1. Sambu na nki nge ke sepelaka ti bantu yina ke vandaka ntima-nda?

 BETO yonso ke sepelaka ti bantu yina ke vandaka ntima-nda. Beto ke zitisaka bantu yina ke vingilaka kima mosi kukonda kuwa makasi. Beto ke sepelaka mpi ntangu bantu ya nkaka ke monisilaka beto ntima-nda kana beto me sala bifu. Beto ke sepelaka mpi mingi mutindu mpangi yina longukaka Biblia ti beto monisilaka beto ntima-nda ntangu beto vandaka kusala bikesa ya kulonguka mambu yina kele na Biblia, ya kundima yo to ya kusadila dilongi mosi ya Biblia. Beto ke sepelaka mingi kuluta ti Yehowa Nzambi sambu yandi ke monisilaka beto ntima-nda.​—Bar. 2:4.

2. Na nki mambu yo lenda vanda mpasi sambu beto vanda ntima-nda?

² Ya kieleka, beto ke sepelaka ti bantu yina ke vandaka ntima-nda kansi yo lenda vanda ve pete ntangu yonso nde beto mosi kuvanda ntima-nda. Kana beto ke zola kusala kima mosi mpi beto kele na retare, yo lenda vanda mpasi nde beto vanda ntima-nda, mu mbandu kana beto kele na ndonga mosi ya nda mpi beto ke vingila ture na beto sambu beto baka masa. Beto lenda wa mpi makasi mingi kibeni kana bantu ya nkaka me pesa beto makasi. Bantangu ya nkaka, yo lenda vanda mpasi sambu beto landa kuvingila nsi-ntoto ya mpa yina Yehowa me silaka beto. Keti nge ke zola kuvanda ntima-nda mingi? Na disolo yai, beto ta tubila kuvanda ntima-nda ke tendula nki mpi sambu na nki yo kele mfunu mingi. Beto ta tubila mpi mambu yina lenda sadisa beto na kukuma ntima-nda mingi.

3. Muntu ya ntima-nda ke salaka nki kana bo me pesa yandi makasi?

³ Beto tadila mitindu iya ya kumonisa ntima-nda. Ya ntete, muntu ya ntima-nda ke waka ve makasi nswalu. Kana muntu mosi me pesa yandi makasi, yandi ke bikalaka pima mpi yandi ke salaka ve kima yina ta pesa mpi muntu yango makasi. Yandi ke sadilaka mpi ve bantu mambu ya mbi kana yandi kele ti kima mosi yina ke yangisa yandi. Mbala ya ntete yina Biblia ke tubila bangogo “ke  waka makasi nswalu ve” kele ntangu yo ke tuba nde Yehowa kele “Nzambi yina ke wilaka bantu mawa mpi ke fwilaka bo nkenda, yandi ke waka makasi nswalu ve mpi kele ya kufuluka na zola ya kwikama mpi kieleka.”​—Kub. 34:6.

4. Muntu ya ntima-nda ke salaka nki ntangu yandi ke vingila?

⁴ Ya zole, muntu ya ntima-nda ke vingilaka na pima yonso. Kana yandi ke vingila kima mosi yina ke wumela mingi, yandi ke salaka yonso sambu na kulemba ve kuvingila, kuwa ve makasi to kusuka ntima. (Mat. 18:26, 27) Kele ti mambu mingi yina ta lomba nde beto vingila na pima yonso. Mu mbandu, beto fwete widikila ti ntima-nda yonso ntangu muntu ya nkaka ke tuba kukonda kuzenga yandi. (Yobi 36:2) Beto fwete vanda mpi ntima-nda ntangu beto ke sadisa longoki mosi na kubakisa dilongi mosi ya Biblia to na kuyambula kikalulu mosi ya mbi.

5. Muntu ya ntima-nda ke salaka diaka nki?

⁵ Ya tatu, muntu ya ntima-nda ke salaka ve mambu nswalu kukonda kuyindula. Ya kieleka, bantangu ya nkaka yo lenda lomba nde beto sala mambu nswalu. Kansi kana muntu ya ntima-nda kele ti kisalu mosi ya mfunu ya kusala, yandi ke nwaninaka ve kusala yo nswalu-nswalu to yandi ke manisaka yo ve nswalu-nswalu. Yandi ke bakaka ntangu ya me fwana sambu na kuyidika mutindu ya kusala yo. Na nima, yandi ke bakaka ntangu ya me fwana sambu na kusala kisalu yina mbote.

6. Muntu ya ntima-nda ke salaka nki ntangu yandi ke kutana ti bampasi?

⁶ Ya iya, muntu ya ntima-nda ke salaka bikesa ya kukanga ntima na bampasi kukonda kubokuta-bokuta. Awa, ntima-nda ke wakana kibeni ti kukanga ntima. Ya kieleka, yo kele ve mbi na kusonga nduku na beto mosi ya ngolo mutindu beto ke wa sambu na mpasi mosi yina beto ke kutana ti yo. Kansi, muntu ya ntima-nda ke salaka yonso sambu na kulanda kukanga ntima na mpasi yina yandi ke kutana ti yo kukonda kubokuta-bokuta. (Bakol. 1:11) Bansadi ya Yehowa fwete monisa ntima-nda na mitindu yina yonso.  Sambu na nki? Beto tala mwa bikuma yina fwete pusa beto na kusala mutindu yina.

7. Mutindu Yakobo 5:7, 8 ke monisa yo, sambu na nki ntima-nda kele mfunu mingi? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁷ Beto fwete vanda ntima-nda sambu na kuguluka. Bonso bansadi ya kwikama ya Yehowa ya ntangu ya ntama, beto fwete vingila ti ntima-nda yonso nde Yehowa kulungisa balusilu na yandi. (Baeb. 6:11, 12) Biblia ke fwanisa beto ti muntu yina ke salaka bilanga. (Tanga Yakobo 5:7, 8.) Muntu yina ke salaka bilanga ke salaka ngolo sambu na kukuna mpi kulosila bima yina yandi me kuna masa, kansi yandi ke zabaka ve kibeni kilumbu yina bima yango ta yela. Yo yina, yandi ke vingilaka ti ntima-nda yonso mpi yandi ke ndimaka nde yandi ta katula bima yina yandi kunaka. Mutindu mosi mpi beto fwete landa kudipesa na kusala mambu ya kimpeve ata beto “me zaba ve kilumbu yina Mfumu na [beto] ta kwisa.” (Mat. 24:42) Beto ke vingilaka ti ntima-nda yonso mpi beto ke ndimaka nde na ntangu yina Yehowa me tulaka, yandi ta lungisa balusilu yonso yina yandi me silaka beto. Kana beto kele diaka ve ntima-nda, beto lenda lemba kuvingila mpi beto lenda yantika kuyambula Yehowa malembe-malembe. Beto lenda yantika mpi kusosa bima yina ta pesa beto kiese ya ntangu fioti. Kansi kana beto kele ntima-nda, beto ta kanga ntima tii na nsuka mpi beto ta guluka.​—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Inki mutindu ntima-nda ke sadisaka beto na kuzinga mbote ti bantu ya nkaka? (Bakolosai 3:12, 13)

⁸ Beto fwete vanda ntima-nda sambu na kuzinga mbote ti bantu ya nkaka. Yo ta sadisa beto na kuwidikila bantu ya nkaka ti dikebi yonso ntangu bo ke tuba. (Yak. 1:19) Ntima-nda ke sadisaka beto mpi na kuzinga na ngemba ti bantu. Yo ke sadisaka beto na kusala ve mambu nswalu mpi na kutuba ve kima mosi ya mbi kana kima mosi ke yangisa beto. Diaka, kana beto kele ntima-nda, beto ta wa ve makasi nswalu kana muntu mosi me sala kima yina me pesa beto mpasi mingi. Beto ta vutula ve mbi na mbi kansi beto ta ‘landa kukanga-ntima na mambu ya bantu ya nkaka mpi beto ta landa kulolulana na ntima ya mvimba.’​—Tanga Bakolosai 3:12, 13.

9. Inki mutindu ntima-nda ta sadisa beto kana beto ke zola kubaka balukanu? (Bingana 21:5)

⁹ Ntima-nda ta sadisa beto mpi na kubaka balukanu ya mbote. Na kisika ya kubaka lukanu nswalu, beto ta baka ntangu ya kusala bansosa mpi ya kutala mbote-mbote lukanu yina kele mbote kuluta. (Tanga Bingana 21:5.) Mu mbandu kana beto ke sosa kisalu, beto lenda ndima kisalu ya ntete yina beto ke zwa ata kana kisalu yango ta sala nde beto sambila ve Yehowa mbote. Kansi kana beto kele ntima-nda, beto ta baka ntangu ya kutadila mambu yai: kisika yina kisalu yango kele, bangunga yina yo ta baka mpi bupusi yina yo lenda vanda ti yo na dibuta na beto mpi na kimpeve na beto. Ntima-nda ta sadisa beto na kubaka ve lukanu ya mbi.

10. Inki beto lenda sala sambu na kuyedisa ntima-nda mpi kulanda kuvanda ntima-nda?

¹⁰ Samba sambu na kuvanda ntima-nda mingi. Ntima-nda kele kitini ya mbuma ya mpeve. (Bag. 5:22, 23) Yo yina, beto fwete lomba Yehowa mpeve santu mpi beto fwete lomba yandi na kusadisa beto na kuyedisa mbuma ya mpeve. Kana beto ke kutana ti diambu mosi yina ke sala nde beto kuka ve kuvanda ntima-nda, beto fwete “landa na kulomba” Yehowa mpeve santu sambu yo sadisa beto na kuvanda ntima-nda. (Luka 11:9, 13) Beto lenda lomba mpi Yehowa na kusadisa beto na kutadila mambu bonso yandi. Na nima ya kusamba, beto fwete sala yonso sambu na kuvanda ntima-nda konso kilumbu. Kana beto ke samba mingi sambu na kuvanda ntima-nda mpi beto ke sala bikesa ya kuvanda ntima-nda, kikalulu  yai ya kitoko ta tula misisa na ntima na beto mpi yo ta kuma kimuntu na beto.

11-12. Inki mutindu Yehowa ke monisaka ntima-nda?

¹¹ Yindula mingi bambandu yina kele na Biblia. Biblia ke tubilaka bambandu ya bantu mingi yina vandaka ntima-nda. Kana beto ke yindula mingi bambandu yina, beto ta zaba mitindu ya kumonisa ntima-nda. Na ntwala ya kutadila bambandu yango, beto tadila ntete mbandu ya Yehowa yina kele mbandu ya kuluta mbote na yina me tala ntima-nda.

¹² Na kilanga ya Edeni, Satana vwezaka zina ya Yehowa ntangu yandi pusaka Eva na kuyindula nde Yehowa kele Mfumu ya mbi mpi yandi ke zolaka ve bantu. Kansi Yehowa fwaka ve Satana mbala mosi. Yandi monisaka ntima-nda mpi yandi kudiyalaka sambu yandi zabaka nde yo ta baka ntangu sambu na kumonisa nde luyalu na yandi kele ya kuluta mbote. Banda ntangu yina, Yehowa ke kangaka ntima na mambu yonso ya mbi yina bo ke tubaka sambu na kuvweza zina na yandi. Diaka, Yehowa ke vingilaka ti ntima-nda yonso sambu bantu mingi kuzwa dibaku ya kubaka luzingu ya mvula na mvula. (2 Pie. 3:9, 15) Yo me salaka nde bamilio ya bantu kuzaba yandi. Kana beto ke tula dikebi na mambote ya ntima-nda ya Yehowa, yo ta vanda pete sambu beto vingila ntangu yina yandi ta fwa nsi-ntoto yai.

13. Inki mutindu Yezu landaka mbandu ya ntima-nda ya Papa na yandi? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹³ Yezu ke landaka mbandu ya ntima-nda ya Papa na yandi na mutindu ya kukuka mpi yandi monisaka yo ntangu yandi vandaka awa na ntoto. Yo vandaka ve pete ntangu yonso nde yandi monisa ntima-nda, mingi-mingi sambu na balongi ya nsiku yina vandaka ve masonga mpi Bafarize. (Yoa. 8:25-27) Ata mpidina, Yezu vandaka ve kuwa makasi nswalu kaka bonso Papa na yandi. Yandi vandaka ve kuvutula ntangu bo  vandaka kufinga yandi to kupesa yandi makasi. (1 Pie. 2:23) Yezu kangaka ntima na bampasi ti ntima-nda yonso kukonda kubokuta-bokuta. Yo yina Biblia ke songa beto nde beto “tadila na dikebi yonso muntu yina kangaka ntima na mambu ya kimbeni yina bansumuki vandaka kutuba.” (Baeb. 12:2, 3) Yehowa ta sadisa beto mpi na kukanga ntima ti ntima-nda yonso na konso mpasi yina beto lenda kutana ti yo.

14. Ntima-nda ya Abrahami ke longa beto nki? (Baebreo 6:15) (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁴ Ebuna, nki beto fwete sala kana nsuka yina beto ke vingilaka me kwisa ve na ntangu yina beto yindulaka? Mbala ya nkaka beto vandaka kuvingila nsuka banda ntama. Beto lenda yindula nde beto ta vanda ve na luzingu ntangu nsuka ta kwisa. Inki lenda sadisa beto na kulanda kuvingila ti ntima-nda yonso? Beto tadila mbandu ya Abrahami. Ntangu yandi vandaka ve ti bana mpi yandi vandaka ti bamvula 75, Yehowa songaka yandi nde: “Mono ta kumisa nge dikanda mosi ya nene.” (Kuy. 12:1-4) Keti Abrahami monaka kulungana ya mambu yina? Yandi monaka ve kulungana na yo yonso. Ntangu yandi sabukaka Nzadi ya Efrate, bamvula 25 na nima, yandi butaka Izaki mpi yo vandaka kima ya kuyituka. Diaka, bamvula 60 na nima, bantekolo na yandi Ezau ti Yakobi butukaka. (Tanga Baebreo 6:15.) Kansi Abrahami monaka ve mutindu bana na yandi kumaka dikanda ya nene mpi bakaka Ntoto ya Lusilu. Ata mpidina, yandi vandaka ti kinduku ya ngolo ti Ngangi na yandi. (Yak. 2:23) Ntangu Abrahami ta futumuka, yandi ta sepela mingi kibeni ntangu yandi ta bakisa nde lukwikilu mpi ntima-nda na yandi natilaka makanda yonso mambote. (Kuy. 22:18) Yo ke longa beto nki? Mbala ya nkaka, beto lenda mona ve kulungana ya balusilu yonso ya Yehowa bubu yai. Kansi kana beto kele ntima-nda bonso Abrahami, beto ke ndima nde Yehowa ta sakumuna  beto bubu yai mpi yandi ta sakumuna beto diaka mingi na nsi-ntoto ya mpa yina yandi me silaka beto.​—Mar. 10:29, 30.

15. Inki beto lenda longuka?

¹⁵ Biblia ke tubilaka bambandu mingi ya nkaka ya bantu yina vandaka ntima-nda. (Yak. 5:10) Yo ta vanda mbote kana nge longuka bambandu ya bantu yango. b Mu mbandu, ata bo tulaka Davidi mafuta ntangu yandi vandaka mwana-fioti sambu yandi kuma ntotila ya Izraele, yo lombaka nde yandi vingila bamvula mingi na ntwala ya kubaka kimfumu. Simeoni ti Ana sadilaka Yehowa na mutindu ya mbote mpi bo vandaka kuvingila Mesia ya lusilu. (Luka 2:25, 36-38) Ntangu nge ke longuka bambandu yina, sosa bamvutu na bangiufula yai: Inki sadisaka muntu yai na kuvanda ntima-nda? Inki mambote yo natilaka yandi? Inki mutindu mono lenda landa mbandu na yandi? Nge lenda baka mpi malongi na bambandu ya bantu yina monisaka ve ntima-nda. (1 Sam. 13:8-14) Nge lenda kudiyula nde: ‘Inki salaka nde bo vanda ve ntima-nda? Inki bampasi yo natilaka bo?’

16. Inki kele mambote ya kuvanda ntima-nda?

¹⁶ Beto tadila mambote ya kuvanda ntima-nda. Kana beto kele ntima-nda, beto ta vanda na kiese mingi mpi ntima-madidi. Ntima-nda lenda sadisa beto na kuvanda na sante ya mbote. Kana beto kele ntima-nda, beto ta zinga mbote ti bantu ya nkaka. Dibundu na beto ta vanda kibeni na bumosi. Kana muntu mosi me pesa beto makasi, kikalulu na beto ya kuwa ve makasi nswalu ta sala nde mambu kubeba ve. (Nk. 37:8, noti na nsi ya lutiti; Bing. 14:29) Diambu ya kuluta mfunu kele nde, kana beto kele ntima-nda beto ta landa mbandu ya Tata na beto ya zulu mpi beto ta pusana kibeni pene-pene na yandi.

17. Inki beto fwete sala?

¹⁷ Ntima-nda kele kikalulu ya mbote kibeni yina ke natilaka beto yonso mambote. Yo ke vandaka ve pete ntangu yonso na kuvanda ntima-nda. Kansi beto ke ndima nde Yehowa ta sadisa beto na kulanda kuyedisa kikalulu yina. Beto ke vingila ti ntima-nda yonso nsi-ntoto ya mpa mpi beto ke ndima kibeni nde “meso ya Yehowa ke talaka bantu yina ke waka yandi boma, bantu yina ke vingilaka zola na yandi ya kwikama.” (Nk. 33:18) Beto yonso fwete landa kulwata ntima-nda.