1. Inki ntendula Biblia ke pesaka mbala mingi sambu na ngogo disipline?

NGOGO “disipline” ke tendulaka nki sambu na nge? Bantu mingi ke monaka mbala mosi ndola. Kansi disipline ke tendulaka kaka ve ndola. Biblia ke tuba nde disipline kele mbote sambu na beto, bantangu ya nkaka Biblia ke wakanisaka yo ti nzayilu, mayele, zola mpi luzingu. (Bingana 1:2-7; 4:11-13) Yo kele mpidina, disipline ya Nzambi ke monisaka nde yandi ke zolaka beto mpi ke zolaka nde beto zinga mvula na mvula. (Baebreo 12:6) Ata bantangu ya nkaka disipline ya Nzambi ke tendulaka ndola, ndola yango ke vandaka ve ata fioti ya nku to ya mbi. Ya kieleka, ntendula ya mbote ya ngogo “disipline” kele kupesa malongi, mutindu bibuti ke longaka bana yina bo ke zolaka.

2, 3. Inki mutindu disipline lenda tendula mpi malongi to ndola? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

² Yindula mbandu yai. Johnny, leke mosi ya bakala vandaka kusakana ti balo na nzo. Mama na yandi songaka yandi nde: “Johnny, kusakana ve ti balo na nzo, yo lenda bebisa kima mosi.” Kansi Johnny lemfukilaka ve mama na yandi, yandi landaka kusakana ti balo na nzo. Balo bulaka na dibungu mosi mpi yo pasukaka. Inki mama ya Johnny salaka sambu na kusungika yandi?  Mama na yandi tendudilaka yandi diambu ya mbi yina yandi salaka. Yandi zolaka nde Johnny kubakisa nde yo kele mbote na kulemfukila bibuti mpi nde bansiku ya bibuti kele mbote mpi mpasi ve na kuzitisa. Sambu na kusadisa Johnny na kubaka dilongi, mama na yandi monaka mpi nde yandi fwete botula balo ya Johnny mwa ntangu fioti sambu yo longa yandi. Johnny sepelaka ve, kansi yo sadisaka yandi na kuyibuka nde kana yandi ke zitisa ve bibuti, yo ta natilaka yandi bampasi.

³ Bakristu kele mpi bantu ya dibuta ya Nzambi. (1 Timoteo 3:15) Tata na beto Yehowa kele ti nswa ya kuzabisa beto mambu ya mbote mpi ya mbi mpi kusungika beto kana beto me lemfukila yandi ve. Diaka, kana mambu ya beto me sala me natila beto bampasi, ndola yina Yehowa ke pesaka na zola lenda sadisa beto na kuyibuka mfunu ya kulemfukila yandi. (Bagalatia 6:7) Nzambi ke zolaka beto mingi mpi ke zolaka ve nde beto mona mpasi.—1 Piere 5:6, 7.

4. (a) Inki mutindu Yehowa ke zolaka nde beto sungika bantu ya nkaka? (b) Inki beto ta longuka na disolo yai?

⁴ Kana beto ke sungika mwana to longoki ya Biblia na nsadisa ya Biblia, yo lenda sadisa bo na kukuma Bakristu. Beto ke sadilaka Biblia sambu na kulonga balongoki na beto mambu ya mbote, kusadisa bo na kubakisa mpi “kuzitisa mambu yonso” ya Yezu longaka. (Matayo 28:19, 20; 2 Timoteo 3:16) Yehowa ke zolaka nde beto longa bo mutindu yai sambu bo mpi lenda sadisa bantu ya nkaka na kulanda Kristu. (Tanga Tito 2:11-14.) Bika beto tadila ntangu yai bangiufula tatu ya mfunu: (1) Inki mutindu disipline ya Nzambi ke monisaka nde yandi ke zolaka beto? (2) Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya bantu yina Nzambi pesaka ndola? (3) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa mpi ya Mwana na yandi ntangu beto ke pesa disipline?

5. Inki mutindu disipline ya Yehowa ke monisaka nde yandi ke zolaka beto?

⁵ Yehowa ke sungikaka mpi ke longaka beto sambu yandi ke zolaka beto. Yandi ke zolaka nde beto vanda banduku na yandi mpi beto zinga mvula na mvula. (1 Yoane 4:16) Yandi ke vwezaka beto ve mpi ke monaka beto ve mpamba. (Bingana 12:18) Kansi Yehowa ke tulaka dikebi na bikalulu na beto ya mbote mpi me pesaka beto nswa ya kupona. Keti nge ke monaka mutindu malongi mpi lutwadisu yina beto ke bakaka na Biblia, na mikanda na beto, na bibuti na beto to na bankuluntu ke monisaka nde Yehowa ke zolaka beto? Ya kieleka, ntangu bankuluntu ke sungikaka beto na mawete mpi na zola yonso na ntwala nde beto bakisa mbi yina beto me sala, bo ke landaka mbandu ya zola ya Yehowa.—Bagalatia 6:1.

6. Inki mutindu disipline ke monisaka zola ya Nzambi ata muntu yina me baka yo me fwana diaka ve na kuvanda ti mikumba?

⁶ Bantangu ya nkaka, disipline ke tendulaka kaka ve kupesa bandongisila. Kana mpangi me sala disumu ya nene, yandi ta fwana diaka ve na kuvanda ti mikumba na dibundu. Kana yo salama, disipline yina ta monisa nde Nzambi ke zolaka yandi. Mu mbandu, yo lenda sadisa yandi na kumona mfunu ya kutanga diaka Biblia mingi, kuyindula mingi mpi kusamba mingi. Kusala mambu yai lenda sadisa yandi na kukumisa diaka ngolo kinduku na yandi ti Yehowa. (Nkunga 19:7) Na nima ya bantangu, yandi lenda vutukila mikumba na yandi. Ngidika ya kubasisa muntu na dibundu ke monisaka zola ya Yehowa sambu yo ke taninaka dibundu na bupusi ya mbi. (1 Bakorinto 5:6, 7, 11) Sambu Nzambi ke sungikaka ntangu yonso na lunungu, yo ke sadisaka muntu yina bo me basisa na dibundu na kubakisa mbi yina yandi salaka. Yo lenda sadisa yandi na kubalula ntima.—Bisalu 3:19.

7. Shebna vandaka nani mpi nki kikalulu ya mbi yandi kumaka na yo?

⁷ Sambu na kubakisa mfunu ya disipline, beto tubila bantu zole yina Yehowa sungikaka. Shebna, muntu mosi ya Izraele yina zingaka na bilumbu ya ntotila Ezekiasi, mpi Graham, mpangi-bakala mosi ya bilumbu na beto. Shebna vandaka “mfumu ya nzo,” ziku ya nzo ya ntotila Ezekiasi, mpi yandi vandaka ti kiyeka ya nene. (Yezaya 22:15) Kansi Shebna kumaka lulendo mpi zolaka nde bantu kubakisa nde yandi kele mfunu mingi. Nkutu yandi salaka maziamu ya ntalu sambu na yandi mosi mpi kumaka kutambula na ‘bapusu-pusu ya nkembo.’—Yezaya 22:16-18.

8. Inki mutindu Yehowa sungikaka Shebna, nki mambote yo natilaka Shebna?

⁸ Sambu Shebna kumaka kusosa lukumu, Nzambi katulaka kiyeka na yandi mpi pesaka yo Eliakimi. (Yezaya 22:19-21) Mambu yai salamaka ntangu ntotila Senakeribi ya Asiria bakaka lukanu ya kunwanisa Yeruzalemi. Na nima, Senakeribi tindaka bilandi na yandi mpi basoda mingi sambu na kupesa Bayuda boma mpi kupusa Ezekiasi na kulemfukila yandi. (2 Bantotila 18:17-25) Ezekiasi tindaka Eliakimi mpi babakala zole sambu na kukutana ti bilandi ya Senakeribi. Shebna, yina kumaka sekretere na ntangu yina, vandaka mpi na kati ya babakala yina zole. Mambu yai ke monisa nde ziku Shebna kudikulumusaka mpi waka ve makasi ntangu Yehowa katulaka yandi kiyeka. Yandi ndimaka na ntima ya mvimba kiyeka ya fioti yina bo pesaka yandi. Mbandu ya Shebna lenda longa beto mambu tatu.

9-11. (a) Inki malongi ya mfunu beto ke baka na mbandu ya Shebna? (b) Mutindu Yehowa sadilaka Shebna mambu ke longa nge nki?

⁹ Ya ntete, mutindu Shebna vidisaka kiyeka na yandi ke longa beto nde “lulendo ke vandaka na ntwala ya kubwa.” (Bingana 16:18) Beto lenda vanda ti mikumba mingi na dibundu, mpi bampangi ya nkaka lenda yindula nde beto kele mfunu mingi. Kana mpidina, keti beto ke kudikulumusaka? Keti beto ke yibukaka nde Yehowa muntu me pesaka beto makuki mpi ke sadisaka beto na kusala mambu ya mbote? (1 Bakorinto 4:7) Ntumwa Polo pesaka lukebisu yai: “Mono ke zabisa konso muntu na kati na beno na kuyindula ve nde yandi kele mfunu kuluta mutindu yandi kele, kansi na kuyindula na mutindu yina ke monisa nde yandi kele ti mabanza ya mbote.”—Baroma 12:3.

¹⁰ Ya zole, bandongisila ya ngolo yina Yehowa pesaka Shebna ke ndimisa beto nde ziku Yehowa ndimaka nde Shebna ta soba. (Bingana 3:11, 12) Bampangi yina me  vidisaka mikumba lenda baka dilongi na mambu yai. Na kisika ya kuwa makasi, bo fwete landa kusadila Yehowa na ntima ya mvimba. Bo fwete ndima nde disipline ke monisaka zola ya Yehowa. Beto vila ve nde nsuka-nsuka Tata na beto ta sakumuna bantu yina ke kudikulumusaka. (Tanga 1 Piere 5:6, 7.) Disipline yina Yehowa ke pesaka na zola lenda sadisa beto kana beto ke kudikulumusa mpi kele bonso ntoto ya tuma ya mbote.

¹¹ Ya tatu, mambu yina Yehowa sadilaka Shebna ke longa beto dilongi mosi ya mfunu. Ata disipline ya Yehowa ke monisa nde yandi ke mengaka masumu, yo ke monisa mpi nde yandi ke landaka kuzola muntu yina me sumuka. Yehowa ke tulaka dikebi na mambu ya mbote yina bantu ke salaka. Bibuti mpi bankuluntu, keti beno ke landaka mbandu ya Yehowa na mutindu yandi ke pesaka disipline?—Yude 22, 23.

12-14. (a) Inki mutindu bampangi ya nkaka ke tadilaka disipline ya Yehowa? (b) Inki mutindu Ndinga ya Nzambi sadisaka mpangi mosi na kusoba mabanza mpi nki mambote yo natilaka yandi?

¹² Bantu ya nkaka ke sepelaka ve na disipline ya Yehowa yo yina bo ke yambulaka Yehowa mpi dibundu na yandi. (Baebreo 3:12, 13) Keti yo ke tendula nde bo lenda baka ve lusadisu? Ve! Beto baka mbandu ya Graham, yina bo basisaka na dibundu mpi me vutukaka na dibundu. Ata mpidina yandi yambulaka kusamuna mpi kukwenda na balukutakanu. Nkuluntu mosi salaka bikesa ya kuta kinduku ti yandi. Nsuka-nsuka Graham lombaka nkuluntu yina na kulonguka Biblia ti yandi.

¹³ Nkuluntu yina ke yibuka nde: “Lulendo zolaka kubebisa Graham. Yandi vandaka kutuba mambu ya mbi sambu na bankuluntu yina sambisaka yandi. Kansi ntangu beto vandaka kulonguka, beto tadilaka baverse yina ke tubila lulendo mpi bampasi yina yo ke nataka. Ndinga ya Nzambi sadisaka Graham na kumona kimuntu na yandi pwelele mpi yandi bakisaka nde kifu vandaka ya yandi. Yo natilaka yandi mambote mingi. Ntangu Graham bakisaka nde yandi vandaka lulendo mpi kifu vandaka ya yandi kansi ve ya bankuluntu, yandi sobaka nswalu. Yandi kumaka kukwenda na balukutakanu mbala na mbala, kulonguka Ndinga ya Nzambi mbote-mbote, mpi kusamba mingi. Yandi kumaka mpi kulungisa mbote bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi, nkento mpi bana na yandi sepelaka mingi.”—Luka 6:41, 42; Yakobo 1:23-25.

¹⁴ Nkuluntu yina ke yika nde: “Kilumbu mosi, Graham zabisaka mono kima mosi yina simbaka ntima na mono. Yandi tubaka nde: ‘Mono me zabaka kieleka banda ntama, mono me salaka nkutu kisalu ya kimupasudi-nzila. Kansi ntangu yai mono lenda tuba na masonga yonso nde mono me kuma kuzola Yehowa.’” Ntangu fioti na nima, bampangi pesaka Graham mukumba ya kutambwisa mikro na balukutakanu mpi yandi sepelaka ti kisalu yango. Nkuluntu yina ke tuba nde: “Mbandu na yandi me longaka mono nde kana muntu ke kudikulumusa na meso ya Nzambi mpi ke ndima disipline na yandi, Nzambi ta sakumuna yandi mingi.”

15. Inki beto fwete sala sambu bandongisila ya beto ke pesa bantu kusadisa bo?

¹⁵ Muntu ya ke zola kukuma longi ya mbote, fwete vanda ntete longoki ya mbote. (1 Timoteo 4:15, 16) Mutindu mosi, kana Yehowa ke sadilaka nge sambu na kusungika bampangi ya nkaka, nge fwete vanda muntu ya kudikulumusa mpi kubika nde Yehowa kutwadisa nge. Ntangu bampangi ta mona kudikulumusa na nge, bo ta zitisa nge mpi ta ndima na luzolo yonso bandongisila yina nge ta pesa bo. Beto lenda baka malongi na mbandu ya Yezu.

16. Mbandu ya Yezu ke longa beto nki na yina me tala kusungika mpi kulonga?

 ¹⁶ Yezu vandaka kulemfukila Tata na yandi ntangu yonso, ata ntangu yo vandaka mpasi na kulemfuka. (Matayo 26:39) Yandi songaka bantu yina yandi vandaka kulonga nde malongi mpi mayele na yandi me katukaka na Tata na yandi. (Yoane 5:19, 30) Yezu vandaka muntu ya kudikulumusa mpi ya bulemfu, yo sadisaka yandi na kuditula na kisika ya bantu. Bantu ya ntima-masonga vandaka kusepela kuvanda na lweka na yandi. (Tanga Luka 4:22.) Bangogo ya mawete ya Yezu vandaka kupesa bantu yina vandaka ya kulemba kikesa. (Matayo 12:20) Yandi vandaka kusungika bantumwa na mawete mpi na zola ata ntangu yo lombaka nde yandi wa makasi, mu mbandu ntangu bantumwa vandaka kusosa kuzaba nani kele muntu ya kuluta nene na kati na bo.—Marko 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Inki bikalulu ta sadisa bankuluntu na kutanina bampangi na mabundu?

¹⁷ Bankuluntu fwete landaka mbandu ya Kristu ntangu bo ke pesa bandongisila ya Biblia. Kusala mpidina ta monisa nde bo ke ndima nde Nzambi mpi Mwana na yandi kutwadisa bo. Ntumwa Piere tubaka nde: “Beno gungula mameme ya Nzambi yina bo me pesaka beno, beno keba yo mbote-mbote, sambu bo ke pusa beno ve, kansi na luzolo yonso na ntwala ya Nzambi; na zola ya kubaka ve luta na banzila ya luvunu, kansi na kiese yonso; beno sala yo mpi ve bonso bantu yina ke yala na kingolo-ngolo bantu yina kele dikabu ya Nzambi, kansi beno kuma bambandu sambu na mameme.” (1 Piere 5:2-4) Bankuluntu yina ke lemfukilaka Nzambi mpi Kristu na luzolo yonso ke bakaka mambote, mameme yina bo ke tanina ke bakaka mpi mambote.—Yezaya 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Inki mukumba Yehowa me pesaka bibuti? (b) Inki mutindu Nzambi ke sadisaka bibuti?

¹⁸ Inki beto ta tuba sambu na disipline mpi malongi na dibuta? Yehowa ke zabisa bamfumu ya mabuta nde: “Beno pesa ve bana na beno makasi, kansi beno landa kusansa bo na malongi mpi na balukebisu ya Yehowa.” (Baefezo 6:4) Keti malongi mpi disipline kele kibeni mfunu? Bingana 19:18 ke tuba nde: “Pesa mwana na nge ndola ntangu kivuvu kele, mpi kukuma ve na kisina ya lufwa na yandi.” Yehowa me pesaka bibuti mukumba ya kusungika bana na bo. Kana bo ke lungisa ve mukumba yina, Yehowa ta sambisa bo. (1 Samuele 3:12-14) Kana bibuti ke lomba Yehowa na kusadisa bo mpi ke ndima lutwadisu ya Biblia mpi ya mpeve santu, Yehowa ta pesa bo mayele mpi ngolo ya kulonga bana na bo.—Tanga Yakobo 1:5.

19, 20. (a) Inki mambote disipline ya Nzambi lenda natila beto? (b) Inki beto ta longuka na disolo yina ke landa?

¹⁹ Kana beto ke ndima disipline ya Nzambi mpi ke landa mbandu na yandi mpi ya Yezu ntangu beto ke pesa disipline, beto ta baka balusakumunu mingi kibeni. Mabuta na beto mpi mabundu ta vanda na ngemba, bampangi ta mona nde beto ke zolaka bo, ke bakaka bo na mbalu mpi bo ta zinga na lutaninu. Yo ta sadisa beto na kuzinga na ngemba bubu yai mpi na bilumbu ke kwisa beto ta zinga na kiese mpi na ngemba mingi. (Nkunga 72:7) Disipline ya Yehowa ke yidikaka beto bubu yai na kuzinga kimakulu na ngemba mpi na bumosi na dibuta ya Yehowa, Tata na beto. (Tanga Yezaya 11:9.) Kana beto ke vila ve mambu yai, beto ta yibuka ntangu yonso nde disipline kele kibeni ngidika ya zola ya Nzambi.

²⁰ Disolo ya ke landa ta tubila diaka mingi disipline na dibuta mpi na dibundu. Beto ta mona mpi mutindu beto lenda kudilonga mpi kuditanina na mpasi ya nene yina kubuya disipline ke nataka.