1-2. Mutindu Matayo 5:11 ke monisa yo, nki beto fwete sala kana bo ke monisa beto mpasi?

YEZU songaka balongoki na yandi nde bo ta vanda na kiese ya kieleka kansi bo ta kutana mpi ti bampasi. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Beto ke vandaka na kiese sambu beto kele balongoki ya Kristu. Kana bantu ya dibuta, bamfumu ya luyalu, banduku ya kisalu to banduku ya nzo-nkanda ke pusa beto na kusala diambu mosi ya mbi, beto ta kudiwa nki mutindu? Kana beto ke tudila yo dikebi, yo lenda sala nde beto kudiyangisa mingi.

² Bantu mingi ke yindulaka nde bo lenda vanda ve na kiese ntangu bo ke monisa bo mpasi. Kansi Ndinga ya Nzambi ke songa beto na kuvanda na kiese ata beto ke kutana ti bampasi. Mu mbandu, Yakobo sonikaka nde beto fwete kudiyangisa ve kuluta ndilu ntangu beto ke kutana ti bampasi kansi beto fwete vanda na kiese. (Yak. 1:2, 12) Yezu mpi tubaka nde beto fwete vanda na kiese ata ntangu bantu ke monisa beto mpasi. (Tanga Matayo 5:11.) Inki mutindu beto lenda landa kuvanda na kiese ata beto ke kutana ti bampasi? Beto lenda baka malongi mingi ya kele na mukanda yina Yakobo sonikilaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete. Beto tadila ntete bampasi yina Bakristu yai kutanaka ti yo.

3. Inki salamaka ntangu fioti na nima, ntangu Yakobo kumaka longoki ya Yezu?

³ Ntangu fioti na nima, ntangu Yakobo mpangi ya Yezu kumaka longoki, Bakristu ya Yeruzalemi kutanaka ti mbangika. (Bis. 1:14; 5:17, 18) Ntangu bo fwaka longoki Etiene, Bakristu mingi tinaka mpi bo “panzanaka na baprovense ya Yudea ti ya Samaria.” Nsuka-nsuka bo tinaka ntama kibeni na Shipre mpi na Antioshe. (Bis. 7:58–8:1; 11:19) Balongoki kutanaka kibeni ti bampasi ya ngolo. Ata mpidina, bo landaka kusamuna mpi kulonga nsangu ya  mbote na kikesa yonso na bisika yonso yina bo vandaka kukwenda mpi bo kangulaka mabundu na bambanza mingi ya Roma. (1 Pie. 1:1) Kansi, na nima bo kutanaka diaka ti bampasi mingi.

4. Inki bampasi ya nkaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kutanaka ti yo?

⁴ Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kutanaka ti bampasi mingi. Mu mbandu, pene-pene ya mvu 50 ya ntangu na beto, Klode, mfumu ya Roma tubaka nde Bayuda yonso fwete katuka na Roma. Yo yina, Bayuda yina kumaka Bakristu yambulaka banzo na bo mpi kwendaka bisika ya nkaka. (Bis. 18:1-3) Pene-pene ya mvu 61 ya ntangu na beto, ntumwa Polo sonikaka nde bo fingaka Bakristu na meso ya bantu, bo tulaka bo na boloko mpi bo yibaka bima na bo. (Baeb. 10:32-34) Bakristu mingi vandaka bansukami mpi bo vandaka kubela.—Bar. 15:26; Bafil. 2:25-27.

5. Beto ta pesa bamvutu na nki bangiufula?

⁵ Ntangu Yakobo sonikaka mukanda na yandi na ntwala ya mvu 62 ya ntangu na beto, yandi zabaka mbote-mbote bampasi yina bampangi vandaka kukutana ti yo. Yo yina, na nzila ya mpeve santu, Yehowa sadilaka Yakobo sambu yandi sonikila Bakristu yina sambu na kupesa bo bandongisila ya mfunu yina ta sadisa bo na kulanda kuvanda na kiese ata bo ke kutana ti bampasi. Beto tadila mukanda yango mpi beto pesa bamvutu na bangiufula yai: Yakobo tubilaka kiese ya nki mutindu? Inki lenda sala nde Mukristu kuvanda ve ti kiese ya mutindu yina? Inki mutindu mayele, lukwikilu mpi kikesa ta sadisa beto na kulanda kuvanda na kiese ata beto ke kutana ti bampasi?

6. Mutindu Luka 6:22, 23 ke monisa yo, sambu na nki Mukristu lenda vanda na kiese ata ntangu yandi ke kutana ti bampasi?

⁶ Bantu mingi ke yindulaka nde bo lenda vanda na kiese kaka kana bo kele ti sante ya mbote,  mbongo mingi mpi dibuta ya kiese. Kiese yina Yakobo tubilaka kele kitini ya mbuma ya mpeve ya Nzambi mpi yo ke katukaka ve na mambu ya luzingu ya muntu. (Bag. 5:22) Mukristu ke vandaka na kiese mingi kana yandi me zaba nde yandi ke sepedisa Yehowa mpi ke landa mbandu ya Yezu. (Tanga Luka 6:22, 23; Bakol. 1:10, 11) Beto lenda fwanisa kiese yina ti tiya yina ke pela na mwinda. Ditensi ya mwinda ke taninaka tiya yina sambu mupepe to mvula kufwa yo ve. Beto mpi lenda landa kuvanda na kiese ata beto ke bela to beto kele ve ti mbongo. Beto ta landa kuvanda na kiese ata ntangu bantu ke vweza beto to bantu ya dibuta na beto to bantu ya nkaka ke telemina beto. Kiese na beto ke landaka kukuma mingi konso ntangu yina bantu ke sosaka kukatula beto yo. Bampasi yina beto ke kutanaka ti yo sambu na lukwikilu na beto ke monisaka kibeni nde beto kele balongoki ya kieleka ya Kristu. (Mat. 10:22; 24:9; Yoa. 15:20) Yo yina, Yakobo sonikaka nde: “Bampangi na mono, beno vanda na kiese ntangu beno ke kutana ti mimekamu ya mutindu na mutindu.”—Yak. 1:2.

7-8. Inki mutindu lukwikilu na beto ke kumaka ngolo ntangu beto ke kutana ti bampasi?

⁷ Yakobo tubilaka kikuma ya nkaka yina ke salaka nde Bakristu kulanda kuvanda na kiese ata ntangu bo ke kutana ti bampasi ya ngolo. Yandi tubaka nde: “Lukwikilu na beno yina me mekama ke butaka kukanga-ntima.” (Yak. 1:3) Beto lenda fwanisa bampasi ti tiya yina bo ke sadilaka sambu na kusala mbele ya kibende. Kana mbele yina kele tiya mingi mpi na nima yo me bwa madidi, yo ke kumaka diaka ngolo mingi. Mutindu mosi mpi, kana beto ke kanga ntima na bampasi, lukwikilu na beto ke kumaka ngolo kibeni. Yo yina, Yakobo sonikaka nde: “Bika kukanga-ntima kumanisa kisalu na yo, sambu beno vanda ya kukuka mpi ya kukonda kifu na mambu yonso.” (Yak. 1:4) Kana beto ke bakisa nde bampasi yina beto ke kutana ti yo ke kumisa lukwikilu na beto ngolo, beto ta vanda na kiese ya kukanga ntima na bampasi yango.

⁸ Yakobo tubilaka diaka mambu yina lenda katula beto kiese. Inki kele mambu yango mpi nki mutindu beto lenda nunga yo?

9. Sambu na nki beto ke vandaka ti mfunu ya mayele?

⁹ Diambu yina lenda manisa beto kiese: Ntangu beto ke zaba ve mambu yina beto lenda sala. Kana beto ke kutana ti mambu ya mpasi, beto ke vandaka ti mfunu ya lutwadisu ya Yehowa sambu na kubaka balukanu yina ta sepedisa yandi, yina ta natila bampangi na beto mambote mpi yina ta sadisa beto na kulanda kubikala ya kwikama. (Yer. 10:23) Beto ke vandaka ti mfunu ya mayele sambu na kuzaba balukanu yina beto fwete baka mpi mambu yina beto fwete songa bantu yina ke telemina beto. Kana beto ke zaba ve mambu yina beto lenda sala, beto lenda lemba nitu mpi yo lenda manisa beto kiese.

10. Mukanda ya Yakobo 1:5 ke tuba nde beto fwete sala nki sambu na kubaka mayele?

¹⁰ Mambu yina beto lenda sala: Beto fwete lomba  Yehowa mayele. Sambu na kutanina kiese na beto ntangu beto ke kutana ti bampasi, beto fwete lomba Yehowa mayele sambu yo sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote. (Tanga Yakobo 1:5.) Inki beto fwete sala kana beto ke mona nde Yehowa ke pesa beto ve mvutu nswalu? Yakobo ke tuba nde beto fwete “landa kulomba” Nzambi. Yehowa ke monaka ve nde beto ke yangisa yandi kana beto ke landa kulomba yandi mayele. Yandi ta wila beto mpi ve makasi. Beto fwete lomba Tata na beto ya zulu mayele sambu na kukanga ntima na bampasi sambu yandi “ke kabaka mingi.” (Nk. 25:12, 13) Yandi ke monaka bampasi yina beto ke kutanaka ti yo, yandi ke kuditulaka na kisika na beto mpi yandi ke vandaka ti mpusa ya ngolo ya kusadisa beto. Ya kieleka, kuzaba mambu yai ke salaka nde beto vanda na kiese. Kansi, nki mutindu Yehowa ke pesaka beto mayele?

11. Inki beto fwete sala diaka sambu na kubaka mayele?

¹¹ Yehowa ke pesaka beto mayele na nzila ya Ndinga na yandi. (Bing. 2:6) Sambu na kubaka mayele, beto fwete longuka Biblia mpi mikanda yina ke tendulaka yo. Kansi, beto fwete suka kaka ve na kuzaba mambu mingi. Beto fwete sadila mambu yina beto ke longuka. Yakobo sonikaka nde: “Beno kuma bantu yina ke lemfukaka na ndinga kansi bawi mpamba ve.” (Yak. 1:22) Kana beto ke sadila bandongisila ya Nzambi, beto ta kuma bantu yina ke tulaka ngemba, beto ta vanda ve makambu ngolo mpi beto ta vanda ti kikalulu ya kuwila bantu mawa. (Yak. 3:17) Bikalulu yai ta sadisa beto na kukanga ntima na bampasi yina beto ke kutana ti yo mpi na kutanina kiese.

12. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto zaba Biblia mbote?

¹² Ndinga ya Nzambi kele bonso kitala-tala, yo ke sadisaka beto na kuzaba mambu yina beto fwete yidika mpi mutindu ya kuyidika yo. (Yak. 1:23-25) Mu mbandu, na nima ya kulonguka Ndinga ya Nzambi, beto lenda bakisa nde yo ke lomba nde beto kuma ti kikalulu ya kudiyala. Yehowa ta sadisa beto na kuvanda mawete  kana beto me kutana ti bantu to mambu yina ke pesa beto makasi. Kana beto kele mawete, yo ta sadisa beto na kusala mambu ya mbote kana beto me kutana ti bampasi. Yo ta sadisa beto na kuyindula mbote mpi na kubaka balukanu ya mbote. (Yak. 3:13) Yo kele kibeni mfunu nde beto zaba Biblia mbote.

13. Sambu na nki beto fwete longuka bambandu ya bantu yina Biblia ke tubilaka?

¹³ Bantangu ya nkaka beto ke zabaka mambu yina yo lombaka nde beto sala kaka na nima ya kusala kifu. Kansi yo kele ve mutindu ya mbote ya kubaka mayele. Mutindu ya mbote kibeni ya kubaka mayele kele kubaka malongi na mambu ya mbote ya bantu ya nkaka mpi na bifu na bo. Yo yina, Yakobo ke siamisa beto na kubaka malongi na bambandu ya bantu yina Biblia ke tubilaka, mu mbandu Abrahami, Rahabi, Yobi, mpi Eliya. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Bansadi yai ya kwikama ya Yehowa kangaka ntima na bampasi yina lendaka kumanisa bo kiese. Bambandu na bo ya kukanga ntima ke monisa nde Yehowa lenda sadisa beto mpi na kukanga ntima.

14-15. Sambu na nki beto fwete katula badute?

¹⁴ Diambu yina lenda manisa beto kiese: Kana beto kele ti badute. Bantangu ya nkaka beto lenda bakisa ve mbote diambu mosi na Ndinga ya Nzambi. To Yehowa lenda pesa mvutu na bisambu na beto na mutindu yina beto yindulaka ve. Yo lenda sala nde beto kuma ti badute. Kana beto katula ve badute yina, yo lenda lembisa lukwikilu na beto mpi kubebisa kinduku na beto ti Yehowa. (Yak. 1:7, 8) Yo lenda sala nde beto vanda diaka ve ti kivuvu sambu na bilumbu ke kwisa.

¹⁵ Ntumwa Polo fwanisaka kivuvu na beto sambu na bilumbu ke kwisa ti longo. (Baeb. 6:19) Longo kele kibende mosi ya kilo yina bo ke kangisaka na nsongi ya shene to ya nsinga ya maswa. Yo ke sadisaka maswa na kudinda ve ntangu mupepe ke bula mpi yo ke salaka nde maswa kututana ve na matadi. Kansi longo ke vandaka mfunu kaka kana nsinga yina bo me kangisila yo na maswa me zengana ve. Kana shene ya longo me bwa matadi, yo ke kumaka pete. Mutindu mosi mpi kana beto kele ti badute, yo lenda lembisa lukwikilu na beto. Kana bambeni ke telemina beto, beto lenda kuma ti badute mpi yo lenda pusa beto na kundima ve nde Yehowa ta lungisa balusilu na yandi. Kana beto kele diaka ve ti lukwikilu, beto ta vanda mpi diaka ve ti kivuvu. Yakobo tubaka nde badute “kele bonso kitembo ya nzadi-mungwa yina mupepe ke bula mpi ke nata ndambu na ndambu.” (Yak. 1:6) Ntembe kele ve nde muntu yina kele ti badute, lenda vanda ve ti kiese ata fioti.

16. Inki beto fwete sala kana beto kele ti badute?

¹⁶ Mambu yina beto lenda sala: Beto fwete katula badute mpi kukumisa lukwikilu na beto ngolo. Beto fwete baka lukanu. Na bilumbu ya profete Eliya, bansadi ya Nzambi kumaka ti badute. Yo yina, Eliya songaka bo nde: “Tii nki ntangu beno ta tenga-tenga na kati ya bangindu zole? Kana Yehowa kele Nzambi ya kieleka, beno landa yandi; kansi kana yo kele Baale, beno landa yandi!” (1 Bant. 18:21) Bubu yai mpi, beto fwete baka lukanu. Beto fwete sala bansosa sambu na kundima kibeni nde Yehowa kele Nzambi ya kieleka, nde Biblia kele Ndinga na yandi mpi nde Bambangi ya Yehowa kele bansadi na yandi. (1 Bate. 5:21) Kana beto sala mutindu yina, beto ta katula badute mpi beto ta kumisa lukwikilu na beto ngolo. Beto lenda lomba bankuluntu lusadisu sambu na kukatula badute yina beto kele ti yo. Beto fwete baka lukanu ya mbote sambu na kulanda kusadila Yehowa ti kiese yonso.

17. Inki lenda kumina beto kana beto kele diaka ve ti kikesa?

¹⁷ Diambu yina lenda manisa beto kiese: Kana beto me lemba nitu. Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Kana nge lemba nitu na kilumbu ya mpasi, ngolo na nge ta vanda fioti.” (Bing. 24:10) Ngogo ya Kiebreo yina bo me balula na bangogo ‘kulemba nitu’ lenda tendula “kuvanda diaka ve ti  kikesa.” Kana beto kele diaka ve ti kikesa, beto ta vanda diaka ve na kiese.

18. Kukanga-ntima ke tendula nki?

¹⁸ Mambu yina beto lenda sala: Beto fwete tudila Yehowa ntima sambu yandi pesa beto ngolo ya kukanga ntima. Beto fwete vanda kikesa sambu na kukanga ntima na bampasi. (Yak. 5:11) Ngogo yina Yakobo sadilaka ya bo me balula na bangogo “kukanga-ntima,” ke pesa ngindu ya muntu yina me telema kaka kisika yina yandi kele. Yo kele bonso soda mosi ya me telema na kikesa yonso kisika yina yandi kele na ntwala ya mbeni mpi yandi ke tina ve ata mbeni yango ke nwanisa yandi ngolo kibeni.

19. Inki dilongi beto ke baka na mbandu ya ntumwa Polo?

¹⁹ Ntumwa Polo kele mbandu ya mbote na yina me tala kikesa mpi kukanga-ntima. Bantangu ya nkaka yandi lembaka nitu. Kansi yandi kangaka ntima sambu yandi zabaka nde Yehowa ta pesa yandi ngolo yina yandi vandaka ti yo mfunu. (2 Bak. 12:8-10; Bafil. 4:13) Beto mpi lenda vanda ti ngolo mpi kikesa yina kana beto ke ndima na kudikulumusa yonso nde Yehowa muntu fwete sadisa beto.—Yak. 4:10.

20-21. Inki beto lenda ndima kibeni?

²⁰ Beto fwete ndima nde bampasi yina beto ke kutana ti yo kele ve ndola yina Yehowa ke pesa beto. Yakobo tubaka nde: “Kana muntu ke kutana ti mumekamu, yandi tuba ve nde: ‘Nzambi ke meka mono.’ Sambu Nzambi lenda mekama ve na mambu ya mbi, mpi yandi mosi ke mekaka ve ata muntu mosi.” (Yak. 1:13) Kana beto ke ndima kieleka yai, yo ta sadisa beto na kukuma banduku ya Tata na beto ya zulu yina ke zolaka beto.—Yak. 4:8.

²¹ Yehowa “ke balukaka ve mpi ke sobaka ve.” (Yak. 1:17) Yandi sadisaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na bantangu ya mpasi, yandi ta sadisa beto mpi bubu yai. Samba Yehowa na masonga yonso sambu yandi pesa nge mayele, lukwikilu mpi kikesa. Yandi ta pesa mvutu na bisambu na nge. Kana nge sala mpidina, nge lenda ndima kibeni nde Yehowa ta sadisa nge na kutanina kiese ntangu nge ke kutana ti bampasi.