1. Inki ta sadisa beto na kusepela kulonguka baprofesi ya Biblia?

 MPANGI-BAKALA mosi ya leke, Ben, ke tuba nde: “Mono ke zolaka kulonguka baprofesi ya Biblia.” Keti nge mpi ke zolaka kulonguka yo? To nge ke monaka nde yo ke vandaka mpasi mingi na kubakisa? Nkutu, nge lenda yindula nde kulonguka baprofesi ya Biblia ke lembisaka. Kana nge ke longuka mingi bikuma yina pusaka Yehowa na kusonika yo na Ndinga na yandi, nge lenda kuma kuzola yo.

2. Inki beto ta tadila na disolo yai?

² Na disolo yai, beto ta tubila bikuma yina fwete pusa beto na kulonguka baprofesi ya Biblia mpi mutindu beto fwete longuka yo. Beto ta tadila baprofesi zole ya kele na mukanda ya Daniele mpi beto ta mona mutindu kubakisa yo lenda sadisa beto bubu yai.

3. Inki beto fwete sala kana beto ke zola kubakisa baprofesi ya Biblia?

³ Beto fwete lomba lusadisu sambu na kubakisa baprofesi ya Biblia. Beto tadila mbandu yai. Yindula nde beno me kwenda kutala kisika mosi yina nge ke zaba ve, kansi nduku yina ke kwenda ti nge me zaba kisika yango mbote-mbote. Yandi ke zaba mbote-mbote kisika yina beno kele mpi kisika konso nzila ke nata. Ya kieleka, nge ta sepela mutindu nduku yina me ndima kukwenda ti nge. Yehowa kele bonso nduku yina me ndima kusadisa beto. Yandi ke zaba mbote-mbote mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa. Yo yina, sambu na kubakisa baprofesi ya Biblia, beto fwete vanda ya kudikulumusa mpi kulomba Yehowa na kusadisa beto.​—Dan. 2:28; 2 Pie. 1:19, 20.

4. Sambu na nki Yehowa ponaka bantu sambu na kusonika baprofesi na Ndinga na yandi? (Yeremia 29:11) (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁴ Yehowa kele kibuti ya mbote yina ke zodilaka bana na yandi  luzingu ya kiese na bilumbu ke kwisa. (Tanga Yeremia 29:11.) Yehowa lenda songa beto mbote-mbote mambu yina lenda salama na bilumbu ke kwisa mpi yo salama kaka mutindu yina. Kansi kibuti ya kukonda kukuka lenda sala yo ve. Yehowa ponaka bantu sambu bo sonika baprofesi na Ndinga na yandi sambu beto zaba mambu ya mfunu na ntwala nde yo salama. (Yez. 46:10) Ya kieleka, baprofesi ya Biblia kele kado ya Tata na beto ya zulu yina ke zolaka beto. Kansi, nki mutindu nge lenda ndima kibeni nde baprofesi ya Biblia ta lungana?

5. Inki dilongi baleke lenda baka na mbandu ya mpangi Max?

⁵ Na nzo-nkanda, baleke mingi ke kutanaka ti bantu yina ke zitisaka ve Biblia ata fioti. Mambu yina bo ke sala mpi ke tuba lenda pusa baleke yina kele Bambangi ya Yehowa na kukuma ti badute na balukwikilu na bo. Beto tadila mambu yina mpangi-bakala Max kutanaka ti yo. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono vandaka leke, mono kumaka ti badute sambu na mambu yina bibuti na mono vandaka kulonga mono ya me tala dibundu ya kieleka mpi mono vandaka kundima ve nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi.” Inki bibuti na yandi salaka? Yandi ke tuba nde: “Bo tubilaka mono na mawete yonso ata mono zabaka nde bo vandaka kudiyangisa.” Bibuti ya mpangi Max pesaka yandi bamvutu na Biblia, kansi yandi salaka mpi kima mosi. Yandi ke tuba nde: ‘Mono longukaka baprofesi ya Biblia mpi beto tubilaka yo ti baleke ya nkaka na dibundu.” Inki mbuma yo butaka? Yandi ke tuba nde: “Na nima ya kusala mambu yina, mono ndimaka kibeni nde Biblia kele Ndinga ya Nzambi.”

6. Inki nge fwete sala kana nge kele ti badute mpi sambu na nki?

⁶ Bonso mpangi Max, kana nge me yantika kukuma ti badute sambu na mambu yina Biblia ke tubaka, kudiyangisa ve. Nge fwete sala kima mosi ya mfunu nswalu. Badute kele bonso kima mosi yina me bwa matadi. Kana beto katula ve matadi yina, yo lenda bebisa kima yango ata yo kele kima ya valere. Sambu na kukatula badute yina lenda bebisa lukwikilu na nge, nge lenda kudiyula nde: ‘Keti mono ke ndimaka mambu yina Biblia ke tubaka sambu na bilumbu ke kwisa?’ Kana nge ke ndimaka yo ve, nge lenda longuka baprofesi ya Biblia yina me lunganaka dezia. Inki mutindu nge lenda sala yo?

7. Inki mbandu Daniele bikaka na yina me tala kulonguka baprofesi? (Daniele 12:10) (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁷ Daniele kele mbandu ya mbote na yina me tala mutindu ya kulonguka baprofesi ya Biblia. Daniele vandaka ti kikuma ya mbote ya kulonguka baprofesi, yandi zolaka kuzaba kieleka. Daniele vandaka muntu ya kudikulumusa. Yandi zabaka nde Yehowa ke sadisaka bantu yina ke zabaka yandi mpi ke zitisaka bansiku na yandi na kubakisa baprofesi. (Dan. 2:27, 28; tanga Daniele 12:10.) Daniele monisaka nde yandi vandaka muntu ya kudikulumusa sambu yandi vandaka kutudila Yehowa ntima mpi kulomba yandi lusadisu. (Dan. 2:18) Daniele vandaka mpi kulonguka mbote-mbote. Yandi vandaka kusala bansosa na Masonuku yina katukaka na Nzambi ya bo vandaka kusadila na ntangu yina.  (Yer. 25:11, 12; Dan. 9:2) Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Daniele?

8. Sambu na nki bantu ya nkaka ke longukaka baprofesi ya Biblia, kansi nki beto fwete sala?

⁸ Tadila bikuma yina ke pusa nge na kulonguka baprofesi. Keti nge ke longukaka baprofesi sambu nge kele ti nzala ya ngolo ya kuzaba kieleka? Kana mpidina, Yehowa ta sadisa nge. (Yoa. 4:23, 24; 14:16, 17) Inki kele bikuma yina ke pusaka bantu ya nkaka na kulonguka baprofesi? Bantu ya nkaka ke longukaka yo sambu na kusosa mambu yina ke monisa nde Biblia kele ve Ndinga ya Nzambi. Bo ke yindulaka nde kana Biblia kele ve Ndinga ya Nzambi, bo mosi fwete kuditudila bansiku ya me tala mambu ya mbote mpi mambu ya mbi mpi kulanda bansiku yango. Kansi beto fwete vanda ti bikuma ya mbote ya fwete pusa beto na kulonguka baprofesi. Diaka, beto fwete vanda ti kikalulu mosi ya mfunu yina ta sadisa beto na kubakisa baprofesi.

9. Inki kele kikalulu ya mfunu yina ta sadisa beto na kubakisa baprofesi ya Biblia? Tendula.

⁹ Vanda muntu ya kudikulumusa. Yehowa ke sila nde yandi ta sadisa bantu ya kudikulumusa. (Yak. 4:6) Yo yina, beto fwete samba yandi sambu na kubakisa baprofesi ya Biblia. Beto fwete ndima mpi lusadisu yina yandi ke pesa beto na nzila ya mpika ya kwikama mpi ya mayele yina yandi me tulaka sambu na kupesa beto madia ya kimpeve na ntangu ya me fwana. (Luka 12:42) Yehowa kele Nzambi ya ndonga, yo yina yandi ke sadilaka kaka mpika ya kwikama sambu na kusadisa beto na kubakisa bakieleka yina kele na kati ya Ndinga na yandi.​—1 Bak. 14:33; Baef. 4:4-6.

10. Mbandu ya mpangi Esther ke longa nge nki?

¹⁰ Longuka mbote-mbote. Yantika kulonguka profesi mosi yina ke sepedisa nge mpi sala bansosa ntangu nge ke longuka yo. Mpangi Esther salaka mpi mutindu yina. Yandi vandaka kusepela kulonguka baprofesi ya me tala kukwisa ya Mesia. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono vandaka ti bamvula 15, mono yantikaka kusosa mambu yina ke monisa kibeni nde bo sonikaka baprofesi yango na ntwala nde Yezu kubutuka.” Mambu yina yandi tangaka na Barulo ya Nzadi-Mungwa ya Kufwa ndimisaka yandi kibeni. Yandi ke tuba diaka nde: “Bo sonikaka barulo ya nkaka na kati na yo na ntwala nde Kristu kubutuka mpi baprofesi yina kele na kati katukaka kibeni na Nzambi. Yo lombaka nde mono tanga mambu ya nkaka mbala mingi sambu na kubakisa yo.” Kansi yandi kele na kiese sambu yandi salaka bikesa yina yonso. Na nima ya kulonguka mbote-mbote baprofesi mingi ya Biblia, yandi ke tuba nde: “Mono mosi me bakisaka nde Biblia ke tubaka kieleka.”

11. Sambu na nki beto mosi fwete ndima nde Biblia ke tubaka kieleka?

¹¹ Kana beto me mona mutindu baprofesi yina kele na Ndinga ya Nzambi me lunganaka dezia, yo ta sadisa beto na kutudila Yehowa ntima ya mvimba mpi na kutula ntima na lutwadisu yina yandi ke pesaka beto. Diaka, baprofesi ya Biblia ke sadisaka beto na kuvanda ti kivuvu ya mbote sambu na bilumbu ke kwisa ata beto ke kutana ti bampasi ya nki mutindu bubu yai. Beto tadila na bunkufi baprofesi zole yina Daniele sonikaka ya ke na kulungana bubu yai. Kubakisa yo ta sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote.

12. Makulu ya kibende ya ‘kuvukana ti ntoto ya tuma ya masa-masa’ ke tendula nki? (Daniele 2:41-43)

¹² Tanga Daniele 2:41-43. Na ndosi yina Daniele tendudilaka ntotila Nebukadenezare, makulu ya kiteki yina ntotila monaka vandaka kibende ya ‘kuvukana ti ntoto ya tuma ya masa-masa.’ Kana beto fwanisa profesi yina ti baprofesi ya nkaka ya kele na mukanda ya Daniele mpi ya Kusonga, beto ke bakisa nde makulu ya kiteki yina ke monisa Anglo-Amerika, ngolo ya ntoto ya mvimba ya ke yala bubu yai. Sambu na ngolo yina ya ntoto ya mvimba, Daniele tubaka nde “kimfumu ta vanda ndambu ngolo mpi ndambu pete-pete.” Sambu na nki yo ta vanda ndambu pete-pete? Sambu bantu yina kele bonso ntoto ya tuma ya masa-masa ke lembisaka ngolo na yo ya kibende. b

13. Inki malongi ya mfunu beto ta baka kana beto bakisa profesi yina?

¹³ Beto lenda longuka mambu mingi ya mfunu na mambu yina Daniele tubaka sambu na kiteki yina mpi mingi-mingi makulu na yo. Ntete, Anglo-Amerika Ngolo ya Nsi-Ntoto ya Mvimba, me monisaka ngolo na yo na mitindu mingi. Mu mbandu, bo nungaka Bitumba ya Ntete mpi Bitumba ya Zole ya Ntoto ya Mvimba. Kansi, ngolo yina ya ntoto ya mvimba lembaka mpi ke landa kulemba sambu na mavwanga yina bantu ya bansi na bo mosi ke basisaka. Ya zole, ngolo yina ta vanda ngolo ya nsuka ya ntoto ya mvimba yina ta yala na ntwala nde Kimfumu ya Nzambi kufwa bimfumu yonso ya bantu. Ata bantangu ya nkaka bansi ya nkaka ke teleminaka ngolo yina, bo ta yinga yo ve. Beto ke zaba yo sambu “ditadi” ya ke monisa Kimfumu ya Nzambi ta panza makulu ya kiteki yina, makulu yango ke monisa ngolo ya Anglo-Amerika.​—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Inki mutindu kubakisa profesi ya makulu ya kibende mpi ya ntoto ya tuma ta sadisa nge na kubaka balukanu ya mbote?

¹⁴ Keti nge ke ndimaka kibeni nde profesi ya Daniele ya me tala makulu ya kibende mpi ya ntoto ya tuma kele kieleka? Kana nge ke ndimaka yo, yo ta sadisa nge na luzingu na nge. Nge ta sosa ve kukuma ti bima mingi ya kinsuni na nsi-ntoto yai ya ta fwa ntama mingi ve. (Luka 12:16-21; 1 Yoa. 2:15-17) Kubakisa profesi yina ta sadisa nge mpi na kubakisa mfunu ya kusamba mpi ya kusala kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. (Mat. 6:33; 28:18-20) Na nima ya kulonguka profesi yina, nge lenda kudiyula nde: ‘Keti balukanu ya mono ke bakaka ke monisaka nde mono ke ndimaka kibeni nde ntama mingi ve Kimfumu ya Nzambi ta fwa bimfumu yonso ya bantu?’

15. Nani kele “ntotila ya nordi” mpi nani kele “ntotila ya sudi” bubu yai? (Daniele 11:40)

¹⁵ Tanga Daniele 11:40. Daniele kapu 11 ke tubila bantotila zole to bangolo ya politiki yina ke nwanaka sambu na kuyala ntoto ya mvimba. Kana beto fwanisa profesi yina ti baprofesi ya nkaka na Biblia, beto ke bakisa nde “ntotila ya nordi” kele Russie ti bansi yina ke pesaka yandi maboko. “Ntotila ya sudi” kele Anglo-Amerika Ngolo ya Nsi-Ntoto ya Mvimba. c

16. Inki bampasi bampangi na beto yina ke zingaka na nsi ya luyalu ya “ntotila ya nordi” ke kutanaka ti yo?

¹⁶ “Ntotila ya nordi” ke niokulaka bansadi ya Nzambi yina ke zingaka na nsi ya luyalu na yandi. Bo me bulaka mpi me tulaka Bambangi ya Yehowa ya nkaka na boloko sambu na lukwikilu na bo. Mambu yina “ntotila ya nordi” ke salaka ke pesaka ve bampangi na beto boma kansi yo  ke kumisaka lukwikilu na bo ngolo. Sambu na nki? Sambu bampangi na beto ke zabaka nde mutindu bo ke niokulaka bo ke lungisaka profesi yina kele na mukanda ya Daniele. d (Dan. 11:41) Kuzaba yo ta sadisa beto na kulanda kuvanda ti kivuvu ya ngolo mpi na kulanda kukangama na Yehowa.

17. Inki bampasi Bansadi ya Nzambi ke kutanaka ti yo na nsi ya luyalu ya “ntotila ya sudi”?

¹⁷ Na ntangu ya ntama, “ntotila ya sudi” niokulaka mpi bansadi ya Yehowa. Mu mbandu, na kati-kati ya mvu-nkama ya 20, bo tulaka bampangi na beto mingi na boloko sambu bo ke kotaka ve na mambu ya politiki mpi bo katulaka bana ya Bambangi ya Yehowa na ba ekole kaka sambu na kikuma yina. Na bamvula ya me katuka kuluta, Bambangi ya Yehowa ya ke zingaka na nsi ya luyalu ya ntotila yina kutanaka mpi ti mambu ya nkaka yina mekaka kwikama na bo na Kimfumu ya Nzambi. Mu mbandu, ntangu bo ke salaka bakampanie sambu na kupona bamfumu ya luyalu, Mukristu mosi lenda kuma kusepela ti parti politiki mosi to kandida mosi. Yo yina, yo  kele mfunu mingi nde beto kota ve na mambu ya politiki, yo vanda na mambu yina beto ke sala, na mabanza na beto to na ntima na beto.​—Yoa. 15:18, 19; 18:36.

18. Kimbeni ya “ntotila ya nordi” ti “ntotila ya sudi” fwete pusa beto na kusala nki? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁸ Bantu yina ke ndimaka ve baprofesi ya Biblia ke kudiyangisaka mingi ntangu bo ke monaka “ntotila ya nordi” mpi “ntotila ya sudi” “ke bulana bibongo.” (Dan. 11:40) Bantotila yina zole ke vandaka ti babombe mingi ya ngolo yina lenda fwa ntoto ya mvimba. Kansi beto ke zaba nde Yehowa ta bika ve nde yo salama. (Yez. 45:18) Na kisika ya kudiyangisa sambu na mambu yina ta salama na bilumbu ke kwisa, kimbeni ya “ntotila ya nordi” ti “ntotila ya sudi” fwete kumisa lukwikilu na beto ngolo. Yo ke monisa kibeni nde nsuka ya nsi-ntoto yai me kuma pene-pene.

19. Inki beto fwete zaba sambu na baprofesi?

¹⁹ Beto ke zaba ve mutindu baprofesi ya nkaka ya Biblia ta lungana. Nkutu, profete Daniele bakisaka ve mambu yonso yina yandi sonikaka. (Dan. 12:8, 9) Kana beto ke bakisa ve mbote-mbote mutindu profesi mosi ta lungana, yo ke tendula ve nde yo ta lungana ve. Ya kieleka, beto ke ndimaka kibeni nde Yehowa ta songa beto mambu yina beto kele ti mfunu ya kuzaba na ntangu ya mbote, kaka mutindu yandi me salaka yo na bamvula me luta.​—Amo. 3:7.

20. Inki baprofesi ya Biblia ya ke benda dikebi ta lungana ntama mingi ve mpi nki beto fwete landa kusala?

²⁰ Bo ta tuba nde “ngemba mpi lutaninu!” (1 Bate. 5:3) Na nima, bangolo ya politiki ya ntoto ya mvimba ta balukila mabundu ya luvunu mpi ta fwa yo. (Kus. 17:16, 17) Na nima, bo ta nwanisa bansadi ya Nzambi. (Ezek. 38:18, 19) Mambu yina ta nata mbala mosi na bitumba ya nsuka ya Armagedoni. (Kus. 16:14, 16) Beto ke ndima kibeni nde mambu yina ta salama ntama mingi ve. Yo yina beto ta landa kumonisa ntonda na Tata na beto ya zulu yina ke zolaka beto mingi kana beto ke tula dikebi na baprofesi ya Biblia mpi beto ke sadisa bantu ya nkaka na kusala mutindu mosi.