1, 2. (a) Inki mutindu bansoba ya kintulumukina lenda vanda ti bupusi na luzingu na beto? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.) (b) Na kutadila Nkunga 131, nki lenda sadisa beto na kuvanda na ngemba ya mabanza?

MPANGI Lloyd ti Alexandra salaka bamvula kuluta 25 na Betele mpi bo tindaka bo na dibundu. Na luyantiku bo kudiyangisaka. Lloyd ke tuba nde: “Mono vandaka kuzola mingi Betele mpi kisalu yina mono vandaka kusala. Mono ndimaka kibeni bikuma yina bo salaka bansoba yina, kansi na nima ya bangonda, mono kumaka kudiwa bonso muntu ya kukonda mfunu.” Na ntangu mosi buna, Lloyd vandaka kutadila nsoba yina na mutindu ya mbote kansi bantangu ya nkaka yandi vandaka kudiyangisa mingi.

² Ntangu yonso, mambu ya luzingu lenda soba na mutindu yina beto yindulaka ve, yo lenda yangisa beto mingi mpi beto lenda kuma ti basusi. (Bingana 12:25) Kana beto ke kuka ve kundima to kuyikama ti nsoba mosi buna, nki beto lenda sala sambu na kuvanda na ngemba? (Tanga Nkunga 131:1-3.) Bika beto tadila mwa bambandu ya bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama mpi ya ntangu  na beto, yina taninaka ngemba ya mabanza ata mambu ya luzingu na bo sobaka na kintulumukina.

3. Inki mutindu luzingu ya Yozefi sobaka na kintulumukina?

³ Beto yindula mbandu ya Yozefi. Na bana yonso ya Yakobi, Yozefi vandaka mwana yina yandi vandaka kuzola mingi. Diambu yai pusaka bampangi na yandi na kuwila yandi kimpala. Ntangu Yozefi lungisaka bamvula 17, bo tekaka yandi na kimpika. (Kuyantika 37:2-4, 23-28) Yandi niokwamaka na Ezipte kiteso ya bamvula 13, ntete yandi vandaka mpika mpi na nima bo tulaka yandi na boloko. Yozefi vandaka ntama ti tata na yandi yina yandi vandaka kuzola mingi. Diambu yai lendaka kukatula kivuvu na yandi mpi kupesa yandi makasi, kansi yo vandaka ve mutindu yina. Inki sadisaka yandi?

4. (a) Inki Yozefi vandaka kusala na boloko? (b) Inki mutindu Yehowa pesaka mvutu na bisambu ya Yozefi?

⁴ Ntangu Yozefi vandaka kuniokwama na boloko, ziku yandi vandaka kutula dikebi na mutindu Yehowa vandaka kusadisa yandi. (Kuyantika 39:21; Nkunga 105:17-19) Mbala ya nkaka, yandi vandaka kuyindula mpi bandosi yina yandi lalaka ntangu yandi vandaka toko mpi ziku yo ndimisaka yandi nde Yehowa vandaka ti yandi. (Kuyantika 37:5-11) Ntembe kele ve nde Yozefi vandaka kusamba Yehowa mbala na mbala mpi vandaka kuzabisa yandi mambu yonso yina vandaka na ntima na yandi. (Nkunga 145:18) Yehowa pesaka mvutu na bisambu ya Yozefi ntangu yandi ndimisaka Yozefi nde Yehowa ta vanda “ti yandi” ata Yozefi vandaka kukutana ti bampasi.—Bisalu 7:9, 10. *

5. Inki mutindu “ngemba ya Nzambi” lenda pesa beto kikesa ya kulanda kusadila Yehowa?

⁵ Yo vanda beto ke kutana ti diambu ya mpasi mingi, beto lenda vanda ti “ngemba ya Nzambi” yina ke taninaka “mabanza” na beto mpi ke sadisaka beto na kudiwa mbote. (Tanga Bafilipi 4:6, 7.) Kana beto kele ti basusi mpi ke kudiyangisa, “ngemba ya Nzambi” lenda pesa beto kikesa ya kulanda kusadila Yehowa. Bika beto tadila mwa bambandu ya bampangi ya bilumbu na beto yina me monaka kieleka ya mambu yai.

6, 7. Inki mutindu bisambu lenda sadisa beto na kuvanda diaka ti ngemba ya mabanza? Pesa mbandu.

⁶ Ntangu Ryan ti Juliette zabaka nde kisalu na bo ya kimupasudi-nzila ya nene sambu na ntangu fioti me suka, bo lembaka nitu. Ryan ke tuba nde: “Na mbala mosi, beto sambaka Yehowa sambu na diambu yai. Beto zabaka nde beto kele ti dibaku ya mbote ya kumonisa nde beto ke tudilaka yandi ntima. Bampangi mingi na dibundu na beto kele bantu ya mpa, yo yina beto sambaka Yehowa na kusadisa beto sambu beto pesa mbandu ya mbote ya lukwikilu.”

⁷ Inki mutindu Yehowa pesaka mvutu na kisambu na bo? Ryan ke tuba nde: “Kaka na nima ya kumanisa kisambu, mabanza na beto kumaka mbote mpi beto kudiyangisaka diaka ve. Ngemba ya Nzambi vandaka kutanina bantima mpi mabanza na beto. Beto bakisaka nde Yehowa lenda landa kusadila beto kana beto kele ti mabanza ya mbote.”

8-10. (a) Inki mutindu mpeve ya Nzambi lenda sadisa beto ntangu beto ke kutana ti bampasi? (b) Inki mutindu Yehowa lenda sadisa beto kana beto ke kudipesa na kusadila yandi?

⁸ Mpeve ya Nzambi lenda sadisa beto na kudiwa mbote mpi na kuzwa baverse yina ta sadisa beto na kubakisa mambu ya kuluta mfunu na luzingu. (Tanga Yoane 14:26, 27.) Beto tala mambu yina kuminaka mpangi Philip ti nkento na yandi Mary, bayina salaka bamvula kiteso ya 25  na Betele. Na nsungi ya bangonda iya, bamama na bo zole fwaka, mpangi ya Philip mpi fwaka. Diaka, yo lombaka nde bo sansa papa ya Mary yina vandaka kubela maladi ya ntu.

⁹ Philip ke tuba nde: “Mono yindulaka nde mono vandaka kuyikama ti nsoba yina, kansi kima mosi vandaka kukonda. Mono tangaka verse ya Bakolosai 1:11 na disolo mosi na Nzozulu ya Nkengi. Ya kieleka, mono vandaka mpenza ve kukanga ntima. Yo lombaka nde mono ‘kanga kibeni ntima ti ntima ya nda mpi kiese.’ Verse yai yibusaka mono nde mono ta vanda na kiese kaka kana mpeve ya Nzambi ke twadisa luzingu na mono kansi ve kudiyangisa sambu na mambu yina mono ke kutana ti yo.”

¹⁰ Sambu Philip ti Mary kudipesaka na kusadila Yehowa, yandi sakumunaka bo na mitindu mingi. Ntangu fioti na nima ya kubasika na Betele, bo zwaka balongoki ya Biblia yina vandaka kuyela mbote mpi zolaka kulonguka mbala mingi na mposo mosi. Mary ke tuba nde: “Balongoki yina vandaka kupesa beto kiese mpi beto bakisaka nde na nzila na bo, Yehowa vandaka kusadisa beto na kubakisa nde mambu yonso ta kwendila mbote.”

11, 12. (a) Inki mutindu Yozefi pesaka Yehowa nzila ya kusakumuna yandi? (b) Inki mutindu Yehowa sakumunaka Yozefi?

¹¹ Kana luzingu me soba na kintulumukina, beto lenda kuma ti basusi mingi mpi kudiyangisa kaka sambu na mambu yina me kumina beto. Mambu yai zolaka kukumina Yozefi. Kansi, yandi ponaka kusala mambu ya kuluta mbote. Kaka mutindu Yozefi vandaka kusala ngolo na nzo ya Potifare, yandi vandaka kusala konso kisalu yina mfumu ya nene ya boloko vandaka kupesa yandi.—Kuyantika 39:21-23.

¹² Kilumbu mosi, bo pesaka Yozefi mukumba ya kukeba bantu zole ya boloko yina vandaka kusala ntete na nzo ya Farao. Yozefi vandaka mawete ti bo, bo vandaka na kiese ya kuzabisa Yozefi mambu yina vandaka kuyangisa bo mpi bandosi yina bo lalaka. (Kuyantika 40:5-8) Yozefi zabaka ve nde nsuka-nsuka masolo yina ta sadisa yandi na kubasika na boloko. Bamvula zole na nima, bo basisaka yandi na boloko mpi yandi kumaka mfumu na Ezipte. Kaka Farao muntu vandaka ti kiyeka ya mingi kuluta Yozefi.—Kuyantika 41:1, 14-16, 39-41.

13. Inki beto lenda sala sambu Yehowa kusakumuna beto ata beto ke kutana ti bampasi?

¹³ Bonso Yozefi, beto lenda kutana ti diambu ya mpasi yina beto lenda mona nde yo ta mana ve. Kansi, kana beto kele ntima-nda mpi ke sala bikesa sambu na kusala mambu ya mbote, Yehowa ta sakumuna beto. (Nkunga 37:5) Ata beto ke kudiyangisa mingi mpi kele ti basusi, beto ta ‘konda ve kivuvu.’ (2 Bakorinto 4:8; noti na nsi ya lutiti) Yehowa ta vanda ti beto, mingi-mingi kana beto kudipesa na kisalu ya kusamuna.

14-16. Inki mutindu Filipo kudipesaka na kisalu ya kusamuna ata luzingu na yandi sobaka?

¹⁴ Filipo vandaka mbandu ya mbote ya kudipesa na kisalu ya kusamuna ata mambu ya luzingu na yandi sobaka. Ntete, bo pesaka yandi mukumba ya mpa na Yeruzalemi. (Bisalu 6:1-6) Na nima, mambu yonso sobaka. Ntangu bo fwaka Etiene, bo kumaka kubangika ngolo Bakristu yo yina Bakristu katukaka na Yeruzalemi. Sambu Filipo kudipesaka mingi na kisalu ya Yehowa, yandi kwendaka na mbanza ya Samaria, kisika bantu vandaka na mfunu ya kuwa nsangu ya mbote.—Matayo 10:5; Bisalu 8:1, 5.

¹⁵ Filipo vandaka ti luzolo ya kukwenda konso kisika yina mpeve ya Nzambi vandaka kutwadisa yandi. Yo yina, Yehowa tindaka yandi na kulonga na bisika yina bantu me waka ntete ve nsangu ya mbote. Bayuda mingi vandaka kuvweza bantu ya Samaria mpi kusadila bo mambu ya mbi. Kansi Filipo vandaka ve ti bangindu ya mbi sambu na bantu ya Samaria mpi longaka bo nsangu ya mbote na kikesa yonso. Bantu ya Samaria wilaka yandi na ntima ya mvimba.—Bisalu 8:6-8.

¹⁶ Diaka, mpeve ya Nzambi twadisaka Filipo na kulonga na bambanza ya Ashdodi mpi na Sezarea, bisika yina Bantu ya Makanda vandaka mingi. (Bisalu 8:39, 40) Na nima luzingu ya Filipo sobaka. Yandi kumaka kuzinga kuna mpi kumaka ti dibuta. Ata luzingu ya Filipo sobaka, yandi kudipesaka mingi na kusamuna mpi Yehowa landaka kusakumuna yandi ti dibuta na yandi.—Bisalu 21:8, 9.

17, 18. Kana luzingu na beto me soba na mutindu mosi buna, nki mutindu kudipesa mingi na kisalu ya kusamuna ta sadisa beto?

¹⁷ Bampangi mingi yina ke salaka kisalu ya ntangu yonso ke tubaka nde kudipesa na kisalu ya kusamuna ke sadisaka bo na kuvanda ti mabanza ya mbote mpi na kuvanda na kiese ata mambu ya luzingu na bo me soba. Mu mbandu, ntangu mpangi Osborne ti nkento na yandi Polite yina ke zingaka na Afrique du Sud basikaka na Betele, bo yindulaka nde bo ta zwa nzo kukonda mpasi mpi bo ta zwa kisalu yina ta bakaka bo ntangu fioti. Osborne ke tuba nde: “Diambu ya mpasi kele nde, beto zwaka ve kisalu nswalu mutindu beto vandaka kuyindula.” Polite ke tuba nde: “Bangonda tatu lutaka beto zwaka ve kisalu mpi beto vandaka ve ti mbongo. Yo vandaka mpasi kibeni.”

¹⁸ Inki sadisaka Osborne ti Polite na ntangu yai ya mpasi? Osborne ke tuba nde: “Kusamuna ti bampangi ya dibundu sadisaka beto na kutanina mpi kubikala ti mabanza ya mbote.” Na kisika ya kubikala kaka na nzo mpi kudiyangisa mingi,  bo bakaka lukanu ya kudipesa mingi na kisalu ya kusamuna. Kusala mutindu yina pesaka bo kiese mingi! Osborne ke yika nde: “Beto salaka bikesa na kuzwa kisalu mpi nsuka-nsuka beto zwaka yo.”

19-21. (a) Inki ta sadisa beto na kutanina ngemba ya mabanza? (b) Inki mambote beto lenda baka kana beto yikama ti nsoba yina beto yindulaka ve?

¹⁹ Mutindu beto me longuka yo, kana beto ke tadila bansoba ya luzingu na mutindu ya mbote mpi ke tula ntima ya mvimba na Yehowa, beto ta tanina ngemba ya mabanza ata mambu ya luzingu na beto me soba. (Tanga Mika 7:7.) Nsuka-nsuka, beto ta bakisa nde mutindu beto salaka bikesa sambu na kuyikama ti nsoba mosi buna, kumisaka ngolo kibeni kinduku na beto ti Yehowa. Polite ke tuba nde mutindu kisalu na bo na Betele sukaka, me longaka yandi mfunu ya kutudila Yehowa ntima ya mvimba ata na bantangu ya mpasi. Yandi ke tuba diaka nde: “Kinduku na mono ti yandi me kumaka ngolo.”

²⁰ Mary, yina beto tubilaka na luyantiku, ke landa kukeba tata na yandi ya mununu mpi ke sala kisalu ya kimupasudi-nzila. Yandi ke tuba nde: “Mono me bakisaka nde ntangu basusi ke lutilaka mono, mono ke yindulaka mingi ve, mono ke sambaka mpi ke tulaka diaka ve dikebi na basusi. Kubika mambu yonso na maboko ya Yehowa kele dilongi ya mfunu yina mono me longukaka mpi yo ta sadisa mono mingi na bilumbu ke kwisa.”

²¹ Lloyd ti Alexandra ke tuba nde bansoba me mekaka lukwikilu na bo na mutindu yina bo yindulaka ve. Ata mpidina, bo me monaka mutindu yo me sadisaka bo. Ntangu yai, bo me bakisaka nde lukwikilu na bo kele ngolo kibeni mpi yo lenda sadisa bo ntangu bo ke kutana ti bampasi mpi bo me monaka nde bo me kumaka diaka ti bikalulu mingi ya mbote.

22. Kana beto ke sala ngolo na kununga mambu yina beto ke kutana ti yo, nki beto fwete vila ve?

²² Na nsi-ntoto yai, luzingu na beto lenda soba na mutindu yina beto yindulaka ve. Mukumba na beto na kisalu ya Yehowa lenda soba, beto lenda bela maladi ya ngolo to beto lenda kuma kulungisa bampusa ya dibuta na beto na mutindu ya nkaka. Yo vanda nge ke kutana ti nki diambu, ndima nde Yehowa ke tudilaka nge dikebi mpi nde yandi ta sadisa nge na ntangu ya me fwana. (Baebreo 4:16; 1 Piere 5:6, 7) Ntangu yai, sala ngolo na kununga mambu yina nge ke kutana ti yo. Samba Yehowa, Tata na nge mpi tula ntima ya mvimba na yandi. Ata mambu ya luzingu na nge me soba, ntangu yonso nge ta vanda ti ngemba ya mabanza yina ke katukaka na Yehowa.