1. Inki diambu ya mpasi Davidi kutanaka ti yo?

 DAVIDI vandaka kutina sambu muntu mosi vandaka kuzola kufwa yandi. Muntu yango kele Saule, ntotila ya ngolo ya Izraele. Ntangu Davidi vandaka ti mfunu ya bima ya kudia, yandi telemaka na mbanza Nobi. Yandi lombaka mampa tanu na mbanza yango. (1 Sam. 21:1, 3) Na nima, yandi ti bantu na yandi kwendaka kubumbana na dibulu mosi ya ditadi. (1 Sam. 22:1) Inki salaka nde Davidi kukuma ti luzingu yina?

2. Inki mutindu Saule kuditulaka na kigonsa ya ngolo? (1 Samuele 23:16, 17)

² Saule kumaka kuwila Davidi kimpala ya ngolo sambu bantu mingi vandaka kuzola Davidi mpi bo vandaka kukumisa yandi sambu yandi nungaka bitumba mingi. Saule zabaka nde Yehowa yambulaka yandi sambu yandi vandaka diaka ve kulemfukila yandi. Yandi zabaka mpi nde Yehowa ponaka Davidi sambu na kukuma ntotila. (Tanga 1 Samuele 23:16, 17.) Kansi na ntangu yina, Saule vandaka kaka ntotila ya Izraele. Yandi vandaka ti basoda mingi mpi bantu mingi vandaka kukotila yandi. Yo yina yo lombaka nde Davidi kutina sambu Saule kufwa yandi ve. Keti Saule yindulaka kibeni nde yandi lendaka kukanga Nzambi nzila ya kukumisa Davidi ntotila? (Yez. 55:11) Biblia ke tubila yo ve kansi beto ke ndima nde Saule vandaka kuditula na kigonsa ya ngolo. Bantu yina ke teleminaka Yehowa ke nungaka ve ata fioti.

3. Davidi kudiwaka nki mutindu ata luzingu na yandi kumaka mpasi?

³ Davidi vandaka muntu ya kudikulumusa. Yandi ve muntu kudiponaka na kukuma ntotila ya Izraele. Yehowa muntu ponaka yandi. (1 Sam. 16:1, 12, 13) Saule kumaka kibeni kumenga Davidi. Kansi Davidi pesaka ve Yehowa foti mutindu luzingu na yandi kumaka na  kigonsa. Yandi bokutaka mpi ve ntangu yandi vandaka ve ti madia ya mingi mpi ntangu yandi kwendaka kubumbana na dibulu ya ditadi. Nkutu yo lenda vanda nde ntangu yandi vandaka ya kubumbana na dibulu yina ya ditadi, yandi sonikaka nkunga yai ya kitoko ya ke pesa Yehowa lukumu, ya kele verse sambu na mvula yai: “Bantu yina ke sosaka Yehowa ta konda ve kima ya mbote.”—Nk. 34:10.

4. Beto ta pesa bamvutu na nki bangiufula mpi sambu na nki yo kele mfunu?

⁴ Bubu yai, bantangu ya nkaka bansadi mingi ya Yehowa ke vandaka ve ti madia mpi bima ya nkaka ya mfunu. * Yo me kumina bo mingi-mingi na nsungi ya maladi ya Coronavirus. Mutindu “mpasi ya nene” ke kuma pene-pene, beto ta kutana diaka ti mambu ya mpasi kuluta. (Mat. 24:21) Beto vila ve mambu yina beto me tubila mpi beto pesa bamvutu ntangu yai na bangiufula yai iya: “Inki mutindu Davidi ‘kondaka ve kima ya mbote’? Sambu na nki beto fwete sepela ti bima yina beto kele ti yo? Sambu na nki beto fwete ndima nde Yehowa ta pesa beto bima yina beto kele ti yo mfunu? Mpi nki mutindu beto lenda yilama bubu sambu na bilumbu ke kwisa?

5-6. Inki mutindu Nkunga 23:1-6 ke sadisa beto na kubakisa mambu yina Davidi zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde bansadi ya Nzambi ta “konda ve kima ya mbote”?

⁵ Inki Davidi zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde bansadi ya Yehowa ta “konda ve kima ya mbote”? Nkunga 23 ke sadisa beto na kubakisa mambu yina yandi zolaka kutuba, sambu na nkunga yina yandi sonikaka mambu ya mutindu mosi. (Tanga Nkunga 23:1-6.) Na luyantiku ya nkunga yina Davidi sonikaka nde: “Yehowa kele Ngungudi na mono. Mono ta konda kima ve.” Kaka na nkunga yina, Davidi tubaka na nima mambu yina kele kibeni mfunu. Mu mbandu, bima ya mbote yina Yehowa pesaka yandi sambu yandi ndimaka nde Yehowa kuvanda Ngungudi na yandi. Yehowa nataka Davidi “na banzila ya lunungu” mpi yandi landaka kusadisa yandi na bantangu ya mbote mpi na bantangu ya mpasi. Davidi zabaka nde luzingu na yandi na ‘banseke ya Yehowa yina me fuluka ti  matiti’ ta vanda ve pete. Bantangu ya nkaka yandi lenda lemba nitu. Yandi fwanisaka bantangu yina ti ‘kutambula na muwanda ya mpimpa ya ngolo’ mpi yandi zabaka nde yandi ta vanda ti bambeni. Kansi sambu Yehowa kele Ngungudi na yandi, yandi ta ‘wa ve boma ya kima ya mbi.’

⁶ Inki mutindu Davidi ‘kondaka ve kima ya mbote’? Mvutu ya ngiufula na beto yai ya ntete kele nde yandi vandaka ti bima yonso yina yandi vandaka ti yo mfunu sambu na kulanda kuvanda nduku ya Yehowa. Kiese na yandi vandaka kukatuka ve na bima yina yandi vandaka ti yo. Yandi vandaka kusepela ti bima yina yandi vandaka ti yo mfunu yina Yehowa vandaka kupesa yandi. Lusakumunu mpi lutaninu ya Yehowa vandaka mambu ya kuluta mfunu sambu na yandi.

7. Mutindu Luka 21:20-24 ke monisa yo, nki diambu ya mpasi Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Yudea kutanaka ti yo?

⁷ Mambu yina Davidi tubaka ke sadisa beto na kuzaba nde yo kele mfunu mingi na kuzaba nde bima yina beto kele ti yo, kele ve mfunu mingi kuluta. Ya kieleka, beto lenda vanda ti konso kima yina beto ke zola kansi yo fwete baka ve kisika ya ntete na luzingu na beto. Yo kele diambu mosi ya mfunu mingi mpi Bakristu yina zingaka na mvu-nkama ya ntete na Yudea bakisaka yo. (Tanga Luka 21:20-24.) Yezu songaka bo na ntwala nde kilumbu mosi ‘basoda ta ziunga mbanza Yeruzalemi.’ Ntangu bo ta mona mambu yina me salama, bo fwete ‘yantika kutina na bangumba.’ Kana bo tina, bo ta guluka kansi ntangu bo ta tina, bo ta yambula bima na bo. Mwa bamvula me luta, Nzozulu ya Nkengi mosi tubaka nde: “Bo yambulaka bilanga ti banzo, nkutu bo basisaka ve ata bima na bo ya vandaka na kati ya banzo. Bo tulaka ntima na lutaninu ti lusadisu ya Yehowa, bo pesaka lusambu na yandi kisika ya kuluta bima yonso yina vandaka bonso bima ya mfunu.”

8. Inki dilongi ya mfunu beto ke baka na mambu yina kuminaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Yudea?

⁸ Inki dilongi ya mfunu beto ke baka na mambu yina kuminaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kuzinga na Yudea? Nzozulu ya Nkengi yina beto me katuka kutubila tubaka nde: “Ngindu na beto na bima ya kinsuni lenda mekama na bilumbu kekwisa, na kusonga nki ke mfunu mingi na meso na beto: ‘Bima ya kinsuni to luguluku yina Nzambi tapesa na bantu yonso yina kele na simu na yandi?’ Ee, kutina na beto lenda vanda dikambu ya kukutana ti bampasi ya luzingu to kudipimisa bima yankaka. Beto fwete vanda ya kuyilama sambu na kusala mambu yonso ya talombama, mutindu mosi ti bampangi na beto ya mvu-nkama ya ntete yina tinaka Yudea.” *

9. Ndongisila ya ntumwa Polo pesaka Bakristu ya Ebreo ke ndimisa beto nki?

⁹ Keti nge lenda yindula mutindu yo vandaka mpasi sambu na Bakristu yina na kuyambula bima yina bo vandaka ti yo mpi na kuyantika luzingu ya mpa kisika ya nkaka? Yo lombaka nde bo vanda ti lukwikilu mpi bo tudila Yehowa ntima mpi bo ndima nde yandi ta pesa bo bima yina bo vandaka ti yo mfunu. Kansi bo vandaka mpi ti kima ya nkaka yina lendaka kusadisa bo. Bamvula tanu na ntwala nde basoda ya Roma kuziunga Yeruzalemi, ntumwa Polo pesaka Bakristu ya Ebreo ndongisila yai ya mfunu: “Zola ya mbongo kuyala ve mutindu na beno ya kuzinga, na ntangu beto ke sepela ti bima yina beto kele na yo. Sambu yandi me tubaka nde: ‘Mono ta bikisa nge ve ata fioti mpi mono ta yambula nge ve ata fioti.’ Yo yina beto lenda vanda ti kikesa mingi mpi kutuba nde: ‘Yehowa kele nsadisi na mono; mono ta wa boma ve. Muntu lenda sala mono nki?’” (Baeb. 13:5, 6) Ntembe kele ve nde Bakristu yina sadilaka ndongisila yina Polo pesaka bo na ntwala nde basoda ya Roma kuziunga Yeruzalemi, yikamaka kukonda mpasi ti luzingu ya kukonda mindondo na kisika yina bo kwendaka. Bo vandaka kundima kibeni nde Yehowa ta pesa bo bima yina bo vandaka ti yo mfunu. Mambu yina Polo tubaka  ke ndimisa beto nde beto mpi beto fwete ndima nde Yehowa ta pesa beto bima yina beto kele ti yo mfunu.

10. Inki dilongi Polo ke pesa beto yina yandi mosi bakaka?

¹⁰ Polo pesaka mpi Timoteo ndongisila ya mutindu mosi. Ndongisila yango ke tadila beto mpi. Yandi sonikaka nde: “Yo yina, kana beto kele ti madia, mpi bilele, beto ta sepela ti bima yai.” (1 Tim. 6:8) Keti yo ke tendula nde beto lenda dia ve madia ya kitoko, beto fwete vanda ve ti nzo ya kitoko to nde beto fwete sumbaka diaka ve bilele ya mpa? Polo tubaka ve mpidina. Yandi tubaka nde beto fwete sepela ti bima yina beto kele ti yo. (Bafil. 4:12) Yo kele dilongi yina Polo bakaka. Kinduku na beto ti Nzambi kele mfunu mingi kuluta bima yonso yina beto kele ti yo.—Hab. 3:17, 18.

11. Inki dilongi beto ke baka na mambu yina Moize songaka bantu ya Izraele na yina me tala kusepela ti bima yina beto kele na yo?

¹¹ Bantangu ya nkaka, yo lenda vanda ti bima yina beto ke mona nde yo kele mfunu sambu na beto, kansi sambu na Yehowa bima yango kele kibeni mfunu ve sambu na beto. Beto tala mambu yina Moize songaka bantu ya Izraele na nima ya kusala bamvula 40 na ntoto ya zelo na zelo. Yandi songaka bo nde: “Yehowa Nzambi na nge me sakumuna nge na mambu yonso yina nge me sala. Yandi me zaba mbote-mbote mutindu nge ke tambula na ntoto-makanga yai ya nene. Yehowa Nzambi na nge me vanda ti nge bamvula yai 40, mpi nge me konda ata kima ve.” (Kul. 2:7) Na nsungi ya bamvula yina 40, Yehowa vandaka kupesa bantu ya Izraele mana sambu na kudia. Bilele yina bo katukaka ti yo na Ezipte bebaka ve ata fioti. (Kul. 8:3, 4) Yo lenda vanda nde bantu ya nkaka  ya Izraele vandaka kuyindula nde bo vandaka ve ti bima mingi. Ata mpidina, Moize yibusaka bo nde bo vandaka ti bima yonso yina bo vandaka ti yo mfunu. Yehowa ta vanda na kiese kana beto ke sepela ti bima yina beto kele ti yo ata yo kele fioti, mpi beto fwete mona nde yo kele lusakumunu na yandi mpi beto fwete pesa yandi mersi sambu na bima yango.

12. Inki ke monisa nde Davidi vandaka kuditudila ve ntima kansi yandi vandaka kutudila Yehowa ntima?

¹² Davidi zabaka nde Yehowa kele kwikama mpi nde yandi ke pesaka bantu yina ke zolaka yandi bima yina bo kele ti yo mfunu. Ata luzingu na yandi vandaka na kigonsa ntangu yandi sonikaka Nkunga 34, yandi vandaka ti lukwikilu ya ngolo mpi yandi ndimaka kibeni nde “wanzio ya Yehowa” vandaka “na nziunga” na yandi. (Nk. 34:7) Mbala ya nkaka Davidi vandaka kufwanisa wanzio ya Yehowa ti soda yina kele na camp mpi ya ke tala kana bambeni ke kwisa. Davidi vandaka soda ya ngolo yina vandaka kunwana bitumba mpi Yehowa songaka yandi nde yandi ta kumisa yandi ntotila. Ata mpidina, Davidi tulaka ve ntima na mayele yina yandi vandaka ti yo ya kuta ditadi mbote to ya kusadila mbote mbele ya bitumba sambu na kufwa bambeni. (1 Sam. 16:13; 24:12) Yandi vandaka kutudila Yehowa ntima. Yandi vandaka kundima nde wanzio ya Yehowa ‘ke gulusaka bantu yina ke waka Yehowa boma.’ Ya kieleka, bubu beto ke vingilaka ve nde Yehowa kutanina beto na mutindu ya kuyituka. Kansi beto me zaba nde, bantu yonso yina ke tudilaka Yehowa ntima ta baka luzingu ya mvula na mvula ata bo fwa bubu yai.

13. Ntangu Gogi ya Magogi ta nwanisa beto, sambu na nki yo ta monana bonso nde beto kele ve na lutaninu, kansi sambu na nki beto fwete wa ve boma? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

¹³ Kubika fioti, beto ta kutana ti mambu yina lenda sala nde beto ndima diaka ve nde Yehowa ta tanina beto. Ntangu Gogi ya Magogi, disongidila kimvuka ya makanda ta nwanisa beto, yo ta monana bonso nde beto kele na kigonsa. Beto fwete ndima kibeni nde Yehowa kele ti ngolo ya kugulusa beto mpi yandi ta sala yo. Kimvuka yina ya makanda ta mona bonso nde beto kele bonso mameme yina me konda muntu ya kutanina bo. (Ezek. 38:10-12) Beto ta vanda ve ti minduki mpi beto ta zaba ve mutindu ya kunwana bitumba. Kimvuka yina ya makanda ta yindula nde bo ta fwa beto kukonda mpasi. Bo ta zaba ve nde bawanzio ya Yehowa ta nwanina beto. Kansi beto me zaba nde mambu ta salama mutindu yina sambu beto kele ti lukwikilu. Kimvuka yina ya makanda me zaba yo ve sambu bo ke kwikilaka ve na Nzambi. Bo ta yituka kibeni ntangu bo ta mona mutindu basoda yina kele na zulu ta nwanina beto.—Kus. 19:11, 14, 15.

14. Inki beto lenda sala bubu sambu na kuyilama sambu na bilumbu ke kwisa?

¹⁴ Inki beto lenda sala bubu sambu na kuyilama sambu na bilumbu ke kwisa? Kima ya ntete, beto fwete yindula ve nde bima ya kinsuni kele mfunu mingi kuluta, sambu kilumbu kele yo ta lomba nde beto yambula yo. Ya zole, beto fwete sepela ti bima yina beto kele ti yo mpi beto fwete vanda na kiese sambu beto kele banduku ya Yehowa. Kana beto me zaba Nzambi mbote, beto ta ndima kibeni nde yandi ta tanina beto ntangu Gogi ya Magogi ta nwanisa beto.

15. Inki mambu Davidi kutanaka ti yo yina ndimisaka yandi nde Yehowa ta landa kusadisa yandi?

¹⁵ Beto tadila kima ya nkaka yina sadisaka Davidi mpi yina lenda sadisa beto na kuyilama sambu na bampasi yina beto lenda kutana ti yo. Davidi tubaka nde: “Beno meka mpi beno mona nde Yehowa kele mbote; kiese na muntu yina ke tinaka na yandi.” (Nk. 34:8) Mambu yai Davidi tubaka, monisaka sambu na nki yandi zabaka nde yandi fwete ndima nde Yehowa ta sadisa yandi. Davidi vandaka kutudila Yehowa ntima mpi Yehowa  landaka kusadisa yandi. Ntangu Davidi vandaka leke, yandi nwanaka ti Goliati, soda ya nda mpi ya ngolo ya Filistia mpi yandi songaka yandi nde: “Bubu yai kibeni Yehowa ta pesa nge na maboko na mono.” (1 Sam. 17:46) Na nima, ntangu Davidi kumaka nsadi ya ntotila Saule, mbala mingi ntotila Saule sosaka kufwa yandi. Kansi “Yehowa vandaka ti” Davidi. (1 Sam. 18:12) Davidi zabaka nde, Yehowa ta sadisa yandi na bampasi yina yandi vandaka kukutana ti yo sambu Yehowa sadisaka yandi dezia na bampasi yina yandi kutanaka ti yo na ntwala.

16. Inki beto lenda sala sambu na ‘kumeka’ mpi kumona nde Yehowa kele mbote?

¹⁶ Kana beto ke tula ntima na lutwadisu yina Yehowa ke pesa beto bubu, beto ta ndima kibeni nde Yehowa kele ti ngolo ya kusadisa beto na bilumbu ke kwisa. Beto fwete vanda ti lukwikilu mpi luzolo ya kutudila Yehowa ntima ntangu beto ke lomba mfumu na beto ya kisalu nzila ya kukwenda na lukutakanu ya nziunga to ya distrike. To ntangu beto ke lomba yandi na kusoba manaka ya kisalu sambu yo sadisa beto na kukwenda na balukutakanu yonso mpi na kulonga mingi nsangu ya mbote. Ebuna kana mfumu na beto ya kisalu me buya mpi yandi me katula beto na kisalu, keti beto ta ndima kibeni nde Yehowa ta yambula beto ve mpi nde yandi ta landa kupesa beto bima yina beto kele ti yo mfunu? (Baeb. 13:5) Bampangi mingi yina kele na kisalu ya ntangu yonso lenda songa beto mambu yina ke monisa mutindu Yehowa sadisaka bo ntangu bo vandaka ti mfunu ya lusadisu na yandi. Yehowa ke yambulaka ve bansadi na yandi.

17. Inki kele verse ya mvula sambu na 2022 mpi sambu na nki verse yango me fwana?

¹⁷ Beto fwete wa ve boma ya mambu yina ta kumina beto na bilumbu ke kwisa sambu Yehowa kele ti beto. Kana beto ke landa kutula mambote ya Kimfumu na kisika ya ntete na luzingu na beto, Yehowa ta yambula beto ve ata fioti. Sambu na kuyibusa beto nde yo kele mfunu nde, beto yilama bubu sambu na bampasi yina beto ta kutana ti yo na bilumbu ke kwisa mpi beto ndima kibeni nde Yehowa ta yambula beto ve ata fioti, Nto-Kimvuka me pona Nkunga 34:10 verse ya mvula sambu na 2022. Yo ke tuba nde: “Bantu yina ke sosaka Yehowa ta konda ve kima ya mbote.”