1. Sambu na nki beto yonso kele na mfunu ya kikesa?

BETO yonso ke vandaka na mfunu ya kikesa. Ziku luzingu na beto me fuluka ti basusi mpi bampasi. Mu mbandu maladi, kinunu to lufwa ya muntu yina beto vandaka kuzola. Bantu ya nkaka ke niokula bampangi na beto. Diaka, beto ke zinga ti bantu ya nku mingi kibeni. Ya kieleka, ‘bantangu yai ya mpasi’ ke monisa nde beto ke zinga “na bilumbu ya nsuka” mpi konso kilumbu beto ke finama na nsi-ntoto ya mpa. (2 Timoteo 3:1) Ziku, banda ntama beto ke vingilaka balusilu ya Yehowa kansi beto lenda kutana ti bampasi mingi. Yo yina, na wapi beto lenda zwa kikesa?

2, 3. (a) Inki mambu beto me zaba sambu na Habakuki? (b) Sambu na nki beto ta longuka mukanda ya Habakuki?

² Mukanda ya Habakuki ke pesa mvutu na ngiufula yai. Ata Masonuku ke tubila mingi ve luzingu ya Habakuki, mukanda na yandi ke pesa beto kikesa mingi. Ziku zina Habakuki ke tendula “Kuyambana ya Ngolo.” Yo lenda tendula mutindu Yehowa ke yambaka bansadi na yandi na zola yonso sambu na kulembika bo. Yo lenda tendula mpi mutindu bansadi ya Yehowa ke kangaka yandi ngolo. Habakuki solulaka ti Nzambi mpi yulaka yandi  mwa bangiufula. Yehowa pesaka Habakuki mpeve santu na kusonika mambu yango sambu beto bakila yo mambote.—Habakuki 2:2.

³ Biblia ke tubila kaka masolo ya Yehowa ti profete Habakuki yina vandaka kudiyangisa. Kansi, mukanda ya Habakuki kele na kati ya “mambu yonso ya bo sonikaka ntama” na Ndinga ya Nzambi, “sambu na nzila ya kukanga-ntima mpi ya kulembika yina ke katukaka na Masonuku beto vanda ti kivuvu.” (Baroma 15:4) Inki mutindu mukanda ya Habakuki lenda sadisa beto? Yo lenda sadisa beto na kubakisa mutindu beto lenda tudila Yehowa ntima. Profete Habakuki ke ndimisa beto nde beto lenda vanda na ngemba ya mabanza ata beto ke kutana ti mambu ya mpasi.

4. Sambu na nki Habakuki vandaka kudiyangisa?

⁴ Tanga Habakuki 1:2, 3. Habakuki zingaka na bantangu ya mpasi kibeni. Yandi zingaka ti bantu ya mbi mpi ya nku, yo vandaka kuyangisa yandi mingi. Ntangu yonso yandi vandaka kumona kaka bantu ya Izraele ke sadila bampangi na bo mambu ya mbi mpi na nku yonso. Habakuki kudiyulaka nde: ‘Tii nki ntangu mambu ya mbi ta suka? Sambu na nki Yehowa ke sukinina na kumanisa diambu yai?’ Habakuki monaka nde yandi me konda lusadisu. Yo yina yandi bondilaka Yehowa na kusadisa yandi. Ziku yandi yindulaka nde Yehowa ke tudila diaka ve bansadi na yandi dikebi to yandi ta sala ve ata kima mosi. Keti nge mpi me kudiwaka mutindu yina?

5. Inki malongi beto lenda baka na mukanda ya Habakuki? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

⁵ Keti bangiufula yina Habakuki yulaka ke monisa nde yandi vandaka diaka ve kutula ntima na Yehowa mpi na balusilu na yandi? Ata fioti ve! Habakuki yulaka bangiufula yai sambu Yehowa kusadisa yandi na bampasi na yandi, yo ke monisa ve nde yandi kondaka kivuvu, kansi yandi landaka kutudila Yehowa ntima. Habakuki vandaka kibeni kudiyangisa mpi kumaka kisaka-saka. Yandi bakisaka ve sambu na nki Yehowa vandaka kusukinina mpi kubika nde bo mona mpasi mingi. Mutindu Yehowa pesaka Habakuki ngolo ya kusonika mambu yina vandaka kuyangisa yandi ke longa beto dilongi mosi ya mfunu. Beto fwete wa ve boma na kuzabisa Yehowa bampasi na beto. Ya kieleka, Yehowa ke lomba beto na zola yonso na kusamba mpi kusonga yandi mambu ya ke yangisa beto. (Nkunga 50:15; 62:8) Bingana 3:5 ke siamisa beto nde: “Tula ntima na nge ya mvimba na Yehowa, mpi kutula ve ntima na mayele na nge mosi ya kubakisa mambu.” Habakuki sadilaka ndongisila yai na luzingu na yandi.

6. Sambu na nki kisambu kele mfunu?

⁶ Habakuki tulaka ntima na Yehowa, Nduku mpi Tata na yandi mpi bakaka lukanu ya kukwenda pene-pene na yandi. Habakuki kudiyangisaka sambu na bampasi na yandi kansi yandi sosaka ve kumanisa yo yandi mosi. Yandi sambaka sambu na basusi mpi bampasi na yandi. Yo kele mbandu ya mbote sambu na beto. Yehowa, Muntu ya ke waka bisambu, ke lomba beto na kutudila yandi ntima na nzila ya kisambu mpi kusonga yandi bampasi na beto. (Nkunga 65:2) Kana beto sala mpidina, Yehowa ta pesa mvutu na bisambu na beto. Beto ta mona mutindu yandi ke simba beto ntangu yandi ke pesa beto kikesa mpi ke twadisa beto. (Nkunga 73:23, 24) Yandi ta sadisa beto na kubakisa mutindu yandi ke tadilaka bampasi na beto, ata bampasi yango kele nki mutindu. Kusamba Yehowa kele mutindu ya mbote kibeni ya ke monisaka nde beto ke tudilaka yandi ntima.

7. Inki Yehowa salaka ntangu Habakuki songaka yandi bampasi na yandi?

⁷ Tanga Habakuki 1:5-7. Na nima ya kusonga Yehowa bampasi na yandi, yo lenda vanda nde yandi kudiyulaka nki mambu Yehowa ta sala. Bonso Tata ya zola, Yehowa bakisaka mawi ya Habakuki. Yandi bakisaka nde Habakuki vandaka kuniokwama mpi nde yandi vandaka na mfunu ya lusadisu. Yehowa nganinaka yandi ve kansi yandi songaka Habakuki mambu yina yandi ta sala Bayuda ya kukonda kwikama ntama mingi ve. Ziku Habakuki vandaka muntu ya ntete yina Yehowa songaka nde ntama mingi ve yandi ta pesa bo ndola.

8. Sambu na nki mvutu ya Yehowa vandaka ve mambu yina Habakuki vandaka kuyindula?

⁸ Yehowa songaka Habakuki nde yandi vandaka ya kuyilama sambu na kupesa bo ndola. Yandi pesaka ndola na Bayuda yina vandaka nku mpi mbi. Mutindu Yehowa tubaka nde mambu yai ta salama “na bilumbu na beno,” monisaka nde lusambisu yai ta salama ntangu Habakuki to bantu ya Izraele yina zingaka ti yandi kele na luzingu. Yehowa pesaka mvutu yina Habakuki yindulaka ve ata fioti. Bantu ya Kaldea to ya Babilone vandaka nku mingi. Bo vandaka nku kuluta bantu ya Izraele, yina zabaka mwa minsiku ya Yehowa. Yo yina sambu na nki Yehowa sadilaka mimpani yai ya nku sambu na kupesa bansadi na yandi ndola? Diambu yai nataka bampasi mingi na Yuda. * Kana nge vandaka Habakuki, nge zolaka kudiwa nki mutindu?

9. Inki bangiufula ya nkaka Habakuki yulaka?

⁹ Tanga Habakuki 1:12-14, 17. Ata Habakuki bakisa nde Yehowa sadilaka bantu ya Babilone sambu na kupesa ndola na bantu ya nku yina vandaka kuzinga ti yandi, yandi vandaka kaka kudiyangisa. Kansi yandi kudikulumusaka mpi landaka kutudila Yehowa ntima. Ya kieleka, yandi tubaka nde Yehowa vandaka “Ditadi” sambu na yandi. (Kulonga 32:4; Yezaya 26:4) Habakuki ndimaka nde Nzambi kele zola mpi ntima-mbote, yo yina yandi vandaka ve kuwa boma ya kuyula Yehowa bangiufula, bonso sambu na nki Yehowa pesaka nzila nde mambu kulanda kubeba na Yuda mpi bansadi na yandi kuniokwama mingi? Sambu na nki yandi salaka ve mambu kaka na ntangu yina? Sambu na nki Nkwa-Ngolo Yonso “ke vanda pima” mpi ke pesa nzila nde mambi kusalama bisika yonso? Ata mpidina, Yehowa kele “Santu” mpi ‘meso na yandi kele bunkete mingi yo yina yandi lenda tala ve mambu ya mbi.’

10. Sambu na nki bantangu ya nkaka beto ke kudiwaka bonso Habakuki?

¹⁰ Bantangu ya nkaka beto lenda kudiwa bonso Habakuki. Beto ke widikilaka Yehowa. Beto ke tudilaka yandi ntima, ke tangaka mpi ke longukaka Ndinga na yandi, yina ke kumisaka ngolo kivuvu na beto. Diaka, beto ke waka balusilu na yandi ntangu dibundu na yandi ke longa beto. Kansi beto lenda kudiyula nde, ‘Tii nki ntangu bampasi na beto ta mana?’ Beto ta baka malongi na mambu yina Habakuki salaka na nima.

11. Inki vandaka lukanu ya Habakuki?

¹¹ Tanga Habakuki 2:1. Mambu yina Habakuki solulaka ti Yehowa pesaka yandi ngemba ya mabanza. Yo sadisaka yandi na kuvingila nde Yehowa kuyidika mambu. Habakuki vutukilaka lukanu na yandi ntangu yandi tubaka nde: “Mono ke vingila kilumbu ya mpasi na pima yonso.” (Habakuki 3:16) Bansadi ya nkaka ya kwikama ya Nzambi ke landaka mpi kuvingila Yehowa ti  kukanga ntima yonso. Mbandu na bo ke pesa beto kikesa sambu beto mpi lenda sala yo.—Mika 7:7; Yakobo 5:7, 8.

12. Mbandu ya Habakuki ke longa beto nki?

¹² Inki dilongi beto lenda baka na lukanu ya Habakuki? Ya ntete, beto fwete yambula ve kusamba Yehowa ata beto ke kutana ti bampasi. Ya zole, beto fwete widikila mambu yina Yehowa ke zabisa beto na Ndinga mpi ya dibundu na yandi. Ya tatu, beto fwete vingila Yehowa ti ntima-nda mpi kutula ntima nde yandi ta manisa bampasi na beto na ntangu ya me fwana. Kana beto ke landa mbandu ya Habakuki, beto ta vanda na ngemba ya mabanza mpi ta landa kukanga ntima. Kivuvu ta sadisa beto na kuvanda na kiese mpi kumonisa ntima-nda ata beto ke kutana ti bampasi. Beto ke tula ntima nde Tata na beto ya zulu ta yidika mambu.—Baroma 12:12.

13. Inki mutindu Yehowa pesaka Habakuki kikesa?

¹³ Tanga Habakuki 2:3. Yo kele pwelele nde Yehowa sepelaka ntangu Habakuki bakaka lukanu ya kuvingila nde yandi yidika mambu. Nkwa-Ngolo Yonso zabaka mbote bampasi ya Habakuki, yo yina yandi pesaka Habakuki kikesa mpi ndimisaka yandi na zola yonso nde yandi ta pesa mvutu na bangiufula na yandi ya masonga. Na nima ya ntangu fioti Yehowa manisaka bampasi yonso ya Habakuki. Yo vandaka bonso Yehowa ke tubila Habakuki nde: “Vanda ntima-nda mpi tudila mono ntima. Mono ta pesa mvutu na bisambu na nge, ata yo ke sukinina.” Yehowa yibusaka Habakuki nde yandi bakaka dezia lukanu ya kulungisa balusilu na yandi. Yo yina, Yehowa siamisaka Habakuki na kulanda kuvingila. Nsuka-nsuka profete bakaka kikesa.

14. Inki fwete vanda lukanu na beto ntangu beto ke kutana ti bampasi?

¹⁴ Beto mpi fwete vingila nde Yehowa kuyidika mambu. Diaka, beto fwete widikila na dikebi yonso malongi na yandi. Mpidina, beto ta tudila Yehowa ntima mpi ta vanda na ngemba ya mabanza ata beto ke kutana ti bampasi. Yezu siamisaka beto na kudiyangisa ve na “bantangu to bansungi” yina Nzambi me tubilaka beto ve. (Bisalu 1:7) Beto fwete ndima nde Yehowa me zaba ntangu ya mbote ya kuyidika mambu. Yo yina, beto fwete yambula ve, beto fwete kudikulumusa, kuvanda ntima-nda mpi kutula kivuvu na Nzambi. Ntangu beto ke vingila, beto fwete sadila ntangu na beto na mayele yonso mpi kusadila Yehowa na mutindu ya kuluta mbote.—Marko 13:35-37; Bagalatia 6:9.

15, 16. (a) Inki balusilu kele na mukanda ya Habakuki? (b) Balusilu yango ke longa beto nki?

¹⁵ Yehowa ke sila nde: “Muntu ya lunungu ta zinga sambu na kwikama na yandi” mpi “ntoto ta fuluka ti nzayilu ya nkembo ya Yehowa.” (Habakuki 2:4, 14) Ee, Yehowa ke sila kupesa luzingu ya mvula na mvula na bantu yina kele ntima-nda mpi ke tudilaka yandi ntima.

¹⁶ Lusilu yina kele na Habakuki 2:4 kele mfunu mingi kibeni, yo yina ntumwa Polo vutukilaka yo mbala tatu na mikanda na yandi! (Baroma 1:17; Bagalatia 3:11; Baebreo 10:38) Beto fwete ndima nde ata beto ke kutana ti bampasi, kana beto ke tudila Yehowa ntima, beto ta mona mutindu yandi ta lungisa balusilu na yandi. Yehowa ke zola nde beto vanda ti kivuvu sambu na bilumbu ke kwisa.

17. Inki mambu Yehowa ke sila beto kana beto tudila yandi ntima?

¹⁷ Mukanda ya Habakuki kele ti malongi ya mfunu sambu na beto yonso ya ke zinga na bilumbu ya nsuka. Yehowa ke sila luzingu ya mvula na mvula na bantu yonso ya lunungu yina ke tudilaka yandi ntima. Yo yina, beto landa na kukumisa ngolo lukwikilu  na beto na Nzambi ata beto ke kutana ti bampasi. Mambu yina Yehowa songaka Habakuki ke ndimisa beto nde yandi ta sadisa mpi ta gulusa beto. Yandi ke lomba beto na mawete yonso na kutudila yandi ntima mpi na kuvingila ti ntima-nda yonso ntangu yina yandi me tulaka sambu Kimfumu na yandi kuyala ntoto. Na ntangu yina, ntoto ta fuluka ti bantu ya kiese mpi ya ngemba yina ke sambilaka Yehowa.—Matayo 5:5; Baebreo 10:36-39.

18. Inki mutindu mambu yina Yehowa tubaka sadisaka Habakuki?

¹⁸ Tanga Habakuki 3:16-19. Mambu yina Yehowa tubaka sadisaka mingi Habakuki. Habakuki yindulaka mingi mambu ya kuyituka yina Yehowa sadilaka bansadi na yandi na ntangu ya ntama. Yo yina lukwikilu na yandi na Yehowa kumaka ngolo. Yandi ndimaka nde ntama mingi ve Yehowa ta yidika mambu! Ata profete bakisaka nde yandi ta mona mpasi sambu na ntangu fioti, mambu yai pesaka yandi kikesa. Habakuki vandaka diaka ve ti badute. Nkutu, yandi vandaka ti kivuvu nde Yehowa ta gulusa yandi.Ya kieleka, mambu yina yandi tubaka na verse 18 lenda vanda bangogo ya kuluta mfunu ya kutudila ntima yina beto ke tanga na Biblia. Bantu ya nkaka ya mayele yina ke longukaka Biblia ke ndimaka nde mambu yai ke tendula: “Mono ta pumbuka na kiese sambu na Mfumu; mono ta yangalala sambu na Nzambi.” Yo kele dilongi ya mfunu sambu na beto! Yehowa me pesaka beto balusilu ya kitoko sambu na bilumbu ke kwisa mpi yandi ke ndimisa beto nde ntama mingi ve yandi ta lungisa balusilu na yandi.

19. Inki mutindu Yehowa lenda pesa beto kikesa bonso Habakuki?

¹⁹ Dilongi ya mfunu ya beto ke longuka na mukanda ya Habakuki kele nde beto fwete tudila Yehowa ntima. (Habakuki 2:4) Sambu na kulanda kutudila Yehowa ntima, beto fwete kumisa ngolo kinduku na beto ti yandi. Yo yina, beto fwete (1) Landa kusamba mpi kusonga Yehowa bampasi na beto yonso. (2) Widikila na dikebi yonso mambu yina Yehowa ke songa beto na Ndinga na yandi mpi kulanda lutwadisu yina yandi ke pesa beto na nzila ya dibundu na yandi. (3) Vanda ya kwikama mpi kumonisa ntima-nda ntangu beto ke vingila kulungana ya balusilu ya Yehowa. Habakuki salaka mambu yai. Ata Habakuki waka kibeni boma ntangu yandi yantikaka kusolula ti Yehowa, nsuka-nsuka yandi bakaka kikesa mpi kuma mpenza na kiese! Kana beto ke landa mbandu ya Habakuki, Yehowa, Tata na beto ya zulu, ta yamba beto ngolo mpi ta pesa beto kikesa. Yo ke pesa beto mpenza kikesa sambu na kuzinga na nsi-ntoto yai ya mbi!