DISOLO YA LUZINGU
“Mono Vandaka Ve Ata Fioti Mono Mosi”
MAMBU mingi na luzingu lenda sala nde nge kudiwa nge mosi, mu mbandu: lufwa ya bantu ya nge ke zolaka, kuzinga na bisika yina nge me yikamaka ve mpi kuzinga nge mosi. Mambu yai yonso ya mpasi me kuminaka mono. Kansi ntangu mono ke yindulaka yo, mono ke bakisaka mpenza nde mono vandaka ve ata fioti mono mosi. Bika mono tela beno mambu ya ke pusa mono na kutuba mutindu yai.
MBANDU YA MBOTE YA BIBUTI NA MONO
Papa ti mama vandaka bandimi ya ngolo ya Katolika. Kansi ntangu bo longukaka na Biblia nde Yehowa kele zina ya Nzambi, bo zole kumaka Bambangi ya Yehowa ya kikesa. Papa yambulaka kusala biteki ya Yezu. Kansi na nima, yandi sadilaka mayele na yandi ya kimenizie mpi kumisaka nivo ya ntete ya nzo na beto, Nzo ya Kimfumu ya ntete na San Juan del Monte na Manille, ntu-mbanza ya Philippines.
Mono butukaka na 1952 mpi na nima, bibuti na mono yantikaka kulonga mono mambu ya Yehowa kaka mutindu bo vandaka kulonga bayaya na mono iya ya babakala mpi tatu ya bankento. Ntangu mono vandaka kuyela, papa sadisaka mono na kutanga kapu mosi ya Biblia konso kilumbu mpi yandi sadilaka mikanda mingi ya dibundu ya Yehowa sambu na kusadisa mono na kulonguka mambu mingi ya Yehowa. Bantangu ya nkaka, bibuti na mono vandaka kuyamba na nzo bankengi ya nziunga mpi bampangi ya Betele. Masolo yina bampangi yai vandaka kutela beto, vandaka kupusa beto yonso na dibuta na kutula kisalu ya Yehowa na kisika ya ntete mpi yo vandaka kupesa beto kikesa mpi kiese mingi.
Bibuti na mono me bikilaka mono mbandu ya mbote ya lukwikilu na bo. Mama belaka mpi fwaka. Na nima, mono ti papa yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila na 1971. Kansi na nima, papa mpi fwaka na 1973 ntangu mono vandaka ti bamvula 20. Lufwa ya papa ti mama salaka nde mono kuma kudimona kukonda mfunu mpi kudiwa mono mosi. Kansi kivuvu “ya kieleka mpi [ya] ngolo” yina mono longukaka na Biblia, sadisaka mono na kubikala pene-pene ya Yehowa mpi na kulanda kutadila mambu na mutindu ya mbote na kisika ya kudiyangisa mingi. (Baeb. 6:19) Ntangu fioti na nima ya lufwa ya papa, mono ndimaka kukwenda kusala kisalu ya kimupasudi-nzila ya nene na île de Coron na provense ya Palawan.
MONO KUDIWAKA MONO MOSI NTANGU BO PESAKA MONO MIKUMBA YA MPASI
Mono vandaka ti bamvula 21 ntangu mono kumaka na Coron. Mutindu mono yelaka na mbanza, mono yitukaka na kumona nde na kisika yai kura mpi masa vandaka ve ya mbote mpi bamoto ti bakamio ya ke salaka taksi vandaka fioti mpamba. Na Coron, Bambangi ya Yehowa vandaka fioti mpamba mpi mono vandaka mono mosi mupasudi-nzila kuna, yo yina bantangu ya nkaka mono vandaka kulonga nsangu ya mbote mono mosi. Na ngonda ya ntete, mono vandaka kuwa
nzala ya ngolo ya bampangi na mono ya dibuta mpi ya banduku na mono. Na mpimpa, mono vandaka kutala bambwetete na zulu mpi mono vandaka kudila. Mono zolaka kuyambula kisalu yango mpi kuvutuka na mbanza na beto.Na bantangu yai ya mono vandaka kudiwa mono mosi, mono vandaka kusonga Yehowa mambu ya vandaka na ntima na mono. Mono vandaka kuyibuka mambu ya ke pesa kikesa yina mono tangaka na Biblia mpi na mikanda na beto. Mbala mingi mono vandaka kuyibuka mambu yina Nkunga 19:14 ke tubaka. Mono bakisaka nde Yehowa ke kumaka “Ditadi na mono mpi Muntu yina ke sumba mono diaka,” kana mono ke yindula mingi mambu yina ke pesaka yandi kiese mu mbandu, bisalu mpi bikalulu na yandi ya mbote. Disolo “Nge Kele Ve Ata Fioti Nge Mosi” a na Nzozulu ya Nkengi sadisaka mono mingi. Mono tangaka yo mbala mingi. Na mutindu mosi buna, na bantangu yina mono vandaka kudiwa mono mosi, mono kumaka kudiwa na lweka ya Yehowa mpi mono sadilaka mabaku yina sambu na kusamba, kulonguka mpi kuyindula mingi mambu ya mono vandaka kulonguka.
Ntangu fioti na nima ya kukuma na Coron, mono kumaka nkuluntu. Mutindu mono vandaka nkuluntu mono mosi, mono vandaka kutwadisa konso mposo Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Teokrasi, Lukutakanu ya Kisalu, Kulonguka ya Mukanda na Dibundu mpi Kulonguka ya Nzozulu ya Nkengi. Mono vandaka mpi kusala badiskure ya bantu yonso konso mposo. Ya kieleka, mono vandaka diaka ve kudiwa mono mosi!
Mono vandaka na kiese mutindu kisalu ya kulonga nsangu ya mbote na Coron vandaka kubuta mbuma ya mbote sambu balongoki na mono ya nkaka ya Biblia bakaka mbotika. Kansi mono kutanaka mpi ti mambu ya mpasi kuna. Bantangu ya nkaka, mono vandaka kutambula banda na suka tii na midi sambu na kukuma na kisika yina mono vandaka na mfunu ya kulonga nsangu ya mbote. Diaka, mono vandaka kuzaba ve kisika yina mono ta lala kana mono me kuma na kisika yango. Ba île mingi ya fioti-fioti vandaka mpi na teritware ya dibundu ya kisika yango. Mbala mingi sambu na kukuma na bisika yango, mono vandaka kusala ba voyage na bwatu ya ke salaka ti motere ata bitembo ya nzadi-mungwa vandaka kubula ngolo mpi ata mono zabaka ve kukasa! Ata mono kutanaka ti mambu yai ya mpasi, Yehowa vandaka kutanina mpi kusadisa mono. Na nima, mono bakisaka nde Yehowa vandaka kusadisa mono na kuvanda ya kuyilama sambu na kukanga ntima na bampasi ya ngolo yina mono kutanaka ti yo na mukumba yina bo pesaka mono na nima.
PAPOUASIE-NOUVELLE-GUINÉE
Na 1978, bo tindaka mono na Papouasie-Nouvelle-Guinée na nordi ya Australie. Papouasie-Nouvelle-Guinée kele insi mosi ya bangumba mpi nene na yo lenda vanda kiteso mosi ti Espagne. Mono yitukaka na kuzaba nde kuna bantu vandaka kiteso ya bamilio tatu mpi bo vandaka kutuba bandinga kuluta 800. Diambu ya ke pesa kiese kele nde, bantu mingi vandaka kutuba pidgin mélanésien, ndinga yina bo ke bingaka mpi nde Tok Pisin.
Bo tindaka mono sambu na ntangu fioti na dibundu mosi ya Kingelesi na ntu-mbanza Port Moresby. Kansi na nima, mono kwendaka na dibundu mosi ya ndinga Tok Pisin mpi mono kotaka na nzo-nkanda mosi yina bo vandaka kulonga beto ndinga yango. Na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, mono vandaka kusadila mambu yina mono vandaka kulonguka na nzo-nkanda yango na ndinga Tok Pisin. Yo sadisaka mono na kuzaba ndinga yai nswalu. Ntangu fioti na nima, mono salaka diskure ya bantu yonso na ndinga Tok Pisin. Na ntwala nde mono lungisa mvula mosi na Papouasie-Nouvelle-Guinée, mono yitukaka mutindu bo tulaka mono nkengi ya nziunga na mabundu ya ndinga Tok Pisin na baprovense mingi ya nene.
Mutindu mabundu yango yonso vandaka ntama-ntama, yo lombaka nde mono yidika balukutakanu mingi ya nziunga mpi mono sala ba voyage mingi. Ntete, mono vandaka kudiwa mpenza mono mosi sambu mono vandaka na insi ya nzenza yina bantu vandaka kutuba ndinga ya nkaka mpi yina mambu ya luzingu na bo swaswanaka ti ya mono. Mono vandaka kukuka ve kukwenda na mabundu na banzila ya ntoto sambu bangumba vandaka mingi mpi banzila vandaka ya kubeba. Yo yina, mono vandaka kusala ba voyage na avio konso mposo. Bantangu ya nkaka, mono vandaka kusala ba voyage mono mosi na avio mosi ya fioti. Ba voyage yango vandaka kupesa mono boma kaka bonso ntangu mono vandaka kusala ba voyage na bwatu!
Bantu fioti mpamba vandaka ti batelefone, yo yina sambu na kusolula ti mabundu, mono vandaka kusonikila bo mikanda. Mbala mingi, mono vandaka kukuma na ntwala nde mikanda yango kukumina bampangi mpi mono vandaka kuyula bantu ya babwala yango na kusonga mono banzo ya Bambangi ya Yehowa. Kansi, konso mbala yina mono vandaka kukutana ti bampangi, bo vandaka kuyamba mono na kiese mpi yo vandaka kuyibusa mono nde bikesa yonso yina mono vandaka kusala vandaka mfunu. Yehowa sadisaka mono na mitindu mingi mpi kinduku na mono ti yandi kumaka diaka ngolo mpenza.
Ntangu mono salaka lukutakanu ya ntete na île Bougainville, bakala mosi ti nkento na yandi pusanaka ti mamweta na lweka na mono mpi yulaka mono nde: “Keti nge ke zaba beto diaka?” Mono yibukaka nde mono longaka bo nsangu ya mbote ntangu mono kumaka na mbala ya ntete na mbanza Port Moresby. Mono yantikaka kulonguka ti bo Biblia mpi na nima mono pesaka bo na mpangi-bakala mosi ya mbanza yina sambu yandi landa kulonguka ti bo. Na ntangu yai ya beto kutanaka, bo zole bakaka dezia mbotika! Yo vandaka mosi ya balusakumunu mingi yina mono bakaka na bamvula tatu yina mono lutisaka na Papouasie-Nouvelle-Guinée.
DIBUTA MOSI YA FIOTI YA VANDAKA TI MPEVE YA KUDIPESA
Na ntwala nde mono katuka na Coron na 1978, mono kutanaka ti mpangi-nkento Adel, mpangi mosi ya mbote yina vandaka ti mpeve ya kudipesa. Yandi vandaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso mpi yandi vandaka kusansa bana na yandi zole Samuel ti Shirley. Kansi yandi vandaka kusansa mpi mama na yandi ya mununu. Na mai 1981, mono vutukaka na Philippines sambu na kukwelana ti Adel. Na nima ya makwela na beto, beto zole vandaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila ya ntangu yonso mpi kulungisa bampusa ya dibuta na beto.
Ata mono kumaka tata ya dibuta, na 1983 bo ponaka mono diaka mupasudi-nzila ya nene mpi bo tindaka mono na île Linapacan na provense ya Palawan. Dibuta na beto ya mvimba kwendaka na kisika yai ya ntama ya vandaka ve ti Bambangi ya Yehowa. Mvula mosi na nima, mama ya Adel fwaka. Ata mpidina, beto landaka kudipesa na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote yina sadisaka beto na kukangila mpasi yina ntima. Bantu mingi yina beto yantikaka kulonguka na bo Biblia na Linapacan vandaka kuyela mbote na kimpeve. Yo yina ntangu fioti na nima, beto kumaka na mfunu ya Nzo ya Kimfumu ya fioti mpi beto tungaka yo beto mosi. Bamvula tatu na nima banda beto kumaka na Linapacan, beto vandaka na kiese ya kumona bantu 110 yina kwisaka na Nkinsi ya Kuyibuka Lufwa ya Yezu mpi mingi na kati na bo yelaka mbote na kimpeve mpi bakaka mbotika na nima.
Na 1986, bo tindaka mono na île Culion, kisika yina vandaka ti bantu mingi ya maladi ya lepre. Na nima, Adel kumaka mpi mupasudi-nzila ya nene. Ntete, beto vandaka kuwa boma ya kulonga nsangu ya mbote na bantu yina belaka maladi ya lepre sambu yo bebisaka nitu na bo ngolo mpenza. Kansi, bampangi ya kisika Luka 5:12, 13.
yina ndimisaka beto nde bantu yina belaka maladi yai bakaka dezia lusansu mpi nde kigonsa ya kusambukila bantu ya nkaka vandaka ve mingi. Bantu ya nkaka ya belaka maladi yango vandaka kuvukana na balukutakanu na nzo ya mpangi-nkento mosi. Ntangu fioti na nima, beto yikamaka mpi beto kumaka na kiese ya kulonga nsangu ya mbote ya ke pesa kivuvu na bantu yai ya vandaka kuyindula nde Nzambi ti bantu me buyaka bo. Yo vandaka kupesa kikesa na kumona mutindu bantu yina belaka ngolo kumaka na kiese ya mingi ya kuzaba nde kilumbu kele, bo ta kuma ti sante ya mbote kibeni.—Inki bana na beto salaka sambu na kuyikama ti luzingu na Culion? Mono ti Adel, beto bingisaka bampangi-bankento zole ya baleke na Coron sambu bo kwisa kuzinga ti beto na Culion sambu bana na beto kuvanda ti banduku ya mbote. Samuel, Shirley mpi bampangi-bankento yina zole ya baleke, vandaka na kiese ya kusadisa bantu na kulonguka Biblia. Bo vandaka kulonguka ti bana mingi mpi mono ti Adel, beto vandaka kulonguka ti bibuti ya bana yango. Ya kieleka na ntangu mosi buna, beto kumaka kulonguka Biblia ti mabuta 11. Ntangu fioti na nima, beto kumaka kulonguka Biblia ti bantu mingi ya vandaka kuyela mbote na kimpeve, yo yina beto kangulaka dibundu ya mpa!
Na luyantiku, mono vandaka nkuluntu mono mosi mpamba na kisika yina. Yo yina Betele lombaka mono na kutwadisa balukutakanu konso mposo na dibundu ya Culion yina vandaka ti bansamuni 8 mpi na bwala Marily yina vandaka ti bansamuni 9. Beto vandaka kusala bangunga tatu na bwatu sambu na kukuma kuna. Na nima ya balukutakanu kuna, dibuta na beto vandaka kutambula bangunga mingi na bangumba sambu na kukwenda kulonguka ti bantu Biblia na bwala Halsey.
Nsuka-nsuka, bantu mingi na bwala Marily mpi na bwala Halsey ndimaka kieleka. Yo yina, beto tungaka Banzo ya Kimfumu na babwala yai. Bonso na Linapacan, bampangi ya babwala yai mpi balongoki ya Biblia, pesaka bima mingi ya kutungila yo mpi bo kudipesaka na kutunga yo. Nzo ya Kimfumu ya Marily vandaka ti bisika ya bantu 200 mpi bo lendaka kukumisa yo mpi nene sambu na kusala balukutakanu ya nene.
MUTINDU MONO KUMAKA DIAKA NA KIESE NA NIMA YA KUKUTANA TI BAMPASI MPI YA KUDIWA MONO MOSI
Na 1993 ntangu bana na beto kumaka bambuta, mono ti Adel yantikaka kusala kisalu ya nziunga na Philippines. Na nima na 2000, mono kotaka na Nzo-Nkanda Yina Ke Longaka Mutindu ya Kusala Kisalu, sambu na kubaka formasio ya kukuma longi na nzo-nkanda yango. Mono yindulaka nde mono ta kuka ve kuvanda longi na nzo-nkanda yai kansi Adel vandaka kupesa mono ntangu yonso kikesa. Yandi vandaka Bafil. 4:13) Adel vandaka kutuba buna sambu yandi mosi mpi vandaka kulungisa mukumba na yandi ata yandi vandaka kubela mingi.
kuyibusa mono nde Yehowa ta pesa mono ngolo ya kulungisa mukumba yai ya mpa. (Na 2006, ntangu mono vandaka kulonga na nzo-nkanda yai, bo kangaka Adel ti maladi ya butomfu ya bo ke bingaka nde Parkinson. Yo pesaka beto mpasi mingi! Ntangu mono songaka Adel nde beto yambula kisalu na beto, yandi songaka mono nde: “Pardo, kana mpila kele sosa munganga yina lenda sadisa mono mpi mono ke zaba nde Yehowa ta sadisa beto na kulanda kusala kisalu yai.” Bamvula 6 yina landaka, Adel landaka kusala kisalu ya Yehowa kukonda kubokuta-bokuta. Ata ntangu yandi vandaka kukuka diaka ve kutambula, yandi vandaka kulonga nsangu ya mbote na velo ya bikata. Ntangu yandi kumaka kutuba na mpasi, yandi vandaka kupesa bamvutu na balukutakanu na ngogo mosi to na bangogo zole mpamba. Bampangi vandaka kutindila Adel ba message mbala na mbala sambu na kupesa yandi mersi sambu na mbandu na yandi ya mbote ya kukanga ntima tii ntangu yandi fwaka na 2013. Mono zingaka bamvula 30 ti Adel, nkento mosi ya kwikama mpi ya vandaka kuzola mono mingi. Yo yina ntangu yandi fwaka, mono kumaka diaka na mawa ya ngolo mpi kudiwa diaka mono mosi.
Adel vandaka kuzola nde mono landa kusala kisalu na mono, yo yina mono landaka kusala yo. Mono landaka kudipesa na kisalu na mono yina sadisaka mono na kudiwa diaka ve mono mosi. Banda na 2014 tii na 2017, bo tindaka mono nkengi ya nziunga na mabundu ya ndinga Tagalog na bansi yina bo buyisaka kisalu na beto. Na nima, mono kumaka kutala mabundu ya ndinga Tagalog na Taïwan, na États-Unis mpi na Canada. Na 2019, mono kumaka longi na Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu na Kingelesi na Inde mpi na Thaïlande. Mikumba yai yonso me pesaka mono kiese mingi. Mono ke waka kiese mingi kuluta ntangu mono ke kudipesaka na kisalu ya Yehowa.
BETO KE VANDAKA NTANGU YONSO TI LUSADISU YA BETO KE VANDAKA TI YO MFUNU
Konso mukumba yina bo vandaka kupesa mono vandaka kukumisa ngolo zola na mono sambu na bampangi, yo yina yo vandaka ve ata fioti pete na kukabwana ti bo. Na bantangu ya mutindu yina, mono vandaka kutudila mpenza Yehowa ntima. Yandi vandaka kusadisa mono mbala na mbala mpi yo ke sadisaka mono na kundima na ntima ya mvimba bansoba yonso ya ke salamaka na luzingu na mono. Bubu yai, mono kele mupasudi-nzila ya nene na Philippines. Mono ke kudiwaka mbote na dibundu na mono ya mpa, yina me kumaka dibuta na mono ya ke sadisaka mono mpi ke kebaka mono. Mono kele mpi na kiese ya kumona mutindu Samuel ti Shirley ke landa mbandu ya mbote ya lukwikilu ya mama na bo.—3 Yoa. 4.
Ya kieleka, mono me kutanaka ti bampasi mingi na luzingu na mono, mu mbandu kumona mutindu nkento na mono vandaka kubela maladi ya ngolo mpi mutindu yandi fwaka. Diaka, yo lombaka mpi nde mono yikama ti bansoba mingi na luzingu na mono. Ata mpidina, mono me bakisaka nde Yehowa “kele ntama ve ti konso muntu na kati na beto.” (Bis. 17:27) Diboko ya Yehowa kele “ve nkufi mingi” sambu na kusadisa bansadi na yandi mpi kupesa bo kikesa ata ntangu bo ke zinga na bisika ya ntama. (Yez. 59:1) Yehowa, Ditadi na mono, ke vandaka kaka ti mono luzingu na mono ya mvimba mpi mono ke pesaka yandi mersi mingi. Ya kieleka, mono vandaka ve ata fioti mono mosi.
a Tala Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya 15 décembre 1972, balutiti 745-751.