Bangogo ya luyantiku ya Nzozulu ya Nkengi ya Yanuari 1, 1918, yulaka ngiufula yai: “Inki mambu mvula yai ta natila beto?” Mvita ya Nene vandaka kusalama na Eropa, kansi mambu yina salamaka na luyantiku ya mvula yai monisaka nde mambu ya mbote ke vingila Balongoki ya Biblia mpi bantu yonso.

Na Lukutakanu ya luyalu yina salamaka na Yanuari 8, 1918 na États-Unis, Presida Woodrow Wilson, tubilaka bangindu 14 yina yandi monaka nde yo vandaka mfunu sambu na kutula “ngemba mpi lunungu ya kieleka.” Yandi tubaka mpi nde baluyalu ya bansi fwete wakana mbote, fwete kulumusa ntalu ya minduki mpi fwete tula “kimvuka mosi yina ta vukisa bansi” sambu na mambote “ya kiteso mosi ya bansi ya nene mpi ya fioti.” Na nima, bo sadilaka “bangindu na yandi 14” sambu na kusala kimvuka yina bo bingaka Société des Nations mpi sadilaka bangindu yango na lukutakanu yina bo vandaka kubinga traité de Versailles yina manisaka Mvita ya Nene.

Ata mavwanga vandaka mingi na 1917, * yo monanaka mpi nde Balongoki ya Biblia ta vanda na ngemba, mutindu lukutakanu ya nsuka ya mvula ya Watch Tower Bible and Tract Society monisaka yo.

Na lukutakanu yina salamaka na Yanuari 5, 1918, babakala yina zabanaka mingi ya bo basisaka na Betele zolaka nde bo kuma kutwadisa dibundu ya Yehowa. Mpangi Richard Barber, yina vandaka nkengi-ntambudi ya kwikama, salaka kisambu na ntwala nde lukutakanu kuyantika. Na nima ya kutubila bisalu ya mvula yina lutaka, bo yantikaka kupona bantwadisi. Mpangi Barber ponaka mpangi Joseph Rutherford ti bampangi ya nkaka sambanu. Na nima, zuzi mosi yina vandaka kukotila bambeni na beto ponaka babakala nsambwadi ya nkaka ti bayina bo basisaka na Betele. Kansi, bo nungaka ve sambu bampangi mingi ponaka mpangi Rutherford ti bampangi ya nkaka ya kwikama sambanu sambu bo kuma kutwadisa kisalu na beto.

Bampangi mingi yina vandaka na lukutakanu yina vandaka na kiese sambu “Yehowa sakumunaka lukutakanu yango mingi kuluta balukutakanu yina bo vandaka kusala.” Kiese na bo vandaka ya ntangu fioti.

Na nsungi ya bangonda mingi, Balongoki ya Biblia vandaka kukabula mukanda Le mystère accompli. Batangi ya ntima-masonga vandaka kundima bakieleka ya Biblia yina vandaka na mukanda yango.

Mpangi E. Crist, nkengi-ntambudi na Canada, tubaka nde bakala mosi ti nkento na yandi tangaka mukanda Le mystère accompli, mpi ndimaka kieleka na nima ya bamposo tanu mpamba. Yandi yikaka nde: “Bo kudipesaka na Nzambi mpi bo vandaka kuyela mbote na kimpeve.”

Muntu mosi yina tangaka mukanda yai zabisaka nswalu banduku na yandi bakieleka ya vandaka na mukanda yango. Nsangu yina vandaka na mukanda yai “simbaka” kibeni ntima na yandi. Yandi ke tuba nde: “Mono vandaka kutambula na nzila [mpi] kima mosi bwilaka mono na dipeka, mono yindula nde yo vandaka briki kansi yo vandaka mukanda ‘Le mystère accompli.’ Mono nataka yo na nzo mpi tangaka yo yonso. . . . Na nima, mono bakisaka nde yo vandaka nsamuni mosi . . . muntu losaka mukanda yango na makasi yonso na fenetre ya nzo na yandi. . . . Mukanda yai ya nsamuni losaka na fenetre sadisaka bantu mingi na kulonguka kieleka kuluta mambu yonso yina nsamuni yai zolaka kusala. . . .  Makasi ya nsamuni yai me sadisaka beto na kukumisa Nzambi bubu yai.”

Mambu yina nsamuni salaka ke yitukisa beto mpenza ve sambu na Februari 12, 1918 bamfumu ya Canada buyisaka mukanda yina sambu bo vandaka kutuba nde yo vandaka kusiamisa ve bantu na kupesa maboko na mvita. Na nima, bamfumu ya luyalu ya États-Unis ndimaka mpi dibanza yina. Bo vandaka kusosa kisika yina Betele mpi babiro na beto na New York, na Pennsylvanie mpi na Californie vandaka sambu na kutuba mambu ya luvunu sambu na bampangi yina vandaka kutwadisa kisalu ya Bambangi ya Yehowa. Na Marsi 14, 1918, Biro ya Ke Talaka Mambu ya Nsiku na États-Unis buyisaka mukanda Le mystère accompli, bo tubaka nde yo vandaka kusiamisa ve bantu na kupesa maboko na bitumba mpi na kunwanisa bambeni na bo.

Na Mayi 7, 1918, Biro ya Ke Talaka Mambu ya Nsiku na États-Unis pesaka nswa nde bo kanga bampangi yai: Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh, mpi Clayton Woodworth. Bo fundaka bampangi nde “bo vandaka ve kuzitisa nsiku mpi bo vandaka kusiamisa ve bantu na kusala kisalu ya kisoda na États-Unis.” Bo yantikaka kusambisa bampangi na Yuni 3, 1918, kansi yo monanaka nde bo ta tula bo ve na boloko. Sambu na nki?

Zuzi ya nene ya États-Unis bingaka nsiku yina bo fundilaka bampangi nde “munduki ya ngolo yina ke kanga bampangi nzila ya kukabula mukanda yina.” Na Mayi 16, 1918, kimvuka mosi ya ke tadilaka mambu ya nsiku sobaka mwa fioti nsiku yina bo fundilaka bampangi sambu na kutanina bantu yina ke basisaka mikanda ya ke tubilaka “mambu ya kieleka, ti bangindu mpi bikuma ya mbote.” Mukanda Le mystère accompli vandaka mukanda yina bo tubilaka mingi. Na kutadila mambu yai, bamfumu ya luyalu ya États-Unis yina vandaka na lukutakanu yai tubaka nde: “Mukanda ‘Le mystère accompli’ kele kigonsa ya kuluta nene na mikanda yina bantu me kabulaka . . . yo ke pusa basoda na kunwanisa ve bambeni mpi yo ke siamisa bantu na kukota ve na kisalu ya kisoda.”

Na Yuni 20, 1918, tribinale mosi tubaka nde bampangi yina nana zitisaka ve nsiku. Na kilumbu yina landaka, zuzi zengilaka bo nkanu. Yandi tubaka nde: “Mukanda ya bantu yai ke kabula ke mwangana mingi mpi . . . yo kele kigonsa kuluta basoda ya Allemagne. . . . Bo ta baka ndola ya ngolo.” Bamposo zole na nima, bo tulaka bampangi yai nana na boloko ya mbanza Atlanta, na provense ya Georgie mpi bo zengilaka bo boloko ya bamvula 10 tii na 20.

Na nsungi yina, Balongoki ya Biblia kutanaka ti mbangika ya ngolo. Biro ya ke landilaka bantu ya ke fwaka nsiku (Bureau fédéral d’enquêtes) salaka bansosa ya ngolo na yina me tala kisalu ya Balongoki ya Biblia mpi bo sonikaka mikanda mingi. Bansosa yango monisaka nde bampangi landaka kusamuna.

Mfumu ya biro ya ke salaka na kisika ya bo ke tindaka mikanda na mbanza Orlando, na provense ya Floride, sonikilaka biro ya ke landilaka bantu ya ke fwaka nsiku mambu yai: “[Balongoki ya Biblia] ke landa kusamuna nzo na nzo na mbanza, bo ke salaka  yo mingi-mingi na mpimpa. . . . Balongoki ya Biblia me baka lukanu ya kulanda kusamuna ata bo ke monisa bo mpasi.”

Mfumu mosi ya basoda yina ke salaka na biro ya ke talaka mambu ya mvita sonikilaka biro ya ke landilaka bantu ya ke fwaka nsiku mambu yina mpangi Frederick Franz, yina kumaka kusala na Nto-Kimvuka vandaka kusala. Mfumu ya basoda sonikaka nde: “F. Franz . . . pesaka kibeni maboko na kisalu ya kuteka mukanda ‘Le mystère accompli’.”

Charles Fekel, yina kumaka mpi kusala na Nto-Kimvuka, kutanaka ti mbangika ya ngolo. Bamfumu ya luyalu tulaka yandi na boloko sambu yandi vandaka kukabula mukanda Le mystère accompli mpi bo vandaka kutanga mikanda yonso yina bo vandaka kutindila yandi. Yandi salaka ngonda mosi na boloko na mbanza Baltimore na Maryland, bo vandaka kubinga yandi “mbeni yina me katuka na Autriche.” Ntangu yandi vandaka kutuba na kikesa yonso na ntwala ya bantu yina vandaka kusambisa yandi, yandi yibukaka bangogo yai ya Polo na 1 Bakorinto 9:16: “Mawa na mono kana mono zabisa ve nsangu ya mbote!” *

Katula kisalu ya kusamuna yina Balongoki ya Biblia vandaka kusala na kikesa yonso, bo vandaka kukwenda kulomba bantu na kundima na kusonika mikanda yina ta sadisa sambu bamfumu kubasisa bampangi na boloko ya Atlanta. Anna Gardner tubaka nde: “Ntangu yonso beto vandaka ti kima ya kusala. Ntangu bampangi vandaka na boloko, kisalu na beto vandaka ya kulomba bantu na kutula maboko na mikanda sambu bamfumu kubasisa bo. Beto vandaka kukwenda nzo na nzo, yo yina bantu mingi ndimaka kutula maboko na mikanda yango. Beto vandaka kusonga bantu yina beto vandaka kukutana ti bo nde bampangi yai kele Bakristu ya kieleka mpi nde bo tulaka bo na boloko kukonda kikuma ya mbote.”

Na nsungi yai ya mpasi, bampangi vandaka kusala balukutakanu ya distrike mbala na mbala sambu na kupesana kikesa. Nzozulu ya Nkengi tubaka nde: “Balukutakanu kuluta 40 salamaka . . . na nsungi ya mvula yai . . . Bampangi waka bansangu ya mbote ya balukutakanu yai yonso ya distrike. Ntete balukutakanu yonso ya distrike vandaka kusalama na bangonda fioti mpamba, kansi bubu yai yo me kumaka kusalama na konso ngonda yina.”

Bantu ya ntima-masonga vandaka kaka kundima nsangu ya mbote. Mu mbandu, na lukutakanu ya distrike yina salamaka na mbanza Cleveland na Ohio, bantu kiteso ya 1200 kwendaka mpi bantu 42 bakaka mbotika. Leke mosi ya bakala “yina sepelaka ti malongi ya Nzambi, kudipesaka na yandi mpi bakaka mbotika. Yo lendaka kupesa bambuta mingi yina ke sepelaka ve ti malongi ya Nzambi nsoni.”

Na nsuka ya mvu 1918, Balongoki ya Biblia vandaka mpenza ve ti kivuvu sambu na bilumbu ke kwisa. Bo tekaka balupangu ya nkaka yina vandaka na Brooklyn mpi nataka babiro ya ke twadisaka kisalu na beto na ntoto ya mvimba na mbanza Pittsburgh na provense ya Pennsylvanie. Ntangu bampangi ya vandaka kutwadisa kisalu vandaka kaka na boloko, bo salaka manaka ya nkaka na lukutakanu ya nsuka ya mvula na Yanuari 4, 1919 sambu na kupona diaka bampangi yina ta twadisa kisalu. Inki salamaka?

Bampangi na beto landaka kusala kisalu na bo. Bo vandaka kibeni ti kivuvu ya kieleka sambu na mambu yina ta salama, yo yina bo ponaka verse yai sambu na mukapu ya mvula sambu na mvu 1919: “Batolotolo ya bo ta sala sambu na kufwa nge; yo ta sala nge kima ve.” (Yez. 54:17, Biblia na Kituba) Bo yilamaka mbote sambu na nsoba ya kintulumukina yina ta kumisa lukwikilu na bo ngolo mpi ta pesa bo kikesa ya kusala kisalu ya nene yina vandaka kuvingila bo.