1-2. Inki bibuti fwete sala ntangu bana ke yula bo bangiufula sambu na mambu ya beto ke kwikilaka?

 YA KIELEKA, kusansa bana ke lombaka mambu mingi. Kana nge kele ti bana ya baleke, beto ke sikisa nge sambu na bikesa yina nge ke salaka sambu na kusadisa bo na kukumisa lukwikilu na bo ngolo na Nzambi. (Kul. 6:6, 7) Mutindu bo ke yela, bo lenda yantika kuyula bangiufula ya mfunu sambu na mambu ya beto ke kwikilaka, mu mbandu sambu na nki Biblia ke buyisaka beto na kusala mambu ya nkaka.

² Na mbala ya ntete, nge lenda kudiyangisa sambu na bangiufula yina bana na nge ke yula nge. Nkutu nge lenda yindula nde bana na nge ke yula nge bangiufula yina sambu bo ke kwikilaka mpenza ve na Nzambi mpi na Biblia. Kansi na kutuba ya masonga, ntangu bana ke yela, bo ke yulaka bangiufula sambu na kukumisa lukwikilu na bo ngolo. (1 Bak. 13:11) Yo yina bibuti, beno fwete wa ve boma. Kansi ntangu bana ke yula beno bangiufula ya mambu yina beto ke kwikilaka, beno fwete sadila dibaku yina sambu na kusadisa bo na kutomisa mayele na bo ya kuyindula mpi na kukumisa lukwikilu na bo ngolo na Nzambi mpi na Biblia.

3. Inki beto ta longuka na disolo yai?

³ Na disolo yai, beto ta longuka mambu yina bibuti lenda sala sambu na kusadisa bana na bo na (1) kukumisa lukwikilu na bo ngolo, (2) kubakisa mfunu ya kulemfuka na minsiku ya Biblia mpi (3) kulonga bantu mambu ya bo ke kwikilaka. Na nima, beto ta mona sambu na nki yo kele mbote mutindu bana ke yulaka bangiufula mpi mambu ya nkaka yina bibuti lenda sala ti bana na bo sambu na kutubila mambu ya beto ke kwikilaka.

SADISA BANA NA NGE NA KUKUMISA LUKWIKILU NA BO NGOLO

4. Inki bangiufula bana lenda kudiyula mpi sambu na nki?

⁴ Bibuti yina kele Bakristu ke zabaka nde bana ke butukaka ve ti  lukwikilu na Nzambi kaka mutindu bibuti bo mosi mpi butukaka ve ti yo. Ntangu mwana na nge ke yela, yandi lenda banda kuyula bangiufula yai: ‘Inki ke ndimisa mono nde Nzambi kele? Keti mono lenda kwikila mpenza na malongi ya Biblia?’ Ya kieleka, Biblia ke longaka beto mpenza na kusadila “mayele na [beto] ya kuyindula” mpi na “[kuzikisa] mambu yonso.” (Bar. 12:1; 1 Bate. 5:21) Ebuna, nki mutindu beno lenda sadisa bana na beno na kukumisa lukwikilu na bo ngolo?

5. Inki bibuti lenda sala sambu na kusadisa bana na bo na kukuma kukwikila mpenza na Biblia? (Baroma 12:2)

⁵ Sadisa bana na nge na kuzwa bamvutu yina ke ndimisa nde Biblia ke longaka kieleka. (Tanga Baroma 12:2.) Ntangu bana ke yula bangiufula, sadila dibaku yina sambu na kusadisa bo na kuzaba mutindu ya kuzwa bamvutu na mikanda na beto, mu mbandu Index des publications des Témoins de Jéhovah mpi Mukanda ya Bansosa Sambu na Bambangi ya Yehowa. Na mukanda ya bansosa, bo lenda tala na nsi ya ntu-diambu “Biblia” na kantu-diambu “Ya Kupemama na Nzambi” sambu na kuzwa bamvutu ya ke ndimisa nde Biblia kele ve kaka mukanda ya kitoko yina bantu sonikaka kansi nde yo kele “ndinga ya Nzambi.” (1 Bate. 2:13) Mu mbandu, bana lenda tanga na mikanda na beto mambu ya ke tubila mbanza Ninive ya Asiria. Na bamvula ya me luta, bantu ya nkaka ya ke longukaka mambu ya Biblia vandaka kundima ve nde Ninive vandaka mpenza mbanza ya masonga. Kansi pene-pene ya 1850, bima yina bantu ya mayele monaka na nsi ya ntoto na kisika yina Ninive vandaka, ndimisaka kibeni nde Biblia tubaka kieleka. (Sef. 2:13-15) Sambu bana na nge kuzaba mutindu mambu yina Biblia tubaka sambu na kubwa ya Ninive lunganaka, bo lenda tanga disolo “Keti Nge Zabaka Yo?” na Nzozulu ya Nkengi ya novembre 2021. Kana bana ke fwanisa mambu yina bo ke longuka na mikanda na beto ti mambu yina kele na mikanda ya nkaka yina bantu ke tudilaka ntima, yo ta sadisa bo na kukuma kukwikila mpenza na Biblia.

6. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kutadila mambu yina ke ndimisaka nde Biblia ke longaka kieleka? Pesa mbandu. (Tala mpi kifwanisu.)

⁶ Sadisa bana na nge na kutadila mambu ya ke ndimisaka nde Biblia ke longaka kieleka. Bibuti fwete sosa mabaku ya kusolula ti bana na bo mambu ya me tala Biblia to kukwikila na Nzambi. Nge lenda longa bo mambu yai ntangu beno me kwenda kusala vizite na kisika mosi ya bo ke songaka bima ya mfunu (musée), na mfinda mosi to na Betele mosi ya Bambangi ya Yehowa. Mu mbandu, ntangu nge ke tala bavideo to ke tanga mikanda ti bana na nge, nge lenda benda dikebi na bo na bima ya mfunu yina beno me mona yina ke wakana ti mambu yina Biblia ke tubaka sambu na kusadisa bo na kukwikila diaka mpenza nde Biblia ke longaka kieleka. Keti bana na nge ke zabaka nde bo me zwaka zina ya Nzambi na Ditadi mosi ya Moabi yina me sala bamvula 3 000? Bo me tulaka Ditadi yango ya Moabi na Musée ya Louvre na mbanza  Paris na France. Diaka, bo me salaka ditadi mosi ya me fwanana ti Ditadi yina ya Moabi mpi bo me tulaka yo na musée, “Biblia mpi Zina ya Nzambi” yina kele na Warwick na New York na Babiro ya Ke Twadisaka Kisalu ya Bambangi ya Yehowa na Ntoto ya Mvimba. Ditadi yango ya Moabi ke monisaka nde ntotila Mesha ya Moabi kolamaka na Izraele. Mambu yai ke wakana ti yina Biblia ke tubaka. (2 Bant. 3:4, 5) Kana bana na nge kumona bo mosi mambu yina ke ndimisaka nde Biblia ke longaka kieleka, lukwikilu na bo ta kuma ngolo mpenza.​—Fwanisa ti 2 Bansangu 9:6.

7-8. (a) Bima ya kitoko ya me fwanana yina kele na lugangu ke longa beto nki? Pesa mbandu. (Tala mpi kifwanisu.) (b) Inki bangiufula lenda sadisa bana na nge na kundima mpenza nde kele ti Ngangi mosi ya salaka bima yonso?

⁷ Sadisa bana na nge na kutula dikebi na bima yina Yehowa me salaka. Ntangu nge ke tambula ti bana na nge na mfinda to na kilanga mosi, nge lenda benda dikebi na bo na bima ya kuyituka yina Yehowa me salaka. Sambu na nki? Sambu bima yango ya kuyituka ke monisaka nde kele ti Ngangi mosi ya mayele mingi yina salaka yo. Mu mbandu banda bamvula mingi, bantu mingi ya mayele ke longukaka bima ya lugangu yina ke vandaka ti banzila ya kubaluka-baluka bonso banzila yina ke vandaka na nzo ya mukolo. Nicola Fameli, muntu mosi ya mayele, ke tuba nde kana nge tanga ntalu ya banzila yina ke vandaka na bima yango, nge ta mona nde yo yonso ke vandaka ti banzila ya me fwanana. Banzila ya ke vandaka na bima yango, bo ke bingaka yo Fibonacci. Banzila yango ya kubaluka-baluka ke monanaka mpi na bima mingi ya nkaka, mu mbandu na bimvuka ya nkaka ya bambwetete ya bo ke bingaka bagalaksi, na nzo ya mukolo ya nzadi-mungwa, na matiti ya banti ya nkaka mpi na ntu ya kintuntu tournesol. a

⁸ Na nzo-nkanda, bana na nge lenda longuka bima mingi ya nkaka ya lugangu yina me fwanana. Mu mbandu, kitini ya kati-kati (tronc) ya banti mingi ke kabwanaka mpi ke basisaka balutangu ya nene-nene ya me fwanana mpi na nima balutangu yango ya nene ke kabwanaka mpi ke basisaka balutangu ya fioti-fioti ya me fwanana. Mambu yai yo ke salaka, bo ke bingaka yo fractale. Bima mingi ya nkaka na lugangu ke salaka mpi mambu mutindu yai. Kansi nani me salaka bima ya kitoko mutindu yai? Nani ke sadisaka bima yai ya lugangu na kusala mambu na ndonga mpi mbote-mbote mutindu yai? Ntembe kele ve nde kana bana na nge ke yindula mingi bangiufula ya mutindu yai, yo ta sadisa bo na kukuma kundima mpenza nde Nzambi muntu salaka bima yonso. (Baeb. 3:4) Ntangu bana na nge ke yela, nge lenda yula bo ngiufula yai: “Kana Nzambi muntu salaka beto, keti beno ke mona ve nde mambu yonso yina Yehowa ke lombaka beto na kusala kele sambu na kusadisa beto na kuvanda na kiese?” Na nima, nge lenda songa bo nde Nzambi me pesaka beto Biblia sambu na kusonga beto mambu ya beto fwete sala sambu na kuvanda na kiese.

 SADISA BANA NA NGE NA KUBAKISA MFUNU YA KULEMFUKA NA MINSIKU YA BIBLIA

9. Inki lenda pusa bana na nge na kusosa kuzaba mfunu ya kulemfuka na minsiku ya Biblia?

⁹ Kana bana na nge ke sosa kuzaba mfunu ya kulemfuka na minsiku ya Biblia, sosa kuzaba bikuma yina ke pusa bo na kuyula bangiufula yango. Keti bo ke yula bangiufula yango sambu bo ke kwikilaka mpenza ve nde Biblia ke longaka kieleka? To keti yo kele kaka sambu bo ke kukaka ve kulonga bantu ya nkaka mambu yina bo ke kwikilaka? Yo vanda mpidina to ve, nge lenda longuka mukanda Zinga Mvula na Mvula! ti bana na nge sambu na kusadisa bo na kubakisa mfunu ya kulemfuka na minsiku ya Biblia. b

10. Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kubakisa mfunu ya kukumisa ngolo kinduku na bo ti Yehowa?

¹⁰ Sadisa bana na nge na kubakisa mfunu ya kukumisa ngolo kinduku na bo ti Yehowa. Ntangu nge ke longuka ti bana na nge, sadila bangiufula mpi bifwanisu ya mukanda Zinga Mvula na Mvula! sambu na kusimba ntima na bo. (Bing. 20:5) Mu mbandu, dilongi 8 ya mukanda yai ke fwanisa Yehowa ti nduku mosi ya mbote yina ke songaka beto mambu yina lenda tanina beto mpi yina lenda natila beto mambote. Na nima ya kutadila 1 Yoane 5:3, nge lenda yula bana na nge nde: “Mutindu beto me zaba nde Yehowa kele nduku mosi ya mbote, nki mutindu beto fwete tadila mambu yina yandi ke songaka beto na kusala?” Ata ngiufula yai lenda monana ya fioti, yo lenda sadisa bana na nge na kubakisa nde Yehowa ke tudilaka beto bansiku sambu yandi ke zolaka beto.​—Yez. 48:17, 18.

11. Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kubakisa mfunu ya kulemfuka na minsiku ya Biblia? (Bingana 2:10, 11)

¹¹ Sadisa bana na nge na kubakisa mfunu ya kusadila minsiku ya Biblia. Ntangu beno ke tanga Biblia to ke tanga verse ya kilumbu ti bana, beno tubila mutindu kusadila minsiku ya Biblia me sadisaka dibuta na beno. Mu mbandu, nge lenda sadisa bana na kubakisa mfunu ya kuvanda ngolo na kisalu mpi masonga. (Baeb. 13:18) Beno lenda tubila mpi mutindu kusadila minsiku ya Biblia ke sadisaka beto na kuvanda ti sante ya mbote mpi na kiese. (Bing. 14:29, 30) Kana beno ke tubila mambu bonso yai, yo lenda sadisa diaka bana na beno na kubakisa mfunu ya kulemfuka na minsiku ya Biblia.​—Tanga Bingana 2:10, 11.

12. Inki mutindu tata mosi ke sadisaka mwana na yandi na kubakisa mfunu ya kusadila minsiku ya Biblia?

¹² Mpangi Steve, na France, ke tubila mutindu yandi ti nkento na yandi ke sadisaka mwana na bo ya bakala Ethan, ya kele ti bamvula 16, na kubakisa nde Yehowa ke tudilaka beto bansiku sambu yandi ke zolaka beto. Mpangi Steve ke tuba nde: “Beto ke yulaka mwana na beto bangiufula bonso yai, ‘Sambu na nki Yehowa ke lombaka beto na kulemfuka na munsiku yai? Inki mutindu yo ke monisaka nde yandi ke zolaka beto? Inki lenda kumina nge kana nge ke zitisa yo ve?’” Kusolula mutindu yai me sadisaka Ethan na kukuma kundima mpenza nde mambu yina Yehowa ke tubaka kele ya kieleka. Mpangi Steve ke tuba diaka nde: “Lukanu na beto kele ya kusadisa Ethan na kubakisa nde Biblia kele ti bandongisila ya kuluta mbote.”

13. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kusadila minsiku ya Biblia? Pesa mbandu.

¹³ Sadisa bana na nge na kusadila minsiku ya Biblia. Mu mbandu, nge lenda sala yo kana bo me pesa bana na nge devware ya kutanga mukanda mosi na nzo-nkanda. Mukanda yango lenda tubila bantu ya ke vukisa nitu to bantu ya mubulu mpi yo lenda pusa bantu ya ke tanga yo na kuyindula nde kusala mambu yina kele ve mbi. Nge lenda sadila minsiku ya Biblia sambu na kusadisa bana na nge na kuyindula mutindu Yehowa ke kudiwaka ntangu bantu ke salaka mambu ya mutindu yina. (Bing. 22:24, 25; 1 Bak. 15:33; Bafil. 4:8) Mpidina, ntangu bo ta tubila mukanda yango na nzo-nkanda, bo lenda vanda ya kuyilama sambu na kusonga balongi mpi bana ya nzo-nkanda na bo mambu ya bo ke kwikilaka.

 SADISA BANA NA NGE NA KULONGA BANTU MAMBU YA BO KE KWIKILAKA

14. Inki lenda pesa Bakristu ya kele baleke boma mpi sambu na nki?

¹⁴ Bantangu ya nkaka, Bakristu ya kele baleke ke waka boma ya kulonga bantu mambu ya bo ke kwikilaka. Na nzo-nkanda, ntangu bo ke longa bo nde bima yonso kudibasikilaka, bo lenda wa boma ya kutubila mambu ya bo ke kwikilaka. Sambu na nki? Sambu balongi na bo lenda monisa nde ya kieleka bima yonso kudibasikilaka. Kana nge kele kibuti, nki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kundima mpenza nde mambu ya bo ke kwikilaka kele ya kieleka?

15. Inki lenda sadisa bana na nge na kundima mpenza nde mambu ya bo ke kwikilaka kele ya kieleka?

¹⁵ Sadisa bana na nge na kundima mpenza nde mambu ya bo ke kwikilaka kele ya kieleka. Bana na nge fwete wa ve nsoni ya kutuba nde bo ke kwikilaka na Ngangi mosi. (2 Tim. 1:8) Sambu na nki? Sambu bantu mingi ya siansi me bakisaka mpi nde luzingu kudibasikilaka ve. Bantu yango ya siansi ke bakisaka nde kele ti Ngangi mosi ya salaka bima yonso ya kuyituka ya kele na luzingu. Yo yina, bo ke ndimaka ve dilongi yina ke tubaka nde bima yonso kudibasikilaka, yina bantu ke longaka mingi na banzo-nkanda na ntoto ya mvimba. Bana na nge lenda kumisa lukwikilu na bo ngolo kana bo ke tadila bikuma yina me pusaka bampangi ya nkaka na kukuma kukwikila nde Nzambi muntu salaka bima yonso ya kele na luzingu. c

16. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kulonga bantu sambu na nki bo ke kwikilaka na Ngangi? (1 Piere 3:15) (Tala mpi kifwanisu.)

¹⁶ Sadisa bana na nge na kuvanda ya kuyilama sambu na kulonga bantu sambu na nki bo ke kwikilaka na Ngangi mosi. (Tanga 1 Piere 3:15.) Yo lenda vanda mbote nde beno tadila diaka masolo ya kele na jw.org na kitini “Bangiufula Yina Baleke Ke Kudiyulaka​—Bima Kudibasikilaka to Bo Gangaka Yo?” Na nima, nge lenda tubila ti bana na nge malongi ya mfunu ya me sepedisa bo yina bo ke mona nde yo lenda sadisa mpi bantu ya nkaka na kubakisa nde kele ti Ngangi mosi ya salaka bima yonso. Yibusa bana na nge nde yo kele ve mfunu na kuswana ti bana ya nzo-nkanda na bo ntangu ya bo ke songa bo mambu yai. Kansi sadisa bo na kutendula mambu ya bo ke kwikilaka kukonda mpasi mpi na mutindu ya mbote ntangu muntu mosi me yula bo yo. Mu mbandu, mwana ya nzo-nkanda na bo mosi lenda songa bo nde: “Mono ke kwikilaka kaka na mambu yina mono ke monaka kansi mono ke monaka ve Nzambi.” Bana na nge lenda songa yandi nde: “Yindula nde nge ke tambula na mfinda  mosi ya kele ntama mpenza ti bwala mpi kuna nge me mona dibulu mosi ya masa ya kutunga mbote ti matadi. Keti nge ta yindula nde dibulu yina kudibasikilaka? Kana dibulu yina ya masa kele ti muntu mosi ya mayele ya salaka yo, yo ke sadisa beto mpi na kubakisa nde kele ti Ngangi mosi ya mayele yina salaka bima yonso!”

17. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na kusosa mabaku ya kulonga bantu malongi ya Biblia? Pesa mbandu.

¹⁷ Sadisa bana na nge na kusosa mabaku ya kulonga bantu malongi ya Biblia. (Bar. 10:10) Beto lenda fwanisa bikesa yina bana ke salaka sambu na kulonga bantu malongi ya Biblia ti bikesa yina muntu ke salaka sambu na kulonguka kima mosi ya kubudila miziki. Na luyantiku, yandi lenda banda kulonguka yo ti bankunga ya pete. Mpidina na nima, yandi lenda kuma kubula yo kukonda mpasi. Mutindu mosi, Bakristu ya kele baleke lenda banda ntete kulonga bantu nsangu ya mbote na mutindu ya pete. Mu mbandu, bo lenda longa bana ya nzo-nkanda na bo nde: “Keti beno me zaba nde mbala mingi bantu ya mayele ke salaka bima na kulanda bima ya kele na lugangu? Beno tala video yai ya kitoko.” Na nima ya kusonga bo video ya kele na kitini Keti Yo Kudibasikilaka? bo lenda songa bana ya nzo-nkanda na bo nde: “Bo ke kumisaka bantu sambu na bima yina bo ke salaka na kulanda bima yina Nzambi me salaka, kansi nani fwete baka mpenza lukumu sambu na bima ya lugangu yina bo ke landaka?” Kulonga na mutindu yai ya pete lenda pesa bana ya nzo-nkanda na bo mpusa ya kulonguka diaka mambu mingi sambu na Yehowa.

LANDA KUSADISA BANA NA NGE NA KUKUMISA LUKWIKILU NA BO NGOLO

18. Inki mutindu bibuti lenda landa kusadisa bana na bo na kukumisa lukwikilu na bo ngolo na Nzambi?

¹⁸ Beto ke zinga na nsi-ntoto yina bantu mingi ke kwikilaka ve na Yehowa. (2 Pie. 3:3) Yo yina bibuti, ntangu beno ke longuka Biblia ti bana na beno, beno sadisa bo na kulonguka masolo yina ta sadisa bo na kubakisa mfunu ya kulemfuka mpenza na minsiku ya Ndinga ya Nzambi. Beno longa bo bima mingi ya kitoko yina Yehowa me salaka sambu na kusadisa bo na kutomisa mayele na bo ya kuyindula mpi na kukumisa lukwikilu na bo ngolo na Yehowa. Beno sadisa bo na kubakisa mambu ya kuyituka yina Biblia tubilaka na ntwala yina me lunganaka dezia. Kima ya kuluta mfunu, beno samba ti bana na beno mpi beno samba sambu na bo. Kana beno ke sala mambu yai, beno tula ntima nde Yehowa ta sakumuna bikesa ya beno ke sala sambu na kusadisa bana na beno na kukumisa lukwikilu na bo ngolo.​—2 Bans. 15:7.