1-2. (a) Sambu na nki beto ke yitukaka ve ntangu beto ke kutanaka ti bampasi? (b) Inki beto ta tadila na disolo yai?

 BETO ke yitukaka ve ntangu beto ke kutanaka ti bampasi. Nkutu Biblia ke tuba nde: “Beto fwete kota na Kimfumu ya Nzambi na nzila ya bampasi mingi.” (Bis. 14:22) Beto ke zabaka mpi nde bampasi na beto ya nkaka ta mana kimakulu na nsi-ntoto ya mpa, kisika yina “lufwa ta vandaka diaka ve; mawa, bidilu, mpi mpasi ta vandaka diaka ve.”​—Kus. 21:4.

² Yehowa ke pesaka nzila nde bampasi kukumina beto. Kansi yandi ke sadisaka beto na kukangila yo ntima. Beto tala mambu yina ntumwa Polo songaka Bakristu ya Roma. Yandi tubilaka ntete bampasi mingi yina yandi mpi bampangi vandaka kukutana ti yo. Na nima, yandi tubaka nde: “Beto ke nungaka kibeni na nzila ya muntu yina zolaka beto.” (Bar. 8:35-37) Yo ke tendula nde Yehowa ke sadisaka nge ata ntangu nge ke kutana ti bampasi. Beto tala mutindu Yehowa sadisaka Yozefi mpi mutindu yandi lenda sadisa nge.

3. Inki mutindu luzingu ya Yozefi sobaka?

³ Yakobi monisaka pwelele nde yandi vandaka kuzola mwana na yandi Yozefi mingi kibeni. (Kuy. 37:3, 4) Yo yina bambuta ya Yozefi kumaka kuwila yandi kimpala. Ntangu dibaku monanaka, bo tekaka Yozefi na kimvuka mosi ya bantu ya mumbongo ya Madiani. Bantu yina ya mumbongo nataka Yozefi ntama  kibeni na Ezipte mpi bo tekaka yandi diaka na Potifare, mfumu ya bantu yina vandaka kukengila nzo ya Farao. Luzingu ya Yozefi sobaka nswalu kibeni. Ntete yandi vandaka mwana yina papa na yandi vandaka kuzola mingi kansi na nima yandi kumaka mpika na Ezipte.​—Kuy. 39:1.

4. Inki bampasi beto lenda kutana ti yo?

⁴ Biblia ke tubaka nde “mambu ya mbi ke kuminaka bantu yonso.” (Lon. 9:11, Holy Bible—Easy-to-Read Version) Bantangu ya nkaka, beto ke kutanaka ti bampasi yina “bantu ya nkaka me kutanaka na yo” disongidila bampasi yina bantu yonso ke kutanaka ti yo. (1 Bak. 10:13) To beto lenda kutana ti bampasi sambu beto kele balongoki ya Yezu. Mu mbandu, bantu lenda telemina beto, bo lenda seka beto to bo lenda pesa beto mpasi sambu na lukwikilu na beto. (2 Tim. 3:12) Ata nge ke kutana ti bampasi ya nki mutindu, Yehowa lenda sadisa nge na kukangila yo ntima. Inki mutindu yandi sadisaka Yozefi?

5. Inki Potifare bakisaka na yina me tala Yozefi? (Kuyantika 39:2-6)

⁵ Tanga Kuyantika 39:2-6. Potifare bakisaka nde Yozefi vandaka muntu ya mayele mpi yandi vandaka kusala ngolo. Yandi zabaka mpi sambu na nki Yozefi vandaka mutindu yina. Potifare bakisaka nde “Yehowa vandaka kunungisa mambu yonso ya [Yozefi] vandaka kusala.” b Na nima, Potifare tulaka Yozefi mfumu ya nzo na yandi. Yandi tulaka Yozefi na kutala bima yonso ya nzo na yandi. Inki salamaka na nima? Mambu yonso ya Potifare vandaka kutambula mbote.

6. Inki mutindu Yozefi lendaka kudiwa sambu na bampasi yina yandi kutanaka ti yo?

⁶ Yindula mutindu Yozefi kudiwaka. Inki vandaka lukanu na yandi ya ntete-ntete? Keti yo vandaka sambu Potifare kumona yandi mpi kufuta yandi? Ntembe kele ve nde, Yozefi vandaka kuzola nde bo yambula yandi sambu yandi vutuka na tata na yandi. Ata Yozefi vandaka ti mikumba yina yonso, yandi vandaka kaka mpika ya mfumu na yandi yina vandaka ve kusambila Yehowa. Yehowa pusaka ve Potifare na kuyambula Yozefi. Mambu ya Yozefi landaka kubeba kibeni.

7. Inki mutindu bampasi ya Yozefi kumaka ngolo kibeni? (Kuyantika 39:14, 15)

⁷ Mutindu Kuyantika kapu 39 ke monisa yo, nkento ya Potifare vandaka kuzola Yozefi mingi mpi mbala na mbala yandi vandaka kusosa kulala ti yandi. Na konso mbala, Yozefi vandaka kubuya. Nsuka-nsuka, nkento yina wilaka Yozefi makasi mingi mpi yandi kusilaka Yozefi makambu nde Yozefi zolaka kuladisa yandi na kingolo-ngolo. (Tanga Kuyantika 39:14, 15.) Ntangu Potifare waka mambu yina, yandi tulaka Yozefi na boloko mpi Yozefi salaka mwa bamvula na boloko. (Kuy. 39:19, 20) Boloko yango vandaka nki mutindu? Bangogo ya Kiebreo yina Yozefi sadilaka sambu na kutubila “boloko,” lenda tendula “dibulu ya masa” to “dibulu.” Yo ke monisa nde balweka na yo vandaka mpimpa mpi Yozefi kudiwaka bonso nde yandi me konda kivuvu. (Kuy. 40:15; noti na nsi ya lutiti.) Diaka Biblia ke monisa nde, na ntangu mosi buna, bo kangaka makulu ya Yozefi ti miniololo mpi bo tulaka nkingu na yandi na bibende. (Nk. 105:17, 18) Bampasi ya Yozefi landaka kukuma ngolo. Ntete, yandi vandaka mpika yina mfumu na yandi vandaka kutudila ntima kansi na nima, yandi kumaka muntu ya boloko.

8. Ata beto ke kutana ti bampasi ya ngolo, nki beto fwete ndima kibeni?

⁸ Keti nge me kutanaka dezia ti bampasi yina vandaka kukuma kaka ngolo ata nge vandaka kusamba mingi kibeni? Yo lenda salama. Yehowa ke kangaka ve nzila nde beto kutana ti bampasi na nsi-ntoto yai ya Satana ke yala. (1 Yoa. 5:19) Kansi, nge lenda ndima kibeni nde Yehowa ke zaba mbote mambu yina nge ke kutana ti yo mpi nde yandi ke tudila nge dikebi. (Mat. 10:29-31; 1 Pie. 5:6, 7) Diaka, yandi me silaka nde: “Mono ta bikisa nge ve ata fioti mpi mono ta yambula nge ve ata fioti.” (Baeb. 13:5) Yehowa lenda sadisa nge na kukanga ntima na bampasi ata ntangu nge ke yindula nde nge me konda kivuvu. Beto tala mutindu Yehowa sadisaka Yozefi.

9. Inki ke monisa nde Yehowa vandaka ti Yozefi ntangu Yozefi vandaka na boloko? (Kuyantika 39:21-23)

⁹ Tanga Kuyantika 39:21-23. Ata na bantangu yina ya mpasi ya Yozefi vandaka na boloko, Yehowa sadisaka yandi. Inki mutindu? Na ntangu mosi buna, mfumu ya boloko kumaka kutudila Yozefi ntima mpi kuzitisa yandi, kaka mutindu Potifare salaka. Nsuka-nsuka mfumu ya boloko pesaka Yozefi kiyeka na zulu ya bantu yonso yina vandaka na boloko. Biblia ke tuba nde: “Mfumu ya nene ya boloko vandaka kutala ata kima mosi ve yina vandaka na nsi ya kiyeka ya Yozefi.” Yozefi kumaka ti kisalu ya mbote ya kusala. Yo vandaka nsoba yina yandi yindulaka ve. Bo fundaka Yozefi nde yandi zolaka kuladisa nkento ya mfumu na yandi na kingolo-ngolo, kansi sambu na nki bo pesaka yandi mukumba yina? Kikuma kele kaka mosi. Kuyantika 39:23 ke tuba nde: “Yehowa vandaka ti Yozefi mpi Yehowa vandaka kunungisa mambu yonso ya yandi vandaka kusala.”

10. Sambu na nki Yozefi lendaka kuyindula nde mambu na yandi yonso vandaka kununga ve?

¹⁰ Yindula diaka mutindu Yozefi kudiwaka ntangu bo kusilaka yandi makambu mpi bo tulaka yandi na boloko. Keti nge ke yindula nde mambu yonso ya Yozefi vandaka kununga? Lukanu ya Yozefi vandaka ntete ya kusala nki? Keti yo vandaka sambu mfumu ya nene ya boloko kusepela ti yandi? Ntembe kele ve nde Yozefi vandaka kuzola nde bo yambula yandi. Nkutu yandi lombaka muntu ya nkaka ya boloko yina bo vandaka kubasisa sambu yandi solula ti Farao sambu bo basisa Yozefi na boloko yina. (Kuy. 40:14) Kansi muntu yina songaka ve Farao mambu ya Yozefi. Yo yina, Yozefi salaka diaka bamvula kuluta zole na  boloko yina. (Kuy. 40:23; 41:1, 14) Kansi Yehowa landaka kusadisa yandi. Inki mutindu?

11. Inki mukumba ya mfunu Yehowa pesaka Yozefi mpi nki mutindu yo sadisaka na kulungisa lukanu ya Yehowa?

¹¹ Ntangu Yozefi vandaka na boloko, Yehowa salaka nde ntotila ya Ezipte kulala bandosi zole ya ke pesa boma. Farao vandaka ti mpusa ya ngolo ya kuzaba mambu yina bandosi yango vandaka kutendula. Ntangu ntotila waka nde Yozefi kele ti makuki ya kutendula bandosi, yandi bingaka yandi. Yehowa sadisaka Yozefi na kutendula bandosi yina ya Farao mpi Farao yitukaka mingi sambu na mambu yina Yozefi songaka yandi na kusala. Ntangu Farao bakisaka nde Yehowa vandaka ti Yozefi, Farao tulaka Yozefi mfumu ya ke talaka mambu ya madia na Ezipte ya mvimba. (Kuy. 41:38, 41-44) Na nima, nzala ya ngolo kotaka na Ezipte mpi na Kanana, kisika yina bantu ya dibuta ya Yozefi vandaka kuzinga. Yozefi gulusaka bantu ya dibuta na yandi mpi yandi taninaka ndonga ya bantu yina Mesia butukaka.

12. Inki mutindu Yehowa nungisaka mambu yonso yina Yozefi vandaka kusala?

¹² Yindula mambu yina kuminaka Yozefi. Nani pusaka Potifare na kutudila Yozefi yina vandaka mpika dikebi? Nani pusaka mfumu ya nene ya boloko na kusepela ti Yozefi yina vandaka muntu ya boloko? Nani salaka nde Farao kulala bandosi ya ke pesa boma mpi nani pesaka Yozefi makuki ya kutendula bandosi yango? Nani pusaka Farao na kutula Yozefi mfumu ya ke talaka mambu ya madia na Ezipte? (Kuy. 45:5) Ya kieleka, Yehowa muntu vandaka kunungisa mambu yonso yina Yozefi vandaka kusala. Ata bampangi ya Yozefi zolaka kufwa yandi, Yehowa sobaka mambu sambu na kulungisa lukanu na yandi.

13. Inki beto me bakisa na disolo ya Yozefi?

¹³ Inki beto me bakisa na disolo ya Yozefi? Keti Yehowa ke kangaka nzila nde beto kutana ve ti mambu ya mpasi? Keti yandi ke vandaka ti bikuma ya mbote ya kupesa nzila nde mambu ya mbi kukumina beto? Biblia ke tubaka ve mutindu yina. (Lon. 8:9; 9:11) Beto me zaba nde ntangu beto ke kutanaka ti bampasi, Yehowa ke monaka yo mpi yandi ke widikilaka bisambu ya beto ke salaka sambu na kulomba yandi lusadisu. (Nk. 34:15; 55:22; Yez. 59:1) Diambu ya kuluta mfunu kele nde,  Yehowa ta sadisa beto na kukanga ntima na bampasi. Inki mutindu?

14. Inki mutindu Yehowa ke sadisaka beto na bantangu ya mpasi?

¹⁴ Yehowa ke sadisaka beto mpi ntangu yandi ke pesaka beto kikesa. Mbala mingi, yandi ke salaka yo kaka na ntangu yina beto ke vandaka na mfunu na yo. (2 Bak. 1:3, 4) Mambu yina kuminaka mpangi-bakala Eziz na Turkmenistan. Bo tubaka nde yandi fwete sala bamvula zole na boloko sambu na lukwikilu na yandi. Yandi ke tuba nde: “Kilumbu mosi na suka ntangu mono vandaka na boloko, mpangi mosi tangilaka mono Yezaya 30:15 ya ke tuba nde: ‘Beno ta vanda ngolo kana beno bikala pima mpi beno tula ntima.’ Verse yina ke sadisaka mono ntangu yonso na kubikala pima mpi na kutudila Yehowa ntima na mambu yonso. Kuyindula mingi verse yina sadisaka mono mingi ntangu mono vandaka na boloko.” Keti nge ke yibuka ntangu yina Yehowa pesaka nge kikesa yina nge vandaka ti yo mfunu sambu na kusadisa nge?

15-16. Disolo ya mpangi Tori ke longa nge nki?

¹⁵ Mbala mingi, beto ke bakisaka mutindu Yehowa sadisaka beto na kukangila mpasi mosi ntima kaka kana mpasi yango me luta. Mpangi-nkento Tori bakisaka nde mambu yina kele kieleka. Mwana na yandi ya bakala Mason salaka ti kansere bamvula sambanu mpi na nima yandi fwaka. Ya kieleka, yo pesaka mpangi Tori mpasi kibeni. Yandi ke tuba nde: “Mono ndimaka ve nde mono ta kutana ti mpasi ya ngolo ya mutindu yina. Mono ke ndima nde bibuti ya nkaka ke zabaka nde kumona mwana na nge ke niokwama ke pesaka mpasi mingi kuluta kubela na nge mosi.”

¹⁶ Ata mpangi-nkento Tori waka mpasi mingi ntangu yandi monaka mwana na yandi ke niokwama, yandi yindulaka na nima mutindu  Yehowa sadisaka yandi na kukangila bampasi yina ntima. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono ke yindulaka bantangu yina ya mpasi, mono ke monaka mutindu Yehowa sadisaka mono. Mu mbandu, ntangu Mason vandaka kubela ngolo, bampangi vandaka kunata yandi na opitale na kamio mpi opitale yango vandaka ntama kibeni. Konso ntangu, munganga mosi vandaka kisika yina bo ke vingilaka bambefo mpi yandi vandaka kusadisa Mason nswalu. Diaka, bampangi vandaka kutanina bima na beto ya kinsuni. Ata na bantangu ya mpasi kibeni, beto vandaka ti bima yina beto vandaka ti yo mfunu.” Yehowa sadisaka mpangi Tori na kukanga ntima mpi yandi sadisaka Mason na kukanga ntima.​—Tala lupangu “ Yehowa Sadisaka Beto Kibeni Ntangu Beto Vandaka ti Mfunu ya Lusadisu.”

17-18. Inki ta sadisa beto na kubakisa nde Yehowa ke sadisaka beto na bantangu ya mpasi mpi na kupesa yandi mersi? (Nkunga 40:5)

¹⁷ Tanga Nkunga 40:5. Lukanu ya muntu yina ke mata ngumba ke vandaka ya kukuma na nsuka ya ngumba. Kansi kele ti bisika yina yandi lenda telema mwa fioti sambu na kutala bima ya kitoko yina yandi ke mona. Mbala na mbala, yindulaka fioti mutindu Yehowa ke sadisaka nge ata ntangu nge ke kutanaka ti bampasi. Na nsuka ya konso kilumbu, kudiyula nde: ‘Inki diambu ya mbote Yehowa me sadila mono bubu yai? Ata mpasi yango kele kaka, nki mutindu Yehowa ke sadisa mono na kukangila yo ntima?’ Yindula ata kima mosi yina Yehowa me sala sambu na kusadisa nge.

¹⁸ Ya kieleka, nge lenda samba sambu mpasi na nge kumana. Yo kele mbi ve na kusala mutindu yina. (Bafil. 4:6) Beto fwete vila ve mambu ya mbote yina Yehowa ke sadila beto bubu yai. Kima ya mfunu kele nde, Yehowa ke tuba nde yandi ta pesa beto ngolo mpi yandi ta sadisa beto na kukanga ntima. Yo yina, mbala na mbala pesaka Yehowa mersi mutindu yandi ke sadisaka nge. Na nima, nge ta bakisa nde Yehowa ke sadisa nge mutindu yandi sadisaka Yozefi ata na bantangu ya mpasi.​—Kuy. 41:51, 52.