• “Mono vandaka kumona bonso nde bakala na mono vandaka kusala bizumba mbala na mbala.”

• “Mono vandaka kuwa nsoni, mono vandaka kuyindula nde mono kele ve kitoko mpi mono vandaka kumona nde mono kele ve mfunu.”

• “Mono vandaka ve kukuka kusolula ata ti muntu mosi diambu yango. Mono vandaka kuniokwama mono mosi.”

• “Mono vandaka kumona nde Yehowa vandaka kutudila mono ve dikebi.”

Mambu yina ke monisa nde nkento yina bakala na yandi ke talaka pornografi ke niokwamaka mingi. Diaka, kana yandi vandaka kutala yo na kinsweki, mbala ya nkaka bangonda mingi mpi bamvula mingi, yo lenda sala nde nkento na yandi kutudila yandi diaka ve ntima ata fioti. Nkento mosi tubaka nde: “Mono vandaka ve kuzaba kibeni nani bakala na mono kele. Mono vandaka kudiyula nde: ‘Keti kele ti mambu ya nkaka yina yandi ke bumbilaka mono?’”

Disolo yai ke tadila nkento yina bakala na yandi ke talaka pornografi. a Yo ta tubila minsiku ya Biblia yina ta ndimisa yandi nde Yehowa ke zolaka yandi mpi nde yandi ke zola kusadisa yandi. Yo ta sadisa yandi na kuvanda na ngemba mpi na kulanda kukangama na Yehowa. b

Ya kieleka, nge ta kuka ve kuzikisa mambu yonso yina bakala na nge ke sala. Kansi kele ti mwa mambu yina nge lenda sala sambu na kuvanda na ngemba mingi. Tala mambu yango.

Kudipesa ve foti. Nkento lenda yindula nde yo kele foti na yandi kana bakala na yandi ke tala pornografi. Danielle c ke tuba nde: “Mono vandaka kudimona bonso nkento ya mbi kibeni yina vandaka kufwa makwela na yandi sambu mono vandaka kudiyangisa mingi kibeni mpi mono vandaka kuwa makasi mingi. Mono vandaka kuyindula nde, yo yina vandaka kusala nde bakala na mono kulanda kutala pornografi.” Alice vandaka kuyindula nde bakala na yandi vandaka kumona yandi diaka ve kitoko. Yo yina yandi vandaka kudiyula nde: ‘Sambu na nki bakala na mono ke zola kutala bankento ya nkaka?’ Bankento ya nkaka ke kudipesaka foti mpi bo ke yindulaka nde bo bantu ke salaka nde mambu kubeba kibeni.

Kana nge ke yindula mpi mutindu mosi, kuvila ve nde Yehowa ke pesaka nge ve foti sambu na mambu yina bakala na nge ke sala. Yakobo 1:14 ke tuba nde: “Konso  muntu ke mekamaka kana yandi ke bika nde nzala na yandi mosi kubenda yandi mpi kupukumuna yandi.” (Bar. 14:12; Bafil. 2:12) Yehowa ke pesa nge ve foti, kansi yandi ke sepela mutindu nge ke sadila yandi na mutindu ya mbote.​—2 Bans. 16:9.

Yo kele mpi mfunu na kuzaba nde kana bakala na nge ke tala pornografi, yo ke tendula ve nde nge kele ve kitoko mpi nde yandi ke sepela diaka ve ti nge. Bantu ya mayele yina ke longukaka mambu ya me tala pornografi ke tuba nde pornografi ke salaka nde bakala kukuma ti banzala mingi ya kuvukisa nitu yina ata nkento mosi ve lenda lungisa.

Kudiyangisa ve mingi. Catherine tubaka nde yandi vandaka kudiyangisa mingi ntangu yonso sambu bakala na yandi vandaka kutala pornografi. Frances ke tuba nde: “Mono ke kudiyangisaka ntangu yonso kana mono ke zaba ve kisika yina bakala na mono kele. Mono ke kudiyangisaka kilumbu ya mvimba.” Bankento ya nkaka ke tubaka nde bo ke waka nsoni kana bo kele ti bampangi yina ke zabaka nde babakala na bo ke talaka pornografi. Bankaka ke tubaka nde bo ke kudiwaka bo mosi sambu bo ke yindulaka nde ata muntu mosi ve lenda bakisa mambu yina bo ke kutana ti yo.

Yo kele ve mbi na kuwa mutindu yina. Kansi kana nge ke yindula yo mingi, yo ta sala nde nge kudiyangisa mingi. Tula dikebi ya mingi na kinduku na nge ti Yehowa. Yo ta sadisa nge na kuvanda ngolo mingi mpi na kukanga ntima.​—Nk. 62:2; Baef. 6:10.

Nge lenda tanga mpi kuyindula mingi masolo ya bankento yina Biblia ke tubilaka, bayina kutanaka ti mambu ya mpasi kansi bo bakaka kikesa ntangu bo sambaka Yehowa mpi bo tudilaka yandi ntima. Ata ntangu yonso Yehowa katulaka ve bampasi na bo, yandi salaka nde bo vanda na ngemba. Mu mbandu, Ana vandaka “kudiyangisa mingi kibeni” sambu na mambu yina yandi vandaka kukutana ti yo. Kansi, ntangu yandi “vandaka kusamba ntangu mingi na ntwala ya Yehowa,” yandi kumaka diaka na ngemba ata yandi zabaka ntete ve mambu yina Yehowa zolaka kusala sambu na yandi.​—1 Sam. 1:10, 12, 18; 2 Bak. 1:3, 4.

Sosa lusadisu ya bankuluntu. Bo kele “kisika ya lutaninu sambu na mupepe, kisika ya kubumbana mvula ya mupepe ya ngolo.” (Yez. 32:2, noti na nsi ya lutiti.) Bo lenda songa nge mpangi-nkento mosi yina nge lenda songa mambu yina ke yangisa nge mpi yina lenda pesa nge kikesa.​—Bing. 17:17.

Keti nge lenda sadisa bakala na nge na kuyambula kutala pornografi? Ee, nge lenda sadisa yandi. Biblia ke tuba nde sambu na kumanisa dikambu mosi to sambu na kunwanisa mbeni mosi ya ngolo mingi, “bantu zole me luta muntu mosi.” (Lon. 4:9-12) Bansosa yina  bantu ya mayele me salaka ke monisa nde mbala mingi kana bakala ti nkento ke sala bikesa kumosi, yo ke salaka nde bakala kuyambula kutala pornografi mpi nkento na yandi kutudila yandi diaka ntima.

Ya kieleka, yo ta vanda mbote kana bakala na nge ke sala bikesa na masonga yonso sambu na kuyambula kutala pornografi. Keti yandi me lomba Yehowa ngolo mpi yandi me sosa lusadisu ya bankuluntu? (2 Bak. 4:7; Yak. 5:14, 15) Keti yandi ke sadila bametode yina ta sadisa yandi na kubwa ve na mutambu ya kutala pornografi? Mu mbandu, keti yandi me tula bandilu na mutindu na yandi ya kusadila baapareyi mpi yandi ke tina mambu yina lenda meka yandi? (Bing. 27:12) Keti yandi ke ndima lusadisu na nge mpi yandi ke songa nge mambu na masonga yonso? Kana mpidina, nge lenda sadisa yandi.

Inki mutindu? Beto tadila mbandu mosi. Mpangi-nkento Felicia kwelaka mpangi Ethan yina vandaka kutala pornografi mingi ntangu yandi vandaka leke. Mpangi Felicia songaka yandi na kusonga yandi na masonga yonso kana yandi me wa diaka nzala ya kutala pornografi. Mpangi Ethan ke tuba nde: “Mono ke solulaka na masonga yonso mpi na pwelele ti nkento na mono. Na zola yonso, yandi ke sadisaka mono na kutula bandilu mpi na kuzaba kana mono ke zitisa yo. Yandi ke sadisaka mono mpi na kutula bandilu ntangu mono ke sadila Internet.” Ya kieleka, mpangi Felicia ke kudiyangisaka mutindu mpangi Ethan ke waka nzala ya kutala pornografi. Yandi ke tuba nde: “Kansi kana mono wa mpasi mpi makasi, yo ta sadisa yandi ve na kukatula banzala yina ya mbi. Kana beto solula sambu na banzala yina ya mbi, yandi ke sadisaka mono mpi na kuwa ve mpasi mpi makasi.”

Masolo ya mutindu yina ta sadisa bakala na kuyambula kutala pornografi mpi yo ta sadisa nkento na yandi na kutudila yandi diaka ntima. Kana bakala ke songa nkento na yandi na masonga yonso banzala ya mbi yina yandi ke wa, kisika yina yandi ke kwenda mpi mambu yina yandi ke sala, yo ta vanda pete sambu nkento na yandi kutudila yandi diaka ntima sambu yandi ke bumbila yandi ve ata kima mosi.

Keti nge ke yindula nde nge lenda sadila bandongisila yina sambu na kusadisa bakala na nge? Kana mpidina, beno lenda tanga disolo yai ti bakala na nge mpi beno tubila yo kumosi. Lukanu na yandi ta vanda ya kuyambula kutala pornografi mpi ya kupesa nge bikuma ya kutudila yandi diaka ntima. Na kisika ya kuwa makasi sambu nge ke zola kutubila mambu yango ti yandi, yandi fwete sosa kubakisa mutindu nge ke wa sambu na yo. Lukanu na nge kele ya kusadisa yandi na kuyambula kutala pornografi mpi ya kupesa yandi dibaku ya kusala mambu yina ta pusa nge na kutudila yandi diaka ntima. Beno lenda tadila bikuma yina ke pusaka bantu ya nkaka na kutala pornografi mpi mambu yina beno lenda sala sambu yandi bwa ve na mutambu yina. d

 Kana nge ke yindula nde nge ti bakala na nge ta wa makasi ntangu beno ta solula, beno lenda songa nkuluntu mosi yina beno ke solulaka ti yandi mbote na kuvanda pana ntangu beno ke solula. Zaba nde ata nkwelani na nge ke tala diaka ve pornografi, yo lenda baka ntangu sambu nge tudila yandi diaka ntima. Kuyambula ve. Tula dikebi ata na mambu ya fioti yina beno me yidika na makwela na beno. Ndima nde na nima ya bantangu, kana beno kele ntima-nda, makwela na beno ta kuma diaka ngolo.​—Lon. 7:8; 1 Bak. 13:4.

Kana bakala na nge me tala diaka pornografi na nima ya kuyambula kutala yo mwa ntangu, keti yo ke tendula nde yandi me balula ve ntima mpi nde yandi ta yambula yo ve? Mpenza ve. Mingi-mingi kana yandi kumaka mpika na yo, yandi lenda nwana ti kikalulu yina luzingu na yandi ya mvimba sambu na kukatula yo. Yandi lenda tala yo diaka ata yandi me yambulaka yo bamvula mingi. Sambu na kutala yo diaka ve, yandi fwete kuditudila bandilu na mambu ya nkaka mpi kuzitisa bandilu yango ata kana yandi me yambula kutala pornografi. (Bing. 28:14; Mat. 5:29; 1 Bak. 10:12) Yandi fwete landa kukuma ya mpa na “ngolo yina ke twadisaka mabanza” na yandi mpi ‘kumenga mambu ya mbi.’ Mu mbandu pornografi ti bikalulu ya nkaka ya mvindu bonso kikalulu ya kusakana ti kinama ya kuvukisila nitu. (Baef. 4:23; Nk. 97:10; Bar. 12:9) Keti yandi ke ndima kusala bikesa yina? Kana mpidina, yandi lenda yambula kikalulu yina. e

Ebuna kana nkwelani na nge ke zola ve kusala bikesa ya kuyambula kikalulu yina? Mbala na mbala, nge lenda wa mpasi, makasi mpi nge lenda yindula nde yandi me kota nge nsoki. Bika mambu yonso na maboko ya Yehowa mpi yandi ta pesa nge ngemba ya mabanza. (1 Pie. 5:7) Landa kulonguka Biblia, kusamba mpi kuyindula mingi mambu yina nge ke longuka sambu na kukumisa ngolo kinduku na nge ti Yehowa. Ndima nde kana nge sala mpidina, Yehowa ta pusana kibeni pene-pene ti nge. Mutindu Yezaya 57:15 ke monisa yo, Yehowa ke zingaka ti “bantu yina ke niokwama mpi ya kudikulumusa” sambu na kusadisa bo na kuvanda diaka na kiese. Sala yonso sambu na kulanda kusadila Yehowa na mutindu ya mbote. Sosa lusadisu ya bankuluntu. Landa kundima mpi nde kilumbu kele, bakala na nge lenda soba.​—Bar. 2:4; 2 Pie. 3:9.