1, 2. Sambu na nki bibuti ya nkaka lenda kudiyangisa ntangu bana na bo ke zola kudipesa na Yehowa mpi kubaka mbotika?

BALONGOKI mingi ya Biblia ke kudipesaka na Yehowa mpi ke bakaka mbotika. Mingi na kati na bo kele baleke yina bibuti na bo kele Bambangi ya Yehowa, baleke yai me ponaka nzila ya mbote. (Nkunga 1:1-3) Kibuti yina kele Mbangi ya Yehowa ke vingilaka na kiese kilumbu yina mwana na yandi ta baka mbotika.—Fwanisa ti 3 Yoane 4.

² Kansi mambu ya nkaka lenda yangisa nge kibuti. Nge lenda mona baleke ya nkaka yina me bakaka mbotika ke zitisa mpenza ve bansiku ya Nzambi. Bankaka nkutu me yambulaka kieleka. Ya kieleka, nge lenda kudiyangisa ntangu nge ke yindula nde mwana na nge lenda yantika kusadila Yehowa kansi na nima yandi yambula kieleka. Yandi lenda kuma bonso Bakristu ya nkaka ya Efezo ya mvu-nkama ya ntete yina Yezu tubilaka nde: ‘Beno me bikisaka zola yina beno vandaka na yo ntete.’ (Kusonga 2:4) Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kukumisa lukwikilu  na bo ngolo “sambu bo yela mpi bo guluka”? (1 Piere 2:2) Mbandu ya Timoteo lenda sadisa bibuti.

3. (a) Inki mutindu Timoteo kumaka Mukristu, mpi nki mutindu yandi sadilaka mambu yina yandi vandaka kulonguka? (b) Inki mambu tatu ya mfunu Timoteo salaka ntangu yandi vandaka kulonguka?

³ Na mvu 47, ntumwa Polo kwendaka na Listre na mbala ya ntete. Ziku yandi kwendaka kuna ntangu Timoteo vandaka toko mpi vandaka kulonguka malongi ya Yezu. Timoteo vandaka kusadila mambu yina yandi vandaka kulonguka, mpi na nima ya bamvula zole, yandi kumaka kukwenda kutala bampangi na mabundu ti Polo. Kiteso ya bamvula 16 na nima, Polo sonikilaka Timoteo nde: ‘Landa kaka mambu yina nge longukaka mpi yina bo ndimisaka nge na kukwikila, sambu nge me zaba banani longaka nge yo mpi nde yantika bumwana nge me zaba masonuku ya santu [Masonuku ya Kiebreo], yina lenda kumisa nge mayele sambu nge guluka na nzila ya lukwikilu yina nge kele na yo na Kristu Yezu.’ (2 Timoteo 3:14, 15) Awa Polo ke tuba nde Timoteo (1) zabaka masonuku ya santu, (2) bo ndimisaka yandi na kukwikila mambu yina yandi longukaka, mpi Timoteo (3) kumaka mayele sambu yandi guluka na nzila ya lukwikilu na Yezu Kristu.

4. Inki nge ke sadilaka sambu na kulonga bana na nge Biblia? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

⁴ Sambu nge kele Mbangi ya Yehowa, nge ke zolaka nde mwana na nge kuzaba masonuku ya santu, disongidila, Biblia. Bana-Fioti mpi lenda longuka mambu mingi na Biblia mpi na bantu yina yo ke tubilaka. Dibundu ya Yehowa me basisaka mikanda mpi bavideo mingi yina bibuti lenda sadila sambu na kusadisa bana na bo. Inki mikanda mpi bavideo kele na ndinga na beno? Bana na beno fwete zaba mbote malongi ya Biblia sambu bo kumisa kinduku na bo ti Yehowa ngolo.

5. (a) ‘Kundimisa na kukwikila’ ke tendula nki? (b) Inki ke monisa nde bo ndimisaka Timoteo na kukwikila nsangu ya mbote ya Yezu?

⁵ Beto fwete suka ve kaka na kuzabisa bana masolo ya Biblia. Beto vila ve nde ‘bo ndimisaka Timoteo na kukwikila.’ Ngogo ya Kigreki ya bo me balula na kundimisa ke tendula “kusadisa na kubakisa” to “kundima nde diambu mosi kele ya kieleka.” Timoteo zabaka Masonuku ya Kiebreo “yantika bumwana.” Na nima, yandi ndimaka nde Yezu kele Mesia. Lukwikilu ya Timoteo kumaka ngolo yo yina yandi bakaka mbotika, kumaka misionere mpi vandaka kutambula ti Polo.

6. Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kukwikila malongi ya Biblia?

⁶ Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kukuma ti lukwikilu ya ngolo bonso Timoteo, sambu nge ‘ndimisa bo mpi na kukwikila’? Ya ntete, vanda ntima-nda. Yo ke lombaka ntangu sambu muntu kukuma ti lukwikilu ya ngolo. Kuyindula ve nde sambu nge ke kwikilaka na diambu mosi, bana na nge mpi fwete kwikila nswalu na yo. Konso mwana fwete sadila ‘mayele na yandi ya kuyindula’ sambu na kukwikila malongi ya Biblia. (Tanga Baroma 12:1.) Bibuti, beno kele ti mambu mingi ya kusala sambu na kusadisa bana na beno na kukumisa lukwikilu na bo ngolo, mingi-mingi kana bo ke yula bangiufula. Bika beto tadila malongi yina bibuti lenda baka na mbandu ya tata mosi.

7, 8. (a) Inki mutindu tata mosi ke monisaka ntima-nda ntangu yandi ke longaka mwana na yandi? (b) Inki ntangu yo me fwana kibeni na kumonisila mwana na nge ntima-nda?

⁷ Thomas, yina kele ti mwana ya nkento  ya bamvula 11 ke tuba nde, bantangu ya nkaka mwana na yandi ke yulaka yandi bangiufula bonso: “Keti Yehowa gangaka bima na nsadisa ya evolusio?” to “Sambu na nki beto ke kotaka ve na mambu ya politiki, mu mbandu, kupona bamfumu, to kubongisa mambu?” Thomas ke monaka nde bantangu ya nkaka, yo ke lombaka ve kusuka kaka na kuzabisa mwana mambu yina yandi fwete kukwikila. Thomas ke zabaka nde sambu muntu kukwikila, yo ke lombaka ve kaka kuzabisa yandi kima mosi ya nene, kansi kubanda na mambu mingi ya fioti-fioti.

⁸ Thomas ke zabaka mpi nde yandi fwete vanda ntima-nda sambu na kulonga mwana na yandi. Ya masonga, Bakristu yonso fwete vanda ntima-nda. (Bakolosai 3:12) Thomas ke bakisaka nde kulutisa ntangu mpi kusolula ti mwana na yandi, ta sadisa mwana na kukumisa lukwikilu na yandi ngolo. Yandi fwete sadisa mpi mwana na kubakisa malongi ya Biblia yina bo ke longaka yandi. Thomas ke tuba nde: “Mbala mingi kana beto ke tubila malongi ya mfunu, mono ti nkento na mono ke zolaka kuzaba kana mwana na beto ke kwikila kibeni mambu yina beto ke longa yandi mpi kana yandi ke baka yo na valere. Beto ke sepelaka mingi ntangu yandi ke yulaka bangiufula. Ya kieleka, mono ta kudiyangisa kana yandi ke ndima malongi kukonda kuyula bangiufula.”

9. Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kukwikila na Biblia?

⁹ Kana bibuti ke monisa ntima-nda ntangu bo ke longa bana na bo, bana ta bakisa “bunene, bunda, ntela, mpi mudindu” ya lukwikilu. (Baefezo 3:18) Bibuti fwete longa bana malongi yina ke wakana ti bamvula mpi mayele na bo. Ntangu lukwikilu ya bana ke yela, bo ta kuma kuzabisa bantu ya nkaka mpi banduku na bo mambu yina bo me longuka. (1 Piere 3:15) Mu mbandu, keti bana na nge ke kukaka kusonga bantu na nsadisa ya Biblia mambu yina ke kuminaka bafwa? Keti bo ke bakisaka malongi yango? * Kuvila ve nde yo kele mfunu nde nge monisa ntima-nda sambu na kusadisa mwana na nge na kukwikila malongi ya Biblia.—Kulonga 6:6, 7.

10. Inki ta sadisa bana na nge na kuyela mbote na kimpeve?

¹⁰ Ya kieleka mbandu na nge ya mbote ta sadisa bana na nge na kukumisa lukwikilu na bo ngolo. Mpangi-Nkento Stephanie, yina kele ti bana-bankento tatu ke tuba nde: “Ata ntangu bana na mono vandaka kibeni baleke, mono vandaka kudiyula nde ‘Keti mono ke zabisaka bo bikuma yina ke pusaka mono na kukwikila na Yehowa, na kuzola Yehowa mpi banzila na yandi ya lunungu? Keti bana na mono ke monaka pwelele nde mono ke zolaka Yehowa mingi?’ Bana na mono ta kuma kukwikila na Yehowa kana mono mosi ke kwikila na Yehowa.”

11, 12. Kuvanda mayele ke tendula nki, nki ke monisa nde kuyela na kimpeve me swaswana ti kuvanda ti bamvula mingi?

¹¹ Beto me mona nde Timoteo (1) zabaka Masonuku mpi (2) vandaka kukwikila mambu yina yandi longukaka. Kansi nki Polo zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde masonuku ya santu ta kumisa Timoteo ‘mayele sambu na kuguluka’?

¹² Étude perspicace des Écritures, Volime 2, ke tendula nde na Biblia, kuvanda mayele ke tendula mpi “kuzaba kusadila nzayilu mbote to kubakisa mambu mbote sambu  na kuyidika mambu, kutina bigonsa, kulungisa balukanu to kusadisa bantu ya nkaka na kusala mpi mutindu yina. Mayele me swaswana kibeni ti buzoba.” Biblia ke tuba nde “buzoba kele ya kukangama na ntima ya mwana.” (Bingana 22:15, noti na nsi ya lutiti) Sambu mayele me swaswana ti buzoba, mayele kele kidimbu ya ke monisa nde muntu me yela. Kuyela na kimpeve ke tendula kuwa Yehowa boma mpi kuzitisa bansiku na yandi, kansi yo ke tendula ve kukuma ti bamvula mingi.—Tanga Nkunga 111:10.

13. Inki mutindu baleke lenda monisa nde bo kele ti mayele yina ta sadisa bo na kuguluka?

¹³ Baleke yina ke yela mbote na kimpeve ke vandaka ve bantu “yina kitembo ke nikisaka mpi yina konso mupepe ya malongi ke nataka ndambu na ndambu.” (Baefezo 4:14) Kansi bo “ke sadilaka mayele na bo ya kuswaswanisa mambu . . . sambu na kuswaswanisa mambu ya mbote ti ya mbi.” (Baebreo 5:14) Bo ke bakaka balukanu ya mbote, ata ntangu bibuti to bambuta na bo kele ve kisika mosi ti bo. (Bafilipi 2:12) Mayele ya mutindu yai ta sadisa bo na kuguluka. (Tanga Bingana 24:14.) Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kukuma mayele? Nge fwete sala bikesa sambu bo bakisa mambu yina nge ke zolaka. Mambu ya nge ke tuba mpi ke sala fwete monisa bana nde nge ke salaka bikesa sambu na kuzitisa bansiku ya Nzambi.—Baroma 2:21-23.

14, 15. (a) Leke yina ke zola kubaka mbotika fwete yindula nki mambu? (b) Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kuyindula mambote yina bo ta baka kana bo ke zitisa bansiku ya Nzambi?

¹⁴ Sambu bana na nge kukuma ti lukwikilu ya ngolo, nge fwete suka ve kaka na kuzabisa bo mambu ya mbote mpi ya mbi. Nge fwete sadisa bo mpi na kuyindula na bangiufula bonso: ‘Sambu na nki Biblia ke buyisaka mambu yina bantu ya nkaka ke sepelaka ti yo? Inki ke ndimisa nde bansiku ya Biblia ke vandaka ntangu yonso sambu na mambote na beto?’—Yezaya 48:17, 18.

¹⁵ Kana mwana na nge ke zola kubaka mbotika, sadisa yandi mpi na kubakisa nde  mbotika kele ve lukanu ya kubaka na nsaka. Inki mutindu yandi ke tadilaka mukumba yina yandi ta kuma na yo na nima ya mbotika? Inki mambote yandi ta baka? Inki bampasi yandi lenda kutana ti yo? Inki ke monisa nde mambote kele mingi kuluta bampasi? (Marko 10:29, 30) Yo kele mfunu mingi na kuyindula mambu yai mbote-mbote na ntwala ya kubaka mbotika. Sadisa mwana na kuyindula mingi balusakumunu yina yandi ta baka kana yandi ke lemfukila Nzambi mpi bampasi yina yandi ta kutana ti yo kana yandi ke lemfukila ve Nzambi. Mpidina, yandi ta ndima nde kuzitisa bansiku ya Biblia ke vandaka ntangu yonso sambu na mambote na yandi.—Kulonga 30:19, 20.

16. Inki bibuti fwete sala kana mwana na bo yina me bakaka mbotika me yantika kulemba na kimpeve?

¹⁶ Inki nge ta sala kana na nima ya mbotika, mwana na nge ke sepela diaka ve ti kieleka? Mu mbandu, kana yandi me kuma kusepela mingi ti mambu ya nsi-ntoto to me kuma kudiyula kana yo me fwana kibeni nde yandi zitisa bansiku ya Nzambi? (Nkunga 73:1-3, 12, 13) Bikalulu ya nge ta monisa ta sadisa yandi na kulanda kusadila Yehowa to ve. Kutubila yandi ve mambu ya mbi, ata yandi kele leke to me yela. Sala mambu yina ta ndimisa yandi nde nge ke zolaka yandi mpi ke zola kusadisa yandi.

17, 18. Kana mwana ke sepela diaka ve ti kieleka, nki mutindu bibuti lenda sadisa yandi?

¹⁷ Leke yina me bakaka mbotika me kudipesaka na Yehowa. Yandi me silaka na kusadila Yehowa mpi kuzola yandi kuluta mambu yonso. (Tanga Marko 12:30.) Yo kele lusilu ya nene na meso ya Yehowa, beto mpi fwete tadila yo mutindu mosi. (Longi 5:4, 5) Yibusa mwana na nge mambu yai. Na ntwala ya kusala yo, longuka ntete mikanda yina dibundu ya Yehowa me basisaka sambu na bibuti. Na nima, na mutindu ya mbote mpi na ntangu ya mbote, zabisa mwana na nge nde lukanu na yandi ya kudipesa na Yehowa mpi ya kubaka mbotika kele lukanu mosi ya mfunu mingi mpi yo ta natila yandi balusakumunu mingi.

¹⁸ Mu mbandu, appendice “Les parents s’interrogent,” na Les jeunes s’interrogent — Réponses pratiques Volime 1, kele ti bandongisila ya mbote sambu na bibuti. Yo ke tuba nde bibuti fwete yindula ve nswalu nde mwana na bo me yambula kieleka, kansi bo fwete sala bikesa sambu na kuzaba mbote mambu yina ke yangisa mwana na bo. Mbala ya nkaka banduku ke nata yandi na banzila ya mbi to yandi ke kudiwaka yandi mosi. Diaka, mwana lenda kudiyangisa nde baleke ya nkaka na dibundu kele ti mikumba mingi kuluta yandi. Appendice yango ke tendula nde mambu ya mutindu yai ke tendula ve nde mwana na nge me yambula kieleka. Yo ke tendula kaka nde yandi ke kutana ti mambu ya nkaka ya mpasi. Appendice ke monisa mpi mambu yina bibuti fwete sala kana mwana me yantika kulemba na kimpeve.

19. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na kukuma ‘mayele sambu bo guluka’?

¹⁹ Bibuti, beno kele ti mukumba mpi dibaku ya nene ya ‘kusansa bana na beno na malongi mpi na balukebisu ya Yehowa.’ (Baefezo 6:4) Yo yina, beno fwete longa bana malongi ya Biblia mpi kusadisa bo na kukwikila mambu yina bo ke longuka. Ntangu lukwikilu na bo ta kuma ngolo, bo ta kudipesa na Yehowa mpi ta sadila yandi na ntima ya mvimba. Bika nde Ndinga ya Yehowa, mpeve na yandi mpi bikesa na beno kusadisa bana na kukuma ‘mayele sambu bo guluka.’