1, 2. Inki mutindu Yehowa ke kabilaka beto?

YEHOWA ke kabaka. Yandi muntu ke pesaka beto bima yonso. Bima yonso ya mbote na ntoto me katukaka na yandi mpi yandi ke sadilaka yo sambu na kutanina luzingu na beto. (Nkunga 104:13-15; Agai 2:8) Biblia ke monisa mutindu Yehowa me sadilaka bima na yandi na mutindu ya kuyituka sambu na kulungisa bampusa ya bansadi na yandi.

² Mu mbandu, Yehowa pesaka bantu ya Izraele mana mpi masa na nsungi ya bamvula 40 yina bo lutisaka na ntoto ya zelo na zelo. (Kubasika 16:35) Yandi pesaka bo bima ya mfunu ya kuzingila. (Nehemia 9:20, 21) Na nima, Yehowa pesaka profete Elisha ngolo ya kukumisa mingi ndambu ya mafuta ya mufwidi mosi ya kwikama. Dikabu yai ya Nzambi sadisaka mufwidi yina na kufuta bamfuka mpi kubikala ti mwa mbongo sambu yandi ti bana na yandi ya babakala kulanda kuzinga. (2 Bantotila 4:1-7) Yehowa pesaka Yezu ngolo ya kudisa mpi kupesa bantu mbongo ntangu yo vandaka mfunu.—Matayo 15:35-38; 17:27.

3. Inki beto ta tubila na disolo yai?

 ³ Yehowa lenda sadila konso kima yina yandi me zola sambu na kulungisa bampusa ya bigangwa na yandi. Ata mpidina, yandi ke lombaka bansadi na yandi na kupesa bima na bo sambu na kupesa maboko na dibundu na yandi. (Kubasika 36:3-7; tanga Bingana 3:9.) Sambu na nki Yehowa ke lombaka beto na kupesa yandi diaka bima na beto ya ntalu? Inki mutindu bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama vandaka kupesa makabu? Inki mutindu dibundu ke sadilaka mbongo yina beto ke pesaka bubu yai? Disolo yai ta pesa mvutu na bangiufula yai.

4. Inki beto ke monisaka ntangu beto ke kabilaka Yehowa?

⁴ Beto ke pesaka Yehowa sambu beto ke zolaka yandi mingi. Ntangu beto ke yindulaka mambu yonso yina Yehowa me sadilaka beto, yo ke pesaka beto kiese kibeni. Beto ke ndima mambu yina ntotila Davidi tubaka ntangu yandi vandaka kutendula bima yina bo ta sadila sambu na kutunga tempelo. Davidi tubaka nde bima yonso yina beto kele na yo ke katukaka na Yehowa mpi nde beto ke pesaka yandi kaka bima yina yandi me pesaka beto.—Tanga 1 Bansangu 29:11-14.

5. Inki mutindu Biblia ke monisa nde kupesa makabu kele na kati ya mambu ya mfunu ya lusambu ya kieleka?

⁵ Kupesa Yehowa makabu kele mpi mutindu ya kusambila yandi. Na mbona-meso mosi, ntumwa Yoane waka bansadi ya Yehowa na zulu ke tuba nde: “Yehowa Nzambi na beto, nge me fwana na kubaka nkembo, lukumu, mpi ngolo, sambu nge muntu gangaka bima yonso, mpi yo kwisaka na luzingu mpi yo gangamaka sambu na luzolo na nge.” (Kusonga 4:11) Ya kieleka, Yehowa me fwana na kubaka nkembo mpi lukumu yonso, yo yina beto fwete pesa yandi bima na beto ya mbalu. Na nzila ya Moize, Yehowa lombaka dikanda ya Izraele na kusala bankinsi tatu konso mvula. Yo lombaka nde bantu ya Izraele kupesa Yehowa makabu na bankinsi yai. Nsiku vandaka kulomba bo na kukwenda ve “na ntwala ya Yehowa maboko-mpamba.” (Kulonga 16:16) Bubu yai, kupesa makabu kele mpi na kati ya mambu ya mfunu ya lusambu ya kieleka. Makabu na beto ke monisaka nde beto ke bakaka na valere kisalu ya Yehowa mpi ke pesaka maboko na kisalu yango.

6. Sambu na nki kukaba kele mbote? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

⁶ Kukaba na luzolo yonso kele mbote na kisika ya kuvingila kaka nde bo kabila beto. (Tanga Bingana 29:21.) Yindula mwana mosi ya leke yina bibuti me kabila yandi mbongo, kansi yandi me baka ndambu sambu na kusumbila bibuti na yandi dikabu. Inki mutindu Bibuti ta kudiwa sambu na dikabu yina? Yindula mupasudi-nzila mosi ya leke me pesa bibuti na yandi ndambu ya mbongo sambu bo futa mbongo ya nzo to bo sumba madia. Bibuti lombaka yandi yo ve, kansi bo ta ndima dikabu yina sambu yo kele mutindu na yandi ya kutonda bibuti na mambu yonso ya bo ke salaka sambu na yandi. Kiteso mosi, Yehowa ke sepelaka mutindu beto ke pesaka yandi bima na beto ya mbalu.

7, 8. Inki mutindu bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama pesaka mbandu ya mbote (a) ntangu bo pesaka makabu sambu na kisalu mosi buna? (b) ntangu bo pesaka makabu sambu kisalu ya Nzambi kukwenda na ntwala?

⁷ Biblia ke tuba nde bansadi ya Yehowa vandaka kupesa makabu sambu kisalu na yandi kukwenda na ntwala. Bantangu ya nkaka bo vandaka kupesa makabu sambu na kisalu mosi buna. Mu mbandu, Moize siamisaka bantu ya Izraele na kupesa makabu sambu na kutunga nzo-tenta. Na nima, ntotila Davidi siamisaka mpi bantu na kupesa makabu sambu na kutunga tempelo. (Kubasika 35:5; 1 Bansangu 29:5-9) Ntangu Yoashi vandaka kuyala, banganga-nzambi  sadilaka mbongo yina bantu pesaka sambu na kuyidika tempelo. (2 Bantotila 12:4, 5) Na mvu-nkama ya ntete, Bakristu waka nde nzala ya ngolo vandaka na Yudea mpi nde bampangi vandaka ti mfunu ya lusadisu. Yo yina konso mpangi tindilaka bampangi bima yina yandi vandaka na yo.—Bisalu 11:27-30.

⁸ Bansadi ya Yehowa vandaka kukabila bantu yina vandaka kusala ngolo na kisalu ya Yehowa. Mu mbandu, Balevi vandaka ve ti ntoto ya kusadila bisalu. Yo yina, makanda ya nkaka ya Izraele vandaka kupesa Balevi ndambu ya kumi ya bima na bo. Yo sadisaka Balevi na kusala mbote kisalu na bo na nzo-tenta. (Kutanga 18:21) Bampangi-bankento ya nkaka mpi sadilaka bima na bo sambu na kusadisa Yezu ti bantumwa na yandi.—Luka 8:1-3.

9. Inki mutindu bansadi ya Nzambi vandaka kuzwa makabu yina bo vandaka kupesa?

⁹ Makabu yina bantu vandaka kupesa na ntangu ya ntama katukaka na bisika ya kuswaswana. Makabu yina bantu ya Izraele pesaka sambu na kutunga nzo-tenta katukaka ziku na bima ya mbalu yina bo bakaka na Ezipte. (Kubasika 3:21, 22; 35:22-24) Na mvu-nkama ya ntete, bampangi ya nkaka vandaka kuteka bima na bo, mu mbandu, bilanga to banzo mpi kunata mbongo na bantumwa. Na nima, bantumwa vandaka kusadila mbongo yina sambu na kusadisa bampangi yina vandaka ti mfunu ya lusadisu. (Bisalu 4:34, 35) Bampangi ya nkaka vandaka kubumba mbongo mbala na mbala sambu bo sadila yo na kisalu ya Nzambi. (1 Bakorinto 16:2) Yo yina, bamvwama mpi bansukami vandaka kupesa makabu.—Luka 21:1-4.

10, 11. (a) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kukaba ya bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama? (b) Inki mutindu nge ke tadilaka makabu yina nge ke pesaka sambu kisalu ya Kimfumu kukwenda na ntwala?

¹⁰ Bubu yai, bo lenda lomba beto na kupesa makabu sambu na kisalu mosi buna. Mbala ya nkaka, dibundu na beno ke zola kuyidika Nzo ya Kimfumu to kutunga ya mpa, to bo ke zola kuyidika Betele na beno. Beto lenda pesa makabu na balukutakanu ya nene sambu bo futa mbongo ya bima yina bo sadilaka na lukutakanu yina. Ziku na bisika ya nkaka, bampangi kele ti mfunu ya lusadisu sambu na bisumbula yina ke salama na bansi na bo. Makabu na beto ke sadisaka mpi bamisionere, bapasudi-nzila ya nene, bankengi ya nziunga, bampangi ya ke salaka na babiro ya Nto-Kimvuka mpi na Babetele yonso. Dibundu na beno lenda tinda mpi makabu sambu bo tungila bampangi ya bisika ya nkaka Banzo ya Kimfumu mpi Banzo ya Balukutakanu ya Nene.

¹¹ Beto yonso lenda pesa makabu sambu na bisalu yina dibundu ya Yehowa ke sala na bilumbu yai ya nsuka. Beto ke zabaka ve bazina ya bampangi mingi ya ke pesaka makabu. Ntangu beto ke tulaka mbongo na bakesi ya makabu na Nzo ya Kimfumu to na nzila ya jw.org, beto ke zolaka ve nde bantu ya nkaka kuzaba. Keti bantangu ya nkaka nge ke monaka nde makabu na nge me fwana ve? Ya kieleka, mbongo ya dibundu ya Yehowa ke katukaka na makabu ya fioti-fioti yina bampangi ke pesaka kansi ve na makabu ya mingi ya bo ke pesaka na mbala mosi. Ata bampangi yina kele ve ti mbongo mingi ke landaka mbandu ya Bakristu ya Masedonia ya mvu-nkama ya ntete. Bo vandaka ‘bansukami ya ngolo,’ kansi bo lombaka nde bo mpi kupesa makabu ebuna bo pesaka na ntima ya mvimba.—2 Bakorinto 8:1-4.

12. Inki mutindu dibundu ya Yehowa ke salaka bikesa ya kusadila makabu na mutindu ya mbote?

¹² Bampangi ya Nto-Kimvuka ke sadilaka makabu na kwikama mpi na mayele yonso. (Matayo 24:45) Bo ke sambaka sambu na kubaka balukanu ya mbote mpi kuyidika na ntwala mutindu ya mbote ya kusadila mbongo yina. (Luka 14:28) Na ntangu ya ntama, bansadi  ya Nzambi yina vandaka kubumba makabu vandaka kusadila yo kaka sambu na lusambu ya Yehowa. Mu mbandu, Esdrasi vutukaka na Yeruzalemi ti makabu ya ntalu yina ntotila ya Persia pesaka yandi. Makabu yango vandaka wolo, arza mpi bimvwama ya nkaka yina ntalu na yo bubu yai kele badolare kuluta bamilio 100. Esdrasi bakisaka nde makabu yai kele ya Yehowa. Yo yina yandi pesaka bantu yina vandaka kunata yo bandongisila ya mbote sambu bo tanina yo ntangu bo ta luta na bisika ya bigonsa. (Esdrasi 8:24-34) Bamvula mingi na nima, ntumwa Polo vukisaka mbongo yina bampangi pesaka sambu na kusadisa bampangi ya Yudea yina vandaka na mfunu ya lusadisu. Yandi zikisaka nde bampangi yina ke kwenda kubika makabu kele bayina ke salaka “mambu yonso na masonga, na meso ya Yehowa kaka ve, kansi mpi na meso ya bantu.” (Tanga 2 Bakorinto 8:18-21.) Bubu yai, dibundu ya Yehowa ke landaka mbandu ya Esdrasi ti ya Polo. Bo ke sadilaka makabu na mutindu ya mbote kibeni.

13. Sambu na nki dibundu ya Yehowa salaka bansoba ntama mingi ve?

¹³ Dibuta mosi lenda soba mutindu na bo ya kusadila mbongo sambu bo sumba ve bima mingi kuluta mbongo yina bo ke zwaka. Bo lenda tadila mutindu ya kukumisa luzingu na bo pete sambu na kusala mingi na kisalu ya Yehowa. Kiteso mosi mpi ti dibundu ya Yehowa. Ntama mingi ve, beto vandaka ti bisalu mingi ya mpa ya kusala, yo yina mbongo basikaka mingi kuluta yina bampangi ke pesaka. Bonso dibuta yina, dibundu ya Yehowa ke sadilaka mayele mingi ya kubumba mbongo sambu mbongo kubasika mingi ve, sambu na kusadila mbote makabu ya bampangi.

14-16. (a) Inki mutindu dibundu ya Yehowa ke sadilaka makabu yina beto ke pesaka? (b) Inki mutindu bisalu yina dibundu ke sala me sadisaka nge?

¹⁴ Bampangi yina me sala bamvula mingi na dibundu ke tubaka nde bubu yai dibundu ke pesaka beto bima mingi kibeni ya mbote. Mu mbandu, bubu yai beto kele ti site Internet jw.org, manaka ya JW Télédiffusion mpi Biblia—Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa na bandinga mingi. Diaka, na 2014 mpi na 2015, lukutakanu ya bansi mingi salamaka bilumbu tatu. Yo vandaka ti ntu-diambu “Beno Landa na Kusosa Ntete Kimfumu ya Nzambi!” Yo salamaka na bisika mingi na bambanza 14. Bampangi yonso yina vandaka na lukutakanu yai waka kiese kibeni!

¹⁵ Bampangi mingi ke monisaka ntonda sambu  na bima ya mbote yina dibundu ya Yehowa ke pesaka beto. Mu mbandu, mpangi-bakala mosi ti nkento na yandi na Asie tubaka nde: “Beto kwendaka kusamuna na mbanza mosi ya fioti. Bantangu ya nkaka beto ke kudiwaka beto mosi mpi ke vilaka mambu yina dibundu ya Yehowa ke salaka. Kansi kana beto tala JW Télédiffusion, yo ke yibusaka beto nde beto kele na dibuta ya bampangi ya ntoto ya mvimba. Na bwala yai mpi, bampangi ke sepelaka mingi ti manaka ya JW Télédiffusion. Mbala mingi na nima ya kutala yo, bo ke tubaka nde bo kele kibeni pene-pene ya bampangi ya Nto-Kimvuka. Bo kele na kiese ya kuvanda na dibundu ya Nzambi.”

¹⁶ Bilumbu yai, beto ke tunga mpi ke yidika Banzo ya Kimfumu kiteso ya 2500 na ntoto ya mvimba. Bampangi ya dibundu mosi na Honduras tubaka nde bo vandaka ve kuyindula nde bo ta zwa Nzo ya Kimfumu kansi bubu yai bo me zwaka Nzo ya Kimfumu. Bo sonikaka nde: “Beto kele na kiese kibeni ya kuvanda na dibuta ya bampangi ya ntoto ya mvimba.” Bampangi mingi ke waka mpi kiese ntangu bo ke zwaka Biblia mpi mikanda ya nkaka na ndinga na bo. Bankaka ke waka kiese ntangu bampangi ke sadisaka bo na nima ya bisumbula. Bampangi ya ke samunaka na bashario mpi na bisika ya bantu mingi ke waka kiese ntangu bantu mingi ya bambanza na bo ke ndimaka nsangu.

17. Inki ke ndimisa beto nde Yehowa ke sadisaka dibundu na yandi bubu yai?

¹⁷ Bantu mingi yina kele ve Bambangi ya Yehowa ke yitukaka na kuzaba nde beto ke salaka bisalu na beto yonso kaka na nsadisa ya makabu ya luzolo. Mfumu ya kompani mosi ya nene kwendaka kutala biro na beto mosi ya ke niemaka mikanda. Yandi yitukaka na kuzaba nde bantu yonso ya ke salaka kuna ke vandaka ve ti salere, kisalu na beto ke salamaka na nsadisa ya makabu ya luzolo mpi beto ke salaka ve mambu ya nkaka yina ke kotisaka mbongo. Yandi tubaka nde bantu ya nkaka lenda kuka ve kusala bisalu yina beto ke salaka. Beto ndimaka mambu yina yandi tubaka sambu beto me zaba nde yo ke salamaka kaka na ngolo ya Yehowa.—Yobi 42:2.

18. (a) Inki mambote beto ke bakaka kana beto ke pesa maboko na kisalu ya Kimfumu? (b) Inki mutindu beto lenda sadisa bana na beto ti bantu ya mpa na kupesa mpi makabu?

¹⁸ Yehowa me pesaka beto lukumu mpi dibaku ya kupesa maboko na kisalu ya nene ya Kimfumu. Yandi ke ndimisa beto nde kana beto sala yo, yandi ta sakumuna beto. (Malaki 3:10) Yehowa silaka nde kana beto ke kaba na ntima ya mvimba, beto ta baka mambote mingi. (Tanga Bingana 11:24, 25.) Yandi ke songa beto mpi nde beto ta vanda na kiese kana beto ke kaba, sambu “kiese ke vandaka mingi na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bisalu 20:35) Mambu ya beto ke tubaka mpi ke salaka lenda sadisa bana na beto ti bantu ya mpa na dibundu na kupesa mpi makabu sambu na kisalu ya Kimfumu mpi kubaka mambote mingi.

19. Disolo yai me siamisa nge na kusala nki?

¹⁹ Yehowa muntu me pesaka beto bima yonso. Ntangu beto ke pesaka yandi diaka, beto ke monisaka nde beto ke zolaka yandi mpi ke bakaka na mbalu bima yonso yina yandi me pesaka beto. (1 Bansangu 29:17) Ntangu bantu ya Izraele vandaka kupesa makabu sambu na kutunga tempelo, bo ‘vandaka na kiese na kupesa makabu yai ya luzolo ya mbote, sambu bo pesaka yo na Yehowa na ntima ya mvimba.’ (1 Bansangu 29:9) Bika beto landa kuvanda na kiese ntangu beto ke pesa diaka Yehowa bima yina yandi me pesaka beto.