1. Inki mutindu beto ke lutisaka ntangu ti Yehowa?

 BETO ke zolaka kulutisa ntangu ti bantu yina beto ke zolaka. Bankwelani yina ke vandaka na kiese ke zolaka kulutisa ntangu kisika mosi. Baleke ke zolaka kulutisa ntangu ti banduku na bo. Beto ke zolaka kulutisa ntangu ti banduku na beto. Beto yonso ke zolaka kulutisa ntangu ti bampangi na beto Bakristu. Kansi diambu ya kuluta mfunu kele nde, beto ke zolaka kulutisa ntangu ti Nzambi na beto. Beto ke lutisaka ntangu ti yandi ntangu beto ke sambaka yandi, ntangu beto ke tangaka Ndinga na yandi, ntangu beto ke yindulaka mambu yina yandi ta sala sambu na beto mpi ntangu beto ke yindulaka bikalulu na yandi ya mbote. Ntangu yina beto ke lutisaka ti Yehowa kele mfunu mingi kibeni.—Nk. 139:17.

2. Sambu na nki yo ke vandaka ve pete ntangu yonso na kulutisa ntangu ti Yehowa?

² Ata beto ke sepelaka kulutisa ntangu ti Yehowa, yo ke vandaka ve pete ntangu yonso. Beto ke vandaka ti mambu mingi ya kusala. Mambu yango lenda sala nde beto zwa ve ntangu ya kusala mambu ya kimpeve. Kisalu na beto, dibuta na beto mpi mambu ya nkaka yina beto fwete sala lenda baka ntangu mingi kibeni. Yo lenda sala nde beto zwa ve ntangu ya kusamba, ya kulonguka mpi ya kuyindula mambu yina beto me longuka.

3. Inki kima ya nkaka lenda yiba beto ntangu?

³ Kele diaka ti kima ya nkaka yina lenda yiba beto ntangu. Kana beto keba ve, beto lenda bika nde mambu ya nkaka yina beto ke sala ya kele ve mbi, kubaka beto ntangu yina beto fwete sadila sambu  na kukwenda pene-pene ya Yehowa. Mu mbandu, bansaka ya kulutisila ntangu. Beto yonso ke zolaka kusala mambu ya nkaka sambu na kulutisa ntangu. Ata bansaka ya kulutisila ntangu ya beto me pona kele mbote, yo lenda baka beto ntangu mingi kibeni mpi yo lenda sala nde beto vanda ve ti ntangu mingi ya kusala mambu ya kimpeve. Beto fwete tula ve bansaka ya kulutisila ntangu na kisika ya ntete na luzingu na beto.—Bing. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Inki beto ta mona na disolo yai?

⁴ Na disolo yai, beto ta mona sambu na nki beto fwete zaba mambu yina beto fwete tula na kisika ya ntete. Beto ta mona mpi mutindu beto lenda sadila mbote kibeni ntangu yina beto ke lutisa ti Yehowa mpi mambote yina yo ta natila beto.

5. Inki mutindu ndongisila yina kele na Baefezo 5:15-17 ta sadisa baleke na kubaka balukanu ya mbote?

⁵ Baka balukanu ya mbote. Mbala mingi baleke ke kudiyangisaka na yina me tala mutindu ya kuvanda ti luzingu ya mbote. Bantu yina ke pesaka bana ya nzo-nkanda bandongisila mpi bantu ya mabuta yina kele ve Bambangi ya Yehowa lenda pusa bo na kusala banzo-nkanda ya nda, sambu bo zwa kisalu ya mbote mpi bo kuma ti mbongo mingi. Ntembe kele ve nde kusala banzo-nkanda ya nda ta baka bo ntangu mingi. Kansi bibuti mpi banduku yina kele Bambangi ya Yehowa lenda siamisa baleke na kudipesa ya mvimba kisalu ya Yehowa. Inki ta sadisa leke yina ke zolaka Yehowa na kubaka balukanu ya mbote? Yandi ta zaba mambu yina yandi lenda sala kana yandi tanga Baefezo 5:15-17 mpi yandi yindula na mudindu mambu yina yo ke tuba. (Tanga.) Na nima ya kutanga baverse yina, yandi lenda kudiyula nde: ‘Inki kele “luzolo ya Yehowa”? Inki lukanu ta sepedisa yandi? Inki lukanu ta sadisa mono na kusadila mbote kibeni ntangu na mono?’ Kuvila ve nde, beto ke zinga na “bilumbu ya mbi” mpi kubika fioti nsi-ntoto yai ya Satana ke yala ta fwa. Yo yina, yo ta vanda mbote nde beto sala mambu yina ke sepedisa Yehowa.

6. Inki Maria ponaka, mpi sambu na nki yandi ponaka kima ya mbote?

⁶ Tula mambu ya kuluta mfunu na kisika ya ntete. Bantangu ya nkaka, sambu na kusadila mbote kibeni ntangu na beto, yo lenda lomba nde beto pona kima mosi ya mbote na kati ya mambu zole ya mbote. Mambu yina salamaka ntangu Yezu kwendaka kutala Maria mpi Marta ke monisa yo pwelele. Marta vandaka na kiese mingi ya kuyamba Yezu. Yo yina yandi yantikaka kulambila yandi bima mingi. Kansi mpangi na yandi Maria vandaka na lweka ya Yezu mpi yandi vandaka kuwa malongi na yandi. Mambu yina Marta vandaka kusala vandaka ve mbi. Kansi Yezu tubaka nde Maria “me sola kima ya mbote.” (Luka 10:38-42, noti na nsi ya lutiti.) Mbala ya nkaka, mwa bilumbu na nima, Maria vilaka madia yina bo diaka kilumbu yina. Kansi beto ke ndima nde yandi vilaka ve ata fioti mambu yina Yezu longaka yandi. Kaka mutindu Maria vandaka na kiese ya kulutisa ntangu yina ti Yezu, beto mpi beto fwete vanda na kiese ya kulutisa ntangu ti Yehowa. Inki mutindu beto lenda sadila mbote kibeni ntangu na beto?

7. Sambu na nki yo kele mfunu mingi na kusamba, na kulonguka mpi na kuyindula na mudindu?

⁷ Kuvila ve nde kisambu, kulonguka mpi kuyindula na mudindu kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila Yehowa. Ntangu beto ke sambaka, beto ke solulaka ti Tata na beto ya zulu yina ke zolaka beto mingi. (Nk. 5:7) Ntangu beto ke longukaka Biblia, yo ke sadisaka beto na kuzaba Nzambi yina me luta bantu yonso na mayele. (Bing. 2:1-5) Ntangu beto ke yindulaka na mudindu mambu yina beto  me longuka na yina me tala Yehowa, beto ke yindulaka bikalulu na yandi ya mbote mpi mambu ya mbote yina yandi ta sala sambu na beto mpi sambu na bantu yonso. Yo kele kibeni mutindu ya mbote ya kusadila ntangu na nge. Kansi nki lenda sadisa beto na kusadila mbote kibeni mwa ntangu yina beto kele ti yo?

8. Inki dilongi beto ke baka na mutindu Yezu sadilaka ntangu na yandi na ntoto ya zelo na zelo?

⁸ Kana mpila kele, sosa kisika ya pima. Beto tadila mbandu ya Yezu. Na ntwala nde Yezu kuyantika kisalu ya kulonga nsangu ya mbote awa na ntoto, yandi salaka bilumbu 40 na ntoto ya zelo na zelo. (Luka 4:1, 2) Na kisika yina ya pima, Yezu sambaka Yehowa mpi yandi yindulaka na mudindu mambu yina Tata na yandi vandaka kuzola nde yandi sala. Yo sadisaka yandi na kuyilama sambu na kununga bampasi yina yandi zolaka kukutana ti yo. Inki mutindu nge lenda landa mbandu ya Yezu? Kana nge kele na dibuta yina bantu kele mingi, yo lenda vanda mpasi na kuzwa kisika mosi ya pima na nzo. Kana mpidina, nge lenda kwenda kisika ya nkaka sambu na kusosa kisika mosi ya pima. Mpangi Julie ke salaka mpidina, kana yandi ke zola kulutisa ntangu ti Yehowa na kisambu. Yandi ti bakala na yandi ke zingaka na nzo mosi ya fioti na France mpi yo ke vandaka mpasi nde yandi vanda yandi mosi kukonda nde bo yangisa yandi. Yandi ke tuba nde: “Mono ke kwendaka konso kilumbu na parki. Kuna mono ke vandaka mono mosi, muntu ya kuyangisa mono ke vandaka ve mpi mono ke solulaka mbote ti Yehowa.”

9. Ata Yezu vandaka ti mambu mingi ya kusala, nki ke monisa nde yandi vandaka kubaka kinduku na yandi ti Yehowa na valere?

⁹ Yezu vandaka ti mambu mingi ya kusala. Ntangu yandi vandaka kulonga awa na ntoto, bimvuka ya bantu vandaka kulanda yandi konso kisika yina yandi vandaka kukwenda. Bo yonso vandaka kuzola nde yandi lutisa ntangu ti bo. Kilumbu mosi, “mbanza ya mvimba vukanaka na kielo” sambu na kumona yandi. Ata mpidina, Yezu vandaka kubumba ntangu mbala na mbala sambu na kusamba Yehowa. Na suka-suka, yandi kwendaka na “kisika mosi ya kingenga” mpi yandi lutisaka ntangu ti Tata na yandi.—Mar. 1:32-35.

10-11. Mutindu Matayo 26:40, 41 ke monisa yo, inki ndongisila ya mfunu Yezu pesaka balongoki na yandi na kilanga ya Getsemane, kansi nki salamaka?

¹⁰ Na mpimba ya nsuka ya luzingu na yandi awa na ntoto mpi mutindu kisalu na yandi kumaka na nsuka, Yezu kwendaka diaka kusosa kisika mosi ya pima sambu na kuyindula na mudindu mpi kusamba. Yandi zwaka kisika mosi ya pima na kilanga ya Getsemane. (Mat. 26:36) Kaka kilumbu yina, Yezu pesaka balongoki na yandi ndongisila ya mfunu na yina me tala kisambu.

¹¹ Beto tala mambu yina salamaka. Bo kumaka na kilanga ya Getsemane na mpimpa ya ngolo, mbala ya nkaka na minwi. Yezu songaka balongoki nde bo “landa kukengila,” mpi yandi kwendaka  kusamba. (Mat. 26:37-39) Kansi ntangu yandi vandaka kusamba, bo lalaka. Ntangu yandi kutaka bo ya kulala, yandi songaka bo diaka nde bo ‘landa kukengila mpi kusamba ntangu yonso.’ (Tanga Matayo 26:40, 41.) Yandi bakisaka nde bo vandaka kudiyangisa mingi mpi bo vandaka ya kulemba. Yezu kuditulaka na kisika na bo mpi yandi zabaka nde “nsuni kele ngolo ve.” Kansi mbala zole diaka Yezu kwendaka kusamba mpi ntangu yandi vutukaka, yandi kutaka balongoki na yandi me lala na kisika ya kusamba.—Mat. 26:42-45.

12. Inki beto lenda sala kana bantangu ya nkaka beto ke kuka ve kusamba sambu beto kele ti basusi mingi to beto kele ya kulemba mingi?

¹² Pona ntangu ya mbote. Bantangu ya nkaka, beto lenda vanda ti basusi mingi mpi ya kulemba mingi. Yo lenda sala nde beto kuka ve kusamba. Kana mambu ya mutindu yai me kuminaka nge, nge kele ve nge mosi. Sesepi nki nge lenda sala? Bampangi ya nkaka yina vandaka kusamba Yehowa na nsuka ya kilumbu me monaka nde yo ke vandaka mbote na kusamba Yehowa na nkokila na ntangu yina beto me lemba ve mingi. Bampangi ya nkaka diaka me monaka nde sambu na kusamba mbote Yehowa, beto fwete pona pozisio ya mbote, mu mbandu beto lenda vanda ya kuvanda to ya kufukama. Ebuna nki nge ta sala kana nge me mona nde nge kele ti basusi mingi mpi nge me lemba nitu mpi mpila ya kusamba kele ve? Songa Yehowa mutindu nge ke kudiwa. Ndima nde Tata na beto yina ke wilaka bantu mawa ta bakisa nge.—Nk. 139:4.

13. Inki mutindu ba-apareyi lenda katula dikebi na beto ntangu beto ke lutisa ntangu ti Yehowa?

¹³ Kubika ve nde ata kima mosi kukatula nge dikebi ntangu nge ke longuka. Kisambu mpampa ve ke sadisaka beto na kukumisa kinduku na beto ngolo ti Yehowa. Kulonguka Ndinga ya Nzambi mpi kukwenda na balukutakanu ya dibundu lenda sadisa beto mpi na kukumisa kinduku na beto ngolo ti Yehowa. Inki nge lenda sala sambu na kusadila mbote ntangu yina nge ke longukaka nge mosi mpi ya nge ke vukanaka ti bampangi na balukutakanu ya dibundu? Kudiyula nde: ‘Inki ke katulaka dikebi na mono ntangu mono ke vandaka na balukutakanu ya dibundu mpi ntangu mono ke longukaka?’ Keti na bantangu yina bantu ke bingaka mono to bo ke tindilaka mono ba message na telefone to na ba-apareyi ya nkaka? Bubu yai, bantu mingi kele ti ba-apareyi. Bantu ya nkaka ya mayele ke tubaka nde kana muntu kele ti telefone pene-pene na yandi, yo lenda katula dikebi na yandi na kima  yina yandi ke sala. Longi mosi ya Psychologie ke tuba nde: “Yo ke salaka nde muntu kutula ve dikebi na kima yina yandi ke sala sambu mabanza na yandi ke vandaka kisika ya nkaka.” Na ntwala ya lukutakanu ya nziunga mpi ya distrike, mbala mingi bo ke lombaka beto na kuyidika ba-apareyi na beto sambu yo katula ve dikebi ya bantu ya nkaka. Beto lenda sala mpi mutindu mosi ntangu beto kele beto mosi sambu ba-apareyi na beto kukatula beto ve dikebi ntangu beto ke lutisa ntangu ti Yehowa.

14. Mutindu Bafilipi 4:6, 7 ke monisa yo, inki Yehowa ta sala sambu na kusadisa beto sambu ata kima ve kukatula dikebi na beto?

¹⁴ Lomba lusadisu na Yehowa sambu ata kima ve kukatula nge dikebi. Kana nge me mona nde nge ke tula ve dikebi ntangu nge ke longuka to na balukutakanu ya dibundu, lomba lusadisu na Yehowa. Kana nge kele ti basusi to nge ke kudiyangisa, yo lenda vanda mpasi nde nge vila ntete basusi na nge mpi nge tula dikebi na mambu ya kimpeve ya nge ke sala, kansi yo kele mfunu nde nge vila yo ntete. Samba Yehowa sambu yandi pesa nge ngemba, yo ta tanina ntima na nge mpi ‘mabanza na nge.’—Tanga Bafilipi 4:6, 7.

15. Inki mambote nge ta baka kana nge lutisa ntangu ti Yehowa?

¹⁵ Kana nge ke baka ntangu ya kusolula ti Yehowa, ya kuwidikila yandi mpi ya kuyindula yandi, nge ta baka mambote mingi. Inki kele mambote yango? Ya ntete, nge ta baka balukanu ya mbote. Biblia ke songa beto nde “muntu yina ke tambulaka ti bantu ya mayele ta kuma mayele.” (Bing. 13:20) Yo yina, kana nge lutisa ntangu ti Yehowa, Muntu yina me luta bantu yonso na mayele, nge ta kuma mpi mayele. Nge ta zaba mbote mambu yina nge fwete sala sambu na kusepedisa yandi mpi nge ta baka ve balukanu yina ta sepedisa yandi ve.

16. Inki mutindu kulutisa ntangu ti Yehowa ke kumisaka beto balongi ya mbote?

¹⁶ Ya zole, nge ta kuma longi ya mbote. Ntangu beto ke longukaka Biblia ti bantu, beto ke zolaka kusadisa bo ntete-ntete na kukwenda pene-pene ya Yehowa. Kana beto ke solula mingi ti Tata na beto ya zulu na kisambu, beto ta kuma kuzola yandi diaka mingi mpi beto ta kuma kulonga diaka mbote balongoki na beto na kuzola yandi. Beto baka mbandu ya Yezu. Yandi vandaka kutuba mambu ya me tala Papa na yandi ti kikesa yonso mpi na zola yonso. Yo sadisaka balongoki na yandi na kuzola mpi Yehowa.—Yoa. 17:25, 26.

17. Inki mutindu kisambu mpi kulonga Biblia ke sadisaka beto na kukumisa lukwikilu na beto ngolo?

¹⁷ Ya tatu, lukwikilu na nge ta kuma ngolo. Inki ke salamaka kana nge me lomba Yehowa na kutwadisa nge, na kupesa nge kikesa to na kusadisa nge? Ntangu yonso yina Yehowa ke pesaka mvutu na bisambu yina, lukwikilu na nge ke kumaka ngolo. (1 Yoa. 5:15) Inki ta sadisa nge diaka  na kukumisa lukwikilu na nge ngolo? Kulonguka na nge mosi. Kuvila ve nde “lukwikilu ke katukaka na mambu yina muntu me wa.” (Bar. 10:17) Kansi, sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo, beto fwete sala diaka kima ya nkaka. Inki kele kima yango?

18. Pesa mbandu ya ke monisa sambu na nki beto fwete yindulula?

¹⁸ Beto fwete yindula na mudindu mambu yina beto ke longuka. Beto tala mbandu ya muntu yina sonikaka Nkunga 77. Yandi vandaka kudiyangisa mingi sambu yandi vandaka kuyindula nde, yandi ti bantu ya Izraele, Yehowa vandaka kundima bo diaka ve. Basusi yina vandaka kusala nde yandi kuka ve kulala na mpimpa. (Verse 2-8) Inki yandi salaka? Yandi songaka Yehowa nde: “Mono ta yindulula kisalu na nge yonso mpi mono ta yindulula mitindu na nge ya kusala mambu.” (Verse 12) Ya kieleka, muntu yina sonikaka nkunga yai zabaka mbote mambu yina Yehowa sadilaka bantu na yandi na ntangu ya ntama. Kansi yandi vandaka kaka kudiyula nde: “Keti Nzambi me vila na kumonisa ntima ya mbote na yandi, to keti makasi na yandi me sala nde mawa na yandi kumana?” (Verse 9) Yandi yindululaka mambu yina Yehowa me salaka mpi mutindu Yehowa me wilaka bantu na yandi mawa na ntangu ya ntama. (Verse 11) Inki mambote yo natilaka yandi? Yandi ndimaka kibeni nde Yehowa ta yambula ve bantu na yandi. (Verse 15) Mutindu mosi mpi, kana nge ke yindula mambu yina Yehowa me sadilaka bansadi na yandi mpi mambu yina Yehowa me sadilaka nge, lukwikilu na nge ta kuma ngolo.

19. Inki mambote ya nkaka beto ta baka kana beto ke lutisa ntangu ti Yehowa?

¹⁹ Ya iya, mambote ya kuluta mfunu, nge ta kuma diaka kuzola Yehowa mingi. Zola ta pusa nge na kulemfukila Yehowa, na kusala bikesa ya kusepedisa yandi mpi na kukanga ntima na konso mpasi yina. (Mat. 22:37-39; 1 Bak. 13:4, 7; 1 Yoa. 5:3) Kinduku na beto ti Yehowa kele mfunu mingi kuluta bima yonso.—Nk. 63:1-8.

20. Inki nge fwete sala sambu na kulutisa ntangu ti Yehowa?

²⁰ Kuvila ve nde kisambu, kulonguka Biblia mpi kuyindula na mudindu kele na kati ya mambu yina beto fwete sala sambu na kusambila Yehowa. Sosa bisika ya pima sambu na kulutisa ntangu ti Yehowa mutindu Yezu vandaka kusala. Katula bima yina lenda katula dikebi na nge. Lomba Yehowa na kusadisa nge na kutula dikebi na mambu ya kimpeve yina nge ke sala. Kana nge ke sadila mbote kibeni ntangu na nge bubu yai, Yehowa ta sakumuna nge mpi ta pesa nge luzingu ya mvula na mvula na nsi-ntoto ya mpa.—Mar. 4:24.