NA BAMVU 1935, bibuti na mono James Sinclair ti Jessie kwendaka na Bronx, kartie mosi na mbanza New York. Willie Sneddon vandaka na kati ya bantu ya ntete yina bo zabaka, yandi mpi katukaka na insi Écosse. Mbala ya ntete ya bo kutanaka, bo yonso tatu vandaka kutubila luzingu ya mabuta na bo. Mambu yai salamaka bamvula zole na ntwala nde mono butuka.

Mama songaka Willie nde ntangu fioti na ntwala ya Mvita ya Nene, papa na yandi ti mbuta na yandi ya bakala fwaka na masa ntangu maswa na bo dindaka na Nzadi. Willie tubaka nde, “Papa na nge kele na bilungi!” Willie vandaka Mbangi ya Yehowa, mambu yina yandi tubaka yangisaka mama mpi bendaka dikebi na yandi na Biblia.

Mambu yina Willie tubaka pesaka mama mpasi sambu mama zabaka nde papa na yandi vandaka muntu ya mbote. Kansi Willie yikaka nde, “Keti nge ta yituka kana mono songa nge nde Yezu mpi kwendaka na bilungi?” Mama yibukaka kisambu na bo ya Katolika yina ke tubaka nde Yezu kulumukaka na bilungi mpi Nzambi futumunaka yandi na kilumbu ya tatu. Ebuna yandi kudiyulaka nde, ‘Kana bilungi kele kisika ya kuniokula bantu ya mbi na tiya, sambu na nki Yezu kwendaka kuna?’ Yo sadisaka mama na kutula dikebi na kieleka. Yandi kumaka kukwenda na balukutakanu na Dibundu ya Bronx mpi bakaka mbotika na 1940.

Na ntangu yina mpika ya kwikama vandaka kusiamisa mpenza ve bibuti na kulonguka Biblia ti bana na bo. Ntangu mono vandaka mwana, mono vandaka kubikala ti papa ntangu mama vandaka kukwenda na balukutakanu mpi na kisalu ya kusamuna. Na nima ya bamvula, mono ti papa kumaka mpi kukwenda na balukutakanu ti mama. Mama vandaka nsamuni ya kikesa mpi vandaka kulonguka Biblia ti bantu mingi. Bantangu ya nkaka mama vandaka kulonguka ti balongoki na yandi na kimvuka sambu balongoki na yandi mingi vandaka kuzinga pene-pene. Na bakonzie, mono vandaka kusamuna ti yandi. Yo sadisaka mono na kuzaba mambu mingi ya Biblia mpi mutindu ya kulonga.

Ntangu mono ke yibukaka nde na kileke mono vandaka kusepela mpenza ve ti kieleka, yo ke pesaka mono mpasi. Mono vandaka ve kubaka kieleka na valere. Kansi ntangu  mono lungisaka bamvula 12, mono kumaka nsamuni mpi banda ntangu yina, mono kumaka kusamuna mingi. Mono bakaka mbotika ti bamvula 16, na Yuli 24, 1954, na lukutakanu ya distrike na mbanza Toronto, na Canada.

Bampangi ya nkaka na dibundu na beto vandaka bampangi ya dibuta ya Betele. Mbandu na bo pesaka mono kikesa. Mutindu na bo ya kulonga mpi ya kutendula Biblia vandaka kuyitukisa mono. Ata balongi na mono ya nzo-nkanda pusaka mono na kusala banzo-nkanda ya nda, lukanu na mono vandaka kaka ya kusala na Betele. Yo yina na lukutakanu ya distrike na Toronto, mono fulusaka formilere ya Betele. Na 1955, mono fulusaka formilere ya nkaka na lukutakanu ya distrike na mbanza New York. Ntangu mono lungisaka bamvula 17, bo bingaka mono na kusala na Betele ya Brooklyn na Septembri 19, 1955. Bilumbu zole na nima ya kukuma na Betele, bo pesaka mono kisalu ya kukangisa mikanda (reliure). Mono vandaka kusadila masini yina vandaka kuyidika balutiti ya mukanda, yo vandaka kuvukisa balutiti 32 ya mukanda mpi kutula yo na ndonga sambu masini ya nkaka kutunga yo mbote.

Na nima ya ngonda mosi, bo tindaka mono na biro ya bo ke yidikaka bazulunalu na ndonga sambu mono zabaka kusonika na masini. Na ntangu yina, Betele vandaka kusonika bazina ya bantu yina vandaka kulomba Nzozulu ya Nkengi mpi Réveillez-vous ! bo vandaka kusonika bazina yango na zulu ya bazulunalu na kinzanza mosi ya fioti. Na nima, mono kumaka kusala na kisika yina bo ke tindaka mikanda. Nkengi na mono, Klaus Jensen, yulaka mono kana mono ta zola kufidisa shofere yina vandaka kukwenda kubika mikanda na bamaswa sambu bo nata yo  na bansi ya nkaka. Beto vandaka mpi kutinda mikanda ya nkaka na mabundu ya États-Unis na nzila ya poste. Mpangi Jensen tubaka nde kisalu ya maboko ta vanda mbote sambu na sante na mono. Mono vandaka kaka ti bakilo 57 mpi mono vandaka ve nene. Kunata mikanda na bamaswa mpi na poste kumisaka mono kikesa. Ya masonga, mpangi Jensen yindulaka mbote sambu na sante na mono!

Bampangi yina vandaka kutula mikanda na ndonga vandaka kutanga mikanda yina mabundu ke sonikaka sambu na kulomba mikanda. Yo sadisaka mono na kulonguka bandinga yina Betele ya Brooklyn vandaka kuniema mikanda sambu na kutinda na bansi ya nkaka. Ntete mono zabaka ve nde bandinga yina ke vandaka, na nima mono bakisaka nde mikanda mingi vandaka kukwenda na bansi ya ntama. Ata mono zabaka ve bandinga yina, na bamvula yina landaka mono kwendaka na bansi yina bo ke tubaka yo.

Na 1961, mono kumaka kusala na biro yina ke talaka mambu ya mbongo, mpangi Grant Suiter vandaka nkengi. Na nima ya bamvula zole, mono kumaka kusala ti mpangi Nathan Knorr, yina vandaka kutwadisa kisalu na ntoto ya mvimba. Yandi zabisaka beto nde mpangi mosi na kati na beto ta kota Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Kimfumu na nsungi ya ngonda mosi, na nima yandi ta kuma kusala na Biro ya Ke Talaka Kisalu ya Bilanga. Mono kumaka kusala na kisika ya mpangi yina mpi beto vandaka kusala ti Don Adams. Diambu ya kuyituka kele nde mpangi Don muntu bakaka formilere na mono na lukutakanu na 1955. Mpangi Robert Wallen ti Charles Molohan vandaka mpi kusala na biro yina. Beto iya salaka kisika mosi bamvula kuluta 50. Kusala ti bampangi yai ya kimpeve pesaka mono kiese mingi!—Nk. 133:1.

 Banda 1970, mono vandaka kusala bavizite ya zone na Babetele ya nkaka, mono vandaka kusala yo konso mvula to na nima ya bamvula zole. Beto vandaka kutala bampangi ya dibuta ya Betele mpi bamisionere, sambu na kupesa bo kikesa mpi kuzikisa mambu ya nkaka na Betele. Mono vandaka na kiese ya kukutana ti bampangi ya nkaka yina yantikaka Nzo-Nkanda ya Gileade, bo vandaka kaka kusadila Yehowa na kwikama na bansi ya nzenza. Mono vandaka ti dibaku ya nene ya kutala bansi kuluta 90.

Bampangi ya Betele ya Brooklyn vandaka kukwenda na mabundu ya kuswaswana na mbanza New York. Mono vandaka kukwenda na dibundu ya Bronx. Dibundu ya ntete na Bronx kumaka ti bansamuni mingi mpi bo kabulaka yo. Bo kumaka kubinga dibundu yina ya ntete Upper Bronx, mono vandaka na dibundu yai.

Na bamvu 1965, dibuta mosi ya Bambangi ya Yehowa yina katukaka na dibundu ya south Bronx kwisaka kuzinga na teritware ya dibundu na beto. Livija, mwana na bo ya ntete ya nkento kumaka mupasudi-nzila na nima ya kumanisa nzo-nkanda. Bangonda fioti na nima, yandi kwendaka na mbanza Massachusetts, kisika mpusa ya bansamuni vandaka mingi. Mono vandaka kusonikila yandi sambu na kuzabisa yandi bansangu ya dibundu, yandi mpi vandaka kusonikila mono sambu na kuzabisa mono mutindu kisalu na yandi ke tambula mbote na provense ya Boston.

Bamvula fioti na nima, Livija kumaka mupasudi-nzila ya nene. Yandi kumaka na mpusa ya kusala mingi na kisalu ya Yehowa, yo yina yandi fulusaka formilere ya Betele mpi bo bingaka yandi na Betele na 1971. Yo ke monana nde Yehowa muntu yidikaka mambu mutindu yina. Na Oktobri 27, 1973, beto kwelanaka mpi mpangi Knorr salaka diskure na beto ya makwela. Biblia ke tuba na Bingana 18:22 nde: “Muntu yina me zwa nkento ya mbote, yandi me zwa kima mosi ya mbote, mpi Yehowa ke ndimaka yandi.” Mono ti Livija salaka bamvula kuluta 40 na Betele. Bubu yai beto ke pesaka maboko na dibundu mosi pene-pene ya Bronx.

Mono vandaka na kiese ya kusala ti mpangi Knorr. Yandi vandaka kusala mingi kisalu ya Nzambi mpi vandaka kuzola mingi bamisionere. Bamisionere mingi vandaka Bambangi ya Yehowa ya ntete na bisika yina bo vandaka kukwenda. Diambu ya mawa kele nde mpangi Knorr belaka kansere na 1976. Ntangu yandi vandaka kutelama diaka ve, yandi lombaka mono na kutangilaka yandi mikanda yina bo ke zola kubasisa. Yandi lombaka mono mpi na kubinga mpangi Frederick Franz sambu yandi mpi kuwa mambu ya mono ke tanga. Na nima mono bakisaka nde mpangi Knorr vandaka kutangila mpangi Franz mikanda sambu yandi vandaka kumona ve mbote.

Mpangi Knorr fwaka na 1977, kansi lufwa na yandi pesaka bampangi yina zabaka yandi  mpi vandaka kuzola yandi kikesa sambu yandi bikalaka ya kwikama tii na nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. (Kus. 2:10) Na nima ya lufwa na yandi, mpangi Franz kumaka kutwadisa kisalu.

Na ntangu yina mono kumaka sekretere ya mpangi Milton Henschel yina salaka ti mpangi Knorr kiteso ya bamvula kumi. Mpangi Henschel zabisaka mono nde mono ta kuma kusadisa mpangi Franz na mambu yonso yina yandi kele na mfunu ya lusadisu. Mono ta tangilaka yandi mikanda yina bo ke zola kubasisa. Mpangi Franz vandaka mayele mpi vandaka kutula dikebi mingi na mambu yina mono vandaka kutanga. Mono vandaka na kiese ya kulanda kusadisa yandi tii ntangu luzingu na yandi na ntoto sukaka na Desembri 1992!

Mono salaka bamvula 61 na Betele, bamvula yango lutaka nswalu. Bibuti na mono vandaka kusadila Yehowa tii ntangu bo fwaka mpi mono ke vingilaka na kiese kilumbu ya mono ta yamba bo diaka na paladisu. (Yoa. 5:28, 29) Kima mosi ve na nsi-ntoto lenda fwanana ti dibaku ya nene ya kusala ti babakala mpi bankento yina ke sadilaka Nzambi. Mono ti Livija lenda tuba na masonga yonso nde na bamvula yonso ya beto me sala na kisalu ya ntangu yonso, ‘kiese ya Yehowa vandaka ngolo mpi lutaninu na beto.’—Neh. 8:10.

Muntu mosi ve kele mfunu mingi na dibundu ya Yehowa sambu bubu yai kisalu ya kusamuna ke landa kukwenda na ntwala. Mono vandaka na kiese kibeni ya kusala ti bampangi yina vandaka ti lukwikilu ya ngolo. Bampangi mingi ya bo me tulaka mafuta yina mono salaka ti bo kele diaka ve awa na ntoto. Mono kele na kiese ya kusadila Yehowa ti bampangi ya kimpeve.