1. Mutindu Baebreo 12:1 ke monisa yo, nki beto fwete sala sambu na kumanisa nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu?

 BIBLIA ke fwanisaka luzingu na beto Bakristu ti nsaka ya kubaka ntinu. Bantu yina ke manisaka nsaka ya kubaka ntinu mpi ke nungaka, ta baka luzingu ya mvula na mvula. (2 Tim. 4:7, 8) Beto fwete sala bikesa mingi sambu na kulanda kubaka ntinu, mingi-mingi sambu beto ke zola kukuma na nsuka ya nsaka yango. Ntumwa Polo manisaka dezia nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu mpi yandi nungaka yo. Yandi songaka beto mpi mambu yina beto fwete sala sambu na kumanisa nsaka yango. Yandi songaka beto na ‘kukatula konso kizitu mpi beto baka ntinu ti kukanga-ntima yonso na nsaka ya kubaka ntinu yina bo me tula na ntwala na beto.’​—Tanga Baebreo 12:1.

2. ‘Kukatula konso kizitu’ ke tendula nki?

² Ntangu Polo sonikaka nde beto fwete ‘katula konso kizitu,’ keti yandi zolaka kutuba nde Mukristu kele ve ti kizitu yina yandi fwete nata? Mpidina ve. Yandi zolaka kutuba nde beto fwete katula bizitu yonso ya kukonda mfunu. Bizitu yina lenda sala nde beto baka ve ntinu mbote mpi beto lemba nswalu. Sambu na kulanda kubaka ntinu, beto fwete zaba nswalu konso kizitu ya kukonda mfunu yina lenda sala nde beto baka ve ntinu mbote mpi beto fwete katula yo. Kansi yo ke tendula ve nde beto fwete katula bizitu yina beto fwete nata. Kana ve, beto ta landa ve kubaka ntinu. (2 Tim. 2:5) Inki bizitu beto fwete nata?

3. (a) Mutindu Bagalatia 6:5 ke monisa yo, nki beto fwete nata? (b) Inki beto ta tubila na disolo yai mpi sambu na nki?

³ Tanga Bagalatia 6:5. Polo tubilaka kima mosi yina beto fwete nata. Yandi tubaka nde “konso muntu ta nata kilo na yandi mosi.” Awa, Polo vandaka kutubila kizitu na beto to mukumba na beto na ntwala ya Nzambi, yina muntu ya nkaka lenda natila beto  ve. Na disolo yai, beto ta tubila ‘kilo na beto mosi’ ke tendula nki mpi mutindu beto lenda nata yo. Diaka, beto ta tubila bizitu ya kukonda mfunu yina beto lenda vanda ti yo mpi beto ta mona mutindu beto lenda katula yo. Kunata kilo na beto mosi mpi kukatula bizitu ya kukonda mfunu ta sadisa beto na kubaka mbote ntinu sambu na luzingu.

4. Sambu na nki lusilu ya kudipesa na Yehowa kele ve mpasi mingi na kulungisa? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁴ Lusilu na beto ya kudipesa na Yehowa. Ntangu beto kudipesaka na Yehowa, beto silaka nde beto ta sambila yandi mpi beto ta sala luzolo na yandi. Beto fwete lungisa lusilu yina. Kuzitisa lusilu ya kudipesa na Yehowa kele mukumba ya nene. Kansi yo kele ve mpasi mingi na kusala yo sambu Yehowa me salaka beto sambu na kusala luzolo na yandi. (Kus. 4:11) Yandi me salaka beto ti nzala ya mambu ya kimpeve mpi yandi me salaka beto na kifwani na yandi. Yo yina beto ke pusanaka pene-pene na yandi mpi beto ke vandaka na kiese ya kusala luzolo na yandi. (Nk. 40:8) Diaka, ntangu beto ke salaka luzolo ya Nzambi, beto ke landaka mbandu ya Mwana na yandi, beto ‘ke bakaka kikesa sambu na beto mosi.’​—Mat. 11:28-30.

5. Inki lenda sadisa nge na kulungisa mambu yina nge silaka Yehowa? (1 Yoane 5:3)

 ⁵ Inki mutindu nge lenda nata kizitu yango? Mambu zole lenda sadisa nge. Ya ntete, landa kukumisa ngolo zola na nge sambu na Yehowa. Nge ta sala yo kana nge ke yindula mingi mambu yonso ya mbote yina yandi me sadilaka nge mpi mambote yina nge ta baka na bilumbu ke kwisa. Kana zola na nge sambu na Yehowa ke kuma mingi, yo ta vanda pete sambu nge lemfukila yandi. (Tanga 1 Yoane 5:3.) Ya zole, landa mbandu ya Yezu. Yandi vandaka kusala kaka luzolo ya Nzambi sambu yandi vandaka kulomba Yehowa lusadisu mpi yandi vandaka kutula dikebi na mambote yina yandi ta baka. (Baeb. 5:7; 12:2) Bonso Yezu, lomba Yehowa ngolo mpi landa kuvanda ti kivuvu ya luzingu ya mvula na mvula na mabanza na nge. Kana nge ke landa kukumisa ngolo zola na nge sambu na Nzambi mpi nge ke landa mbandu ya Mwana na yandi, nge ta lungisa mambu yonso yina nge silaka yandi.

6. Sambu na nki beto fwete lungisa mikumba na beto na dibuta? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁶ Mambu yina beto fwete sala sambu na dibuta na beto. Na nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu, beto fwete zola Yehowa mpi Yezu mingi kuluta bantu ya mabuta na beto. (Mat. 10:37) Kansi yo ke tendula ve nde beto fwete lungisa ve mikumba na beto na dibuta bonso nde yo ke kanga beto nzila ya kusepedisa Nzambi mpi Kristu. Nkutu sambu na kusepedisa Nzambi mpi Kristu, beto fwete lungisa mikumba na beto na dibuta. (1 Tim. 5:4, 8) Kana beto sala mpidina, beto ta vanda na kiese mingi. Diaka, Yehowa ke zabaka nde dibuta ta vanda na kiese kana bakala ti nkento ke zolana mpi ke zitisana, kana bibuti ke zola bana na bo, ke longa bo mpi kana bana ke zitisa bibuti na bo.​—Baef. 5:33; 6:1, 4.

7. Inki mutindu nge lenda lungisa mbote mukumba na nge na dibuta?

⁷ Inki mutindu nge lenda nata kizitu yango? Sambu na kulungisa mbote mukumba na nge na dibuta, nge fwete landa bandongisila ya mbote yina kele na Biblia. Kansi kulanda ve mambu yina nge mosi ke mona nde yo kele mbote to yina bantu mingi ke salaka na kisika yina nge ke zingaka, to yina bantu yina ke kudibingaka bantu ya mayele ke tubaka. (Bing. 24:3, 4) Sadila mbote mikanda na beto yina ke tendulaka Biblia. Yo kele ti malongi ya mfunu yina ta sadisa nge na kuzaba mutindu ya kusadila minsiku ya Biblia. Mu mbandu “Lusadisu Sambu na Dibuta” kele ti mambu mingi ya mfunu ya me tala mambu mingi ya mpasi yina bankwelani, bibuti mpi baleke ke kutanaka ti yo bubu yai. b Landa kusadila mambu yina Biblia ke tubaka ata bantu ya nkaka ya dibuta na beno ke sadila yo ve. Kana nge sala mpidina, dibuta na nge ta bakila yo mambote mpi Yehowa ta sakumuna nge mingi.​—1 Pie. 3:1, 2.

8. Inki bupusi balukanu yina beto ke bakaka lenda vanda ti yo na luzingu na beto?

⁸ Mukumba yina beto kele ti yo sambu na balukanu yina beto ke bakaka. Yehowa me pesaka beto kado mosi ya kitoko, disongidila kimpwanza ya kubaka balukanu na beto mosi mpi yandi ke zolaka nde beto baka balukanu yina ta natila beto mambote. Kansi kana beto baka balukanu ya mbi, yandi ke bikaka nde beto kutana ti bampasi yina yo lenda natila beto. (Bag. 6:7, 8) Yo yina, beto ke ndimaka bampasi yina lenda kumina beto kana beto me baka balukanu ya mbi mu mbandu, kana beto me tuba to me sala kima mosi ya mbi. Mambu yina beto me sala lenda yangisa kibeni kansansa na beto. Kansi, beto me zaba nde mukumba yina beto ke vandaka ti yo sambu na balukanu yina beto ke bakaka, lenda pusa beto na kutuba masumu yina beto me sala, na kuyidika bifu na beto mpi na kuvutukila yo  diaka ve. Kusala mambu yina ta sadisa beto na kulanda kubaka ntinu sambu na luzingu.

9. Inki nge lenda sala kana nge bakaka lukanu ya mbi? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁹ Inki mutindu nge lenda nata kizitu yango? Kana nge me baka lukanu ya mbi, ndima mambu yina ke kumina nge. Kuvila ve nde nge lenda soba ve mambu ya me luta dezia. Kubebisa ve ntangu mpi ngolo na nge sambu na kudinungisa to sambu na kupesa bantu ya nkaka foti to kudipesa foti nge mosi sambu na balukanu ya mbi yina nge bakaka. Ndima bifu yina nge salaka mpi sala bikesa ya kusala mambu ya mbote ntangu yai. Kana kansansa na nge ke yangisa nge sambu na kima ya mbi yina nge salaka, na kudikulumusa yonso, samba Yehowa, ndima kifu yina mpi lomba yandi na kulolula nge. (Nk. 25:11; 51:3, 4) Kana kima yina nge salaka pesaka bantu ya nkaka mpasi, lomba bo pardo mpi kana mpila kele sosa lusadisu ya bankuluntu. (Yak. 5:14, 15) Baka malongi sambu na bifu yina nge salaka mpi sala yonso sambu na kuvutukila yo diaka ve. Kana nge sala mpidina, ndima nde Yehowa ta wila nge mawa mpi yandi ta pesa nge lusadisu yina nge kele ti yo mfunu.​—Nk. 103:8-13.

10. Sambu na nki mambu yina ke lunganaka ve kele kizitu ya kukonda mfunu? (Bagalatia 6:4)

¹⁰ Mambu yina lenda salama ve. Kana beto ke kudifwanisa ti bantu ya nkaka, beto ta yika kizitu ya kukonda mfunu. (Tanga Bagalatia 6:4.) Kana beto ke kudifwanisa ntangu yonso ti bantu ya nkaka, beto lenda kuma kuwila bo kimpala mpi kutesana ti bo. (Bag. 5:26) Kana beto ke sosa kusala mambu yina bantu ya nkaka ke sala, kansi beto ke zaba nde beto ta kuka ve kusala yo, beto lenda kudikota nsoki. Kana “kivuvu yina ke lungana ve nswalu ke salaka nde ntima kubela,” yo kele diaka mbi kuluta kana beto ke kuditudila balukanu yina beto ta kuka ve kulungisa. (Bing. 13:12) Kusala mpidina ta manisa ngolo na beto mpi yo ta sala nde beto baka ve mbote ntinu sambu na luzingu.​—Bing. 24:10.

11. Inki lenda sadisa nge na kuditudila ve balukanu yina nge ta kuka ve kulungisa?

¹¹ Inki mutindu nge lenda katula kizitu yina? Kusosa ve kusala mambu mingi kuluta yina Yehowa ke lomba nge na kusala. Yandi ta lomba nge ve na kusala kima yina nge ta kuka ve kusala. (2 Bak. 8:12) Ndima nde Yehowa ke fwanisaka ve mambu yina nge ke salaka ti yina bantu ya nkaka ke salaka. (Mat. 25:20-23) Yandi ke bakaka na valere kisalu yina nge ke salaka sambu na yandi na moyo na nge ya mvimba, kwikama na nge mpi kukanga ntima na nge. Ndima na kudikulumusa yonso nde bamvula na nge, sante na nge mpi mambu yina nge ke kutana ti yo na luzingu, lenda sala nde nge sala ve mingi sambu na Yehowa bubu yai. Bonso Barzilai, kundima ve mikumba yina nge ta kuka ve kulungisa kana sante na nge to bamvula na nge lenda sala nde nge lungisa yo ve. (2 Sam. 19:35, 36) Bonso Moize, ndima lusadisu mpi pesa mikumba ya nkaka na bantu ya nkaka. (Kub. 18:21, 22) Kana nge sala mpidina, yo ta sadisa nge na kuditudila ve balukanu yina nge ta kuka ve kulungisa, yina lenda basisa nge na nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu.

12. Keti beto fwete kudiyangisa sambu na balukanu ya mbi yina bantu ya nkaka ke baka? Tendula.

¹² Kudiyangisa sambu na balukanu ya mbi yina bantu ya nkaka ke baka. Beto lenda bakila ve bantu ya nkaka balukanu mpi beto lenda kuka ve kukanga nzila na bampasi yina balukanu na bo ya mbi lenda natila bo. Mu mbandu, mwana mosi lenda baka lukanu ya kuyambula kusambila Yehowa. Lukanu yina lenda pesa bibuti na yandi mpasi mingi kibeni. Kansi, kana bibuti yina ke kudipesa foti sambu na lukanu ya mbi yina mwana na bo me baka, bo ke kudiyika kizitu ya kukonda mfunu. Yo kele ve kizitu yina Yehowa ke lomba bo na kunata.​—Bar. 14:12.

13. Inki kibuti lenda sala kana mwana na yandi me baka lukanu ya mbi?

¹³ Inki mutindu nge lenda katula kizitu yina? Kuvila ve nde Yehowa me pesaka beto yonso kimpwanza ya kupona. Yandi ke bikaka nde konso  muntu kupona kima yina yandi ke zola. Yo vanda lukanu ya kupona kusambila yandi to ve. Yehowa ke zabaka nde nge kele ve kibuti ya kukuka. Yandi ke zolaka nde nge sala yonso yina nge ta kuka kusala. Balukanu yina mwana na nge ke bakaka me tadila yandi kansi nge ve. (Bing. 20:11) Kansi, nge lenda landa kudiyangisa sambu na bifu yina nge salaka. Kana mpidina, songa Yehowa mutindu nge ke wa mpi lomba yandi pardo. Yandi ke zaba nde nge lenda vutuka diaka ve na nima sambu na kusoba mambu ya me luta. Yandi ke lomba nge mpi ve na kukanga nzila na bampasi yina lukanu ya mbi ya mwana na nge lenda natila yandi. Kuvila ve nde kana mwana na nge me sala bikesa ya kuvutukila Yehowa, yandi ta yamba yandi na kiese yonso.​—Luka 15:18-20.

14. Kana kansansa na beto ke yangisa beto mingi kuluta, sambu na nki yo kele kizitu yina beto fwete katula?

¹⁴ Kana kansansa na nge ke yangisa nge ntangu yonso. Kana beto me sala disumu, yo kele ve mbi nde kansansa na beto kuyangisa beto. Kansi kana kansansa na beto ke yangisa beto mingi kuluta, yo kele ve kizitu yina Yehowa ke lomba beto na kunata. Yo kele kizitu yina beto fwete katula. Inki mutindu beto lenda zaba kana kansansa na beto ke yangisa beto mingi kuluta? Kana beto me tuba disumu na beto, beto me balula ntima, mpi beto me sala bikesa ya kuvutukila yo diaka ve, beto fwete ndima nde Yehowa me lolula beto. (Bis. 3:19) Kana beto me sala mambu yina yonso, Yehowa ke zola diaka ve nde beto landa kudiyangisa mingi sambu na disumu yina. Yandi ke zaba nde kana kansansa na beto ke landa kuyangisa beto mingi kuluta, yo ta sala beto mbi. (Nk. 31:10) Kana beto me fuluka ti basusi, yo lenda sala nde beto yambula kubaka ntinu sambu na luzingu.​—2 Bak. 2:7.

15. Inki lenda sadisa nge kana kansansa na nge ke landa kuyangisa nge? (1 Yoane 3:19, 20) (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁵ Inki mutindu nge lenda katula kizitu yina? Kana kansansa na nge ke landa kuyangisa nge mingi, kuvila ve nde Yehowa kele Nzambi yina “ke lolulaka na masonga yonso.” (Nk. 130:4) Kana yandi me lolula bantu yina me balula ntima na masonga yonso, yandi ke tubaka nde: “Mono ta yibuka diaka ve masumu na bo.” (Yer. 31:34) Yo ke tendula nde Yehowa ta yindula diaka ve  masumu yina nge me salaka yina yandi lolulaka nge. Kansi kuyindula ve nde bampasi yina nge ke kutana ti yo sambu na masumu yina nge salaka ke monisa nde yandi me lolulaka nge ve. Kuwa mpi ve makasi kana masumu yina nge salaka me sala nde nge vanda diaka ve ti mikumba ya nkaka na dibundu ya Yehowa. Yehowa ke landaka ve kuyindula masumu yina nge salaka, nge mpi fwete sala mutindu mosi.​—Tanga 1 Yoane 3:19, 20.

16. Inki beto fwete zaba?

¹⁶ Beto ke baka ntinu sambu na luzingu, yo yina beto fwete “baka ntinu sambu [beto] nunga yo.” (1 Bak. 9:24) Beto ta nunga kana beto me zaba bizitu yina beto fwete nata mpi yina beto fwete katula. Na disolo yai, beto me tubila kaka mwa bambandu ya bizitu yina beto fwete nata mpi yina beto fwete katula. Kansi bizitu ya nkaka mpi kele. Yezu tubaka nde beto lenda kuma “kizitu na kudia mbiki, na kulutisa ndilu na kunwa malafu, mpi na basusi ya luzingu.” (Luka 21:34) Baverse yai mpi baverse ya nkaka lenda sadisa nge na kuzaba mambu yina nge fwete yidika sambu na kulanda kusala nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu.

17. Sambu na nki beto ke ndima nde beto ta nunga nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu?

¹⁷ Beto ke ndima nde beto ta nunga nsaka ya kubaka ntinu sambu na luzingu sambu Yehowa ta pesa beto ngolo yina beto kele ti yo mfunu. (Yez. 40:29-31) Yo yina, kuyambula ve kubaka ntinu. Landa mbandu ya ntumwa Polo yina bakaka ntinu ngolo kibeni sambu na kubaka lufutu yina vandaka na ntwala na yandi. (Bafil. 3:13, 14) Ata muntu mosi ve lenda baka ntinu na kisika na nge. Ndima nde Yehowa ta sadisa nge na kununga. Yehowa lenda sadisa nge na kunata bizitu yina nge lenda nata mpi na kukatula bizitu ya kukonda mfunu. (Nk. 68:19) Yehowa ta sadisa nge na kukanga ntima mpi na kulanda kubaka ntinu sambu nge nunga.