Bangiufula ya Batangi
Nsiku yina kele na Levi 19:16 ke tuba nde: “Nge fwete sosa ve kukatula luzingu ya” muntu ya nkaka. Yo ke tendula nki mpi nki malongi beto ke baka?
Yehowa songaka bantu ya Izraele nde bo fwete vanda bantu ya santu. Sambu na kusadisa bo na kuvanda bantu ya santu, yandi songaka bo nde: “Nge fwete tambula-tambula ve na kati ya bantu na nge sambu na kukusila bantu makambu. Nge fwete sosa ve kukatula luzingu ya nkweno na nge. Mono kele Yehowa.”—Levi 19:2, 16.
Bangogo ‘kusosa kukatula’ kele mbalula ya mbote ya bangogo ya Kiebreo. Kansi yo ke tendula kibeni nki? Mukanda mosi ya Bayuda ya ke tubila mukanda ya Levi ke tuba nde: “Kitini ya verse yai kele . . . mpasi na kubakisa sambu yo kele mpasi na kuzaba mbote bangogo yina ya Kiebreo.”
Bantu ya nkaka ya mayele ke yindulaka nde bangogo yina ke wakana ti mambu yina kele na verse 15 ya ke tuba nde: “Beno fwete sala ve mambu kukonda lunungu ntangu beno ke sambisa. Nge fwete monisa ve kupona-pona sambu na nsukami to zola ya mingi sambu na mvwama. Nge fwete sambisa nkweno na nge ti lunungu.” (Levi 19:15) Nsiku yina kele na verse 16 ya ke tuba nde “nge fwete sosa ve kukatula luzingu ya” muntu ya nkaka ke monisa nde yo lombaka nde bantu ya Izraele kusala ve ata muntu mosi diambu ya mbi ntangu bo ke samba na batribinale, na mambu ya mumbongo to na mambu ya dibuta. Yo lombaka mpi nde bo kusila ve bantu makambu sambu na mambote na bo. Ya kieleka, beto fwete sala ve mambu yina. Kansi kele ti mutindu ya kuluta mbote yina beto lenda bakisa mambu yina kele na verse 16.
Beto tadila bangogo ya luyantiku ya verse 16. Nzambi songaka bansadi na yandi na kutambula-tambula ve sambu na kukusila bantu ya nkaka makambu. Ya kieleka, kana muntu ke tonga bantu ya nkaka, yo lenda basisa mavwanga kansi kana yandi ke kusila bantu makambu, yo kele diaka mbi kuluta. (Bing. 10:19; Lon. 10:12-14; 1 Tim. 5:11-15; Yak. 3:6) Muntu yina ke kusilaka bantu makambu ke salaka yo na luzolo yonso sambu na kubebisa lukumu ya bantu. Yandi lenda tuba mambu ya luvunu sambu na muntu ya nkaka ata kana mambu yango lenda natila muntu yina lufwa. Kuvila ve nde, bantu kusilaka Naboti makambu yo yina bo fwa yandi ti matadi. (1 Bant. 21:8-13) Ya kieleka, muntu yina ke kusilaka bantu makambu lenda sosa kukatula luzingu ya muntu ya nkaka mutindu kitini ya zole ya Levi 19:16 ke monisa yo.
Diaka, muntu lenda kusila muntu ya nkaka makambu sambu yandi ke mengaka muntu yina. 1 Yoane 3:15 ke tuba nde: “Konso muntu yina ke mengaka mpangi na yandi kele muntu ya ke fwaka bantu, mpi beno me zaba nde ata muntu mosi ve ya ke fwaka bantu kele ti luzingu ya mvula na mvula.” Ntangu Nzambi tubaka nde: “Nge fwete sosa ve kukatula luzingu ya nkweno na nge,” yandi yikaka nde: “Nge fwete menga ve mpangi na nge na ntima na nge.”—Levi 19:16, 17.
Yo yina, mambu ya ke benda dikebi ya kele na Levi 19:16 kele lukebisu ya ngolo sambu na Bakristu. Beto fwete vanda ve ata fioti ti bangindu ya mbi mpi beto fwete kusila ve bantu makambu ata fioti. Kana beto ke ‘sosa kukatula’ luzingu ya muntu mosi, disongidila kana beto ke kusila yandi makambu sambu beto ke zolaka yandi ve to sambu beto ke wila yandi kimpala, yo ke monisa nde beto ke mengaka yandi. Bakristu fwete menga ve ata fioti bantu ya nkaka.—Mat. 12: 36, 37.