1, 2. (a) Kukonda kudiyala lenda nata nki bampasi? (b) Sambu na nki yo kele mfunu nde beto longuka kikalulu ya kudiyala?

YEHOWA NZAMBI lenda sadisa beto na kuyedisa kikalulu ya kudiyala. (Bagalatia 5:22, 23) Bantu ya kukonda kukuka ta kuma ve ti kikalulu ya kudiyala na mutindu ya kukuka bonso Yehowa. Ya kieleka, bantu mingi ke kutanaka ti bampasi sambu bo ke kudiyalaka ve. Kukonda kudiyala lenda pusa muntu na kusala diaka ve mambu ya mfunu, kuvanda diaka ve mayele na nzo-nkanda to na kisalu. Yo lenda pusa mpi muntu na kutuba mambu ya mbi, kulawuka malafu, kunwa bima yina ke lawusaka, kusala mubulu, kufwa makwela, kubaka-baka bamfuka, kukota boloko, kuniokwama na mabanza, kubaka maladi na nzila ya kuvukisa nitu to divumu ya kukonda kukana.—Nkunga 34:11-14.

² Bantu ya ke kudiyalaka ve ke nataka bampasi na luzingu na bo mosi mpi ya bantu ya nkaka. Na bilumbu yai ya nsuka, bantu mingi kele diaka ve ti kikalulu ya kudiyala. Yo ke yitukisa ve sambu Ndinga ya Nzambi ke tuba nde kukonda kudiyala kele na kati ya bidimbu ya “bilumbu ya nsuka.”—2 Timoteo 3:1-3.

3. Sambu na nki beto fwete kudiyala?

³ Sambu na nki beto fwete kudiyala? Bikuma ya mfunu kele zole. Ya ntete, bantu ya ke yalaka mawi mpi mabanza na bo  ke kuditaninaka na bampasi. Bo ke salaka kinduku ya mbote ti bantu, ke waka ve makasi mpamba-mpamba mpi ke vandaka ve ti basusi mingi. Ya zole, sambu na kubikala banduku ya Nzambi, beto fwete telemina mambu ya mbi mpi kuyala banzala na beto. Adami ti Eva monisaka ve kikalulu yai. (Kuyantika 3:6) Bubu yai mpi bantu mingi ke kutana ti bampasi sambu bo ke kudiyalaka ve.

4. Inki kikesa bantu yina ke sala ngolo sambu na kuyala banzala na bo ya mbi ke baka?

⁴ Yehowa ke bakisaka nde yo kele pete ve sambu bantu ya kukonda kukuka kuyala mawi na bo. Yo yina yandi ke sadisaka beto na kuyala banzala na beto ya mbi. (1 Bantotila 8:46-50) Sambu yandi kele Nduku ya zola, yandi ke sadisaka bantu yina ke kukaka mpenza ve kuyala mawi mpi banzala na bo. Disolo yai ta tubila kikalulu ya kudiyala ya Yehowa, yo ta tubila mpi bambandu ya mbote ti ya mbi ya kele na Biblia mpi bangindu ya mfunu yina lenda sadisa beto.

5, 6. Inki mbandu ya kudiyala Yehowa me pesaka beto?

⁵ Yehowa ke yalaka mawi mpi mabanza na yandi mbote-mbote sambu yandi kele ya kukuka na mambu yonso. (Kulonga 32:4) Kukonda kukuka fwete kanga beto ve nzila ya kulonguka mbandu ya kudiyala ya Yehowa. Mpidina, beto ta zaba mambu yina beto lenda sala ntangu bantu ke pesa beto mpasi to makasi. Inki bambandu ke monisa nde Yehowa ke kudiyalaka?

⁶ Yindula mambu yina Yehowa salaka ntangu Satana kolamaka na Edeni. Ya kieleka, Satana salaka mambu yina pesaka bawanzio yonso ya kwikama mpasi, makasi mpi bo monaka nde Satana me vweza bo. Ziku, nge ke kudiwaka mpi mutindu yina ntangu nge ke yindulaka bampasi yina Satana me natilaka bantu. Kansi Yehowa yalaka mawi na yandi. Yandi pesaka mvutu ya mbote. Yehowa waka ve makasi nswalu mpi yandi bakilaka Satana balukanu na lunungu. (Kubasika 34:6; Yobi 2:2-6) Yehowa me bikaka ntangu sambu bantu yonso “kubalula ntima” sambu bo fwa ve.—2 Piere 3:9.

7. Mbandu ya Yehowa ke longa beto nki?

⁷ Mbandu ya Yehowa ke longa beto nde beto fwete yindula mbote na ntwala ya kutuba kansi kusala ve mambu nswalu-nswalu. Yo yina, na ntwala ya kubaka lukanu ya mfunu, yindula mbote kibeni. Lomba Yehowa mayele ya kutuba mpi ya kusala mambu ya mbote. (Nkunga 141:3) Kana muntu me wa makasi, yo ke vandaka mpasi ve na kusala mambu ya mbi. Yo yina na nima ya kusala to kutuba mambu ya mbi, bantu mingi ke waka mpasi sambu bo yindulaka ve na ntwala!—Bingana 14:29; 15:28; 19:2.

8. (a) Na wapi beto lenda zwa bambandu ya mbote ya kudiyala? (b) Inki sadisaka Yozefi na kusala ve disumu ntangu nkento ya Potifare mekaka yandi? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

⁸ Inki bambandu na Biblia ke monisa pwelele mfunu ya kudiyala? Beto baka mbandu ya Yozefi, mwana ya Yakobi. Yandi buyaka kusala disumu ntangu yandi vandaka kusala na nzo ya mfumu ya nene Potifare. Nkento ya Potifare vandaka kuzola Yozefi sambu Yozefi vandaka “nene, nda mpi kitoko,” mpi yandi mekaka Yozefi mbala mingi. Inki  sadisaka Yozefi na kusala ve disumu? Ya kieleka Yozefi yindulaka mingi mambu yina zolaka kukumina yandi kana yandi ndimaka. Na nima ntangu nkento ya Potifare kangaka yandi na bilele, Yozefi tinaka. Yandi tubaka nde: “Inki mutindu mono lenda sala mbi yai ya nene mpi kusala kibeni disumu na ntwala ya Nzambi?”—Kuyantika 39:6, 9; tanga Bingana 1:10.

9. Inki lenda sadisa nge na kusala ve disumu?

⁹ Mbandu ya Yozefi ke longa beto nde beto fwete sala ve mambu yina ke fwa bansiku ya Nzambi. Na ntwala ya kukuma Bambangi ya Yehowa, bankaka vandaka kulutisa ndilu na kudia mpi na kunwa malafu, kunwa makaya mpi bima yina ke lawusaka, kusala pite to mambu ya nkaka. Ata na nima ya mbotika, ziku bo kutanaka diaka ti mpukumuna yai. Kana yo me kumina nge, baka ntangu ya kuyindula mutindu kinduku na nge ti Yehowa lenda beba kana nge sala mambu yai. Sosa kuzaba mambu yina lenda pusa nge na kusala disumu mpi sala ngolo sambu na kununga yo. (Nkunga 26:4, 5; Bingana 22:3) Na nima, lomba Yehowa mayele mpi kudiyala sambu na kununga yo.

10, 11. (a) Inki mambu baleke mingi ke kutanaka ti yo na nzo-nkanda? (b) Inki lenda sadisa baleke na kufwa ve bansiku ya Nzambi?

¹⁰ Ya kieleka, mambu yina kuminaka Yozefi ke kuminaka mpi baleke mingi bubu yai. Yo kuminaka mpi mpangi-nkento Kim. Banduku na yandi ya nzo-nkanda vandaka kutubila na kiese mutindu bo vandaka kuvukisa nitu na Mposo mpi na Lumingu. Kansi Kim vandaka ve kutubila masolo ya mutindu yina. Yandi ke tuba nde bantangu ya nkaka yandi vandaka kudiwa “yandi mosi” mpi bana ya nzo-nkanda vandaka kuyindula nde yandi kele zoba sambu yandi kele ve ti makangu. Kansi Kim vandaka mayele mpi yalaka banzala na yandi. Yandi zabaka nde nzala ya kuvukisa nitu ke vandaka ngolo ntangu bantu kele baleke. (2 Timoteo 2:22) Bana ya nzo-nkanda vandaka kuyula yandi mbala mingi kana yandi me vukisaka ntete ve nitu ata mbala mosi. Yo vandaka kupesa yandi nzila ya kuzabisa bo kikuma yina yandi ke salaka yo ve. Beto ke sepelaka na baleke yina me bakaka lukanu ya kusala ve pite mpi Yehowa ke sepelaka ti bo mingi.

¹¹ Biblia ke tubila mpi bantu yina salaka pite. Yo ke monisa mpi bampasi yina ke kuminaka bantu yina ke yalaka ve banzala na bo. Kana nge ke kutana ti mambu yina kuminaka Kim, yindula mbandu ya toko mosi ya zoba yina Bingana kapu 7 ke tubila. Yindula mpi bampasi yina kuminaka Amnoni sambu yandi yalaka ve mawi na yandi. (2 Samuele 13:1, 2, 10-15, 28-32) Na lusambu ya dibuta, bibuti lenda tubila bambandu yai sambu na kusadisa bana na kuyedisa kikalulu ya kudiyala mpi na kuvanda mayele.

12. (a) Inki mutindu Yozefi yalaka mawi na yandi na ntwala ya bampangi na yandi? (b) Inki ntangu beto fwete yala mawi na beto?

¹² Yozefi pesaka mpi mbandu ya mbote ya kudiyala ntangu bampangi na yandi kwendaka kusumba madia na Ezipte. Yozefi sosaka kubakisa kibeni mabanza ya bampangi na yandi, yo yina yandi songaka bo ve nde yandi kele mpangi na bo. Ntangu yandi kukaka diaka ve kuyala mawi na yandi, yandi kwendaka kudila na lweka. (Kuyantika 43:30, 31; 45:1) Kana mpangi me sala kima yina me pesa nge mpasi, landa mbandu  ya Yozefi, kutuba ve kima yina lenda pesa nge mpasi na nima. (Bingana 16:32; 17:27) Kana bo me basisa mpangi na nge na dibundu, yala mawi na nge, kusolula ve ti yandi mpamba-mpamba. Yo ke vandaka pete ve, kansi nge ta nunga kana nge yibuka nde nge ke landa mbandu ya Yehowa mpi ke sala mambu yina yandi ke lomba.

13. Mbandu ya ntotila Davidi ke longa beto nki?

¹³ Beto lenda baka mpi dilongi na mbandu ya ntotila Davidi. Ntangu Saule ti Shimei sosilaka yandi, Davidi waka ve makasi, yandi sadilaka ve kimfumu na yandi sambu na kuvutula mbi na mbi. (1 Samuele 26:9-11; 2 Samuele 16:5-10) Ata mpidina, Davidi kudiyalaka ve ntangu yonso. Disumu yina yandi salaka ti Bat-sheba mpi mambu yina yandi salaka sambu na bwimi ya Nabale ke monisa yo. (1 Samuele 25:10-13; 2 Samuele 11:2-4) Disolo ya Davidi ke longa beto malongi ya mfunu kibeni. Ya ntete, bampangi yina kele ti mikumba fwete kudiyala sambu bo sadila ve kiyeka na bo na mutindu ya mbi. Ya zole, ata muntu mosi ve fwete kuditudila ntima mingi mpi kuyindula nde yandi lenda bwa ve ata fioti.—1 Bakorinto 10:12.

14. Inki diambu mpangi mosi kutanaka ti yo mpi sambu na nki beto fwete landa mbandu na yandi?

¹⁴ Inki nge lenda sala sambu na kuyedisa kibeni kikalulu ya kudiyala? Beto tadila diambu yai. Kamio mosi tutaka kamio ya mpangi Luigi. Shofere yina muntu salaka mbi kansi yandi yantikaka kunganina Luigi mpi zolaka kunwanisa yandi. Luigi sambaka Yehowa na kusadisa yandi na kusala ve ata kima mosi ya mbi, na nima yandi lembikaka shofere yina. Kansi shofere vandaka kaka kungana. Luigi bakaka nimero ya kamio ya shofere yina mpi kwendaka. Mposo mosi na nima, Luigi vutukilaka nkento mosi yina yandi solulaka ti yandi na kisalu ya kusamuna. Bakala na yandi vandaka shofere yina tutaka kamio ya Luigi. Shofere waka nsoni mpi lombaka ndolula sambu na mbi yina yandi salaka. Yandi bingaka bantu yina fwete yidika kamio ya Luigi sambu bo yidika yo nswalu. Na nima, Shofere vukanaka ti nkento na yandi sambu na kulonguka Biblia mpi yandi sepelaka mingi. Ya kieleka, Luigi bakisaka mfunu ya kudiyala mpi mambu ya mbi yina zolaka kubasika kana yandi waka mpi makasi.—Tanga 2 Bakorinto 6:3, 4.

15, 16. Inki mutindu kulonguka Biblia lenda sadisa nge ti dibuta na nge na kuyedisa kikalulu ya kudiyala?

¹⁵ Beto lenda yedisa kikalulu ya kudiyala kana beto ke longuka Biblia mbala na mbala mpi ke yindula mingi mambu yango. Nzambi zabisaka Yozue nde: “Mukanda yai ya Nsiku fwete katuka ve na munoko na nge, mpi nge fwete tanga yo na ndinga ya nsi mpimpa ti mwini, sambu na kuzitisa mbote-mbote mambu yonso ya bo me sonika na mukanda yina; mpidina nge ta nunga, mpi nge ta sala mambu na mayele.” (Yozue 1:8) Inki mutindu Biblia lenda sadisa nge na kuyedisa kikalulu ya kudiyala?

¹⁶ Beto me longuka bambandu mingi ya Biblia ya me monisa bampasi yina lenda kumina beto kana beto ke kudiyala ve mpi mambote yina beto lenda baka kana beto ke kudiyala. Bo sonikaka bambandu yai na Biblia sambu yo longa beto. (Baroma 15:4) Beto ta monisa  mayele kana beto ke tanga Biblia, ke longuka yo mpi ke yindula mingi malongi yango. Sosa kubakisa mutindu nge lenda sadila yo na luzingu na nge mpi na dibuta na nge. Lomba Yehowa na kusadisa nge na kusadila bandongisila ya Ndinga na yandi. Kana nge ke kuka ve kuyala mawi na nge, samba mpi sala bikesa sambu nge soba. (Yakobo 1:5) Sala bansosa na mikanda na beto sambu nge zwa bandongisila ya mfunu yina lenda sadisa nge.

17. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kuyedisa kikalulu ya kudiyala?

¹⁷ Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kuyedisa kikalulu ya kudiyala? Bibuti ke zabaka nde bana ke butukaka ve ti kikalulu ya kudiyala. Ya kieleka, mbandu ya mbote ya bibuti ta sadisa bana na bo na kuyedisa kikalulu yai. (Baefezo 6:4) Kana bana na nge kele ve ti kikalulu ya kudiyala, kuditadila kana nge ke pesaka mbandu ya mbote. Kana nge ke samuna mingi, ke kwenda na balukutakanu mpi ke twadisa lusambu ya dibuta, nge ta pesa bana na nge mbandu ya mbote. Vanda mpi ti kikesa ya kubuyisa bana na nge mambu yina nge ke mona mbi! Yehowa tudilaka Adami ti Eva bandilu sambu yo sadisa bo na kuzitisa kiyeka na yandi. Mutindu mosi, kana bibuti ke longa bana mpi ke pesa mbandu ya mbote, yo lenda longa bana na bo kikalulu ya kudiyala. Bibuti fwete sadisa bana na kuzitisa Nzambi mpi minsiku na yandi.—Tanga Bingana 1:5, 7, 8.

18. Sambu na nki beto fwete pona banduku na mayele yonso?

¹⁸ Nge vanda kibuti to ve, beto yonso fwete pona banduku na mayele yonso. Kana banduku na nge ke zolaka Yehowa, bo ta sadisa nge na kubaka balukanu ya mbote mpi kuditanina na bampasi. (Bingana 13:20) Mbandu na bo ya mbote ya kudiyala ta sadisa beno na kupesana kikesa. Kana beto ke yala mawi na beto, Nzambi ta ndima beto, beto ta zinga na kiese mpi beto ta zinga mbote ti bampangi.