1, 2. Inki mutindu Davidi monisaka kwikama na yandi na Nzambi? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

SAULE ti basoda na yandi 3000 kwendaka kusosa Davidi na ntoto ya zelo na zelo ya Yuda sambu na kufwa yandi. Kansi na mpimpa mosi, Davidi ti bantu na yandi monaka Saule ti basoda na yandi. Bo yonso vandaka ya kulala; ebuna Davidi ti Abishai lutaka malembe basoda ya Saule mpi kumaka kisika Saule lalaka. Abishai songaka Davidi nde: “Pesa mono nzila ya kukangisa yandi na ntoto ti dikonga, kaka mbala mosi, yo ta lomba ve nde mono sala yo mbala zole.” Kansi Davidi buyaka mpi tubaka nde: “Kusala yandi mbi ve, sambu nani lenda nangula diboko na yandi sambu na kunwanisa muntu yina Yehowa me tulaka mafuta ebuna yandi baka ve ndola?” Davidi yikaka nde: “Na kutadila mabanza ya Yehowa, ngindu lenda kwisila mono ve ata fioti na kunangula diboko na mono sambu na kunwanisa muntu yina Yehowa me tulaka mafuta!”—1 Samuele 26:8-12.

 ² Davidi bakisaka mambu yina yandi fwete sala sambu na kubikala ya kwikama na Yehowa. Yandi zabaka nde yandi fwete zitisa Saule, mpi yandi vandaka ve ata fioti ti ngindu ya kusala Saule mbi. Sambu na nki? Sambu Nzambi muntu tulaka Saule ntotila ya Izraele. Bubu yai mpi, Yehowa ke zolaka nde bansadi na yandi yonso kuvanda ya kwikama na yandi mpi kuzitisa bantu yina yandi me bikaka nde bo yala.—Tanga Mika 6:8.

3. Inki mutindu Abishai monisaka kwikama na Davidi?

³ Abishai vandaka kuzitisa Davidi sambu yandi zabaka nde Nzambi ponaka Davidi na kuvanda ntotila. Kansi ntangu Davidi kumaka ntotila, yandi salaka masumu ya nene. Yandi salaka bizumba ti nkento ya Uria; na nima, yandi songaka Yoabi na kusala yonso sambu Uria kufwa na bitumba. (2 Samuele 11:2-4, 14, 15; 1 Bansangu 2:16) Sambu Yoabi vandaka mpangi ya Abishai, ziku Abishai waka mambu yina Davidi salaka; kansi yandi vandaka kaka kuzitisa Davidi. Diaka, Abishai vandaka mpi mfumu ya basoda; yandi lendaka kusadila kiyeka na yandi yina sambu na kukuma ntotila; kansi yandi salaka yo ve. Yandi landaka kusala ti Davidi mpi taninaka yandi na bambeni.—2 Samuele 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. (a) Inki mutindu mbandu ya Davidi ke sadisa beto na kuvanda ya kwikama na Nzambi? (b) Inki bambandu ya nkaka beto ta tadila?

⁴ Davidi bikalaka ya kwikama na Yehowa luzingu na yandi ya mvimba. Ntangu yandi vandaka toko, yandi fwaka Goliati, muntu mosi ya nene, yina vandaka kufinga Yehowa mpi bantu ya Izraele. (1 Samuele 17:23, 26, 48-51) Ntangu Davidi vandaka ntotila yandi salaka masumu mpi Natani, profete ya Yehowa, sungikaka yandi. Davidi ndimaka mbala mosi masumu na yandi mpi balulaka ntima. (2 Samuele 12:1-5, 13) Ntangu Davidi kumaka mununu, yandi pesaka bima mingi ya ntalu sambu bo tunga tempelo ya Yehowa. (1 Bansangu 29:1-5) Yo ke pwelele nde, ata Davidi salaka masumu ya nene, yandi yambulaka ve Nzambi ata fioti. (Nkunga 51:4, 10; 86:2) Na disolo yai, beto ta tadila mbandu ya Davidi mpi ya bantu ya nkaka ya ntangu na yandi; beto ta longuka mpi mutindu beto lenda kangama ngolo na Yehowa kuluta na bantu ya nkaka. Beto ta tadila mpi bikalulu ya nkaka yina ta sadisa beto na kuvanda ya kwikama.

5. Kifu yina Abishai salaka ke longa beto nki?

⁵ Abishai zolaka kufwa Saule sambu na kusosa kumonisa nde yandi kele ya kwikama na Davidi. Kansi Davidi zabaka nde kufwa “muntu yina Yehowa me tulaka mafuta” kele mbi; yo yina, yandi bikaka ve nde Abishai kufwa ntotila. (1 Samuele 26:8-11) Yo ke longa beto nki? Kana beto ke bakisa ve na nani beto fwete vanda ntete ya kwikama, beto fwete tadila minsiku ya Biblia yina lenda sadisa beto.

6. Ata beto ke butukaka ti nzala ya kukangama ti banduku mpi bantu ya dibuta, sambu na nki beto fwete keba?

⁶ Beto ke butukaka ti nzala ya kukangama ti bantu ya beto ke zolaka, mu mbandu  banduku to bantu ya dibuta na beto. Kansi sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, ntima lenda kusa beto. (Yeremia 17:9) Yo yina, kana muntu mosi ya beto ke zolaka ke sala mambu ya mbi mpi me buya kieleka, beto fwete vila ve nde kwikama na beto na Yehowa me luta kuvanda ya kwikama na konso muntu yina.—Tanga Matayo 22:37.

7. Inki mutindu mpangi-nkento mosi bikalaka ya kwikama na Nzambi ata na ntangu ya mpasi?

⁷ Kana bo me basisaka muntu ya dibuta na beno na dibundu, nge lenda monisa Yehowa nde nge kele kaka ya kwikama na Yandi. Beto baka mbandu ya mama ya Anne, yina bo basisaka na dibundu. Kilumbu mosi yandi zabisaka Anne na telefone nde yandi ke zola kukwenda kutala yandi. ^[1] (Tala noti na nsuka ya disolo.) Yandi tubaka nde yandi ke wa mpasi kibeni mutindu bantu ya dibuta ke tubisaka yandi ve. Anne waka mpasi; yandi songaka mama na yandi nde yandi ta sonikila yandi mukanda. Na ntwala ya kusonika, Anne tadilaka minsiku ya Biblia. (1 Bakorinto 5:11; 2 Yoane 9-11) Na nima, yandi sonikilaka mama na yandi mpi tendudilaka yandi na mawete nde, yandi muntu buyaka dibuta ntangu yandi salaka disumu mpi buyaka kubalula ntima. Anne songaka mama na yandi nde, sambu na kuvanda na kiese, yandi fwete vutukila Yehowa.—Yakobo 4:8.

8. Inki bikalulu ta sadisa beto na kubikala ya kwikama na Nzambi?

⁸ Na bilumbu ya Davidi, bansadi ya kwikama ya Nzambi vandaka mpi bantu ya kudikulumusa, ya mawete, mpi ya kikesa. Beto tadila mutindu bikalulu yai lenda sadisa beto na kubikala ya kwikama na Yehowa.

9. Sambu na nki Abnere sosaka kufwa Davidi?

⁹ Yonatani mwana ya Saule mpi Abnere mfumu ya basoda ya Izraele, monaka mutindu Davidi natilaka Ntotila Saule ntu ya Goliati. Yonatani kumaka nduku ya Davidi mpi bikalaka ya kwikama na yandi. (1 Samuele 17:57–18:3) Kansi Abnere salaka ve mpidina. Nkutu na nima, yandi vukanaka ti Saule ntangu Saule sosaka kufwa Davidi. (1 Samuele 26:1-5; Nkunga 54:3) Yonatani ti Abnere zabaka nde Nzambi ponaka Davidi na kukuma ntotila na kisika ya Saule. Kansi ntangu Saule fwaka, Abnere vukanaka ve ti Davidi. Yandi sosaka nkutu kutula Ishe-bosheti, mwana ya Saule, ntotila. Yo lenda vanda nde  Abnere vandaka mpi na nzala ya kukuma ntotila; ziku yo yina yandi vukisaka nitu ti nkento mosi ya Ntotila Saule. (2 Samuele 2:8-10; 3:6-11) Sambu na nki Yonatani salaka ve mambu bonso Abnere? Sambu yandi vandaka ya kwikama na Yehowa mpi vandaka muntu ya kudikulumusa; kansi Abnere ve.

10. Inki ke monisa nde Absalomi vandaka ve ya kwikama na Nzambi?

¹⁰ Absalomi, mwana ya Ntotila Davidi, kangamaka ve na Nzambi sambu yandi vandaka ve muntu ya kudikulumusa. Yandi sosaka kukuma ntotila; yo yina, yandi bakaka ‘pusu-pusu mosi, bampunda, mpi babakala 50 sambu na kubaka ntinu na ntwala na yandi.’ (2 Samuele 15:1) Yandi bendaka mpi bantu mingi ya Izraele na kulanda yandi. Yandi sosaka nkutu kufwa tata na yandi Davidi, ata yandi zabaka nde Yehowa muntu kumisaka Davidi ntotila ya Izraele.—2 Samuele 15:13, 14; 17:1-4.

11. Masolo ya Biblia ya ke tubila Abnere, Absalomi, mpi Baruki ke longa beto nki?

¹¹ Kana muntu ke kudikulumusa ve mpi ke zola kuvanda ti kiyeka mingi, yo ke vandaka mpasi nde yandi bikala ya kwikama na Nzambi. Beto ke zolaka Yehowa, mpi beto ke sosaka ve kaka mambote na beto mosi; beto ke vandaka mpi ve ntima-mbi bonso Abnere ti Absalomi. Yo yina beto fwete sosa ve kuzwa mbongo mingi to kisalu mosi yina ta kumisa beto bantu ya lukumu. Yo ta bebisa bangwisana na beto ti Yehowa. Na nsungi mosi buna, Baruki, sekretere ya Yeremia, kumaka ti nzala ya bima yina yandi vandaka ve ti yo; yandi vandaka kusadila diaka ve Yehowa na kiese. Yehowa zabisaka Baruki nde: “Tala! Mono ke bwisa bima yina mono tungaka, mpi mono ke tumuna bima yina mono kunaka—insi ya mvimba. Kansi nge ke sosa bima ya nene sambu na nge mosi. Bika kusosa bima ya mutindu yai.” (Yeremia 45:4, 5) Baruki lemfukilaka Yehowa. Beto mpi, beto fwete lemfukila Yehowa, sambu ntama mingi ve yandi ta fwa nsi-ntoto yai.

12. Sambu na nki kusosa kaka mambote na beto mosi ta monisa nde beto kele ve ya kwikama na Yehowa?

¹² Mpangi Daniel na Mexique sosaka kuzaba na nani yandi fwete bikala ya kwikama. Yandi zolaka kukwela nkento mosi yina vandaka ve Mbangi ya Yehowa. Daniel ke tuba nde: “Ata ntangu mu kumaka mupasudi-nzila, mu vandaka kaka kusonikila yandi.”  Na nima, Daniel bakisaka nde yandi vandaka kusosa kaka mambote na yandi mosi. Yandi vandaka ve ya kwikama na Yehowa; yo lombaka nde yandi kudikulumusa. Yandi songaka nkuluntu mosi mambu yango. Daniel ke tuba nde: “Yandi sadisaka mono na kubakisa nde, sambu na kuvanda ya kwikama na Yehowa, mono fwete bika kusonikila mwana-nkento yina. Na nima ya kusamba mpi kudila mingi, mono sadilaka ndongisila na yandi. Ebuna mono kumaka kusamuna na kiese mingi .” Bubu yai Daniel me kwelaka nkento yina ke zolaka Yehowa mpi yandi kele nkengi ya nziunga.

13. Inki mutindu Natani bikalaka ya kwikama na Yehowa mpi na Davidi?

¹³ Kana beto kele ya kwikama na Yehowa, beto ta vanda mpi ya kwikama na bantu ya nkaka mpi kusadisa bo mbote. Profete Natani bikalaka ya kwikama na Yehowa mpi na Davidi. Ntangu Davidi salaka bizumba ti nkento mosi mpi fwaka bakala na yandi, Yehowa tindaka Natani na kulongisila yandi. Natani lemfukilaka Yehowa mpi salaka mambu ti kikesa. Yandi solulaka ti Davidi na mayele mpi na mawete yonso. Sambu na kusadisa Davidi na kubakisa nde yandi me sala masumu ya nene, yandi telaka Davidi disolo ya mvwama mosi, yina botulaka dimeme mosi kaka ya nsukami mosi. Disolo yina pesaka Davidi makasi mingi. Na nima Natani tubaka nde: “Muntu yango kele nge!” Davidi bakisaka nde yandi me sala disumu na ntwala ya Yehowa.—2 Samuele 12:1-7, 13.

14. Inki mutindu nge lenda vanda ya kwikama na Yehowa mpi na banduku, to na bantu ya dibuta na nge?

¹⁴ Kusala mambu na mawete ta sadisa nge na kuvanda ya kwikama na Yehowa mpi na bantu ya nkaka. Mu mbandu, nge lenda zaba nde mpangi mosi me sala disumu ya nene. Kana yandi kele nduku na nge to muntu ya dibuta na beno, nge lenda sosa kutanina bangwisana na beno. Kansi nge me zaba mbote nde kuvanda ntete ya kwikama na Yehowa kele kima ya kuluta mfunu. Bonso Natani, lemfukila Yehowa mpi solula ti mpangi yina na mawete yonso. Zabisa yandi na kusonga bankuluntu nswalu sambu bo sadisa yandi. Kana yandi me songa bankuluntu ve, kwenda kusonga bo. Kana nge sala mpidina, nge ta bikala ya kwikama na Yehowa, mpi nge ta sadila mpangi mambu na mawete yonso, sambu bankuluntu lenda sadisa yandi na kuvutukila bangwisana na yandi ti Yehowa. Bo ta sungika yandi na zola mpi na mawete yonso.—Tanga Levi 5:1; Bagalatia 6:1.

15, 16. Sambu na nki yo lombaka nde Ushai kuvanda kikesa sambu na kubikala ya kwikama na Nzambi?

¹⁵ Ushai vandaka nduku ya ngolo ya Ntotila Davidi. Ntangu bantu sosaka kukumisa Absalomi ntotila, yo lombaka nde Ushai kuvanda kikesa sambu na kubikala ya kwikama na Davidi mpi na Nzambi. Ushai zabaka nde  Absalomi me kwisa dezia na Yeruzalemi ti basoda na yandi mpi Davidi me tina. (2 Samuele 15:13; 16:15) Kansi nki Ushai salaka? Keti yandi yambulaka Davidi mpi vukanaka ti Absalomi? Ve. Ata Davidi kumaka mbuta mingi mpi bantu vandaka kusosa kufwa yandi, Ushai bikalaka ya kwikama na Davidi, ntotila yina Yehowa tulaka. Yo yina Ushai kwendaka kukutana ti Davidi na Ngumba ya Banti ya Olive.—2 Samuele 15:30, 32.

¹⁶ Davidi songaka Ushai na kuvutuka na Yeruzalemi mpi kusala bonso nde yandi me kuma nduku ya Absalomi; mpidina, Absalomi ta wa ndongisila na yandi na kisika ya kulanda ndongisila ya Ahitofele. Ushai monisaka kikesa mpi tulaka luzingu na yandi na kigonsa sambu na kulemfukila Davidi mpi kubikala ya kwikama na Yehowa. Davidi sambaka Yehowa na kusadisa Ushai, mpi Yehowa sadisaka yandi. Absalomi sadilaka ndongisila ya Ushai mpi buyaka ndongisila ya Ahitofele.—2 Samuele 15:31; 17:14.

17. Sambu na nki beto fwete vanda kikesa sambu na kuvanda ya kwikama?

¹⁷ Beto fwete vanda kikesa sambu na kubikala ya kwikama na Yehowa mpi kulemfukila yandi na kisika ya kusala mambu yina bantu ya dibuta, banduku ya kisalu to bamfumu ya luyalu ke songa beto. Beto baka mbandu ya Taro, na Japon. Banda na kileki, yandi vandaka kusala kaka mambu yina ke sepedisa bibuti na yandi. Yandi vandaka kulemfukila bibuti na yandi na mambu yonso sambu yandi vandaka kuzola bo. Kansi ntangu yandi yantikaka kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa, bibuti na yandi buyisaka yandi. Yo pesaka yandi mpasi; yandi vandaka nkutu kukuka ve kuzabisa bo nde yandi me baka lukanu ya kukwenda na balukutakanu. Taro ke tuba nde: “Bo waka makasi mingi mpi bamvula mingi bo buyaka nde mu kwenda kutala bo. Mono lombaka Yehowa kikesa ya kulungisa lukanu na mono. Bubu yai bo me sobaka, mpi mono ke kwendaka kutala bo mbala na mbala.”—Tanga Bingana 29:25.

18. Nki malongi nge me baka na disolo yai?

¹⁸ Bonso Davidi, Yonatani, Natani mpi Ushai, beto ta vanda na kiese kana beto kele ya kwikama na Yehowa. Beto ke sosaka ve ata fioti kuvanda bonso Abnere mpi Absalomi, bantu ya kukonda kwikama. Ya kieleka, beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi ke salaka bifu. Kansi beto fwete monisa Yehowa nde, kubikala ya kwikama na yandi kele kima ya kuluta mfunu na luzingu na beto.