SAMBU luzingu me kuma mpasi na “bilumbu ya nsuka,” beto fwete landa kuvanda ntima-nda. (2 Timoteo 3:1-5) Bantu mingi ke vandaka ve ntima-nda. Bo ke sosaka mambote na bo mosi, ke zolaka kuswana mpi ke kudiyalaka ve. Yo yina beto fwete kudiyula nde: ‘Keti mono ke vandaka ve ntima-nda bonso bantu yina ke zingaka pene-pene ti mono? Kuvanda kibeni ntima-nda ke tendula nki? Inki mono lenda sala sambu mono kuma ntima-nda?’

Ngogo “ntima-nda” yina bo me sadila na Biblia ke tendula nki? Yo ke tendula kaka ve kunwana ti bampasi. Muntu ya ntima-nda ke kangaka ntima ti lukanu, disongidila, yandi ke vandaka ti kivuvu nde mambu ta bonga. Yandi ke tulaka ve dikebi kaka na yandi mosi, kansi yandi ke tulaka mpi dikebi na bantu ya nkaka, ata bayina me pesaka yandi makasi to me salaka yandi mbi. Yandi ke landaka kutula ntima nde bo ta kuma diaka banduku. Yo ke yitukisa ve sambu Biblia ke tuba nde zola ke vandaka ntima-nda. * (1 Bakorinto 13:4) Ntima-nda kele mpi kikalulu ya “mbuma ya mpeve.” (Bagalatia 5:22, 23) Yo yina, nki beto fwete sala sambu na kuvanda mpenza bantu ya ntima-nda?

Sambu na kuvanda ntima-nda beto fwete samba sambu na kulomba mpeve santu ya Yehowa, yina yandi ke pesaka na bantu yina ke tudilaka yandi ntima. (Luka 11:13) Mpeve yango kele ngolo mingi kuluta, kansi beto fwete sala mambu na kuwakana ti bisambu na beto. (Nkunga 86:10, 11) Yo ke tendula nde beto fwete sala ngolo na kumonisa ntima-nda konso kilumbu mpi kukumisa yo kikalulu na beto. Kansi bantangu ya nkaka beto lenda kuka ve. Inki lenda sadisa beto?

Beto fwete longuka mpi kulanda mbandu ya Yezu ya kukuka. Ntangu ntumwa Polo tubilaka bikalulu ya “kimuntu ya mpa,” yina mosi na yo kele mpi ntima-nda, yandi siamisaka beto nde: “Bika ngemba ya Kristu kuyala bantima na beno.” (Bakolosai 3:10, 12, 15) Sambu na kusala yo, beto fwete landa mbandu ya Yezu mpi kutula ntima ya mvimba nde Nzambi ta yidika mambu na ntangu ya me fwana. Mpidina, beto ta landa kuvanda ntima-nda ata diambu mosi buna kukumina beto.—Yoane 14:27; 16:33.

Beto yonso ke sepelaka nde nsi-ntoto ya mpa kukwisa. Kansi, beto ke longukaka kuvanda ntima-nda ntangu beto ke yindulaka mutindu Yehowa me monisilaka beto ntima-nda. Biblia ke ndimisa beto nde: “Yehowa ke sukinina ve na kulungisa lusilu na yandi, mutindu bantu ya nkaka ke yindulaka, kansi yandi ke monisila beno ntima ya nda, sambu yandi ke zola ve nde ata muntu mosi kufwa, kansi yandi ke zola nde bantu yonso kubalula ntima.” (2 Piere 3:9) Yo yina, kana beto ke yindula ntima-nda ya Yehowa, beto mpi ta monisila bampangi ya nkaka ntima-nda.  (Baroma 2:4) Na nki mambu beto fwete monisa ntima-nda?

Konso kilumbu, beto ke kutanaka ti mambu mingi yina ke lombaka nde beto monisa ntima-nda. Mu mbandu, yo ke lombaka kuvanda ntima-nda sambu na kuzenga ve bantu ya nkaka ndinga kana bo ke tuba na ntangu yina beto mpi kele ti ngindu ya mfunu ya kutuba. (Yakobo 1:19) Yo ke lombaka mpi kuvanda ntima-nda kana muntu me pesa beto makasi. Na kisika ya kusala mambu na swalu yonso, beto fwete yindula mutindu Yehowa mpi Yezu ke salaka mambu ntangu beto ke salaka bifu. Bo ke tulaka ve dikebi na bifu ya fioti-fioti yina beto ke salaka. Kansi, bo ke monaka mambu ya mbote yina beto ke salaka mpi ti ntima-nda yonso, bo ke bikilaka beto ntangu ya kusoba.—1 Timoteo 1:16; 1 Piere 3:12.

Beto fwete monisa mpi ntima-nda kana muntu me songa beto nde beto tubaka to salaka diambu mosi ya mbi. Mbala ya nkaka beto ke yantikaka ntete na kuwa makasi to kusosa kudinungisa. Kansi Biblia ke songa beto mutindu ya mbote ya kusala mambu. Yo ke tuba nde: “Kukanga ntima kele mbote kuluta kuvanda lulendo. Kuwa ve makasi nswalu, sambu kuwa makasi kele kidimbu ya zoba.” (Longi 7:8, 9, noti na nsi ya lutiti) Yo yina, ata bo me tuba mambu ya luvunu sambu na beto, beto fwete vanda ntima-nda mpi kuyindula mbote-mbote na ntwala ya kusala mambu. Yezu salaka mutindu yina ntangu bantu kusilaka yandi makambu.—Matayo 11:19.

Bibuti fwete vanda ntima-nda, mingi-mingi ntangu bo ke sadisa bana na bo na kutomisa bikalulu na bo mpi na kubuya banzala ya mbi. Beto baka mbandu ya Mattias, yina kele na Betele ya Scandinavie. Ntangu Mattias vandaka toko, banduku na yandi ya nzo-nkanda vandaka kuseka yandi sambu na balukwikilu na yandi. Bibuti na yandi zabaka ve mambu yina salamaka. Kansi na nima, bo monaka nde lukwikilu ya Mattias yantikaka kulemba. Gillis, papa ya Mattias ke tuba nde yo lombaka nde yandi ti nkento na yandi kumonisa ntima-nda na diambu yai. Mattias vandaka kuyula bangiufula bonso: “Nzambi kele nani? Keti Biblia kele kibeni Ndinga ya Nzambi? Inki ke ndimisa beto kibeni nde Nzambi muntu ke zola nde beto zitisa mambu yina beto ke zitisaka?” Yandi yulaka mpi papa na yandi nde: “Sambu na nki bo fwete sambisa mono kana mono ke zola diaka ve mpi ke kwikila diaka ve na mambu yina beno ke kwikilaka?”

Gillis ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mwana na beto vandaka kuyula bangiufula na makasi, makasi na yandi vandaka ve sambu na beto kansi sambu na kieleka, yandi vandaka kuyindula nde kieleka ke kumisa luzingu na yandi mpasi.” Inki mutindu Gillis sadisaka mwana na yandi? Gillis ke tuba nde, “Mono vandaka kubaka ntangu mingi ya kusolula ti yandi.” Mbala mingi Gillis vandaka kuwidikila Mattias mpi kuyula yandi bangiufula sambu na kubakisa mawi mpi mabanza na yandi. Bantangu ya nkaka Gillis vandaka kutendudila mwana na yandi diambu mosi mpi kubikila yandi ntangu mingi ya kuyindula na ntwala ya kusolula ti yandi diambu yango. Gillis ke tuba nde bantangu ya  nkaka yandi vandaka mpi na mfunu ya mwa bilumbu sambu na kuyindula mambu yina mwana na yandi tubaka. Sambu bo vandaka kusolula mbala na mbala, Mattias yantikaka kubakisa ntendula ya nkudulu, yandi bakisaka nde Yehowa ke zolaka beto mpi nde Yehowa kele ti nswa ya kuyala beto. Papa na yandi ke tuba nde: “Yo bakaka ntangu mpi bantangu ya nkaka yo vandaka ve pete, kansi malembe-malembe, yandi yantikaka diaka kuzola Yehowa. Mono ti nkento na mono ke vandaka na kiese kibeni sambu bikesa yina beto salaka sambu na kumonisa ntima-nda sadisaka Mattias ntangu yandi vandaka leke mpi beto simbaka ntima na yandi.”

Ntangu Gillis ti nkento na yandi vandaka kumonisa ntima-nda sambu na kusadisa mwana na bo, bo tulaka ntima nde Yehowa ta sadisa bo. Gillis ke tuba nde: “Mbala mingi mono vandaka kusonga Mattias nde beto ke zolaka yandi mingi yo yina beto vandaka kusamba mingi sambu Yehowa kusadisa yandi na kubakisa mambu.” Bibuti ya Mattias kele kibeni na kiese sambu bo monisaka ntima-nda mpi bo yambulaka ve!

Beto mpi fwete vanda ntima-nda ntangu beto ke sadisa muntu mosi ya dibuta to nduku yina ke belaka. Beto tubila Ellen, * yina ke zingaka mpi na Scandinavie.

Bamvula kiteso ya nana me luta, maladi ya ngolo ya ntu me bebisaka butomfu ya bakala ya Ellen. Maladi yai ke salaka nde yandi wa diaka ve kiese to mawa. Diambu yai ke yangisaka mingi Ellen. Yandi ke tuba nde: “Yo ke lombaka kuvanda ntima-nda mpi kusamba mingi.” Yandi ke yika nde: “Bafilipi 4:13 ke pesaka mono kikesa, yo ke tuba nde: ‘Sambu na mambu yonso, mono kele ti ngolo na nzila ya muntu yina ke pesaka mono ngolo.’” Na ngolo mpi lusadisu ya Yehowa, Ellen ke nungaka diambu yai ti ntima-nda yonso.—Nkunga 62:5, 6.

Ya kieleka, Yehowa kele mbandu ya mbote ya ntima-nda. (2 Piere 3:15) Biblia kele ti bambandu yina ke monisa mutindu Yehowa ke monisaka ntima-nda. (Nehemia 9:30; Yezaya 30:18) Keti nge ke yibuka mambu yina Yehowa salaka ntangu Abrahami yulaka yandi bangiufula mingi na yina me tala lukanu na yandi ya kufwa Sodome? Yehowa buyisaka ve Abrahami. Ti ntima-nda yonso yandi widikilaka bangiufula yonso yina Abrahami yulaka mpi mambu yina vandaka kuyangisa yandi. Na nima, Yehowa monisaka nde yandi tulaka dikebi na kuwa mambu yina Abrahami tubaka mpi silaka yandi nde yandi ta fwa ve Sodome ata bantu ya mbote kele kaka kumi na mbanza yina. (Kuyantika 18:22-33) Yehowa ke widikilaka beto ntangu yonso ti ntima-nda yonso mpi yandi ke salaka ve ata fioti mambu ya mbi!

Ntima-nda kele kibeni kikalulu mosi ya mfunu ya kimuntu ya mpa yina Bakristu yonso fwete lwata. Kana beto ke sala bikesa ya kumonisa ntima-nda, beto ta kumisa Tata na beto ya zola, Yehowa, yina ke monisaka ntima-nda mpi beto ta vanda na kati ya “bantu yina ta baka balusilu na nzila ya lukwikilu mpi ntima ya nda.”—Baebreo 6:10-12.