosi mbala na mbala.” Nge mpi lenda vanda nduku ya mbote kana nge ke widikila mbote.

12. Marko vandaka nani mpi nki mutindu yandi monisaka kikalulu ya kusadisa bantu ya nkaka?

¹² Marko vandaka Muyuda ya Yeruzalemi. Kisoni na yandi Barnabasi vandaka misionere yina zabanaka mingi. (Bakol. 4:10) Yo ke monana nde dibuta ya Marko vandaka bamvwama; ata mpidina, Marko tulaka ve bima ya kinsuni na kisika ya ntete. Marko vandaka ti kikalulu ya kusadila bantu ya nkaka mpi yandi vandaka kusala yo na kiese. Mu mbandu, yandi salaka bantangu mingi ti ntumwa Polo mpi Piere. Ntangu bantumwa yai vandaka kulungisa mikumba na bo, Marko vandaka kusadisa bo na kulungisa bampusa na bo ya kinsuni. (Bis. 13:2-5; 1 Pie. 5:13) Polo tubaka nde Marko kele mosi ya “banduku na mono ya kisalu sambu na Kimfumu ya Nzambi,” mpi muntu yina “ke pesaka mono kikesa.”—Bakol. 4:10, 11, noti na nsi ya lutiti.

13. Inki mutindu 2 Timoteo 4:11 ke monisa nde Polo sepelaka ti kisalu ya mbote ya Marko?

¹³ Marko kumaka nduku ya Polo ya ngolo. Mu mbandu, ntangu Polo vandaka na boloko na Roma na mbala ya nsuka, pene-pene ya mvu 65 ya ntangu na beto, yandi sonikilaka Timoteo mukanda ya zole. Na mukanda yina, Polo lombaka Timoteo na kukwenda na Roma ti Marko. (2 Tim. 4:11) Yo kele pwelele nde Polo sepelaka ti kisalu ya mbote ya Marko, yo yina yandi vandaka na mfunu ya Marko na ntangu yina ya mfunu mingi. Marko sadisaka Polo mingi, mbala ya nkaka yandi vandaka kusumbila yandi bima ya kudia to bima ya kusonikila mikanda. Lusadisu yina Polo bakaka na Marko sadisaka yandi mingi na kukanga ntima na bantangu yina ya nsuka ya luzingu na yandi, na ntwala nde bo fwa yandi.

14-15. Inki Matayo 7:12 ke longa beto na yina me tala kusadisa bantu ya nkaka?

¹⁴ Tanga Matayo 7:12. Kana beto ke mona mpasi, beto ke sepelaka mingi na lusadisu yina  bantu ke pesaka beto. Ryan yina tata na yandi fwaka na aksida mosi ya ngolo ke tuba nde: “Kana beto kele na mpasi, beto ke kukaka ve kusala mambu yina beto ke salaka konso kilumbu. Lusadisu, ata ya fioti ya beto ke zwaka na bantangu ya mutindu yina ke sadisaka mingi.”

¹⁵ Kana beto ke tudila bantu dikebi mingi, beto lenda zaba mambu yina beto lenda sala sambu na kusadisa bo. Mu mbandu, mpangi-nkento mosi vandaka kufidisa Peter mpi Kathryn, yina beto tubilaka, na ntangu yonso yina munganga vandaka kubingisa bo. Peter mpi Kathryn vandaka kukuka diaka ve kunata kamio yo yina mpangi-nkento yina wakanaka ti bampangi ya dibundu sambu na kunata bo na kamio. Keti yo sadisaka Peter ti Kathryn? Kathryn ke tuba nde: “Beto waka bonso nde muntu me katula beto kizitu ya nene yina beto vandaka ti yo.” Ya kieleka, kumona ve mpamba mambu yina nge lenda sala sambu na kusadisa bampangi ata mambu yango kele ya fioti, yo ta pesa bo kikesa.

16. Inki dilongi ya mfunu beto ke baka na mbandu ya Marko na yina me tala kupesa bankaka kikesa?

¹⁶ Marko yina zingaka na mvu-nkama ya ntete, vandaka ti bisalu mingi. Yandi vandaka ti mikumba mingi ya kimpeve; mu mbandu, yandi sonikaka Evanzile yina kele ti zina na yandi. Ata mpidina, yandi vandaka kubumba ntangu ya kupesa Polo kikesa yo yina Polo vandaka kulomba yandi lusadisu kukonda mpasi. Angela, yina vandaka na mpasi ya lufwa ya muntu mosi ya dibuta na bo, sepelaka mingi mutindu bampangi vandaka kupesa yandi kikesa. Yandi ke tuba nde: “Kana banduku ke sadisa nge na luzolo yonso, nge ta kudiwa mbote na lweka na bo. Bo ke monisaka pwelele nde bo ke sala yo na kiese yonso.” Beto lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke vandaka ti kikalulu ya kupesa bampangi kikesa mpi kusadisa bo?’

17. Inki mutindu 2 Bakorinto 1:3, 4 ke pusa beto na kupesa bankaka kikesa?

¹⁷ Yo kele pete na kuzaba bampangi yina kele na mfunu ya kikesa. Beto lenda pesa bo kikesa na nsadisa ya mambu yina bampangi tubaka ntangu bo vandaka kupesa beto kikesa. Mpangi-nkento Nino yina nkaka na yandi ya nkento fwaka ke tuba nde: “Yehowa lenda  pesa bampangi ya nkaka kikesa na nzila na beto kana beto ke ndima nde Yehowa kusadila beto mutindu yina.” (Tanga 2 Bakorinto 1:3, 4.) Frances yina beto tubilaka ke tuba nde: “Mambu yina 2 Bakorinto 1:4 ke tuba kele kieleka. Beto lenda pesa bankaka kikesa na nsadisa ya kikesa yina bantu ya nkaka pesaka beto.”

18. (a) Sambu na nki bantu ya nkaka ke waka boma ya kupesa bankaka kikesa? (b) Inki lenda sadisa beto na kupesa kibeni bankaka kikesa? Pesa mbandu.

¹⁸ Beto fwete sosa mitindu ya kupesa bankaka kikesa ata beto ke wa boma ya kusala yo. Mu mbandu, beto lenda wa boma nde beto me zaba ve mambu yina beto lenda tuba to kusadila mpangi mosi yina kele na mpasi. Mpangi Polo yina kele nkuluntu ke yibuka bikesa yina bampangi ya nkaka salaka ntangu papa na yandi fwaka. Yandi ke tuba nde: “Yo vandaka mpasi sambu bampangi kusolula ti mono. Bo vandaka kusosa kibeni mambu ya kutuba. Kansi mono sepelaka kibeni ti mpusa na bo ya kupesa mono kikesa mpi kulembika mono.” Mpangi Tajon me kutanaka mpi ti diambu ya mutindu yai na nima ya kunikana ya ngolo ya ntoto. Yandi ke tuba nde: “Mono ke yibuka diaka ve ba message yonso yina bantu tindilaka mono na kilumbu yina landaka kunikana ya ntoto. Kansi mono ke yibuka nde bo vandaka kusosa mpenza kuzaba kana mono kele mbote.” Beto lenda vanda bantu ya ke pesaka kibeni bankaka kikesa kana beto ke monisa bo nde beto ke tudilaka bo dikebi.

19. Sambu na nki nge me baka lukanu ya kuvanda ‘muntu yina ke pesaka bankaka kikesa’?

¹⁹ Beto me kuma kibeni pene-pene ya nsuka ya nsi-ntoto yai yo yina, mambu ya nsi-ntoto ta landa kubeba mpi luzingu ta kuma diaka mpasi mingi. (2 Tim. 3:13) Kukonda kukuka ke salaka nde beto kutana ti mambu ya mpasi, yo yina beto ta vanda kaka ti mfunu nde bantu kupesa beto kikesa. Ntumwa Polo kangaka ntima na bampasi tii na nsuka ya luzingu na yandi mingi-mingi sambu na kikesa yina bampangi pesaka yandi. Lukanu na beto fwete vanda ya kuvanda banduku ya kwikama bonso Aristarke, banduku yina bo lenda tudila ntima bonso Tisike mpi banduku yina ke sadisaka na luzolo yonso bonso Marko. Kana beto ke sala mpidina, beto ta sadisa bampangi na kuvanda kaka ti lukwikilu ya ngolo.—1 Bate. 3:2, 3.