1. Mbala mingi, nki mutindu Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu ya bansadi na yandi?

 KETI nge ke zaba nde Yehowa lenda sadila nge sambu na kupesa mvutu na kisambu yina mpangi mosi me sala na ntima ya mvimba? Nge lenda sadisa bampangi, yo vanda nge kele nkuluntu, nsadi ya kisalu, mupasudi-nzila to nsamuni. Yo vanda nge kele leke to mbuta, yo vanda nge kele bakala to nkento. Kana mpangi mosi me samba Yehowa sambu na kulomba yandi lusadisu, mbala mingi Yehowa ke sadilaka bankuluntu mpi bampangi ya kwikama sambu na ‘kulembika mingi’ mpangi yina. (Bakol. 4:11) Beto ke vandaka na kiese mingi ya kusadila Yehowa mpi ya kusadisa bampangi na beto mutindu yina. Beto fwete sadisa bampangi na beto ntangu kipupa mosi me basika, ntangu kisumbula ya lugangu me salama to ntangu bantu ke niokula bo.

2. Sambu na nki yo lenda vanda mpasi na kusadisa bampangi ntangu kipupa mosi me basika?

² Yo lenda vanda mpasi sambu beto sadisa bampangi na beto ntangu maladi mosi me basika. Mu mbandu, sambu na kuditanina yo lenda lomba nde beto tala ve banduku na beto ata beto ke wa nzala na bo. Beto lenda zola kubingisa bampangi yina kele ti mbongo mingi ve na kukwisa kudia na nzo na beto kansi mpila ya kusala yo lenda vanda ve. Beto lenda zola kusadisa bampangi kansi yo lenda vanda mpasi kana na dibuta na beto mosi bampangi ya nkaka ke bela. Beto ke zolaka kusadisa bampangi na beto mpi Yehowa ke waka kiese mingi ntangu beto ke salaka yonso yina beto lenda sala sambu na kusadisa bo. (Bing. 3:27; 19:17) Inki beto lenda sala?

3. Mbandu ya bankuluntu ya dibundu ya mpangi Desi ke longa beto nki? (Yeremia 23:4)

³ Mambu yina bankuluntu lenda sala. Kana nge kele nkuluntu, sosa kuzaba mbote bampangi ya dibundu. (Tanga Yeremia 23:4.) Mpangi Desi yina beto me tubila na disolo ya me luta ke tuba nde:  “Bankuluntu ya kimvuka na beto ya kulonga nsangu ya mbote vandaka kulonga nsangu ya mbote ti beto mpi kulutisa ntangu ti beto.” b Yo yina, bankuluntu yina sadisaka mpangi Desi kukonda mpasi ntangu bantu ya nkaka ya dibuta na bo fwaka ti maladi ya coronavirus.

4. Sambu na nki bankuluntu sadisaka mpangi Desi kukonda mpasi mpi nki dilongi bankuluntu lenda baka?

⁴ Mpangi Desi ke tuba nde: “Sambu bankuluntu vandaka dezia banduku na mono, yo vandilaka mono ve mpasi na kusonga bo mutindu mono vandaka kudiwa mpi mambu yina vandaka kuyangisa mono.” Inki dilongi bankuluntu ke baka? Beno sosa kuzaba bampangi mbote na ntwala nde mpasi kubwa. Beno ta kinduku ti bo. Kana kipupa mosi yina me basika ke kanga nge nzila ya kukwenda kutala bampangi, nge lenda solula ti bo na mitindu ya nkaka. Mpangi Desi ke tuba diaka nde: “Bantangu ya nkaka, bankuluntu mingi vandaka kubinga mono to kusonikila mono ba message kaka kilumbu mosi. Baverse yina bo vandaka kutangila mono simbaka kibeni ntima na mono ata mono zabaka mbote baverse yango.”

5. Inki mutindu bankuluntu lenda zaba bampusa ya bampangi mpi kusadisa bo?

⁵ Sambu na kuzaba bampusa ya bampangi, nge lenda yula bo bangiufula ya mayele yina lenda yangisa bo ve. (Bing. 20:5) Keti bo kele ti madia ya me fwana, bankisi mpi bima ya nkaka ya mfunu? Keti bisalu na bo lenda fwa to bo lenda vanda ve ti mbongo ya me fwana sambu na kufutila nzo? Keti bo ke zola nde beto sadisa bo na kulomba lusadisu na bamfumu ya luyalu kana mpila kele? Bampangi pesaka mpangi Desi bima ya kinsuni yina yandi vandaka ti yo mfunu. Kansi zola yina bankuluntu monisilaka mpangi Desi mpi kikesa yina bo pesaka yandi, ya katukaka na Biblia sadisaka yandi mingi na kukanga ntima na bampasi yina yandi kutanaka ti yo. Yandi ke tuba nde: “Bankuluntu sambaka ti mono. Mono ke yibuka ve kibeni mambu yina bo tubaka na kisambu kansi mono ke yibuka mutindu mono kudiwaka. Mono bakisaka nde Yehowa vandaka kusonga mono nde: ‘Nge kele ve nge mosi.’”​—Yez. 41:10, 13.

6. Inki beto lenda sala sambu na kusadisa bampangi? (Tala kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁶ Mambu yina bampangi lenda sala. Beto ke zabaka nde bankuluntu bantu ke twadisaka mpi ke kebaka bampangi na dibundu. Kansi Yehowa ke zola nde beto yonso kupesa bampangi kikesa mpi beto sadisa bo. (Bag. 6:10) Ata kana beto me sala kima mosi ya fioti sambu na kusadisa bampangi yina ke bela, yo lenda pesa bo kikesa mingi. Mwana lenda sala kima mosi ti bibuti na yandi sambu na kusadisa mpangi mosi. Mpangi mosi ya leke lenda sadisa mpangi-nkento mosi na kusumba bima.  Bampangi lenda lamba madia mpi kunatila mpangi mosi ya ke bela na nzo na yandi. Ya kieleka, kana kipupa mosi me mwangana kisika yina beto ke zingaka, bampangi yonso na dibundu ta vanda ti mfunu ya kikesa. Mu mbandu, beto lenda bikala fioti na nima ya balukutakanu sambu na kusolula ti bampangi, yo vanda kimuntu-kimuntu to na nzila ya video. Bankuluntu mpi kele ti mfunu nde bo pesa bo kikesa. Bampangi ya nkaka ke sonikaka mikanda sambu na kupesa mersi na bankuluntu yina ke salaka ngolo sambu na kusadisa bampangi ntangu maladi mosi me basika. Yo kele mbote kana beto ke sala yonso sambu na ‘kulanda kupesana kikesa mpi kutungana.’​—1 Bate. 5:11.

7. Inki bampasi kisumbula lenda nata?

⁷ Kisumbula lenda bwila muntu na ntangu yina yandi kanaka ve. Bantu ya nkaka ke vidisaka bima na bo, nzo na bo ke bebaka to bantu yina bo ke zolaka ke fwaka. Mambu yina yonso ya mpasi ke bwilaka mpi bampangi na beto. Inki beto lenda sala sambu na kusadisa bo?

8. Inki bankuluntu mpi bamfumu ya mabuta fwete sala na ntwala nde kisumbula kusalama?

⁸ Mambu yina bankuluntu lenda sala. Bankuluntu, beno sadisa bampangi na kuyilama na ntwala nde kisumbula kusalama. Beno sala yonso sambu na kusadisa bampangi na kuzaba mambu yina bo fwete sala sambu na kuditanina mpi sambu na kusolula ti beno. Mpangi Margaret yina beto me tubila na disolo ya me luta ke tuba nde: “Na bampusa ya dibundu, bankuluntu na beto songaka beto nde tiya ya ngolo yina ke bebisaka bima lenda basika mpi kubebisa bima na kisika yina beto vandaka kuzinga. Bo songaka beto mpi nde kana bamfumu ya luyalu me songa beto na kuyambula banzo na beto to kana mambu me beba kibeni mpi yo me kuma kigonsa, beto fwete katuka nswalu.” Bampangi pesaka bo bansangu yina na ntangu ya me fwana kibeni sambu bamposo tanu na nima, tiya yina basikaka mpi yo yantikaka kupela kisika yina bo vandaka kuzinga. Na lusambu ya dibuta, bamfumu ya mabuta lenda tadila diaka mambu yina konso muntu na dibuta fwete sala kana kisumbula me salama. Kana nge mpi bana na nge, beno me yilama mbote, beno ta vanda na ngemba kana kisumbula me salama.

9. Inki mutindu bankuluntu lenda yidika mambu na ntwala mpi na nima ya kisumbula?

⁹ Kana nge kele nkengi ya kimvuka ya kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, sala yonso sambu na kubaka banimero ya telefone mpi ba adresi ya bampangi yina kele na kimvuka na nge mpi sala yo na ntwala nde kisumbula kusalama. Tula yo na liste mosi mpi zikisaka yo mbala na mbala. Yo ta sadisa nge na kusolula ti konso nsamuni ya kimvuka na nge mpi na kuzaba mpusa na yandi kana kisumbula me salama. Tindila mutambusi ya kimvuka ya bankuluntu liste yina mpi yandi ta solula ti nkengi ya nziunga sambu na yo. Kana bampangi yina ke sala na bumosi, yo ta natila bampangi mambote na dibundu. Nkengi ya nziunga ya dibundu ya mpangi Margaret lalaka ve bangunga 36. Yandi vandaka kusadisa bankuluntu ntangu bo vandaka kusolula ti bampangi 450 yina yambulaka banzo na bo mpi tinaka. (2 Bak. 11:27) Bo salaka mutindu yina sambu na kusadisa bampangi. Bampangi yonso zwaka bisika ya kubumbana.

10. Sambu na nki bankuluntu ke zabaka nde yo kele mfunu na kusadisa bampangi? (Yoane 21:15)

¹⁰ Bankuluntu kele ti mukumba ya kupesa bampangi kikesa yina ke katuka na Biblia mpi ya kusadisa bampangi yina ke kudiyangisa mingi. (1 Pie. 5:2) Kana kisumbula me salama, bankuluntu fwete sala yonso sambu na kuzaba kana bampangi yonso kele mbote mpi kana bo kele ti madia, bilele mpi kisika ya kuvanda. Ata bangonda mingi kuluta na nima ya kisumbula, bampangi ta zola nde beto pesa bo kikesa yina ke katuka na Biblia mpi beto sadisa bo na kudiwa mbote. (Tanga Yoane 21:15.) Mpangi Harold ke salaka na komite mosi ya Filiale mpi yandi me kutanaka ti bampangi mingi yina bwilaka bisumbula. Yandi ke tuba nde: “Yo ke bakaka ntangu mingi sambu na  kudiwa mbote. Bo lenda yantika kudiwa mbote. Kansi kana bo yibuka lufwa ya muntu mosi yina bo vandaka kuzola, kima mosi ya mfunu mingi yina bo vidisaka to mambu ya mpasi yina bo kutanaka ti yo, yo lenda pesa bo diaka mpasi mingi kibeni. Kana bo yibuka mambu yina, bo lenda kudiyangisa diaka mingi. Yo ke tendula ve nde bo me konda lukwikilu. Bantu yonso mpi lenda kudiwa mutindu yina.”

11. Bankuluntu fwete sadisa mabuta na kusala nki?

¹¹ Bankuluntu ke sadilaka mambu yina Biblia ke tubaka nde: “Beno dila ti bantu yina ke dila.” (Bar. 12:15) Bankuluntu fwete ndimisa bampangi yina me bwila kisumbula nde Yehowa mpi bampangi ke landa kuzola bo. Bankuluntu fwete sadisa mabuta na kulanda kusamba, na kulanda kulonguka Biblia, na kukwenda na balukutakanu mpi na kulonga nsangu ya mbote. Bo fwete sadisa mpi bibuti na kusadisa bana na bo na kutula dikebi na bima yina kisumbula lenda bebisa ve. Bibuti, beno yibusa bana na beno mbala na mbala nde ntangu yonso Yehowa ta vanda nduku na bo mpi nde yandi ta sadisa bo. Beno songa mpi bana na beno nde bo kele na dibuta ya ntoto ya mvimba yina ta sadisa bo kukonda mpasi.​—1 Pie. 2:17.

12. Inki bampangi ya nkaka lenda sala sambu na kusadisa bampangi yina me bwila kisumbula? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

¹² Mambu yina bampangi lenda sala. Kana kisumbula me salama pene-pene ya kisika ya nge ke zingaka, yula bankuluntu na kusonga nge mambu yina nge lenda sala sambu na kusadisa bampangi. Nge lenda yamba na nzo na nge bampangi yina me yambula bisika na bo to bayina me kwisa kupesa maboko na kisalu ya kutunga. Nge lenda pesa bampangi ya nkaka yina kele ti mfunu ya lusadisu madia mpi bima ya nkaka yina bo kele ti yo mfunu. Ata kana kisumbula me salama na kisika ya ntama, nge lenda sadisa mpi. Inki mutindu? Kana nge ke samba sambu na bampangi yina me bwila kisumbula. (2 Bak. 1:8-11) Nge lenda pesa makabu sambu na kupesa maboko na kisalu ya kusadisa bampangi yina me bwila bisumbula. (2 Bak. 8:2-5) Kana nge ke zola kukwenda kisika yina bampangi me bwila kisumbula sambu na kusadisa bo, yula bankuluntu mambu yina nge lenda sala sambu na kusadisa bampangi yina. Kana bo me binga nge na kusadisa, bo ta pesa nge formasio yina ta sadisa nge na kusala konso kisika yina bo ta vanda ti mfunu na nge.

13. Inki bampasi bampangi na beto yina ke zingaka na bansi yina bo me buyisaka kisalu na beto ke kutanaka ti yo?

¹³ Na bansi yina bo me buyisaka kisalu na beto, bampangi na beto ke kutanaka ti bampasi mingi  sambu bantu ke niokulaka bo. Bampangi na bansi yina ke vandaka ve ti mbongo mingi, bo ke belaka mpi bantu yina bo ke zolaka ke fwaka. Kansi sambu bo me buyisaka kisalu na beto na bansi yina, yo ke vandaka ve pete sambu bankuluntu kukwenda mpi kusolula ti bampangi yina kele ti mfunu ya kikesa. Mambu yina kuminaka mpi mpangi Andrei yina beto me tubila na disolo ya me katuka kuluta. Mpangi-nkento mosi na kimvuka na yandi ya kulonga nsangu ya mbote vandaka ve ti mbongo mingi. Diaka, yandi salaka aksida na kamio. Yo lombaka nde bo sala yandi ba operasio mingi mpi yandi vandaka kukuka ve kusala kisalu. Ata bo buyisaka kisalu na beto na nsi na bo mpi coronavirus vandaka, bampangi vandaka kusala yonso sambu na kusadisa mpangi-nkento yina mpi Yehowa vandaka kumona.

14. Inki bankuluntu lenda sala sambu na kumonisa nde bo ke tudilaka Yehowa ntima?

¹⁴ Mambu yina bankuluntu lenda sala. Mpangi Andrei sambaka mpi yandi salaka mambu yina yandi lendaka kusala. Inki mutindu Yehowa pesaka mvutu na kisambu na yandi? Yehowa sadilaka bampangi mingi ya dibundu sambu na kusadisa yandi. Bampangi ya nkaka vandaka kubaka yandi sambu na kunata yandi na opitale. Bampangi ya nkaka pesaka yandi mbongo sambu yo sadisa yandi. Yehowa pusaka bampangi na kusadisa mpangi-nkento yina mpi yandi sakumunaka bikesa yina bampangi salaka sambu na kusadisa yandi. (Baeb. 13:16) Bankuluntu, kana bo me buyisa kisalu na beto, beno lomba bampangi ya nkaka na kusadisa beno. (Yer. 36:5, 6) Kima ya kuluta mfunu kele nde, beno tudila Yehowa ntima. Yandi ta sadisa beno na kulungisa bampusa ya bampangi.

15. Inki mutindu beto lenda landa kuvanda na bumosi ata ntangu bantu ke niokula beto?

¹⁵ Mambu yina bampangi lenda sala. Kana bamfumu ya luyalu me buyisa kisalu na beto, yo lenda lomba nde beto vukana ti bampangi na beto na mwa bimvuka ya fioti. Yo yina, yo kele mfunu mingi na kulanda kuzinga na ngemba ti bampangi na beto. Mbeni na beto kele Satana kansi ve bampangi na beto. Kutula ve dikebi na bifu ya bampangi mpi sala yonso sambu na kuyidika mambu nswalu kana mavwanga me basika. (Bing. 19:11; Baef. 4:26) Vanda ya kuyilama na kusadisa bampangi. (Tito 3:14) Lusadisu yina bampangi pesaka mpangi-nkento yina vandaka ti mfunu na yo nataka mambote na kimvuka na bo ya kulonga nsangu ya mbote. Bo kumaka ti kinduku ya ngolo bonso bantu ya dibuta mosi.​—Nk. 133:1.

16. Mutindu Bakolosai 4:3, 18 ke monisa yo, nki mutindu beto lenda sadisa bampangi na beto yina bo ke niokula?

¹⁶ Bampangi na beto mingi ke sadilaka Yehowa ata bamfumu ya baluyalu ya bansi yina bo ke zingaka me buyisaka kisalu na beto. Bo me tulaka bampangi ya nkaka na boloko sambu na lukwikilu  na bo. Beto lenda samba sambu na bo mpi sambu na mabuta na bo. Beto lenda samba mpi sambu na bampangi yina ke sadisaka bampangi yina bo me tulaka na boloko. Bo ke salaka yo ata bo lenda tula bo mpi na boloko. Bo ke sadisaka bampangi yina kele na boloko na kulanda kutudila Yehowa ntima, bo ke pesaka bo bima yina bo kele na yo mfunu mpi bo ke nwaninaka bo na batribinale. c (Tanga Bakolosai 4:3, 18.) Kuvila ve ata fioti nde bisambu na nge lenda sadisa bampangi yina yonso.​—2 Bate. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2.

17. Inki mutindu nge lenda yilama bubu yai ntangu bantu ta niokula nge?

¹⁷ Nge ti dibuta na nge lenda yilama bubu yai sambu na kuzaba mambu yina beno lenda sala ntangu bantu ta niokula beno. (Bis. 14:22) Kusosa ve kuyindula mambu yonso ya mbi yina beno lenda kutana ti yo. Kansi kumisa ngolo kinduku na nge ti Yehowa mpi sadisa bana na nge na kusala mutindu mosi. Bantangu ya nkaka kana nge ke kudiyangisa mingi, songa Nzambi mambu yonso yina ke yangisa nge. (Nk. 62:7, 8) Beno tubila na dibuta mambu yonso yina ke pusaka beno na kutudila yandi ntima. d Kana nge mosi me yilama mbote na ntwala nde kisumbula kusalama, bana na nge ta baka mambote mpi yo ta sadisa bo na kuvanda kikesa mpi na ngemba.

18. Inki mambote beto ta baka na bilumbu ke kwisa?

¹⁸ Ngemba ya Nzambi ke taninaka beto. (Bafil. 4:6, 7) Yehowa ke pesaka beto ngemba na yandi sambu yo sadisa beto na kukanga ntima ntangu maladi mosi me basika, ntangu kisumbula me bwila beto mpi ntangu bantu ke niokula beto. Yandi ke sadilaka bankuluntu yina ke salaka ngolo sambu na kutanina beto. Yandi ke pesaka beto yonso dibaku ya kusadisana. Ngemba yina beto kele ti yo bubu yai ta sadisa beto na kukanga ntima na bampasi ya ngolo yina beto lenda kutana ti yo na bilumbu ke kwisa, nkutu yo ta sadisa beto na “mpasi ya nene.” (Mat. 24:21) Na bantangu yina ya mpasi, beto fwete tanina ngemba na beto mpi beto fwete siamisa bampangi na kusala mutindu mosi. Kansi na nima ya ntangu yina, beto ta kutanaka diaka ve ti bampasi yina ta pusa beto na kudiyangisa. Nsuka-nsuka beto ta zwa ngemba ya kieleka ya mvula na mvula yina Yehowa ke zolaka nde beto vanda ti yo.​—Yez. 26:3, 4.