DISOLO YA KULONGUKA 2
NKUNGA 132 Ntangu Yai Beto Kele Muntu Mosi
Babakala, Beno Pesa Bankento na Beno Lukumu
“Beno babakala, . . . beno pesa bo lukumu.”—1 PIE. 3:7.
NA BUNKUFI
Bakala lenda pesa nkento na yandi lukumu na mambu yina yandi ke sala mpi na mambu yina yandi ke tuba.
1. Inki kele kikuma mosi yina Yehowa me pesaka beto dikabu ya makwela?
YEHOWA kele “Nzambi ya kiese” mpi yandi ke zolaka nde beto vanda mpi na kiese. (1 Tim. 1:11) Yandi me pesaka beto makabu mingi ya kitoko sambu beto sepela ti luzingu. (Yak. 1:17) Makwela kele mpi na kati ya makabu yango ya kitoko. Ntangu bakala ti nkento ke kwelanaka, bo ke salaka lusilu ya kuzolana mpi ya kupesana luzitu. Bakala ti nkento ta vanda na kiese mingi kana bo ke landa kuzolana mingi.—Bing. 5:18.
2. Inki ke kuminaka makwela mingi bubu yai?
2 Diambu ya mawa kele nde, bantu mingi ya me kwelanaka ke lungisaka ve lusilu yina bo salaka na kilumbu ya makwela na bo. Yo yina, bo ke vandaka ve na kiese. Rapore mosi ya mpa ya me katuka na Kimvuka Yina Ke Talaka Mambu ya Sante na Ntoto ya Mvimba (Organisation mondiale de la santé) ke monisa nde babakala mingi ke bulaka bankento na bo, ke tubilaka bo mambu ya mbi mpi ke niokulaka bo na mitindu mingi ya nkaka. Babakala ya nkaka ke monisaka na meso ya bantu nde bo ke zolaka bankento na bo, kansi bo ke niokulaka bankento na bo ntangu bo kele kaka bo mosi ti bankento na bo. Diaka, makwela mingi ke vandaka ve na kiese kana bakala ke talaka pornografi. a
3. Inki mambu lenda sala nde bakala kuniokula nkento na yandi?
3 Sambu na nki babakala mingi ke niokulaka bankento na bo? Mbala ya nkaka sambu bo me yelaka na mabuta yina bapapa na bo vandaka kuniokula bamama na bo. Yo yina, bo ke yindulaka nde kuniokula bankento kele mbi ve. Babakala ya nkaka ke niokulaka bankento na bo sambu na bisika yina bo ke zingaka, babakala ya nkaka ke niokulaka mpi bankento na bo mpi bo ke tubaka nde sambu “bakala” kuvanda mpenza ti kiyeka na zulu ya nkento na yandi, yandi fwete niokula yandi. Bo me longaka ve babakala ya nkaka mutindu ya kudiyala, mu mbandu mutindu ya kuyala makasi na bo. Babakala ya nkaka diaka me kumaka kutadila bankento mpi mambu ya kuvukisa nitu na mutindu ya mbi sambu bo ke talaka pornografi mbala na mbala. Diaka, barapore mingi ke monisa nde maladi ya coronavirus salaka nde babakala mingi kukuma mpenza kusadila bankento na bo mambu yai ya mbi. Ata mpidina, mambu yai yonso ke pesa ve babakala nzila ya kuniokula bankento na bo.
4. Babakala yina kele Bakristu fwete keba na nki mambu mpi sambu na nki?
4 Babakala ya kele Bakristu fwete keba sambu bo kuma ve kutadila bankento na mutindu ya mbi bonso bantu ya nsi-ntoto yai. b Sambu na nki? Sambu mbala mingi mambu yina muntu ke yindulaka ke pusaka yandi mpi na kusala mambu kaka mutindu yina. Ntumwa Polo kebisaka Bakristu ya Roma yina bo tulaka mafuta na “[kuyambula] kulanda ngidika yai ya bima.” (Bar. 12:1, 2) Yo kele pwelele nde ntangu Polo sonikilaka bo, bantu ya nkaka na kati na bo kumaka dezia Bakristu banda mwa ntama. Ata mpidina, mambu yai ya Polo sonikilaka bo ke monisa nde Bakristu ya nkaka na kati na bo vandaka kaka kusala mambu na kulanda bangindu ya bantu ya nsi-ntoto mpi mutindu na bo ya kusala mambu. Yo yina, Polo pesaka bo ndongisila yai sambu bo soba bikalulu na bo mpi mutindu na bo ya kuyindula. Ya kieleka, ndongisila ya Polo ke tadila mpi babakala yina kele Bakristu bubu yai. Kansi diambu ya mpasi kele nde, babakala mingi bubu yai ke salaka mambu na kulanda bangindu ya bantu ya nsi-ntoto mpi ke niokulaka nkutu bankento na bo. c Inki mutindu Yehowa ke zolaka mpenza nde babakala kusadila bankento na bo mambu? Verse ya me simba disolo yai ta pesa mvutu na ngiufula yai.
5. Mutindu 1 Piere 3:7 ke monisa yo, nki mutindu bakala fwete sadila nkento na yandi mambu?
5 Tanga 1 Piere 3:7. Yehowa ke lomba babakala na kupesa bankento na bo lukumu. Kupesa muntu lukumu ke tendula kuzitisa yandi. Bakala yina ke pesaka nkento na yandi lukumu ke sadilaka yandi mambu na mawete mpi na zola. Na disolo yai beto ta longuka mutindu bakala lenda monisa nde yandi ke pesaka nkento na yandi lukumu. Kansi beto tubila ntete mambu yina ke pesaka bankento mpasi.
BUYA KUSALA MAMBU YINA TA PESA NKENTO NA NGE MPASI
6. Inki mutindu Yehowa ke tadilaka babakala yina ke bulaka bankento na bo? (Bakolosai 3:19)
6 Bakala fwete bula ve nkento na yandi. Yehowa ke mengaka bantu yonso ya mubulu. (Nk. 11:5) Yandi ke mengaka mpenza babakala yina ke niokulaka bankento na bo. (Mal. 2:16; tanga Bakolosai 3:19.) Yo yina mutindu verse ya 1 Piere 3:7, yina me simba disolo na beto ke monisa yo, kana bakala ke niokula nkento na yandi, yandi ta vanda diaka ve ti kinduku ya mbote ti Nzambi. Nkutu, Yehowa ke waka ve bisambu ya bakala ya mutindu yai.
7. Mutindu Baefezo 4:31, 32 ke monisa yo, nki mambu bakala fwete sala ve? (Tala mpi “Ntendula ya Bangogo.”)
7 Bakala fwete tubila ve nkento na yandi mambu ya mbi. d Bakala fwete nganina ve nkento na yandi to kufinga yandi sambu Yehowa ke mengaka “makasi, nganzi, makelele mpi mafingu.” (Tanga Baefezo 4:31, 32.) Yandi ke waka mambu yonso ya beto ke tubaka. Yandi ke tulaka nkutu dikebi na mutindu bakala ke songaka nkento na yandi mambu ata ntangu bo kele kaka bo zole. Yo yina, kana bakala ke nganina to ke finga nkento na yandi, yandi ke bebisaka makwela na bo mpi kinduku na yandi ti Nzambi.—Yak. 1:26.
8. Inki mutindu Yehowa ke tadilaka pornografi mpi sambu na nki?
8 Bakala fwete tala ve pornografi. Inki mutindu Yehowa ke tadilaka pornografi? Yandi ke mengaka yo. Yo yina, bakala yina ke talaka bifwanisu ya ke monisa bantu kinkonga ke bebisaka kinduku na yandi ti Yehowa mpi ke zitisaka ve nkento na yandi. e Yehowa ke zolaka nde bakala kulanda kukangama kaka ti nkento na yandi na mambu yina yandi ke salaka mpi ke yindulaka. Yo yina, Yezu tubaka nde kana bakala mosi ke landa kutala nkento mosi ti nzala ya kuvukisa nitu ti yandi, yandi me sala dezia bizumba ti nkento yina “na ntima na yandi.” f—Mat. 5:28, 29.
9. Sambu na nki Yehowa ke sepelaka ve kana bakala ke pusa nkento na yandi na kuvukisa nitu ti yandi na mutindu yina ke yangisa kansansa ya nkento na yandi?
9 Bakala fwete pusa ve nkento na yandi na kuvukisa nitu ti yandi na mutindu yina ke yangisa kansansa ya nkento na yandi. Babakala ya nkaka ke pusaka bankento na bo na kuvukisa nitu ti bo na mutindu ya mbi mpi yo ke salaka nde bankento na bo kumona nde bo ke niokulaka bo mpi nde bo ke zolaka bo ve. Yehowa ke mengaka kusala mambu na nku mpi kukonda zola. Yandi ke zolaka nde bakala kuzola nkento na yandi, yandi sadila yandi mambu na mawete mpi yandi zitisa kansansa ya nkento na yandi. (Baef. 5:28, 29) Bakala yina kele Mukristu fwete sala nki kana yandi ke pusaka nkento na yandi na kuvukisa ti yandi nitu na mutindu ya mbi to kana yandi ke niokulaka nkento na yandi na mitindu ya nkaka to mpi kana yandi ke talaka pornografi? Inki yandi fwete sala sambu na kusoba mutindu na yandi ya kuyindula mpi ya kusala mambu?
MAMBU YINA BAKALA FWETE SALA SAMBU NA KUYAMBULA BIKALULU YA MBI
10. Inki malongi babakala lenda baka na mbandu ya Yezu?
10 Inki bakala fwete sala sambu na kuyambula kuniokula nkento na yandi to kupusa yandi diaka ve na kuvukisa nitu ti yandi na mutindu yina ke yangisa kansansa ya nkento na yandi? Yandi fwete landa mbandu ya Yezu. Ata Yezu kwelaka ve, yandi kele mbandu ya mbote na yina me tala mutindu bakala fwete sadila nkento na yandi mambu. (Baef. 5:25) Mu mbandu, beto tadila mutindu babakala lenda baka malongi na mutindu Yezu vandaka kutuba ti bantumwa na yandi mpi kusadila bo mambu.
11. Inki mutindu Yezu vandaka kusadila bantumwa na yandi mambu?
11 Yezu vandaka ntangu yonso kusadila bantumwa na yandi mambu na mawete mpi ti luzitu. Yezu vandaka ve ata fioti nku to makambu ngolo. Ata yandi vandaka Mfumu na bo, yandi vandaka ve kusadila kiyeka na yandi sambu na kupesa bo boma to kuniokula bo. Kansi, yandi vandaka kusadila bo mambu na kudikulumusa yonso. (Yoa. 13:12-17) Nkutu, yandi songaka balongoki na yandi nde: “Beno longuka na mono, sambu mono kele mawete mpi ya kudikulumusa na ntima, ebuna beno ta baka kikesa sambu na beno mosi.” (Mat. 11:28-30) Simba nde Yezu vandaka mawete. Kana muntu kele mawete, yo ke tendula ve nde yandi kele ngolo ve. Kansi yandi kele ti ngolo ya kudiyala. Ata bo me sosila yandi, yandi ke bikalaka pima mpi ke yakala makasi na yandi.
12. Inki mutindu Yezu vandaka kutuba ti bantu ya nkaka?
12 Yezu vandaka kutuba mambu yina ke lembika to ke pesa bantu ya nkaka kikesa. Yandi vandaka ve kunganina balongoki na yandi. (Luka 8:47, 48) Ata ntangu bambeni na yandi vandaka kufinga yandi mpi kusosila yandi, “yandi vutulaka mafingu ve.” (1 Pie. 2:21-23) Bantangu ya nkaka, Yezu vandaka kubikala pima na kisika ya kupesa bo mvutu ti makasi. (Mat. 27:12-14) Yezu me bikilaka babakala yina kele Bakristu mbandu ya mbote mpenza!
13. Mutindu Matayo 19:4-6 ke monisa yo, nki bakala fwete sala sambu yandi “kangama ti nkento na yandi?” (Tala mpi kifwanisu.)
13 Yezu longaka babakala na kulanda kukangama kaka ti bankento na bo ntangu yandi vutukilaka mambu ya Tata na yandi yina tubaka nde bakala fwete “kangama ti nkento na yandi.” (Tanga Matayo 19:4-6.) Ngogo ya Kigreki yina bo me balula nde “kangama ti” na verse yai ke tendula, “kukangimisa bima ti kole.” Yo yina, bakala fwete kangama ngolo ti nkento na yandi kaka bonso bima ya bo me kangimisa ti kole. Kana bakala ti nkento na yandi me kangama ngolo mutindu yai, bo zole ke niokwamaka kana mosi na kati bo me sala kima mosi yina lenda tula makwela na bo na kigonsa. Bakala yina ke kangamaka mpenza ti nkento na yandi mutindu yina, ke buyaka pornografi ya mitindu yonso. Yandi ke katulaka meso na yandi na mbala mosi “sambu yo tala ve mambu ya kukonda mfunu.” (Nk. 119:37) Ya kieleka, yandi ke salaka kuwakana ti meso na yandi sambu yo tala ve nkento ya nkaka na mutindu ya mbi.—Yobi 31:1.
Bakala mosi ya ke kangamaka kaka na nkento na yandi ke buya kutala pornografi. (Tala paragrafe 13) h
14. Inki mambu bakala yina ke niokulaka nkento na yandi fwete sala sambu na kuyidika kinduku na yandi ti Yehowa mpi ti nkento na yandi?
14 Bakala yina ke bulaka nkento na yandi to ke tubilaka yandi mambu ya mbi fwete sala mambu yai ya nkaka sambu na kuyidika kinduku na yandi ti Yehowa mpi ti nkento na yandi. Inki mambu yandi fwete sala? Ya ntete, yandi fwete ndima nde mambu yina yandi ke salaka kele mbi kibeni. Ata kima mosi ve kele ya kubumbana na meso ya Yehowa. (Nk. 44:21; Lon. 12:14; Baeb. 4:13) Ya zole, yandi fwete yambula kuniokula nkento na yandi mpi kuyambula bikalulu na yandi ya mbi. (Bing. 28:13) Ya tatu, yandi fwete lomba pardo na Yehowa mpi na nkento na yandi sambu bo lolula yandi. (Bis. 3:19) Diaka, yandi fwete bondila Yehowa na kusadisa yandi na kusoba mutindu na yandi ya kuyindula, ya kutuba mpi ya kusala mambu. (Nk. 51:10-12; 2 Bak. 10:5; Bafil. 2:13) Ya iya, yandi fwete sala mambu na kuwakana ti bisambu na yandi, disongidila kubuya kutuba mambu ya mbi mpi mubulu ya mitindu yonso. (Nk. 97:10) Ya tanu, yandi fwete sosa na mbala mosi lusadisu na bankuluntu. (Yak. 5:14-16) Ya sambanu, yandi fwete sonika mambu yina ta sadisa yandi na kuvutukila diaka ve mambu yina ya mbi na bilumbu ke kwisa. Bakala yina ke talaka pornografi fwete sala mpi mambu yai yonso. Yehowa ta sakumuna bikesa yonso yina yandi ke sala sambu na kuyambula bikalulu yai ya mbi. (Nk. 37:5) Kansi yo ke lomba ve kaka nde bakala kubuya kusala mambu yina ta pesa nkento na yandi mpasi. Yandi fwete pesaka mpi nkento na yandi lukumu. Inki mutindu yandi lenda sala yo?
MUTINDU NGE LENDA PESA NKENTO NA NGE LUKUMU
15. Inki mutindu bakala lenda monisa nkento na yandi nde yandi ke zolaka yandi?
15 Monisila yandi zola. Bampangi-babakala yina ke zingaka na kiese ti bankento na bo ke vandaka ti kikalulu ya kusadila bankento na bo kima mosi ya mbote konso kilumbu sambu na kumonisa bo nde bo ke zolaka bo mingi. (1 Yoa. 3:18) Bakala lenda monisila nkento na yandi zola ata na mambu ya fioti-fioti. Mu mbandu, kusimba yandi na diboko to kuyamba yandi. Yandi lenda tindila nkento na yandi message mpi kusonga yandi nde “Mono ke wa nzala na nge” to kuyula yandi nde “Kilumbu ke luta nki mutindu?” Mbala na mbala, yandi lenda sonikila nkento na yandi mukanda mosi ya kele ti bangogo ya kitoko ya ke monisa nde yandi ke zolaka yandi mingi. Bakala ke pesaka nkento na yandi lukumu mpi makwela na bo ke vandaka mpenza na kiese kana yandi ke sala mambu yai.
16. Sambu na nki bakala fwete pesa nkento na yandi lukumu?
16 Monisa nkento na nge nde yandi kele mfunu mingi sambu na nge. Bakala yina ke pesaka nkento na yandi lukumu ke sikisaka nkento na yandi mpi ke songaka yandi mambu ya ke pesaka yandi kikesa. Mu mbandu, yandi lenda sala yo kana yandi ke pesa nkento na yandi mersi sambu na mambu yonso yina nkento na yandi ke salaka sambu na kusadisa yandi. (Bakol. 3:15) Kana bakala ke kumisa nkento na yandi na masonga yonso, yo ke pesaka nkento na yandi kiese mingi. Diaka, nkento na yandi ta kudiwa na lutaninu, yandi ta bakisa nde bakala na yandi ke zolaka yandi mpi ke pesaka yandi mpenza lukumu.—Bing. 31:28.
17. Inki mutindu bakala lenda monisa nde yandi ke zitisaka nkento na yandi?
17 Vanda mawete mpi luzitu. Bakala yina ke zolaka nkento na yandi ke bakaka yandi na valere mpi ke sepelaka ti yandi. Sambu na yandi, nkento na yandi kele dikabu ya mfunu mingi yina Yehowa me pesaka yandi. (Bing. 18:22; 31:10) Yo yina, yandi ke sadilaka nkento na yandi mambu na mawete mpi na luzitu nkutu ata ntangu bo ke vukisa nitu. Yandi ke pusaka ve nkento na yandi na kuvukisa nitu ti yandi na mutindu ya mbi, na mutindu yina ta sala nde nkento na yandi kudiwa mbote ve to na mutindu yina ta yangisa kansansa ya nkento na yandi. g Bakala fwete sala mpi ve kima mosi yina ta yangisa kansansa na yandi mosi ntangu yandi ke vukisa nitu ti nkento na yandi.—Bis. 24:16.
18. Inki lukanu bakala fwete vanda ti yo? (Tala mpi lupangu “ Mambu Iya Yina Bakala Fwete Sala Sambu na Kumonisa nde Yandi Ke Zitisaka Nkento na Yandi.”)
18 Bakala, kuvila ve nde Yehowa ke monaka mpi ke sepelaka ti bikesa yonso ya nge ke salaka sambu na kupesa nkento na nge lukumu na mambu yonso. Vanda ti lukanu ya kupesaka nkento na nge lukumu, disongidila kubuya kusala mambu yonso ya mbi yina lenda pesa yandi mpasi mpi kuvanda mawete ti yandi, kuzitisa yandi mpi kuzola yandi mingi. Kana nge ke sala mambu yai, yo ta monisa mpenza nde nge ke zolaka nkento na nge mpi nde nge ke bakaka yandi na valere. Diaka, nge ta tanina kima yai ya kuluta mfunu: Kinduku na nge ti Yehowa.—Nk. 25:14.
NKUNGA 131 “Yina ya Nzambi Me Vukisaka”
a “Pornografi” ke tendula kutala bavideo mpi bafoto ya ke monisa bantu kinkonga to kutanga mikanda mpi kuwidikila bankunga yina ke telemisaka nzala ya kuvukisa nitu.
b Babakala lenda baka malongi ya nkaka na disolo “Keti Nge Ke Sadilaka Bankento Mambu Bonso Yehowa?” na Nzozulu ya Nkengi ya janvier 2024.
c Bankento yina bo ke niokulaka na nzo lenda baka malongi na disolo “Lusadisu Sambu na Bantu Yina Bo Ke Niokulaka na Nzo” na kitini “Masolo mpi Bavideo” na jw.org mpi na JW Library®.
d NTENDULA YA BANGOGO: “Kutuba mambu ya mbi” ke tendula kutuba mambu ya ke lwadisa muntu, kufinga yandi, kutuba mambu ya lenda sala nde yandi kudiwa mbote ve to mpi kusonga yandi konso ntangu mambu ya mbi yina nge ke monaka na yandi. Yo yina, kutuba mambu ya mbi ke tadila mambu yonso ya mbi yina bakala ke tubaka sambu na kulwadisa nkento na yandi to sambu na kufinga yandi.
e Tala disolo “Pornografi Lenda Fwa Makwela na Nge” na jw.org mpi na JW Library.
f Bankento yina babakala na bo ke talaka pornografi lenda baka kikesa na disolo “Kana Nkwelani na Nge Ke Tala Pornografi” na Nzozulu ya Nkengi ya août 2023.
g Biblia ke tubilaka ve mambu ya fioti-fioti na yina me tala mutindu ya mbote to ya mbi ya kuvukisa nitu. Bakala ti nkento na yandi fwete baka lukanu bo mosi ya kuvukisa nitu na mutindu yina ta pesa Yehowa lukumu, na mutindu yina ta sepedisa nkwelani na yandi mpi na mutindu yina ta sadisa bo zole na kuvanda ti kansansa ya mbote. Mbala mingi yo ke lombaka ve nde bakala ti nkento na yandi kusonga bantu ya nkaka mambu na bo ya kuvukisa nitu.
h NTENDULA YA KIFWANISU: Bantu ya kisalu, yina kele ve Bambangi ya Yehowa, ke pusa mpangi-bakala mosi ya ke salaka ti bo, na kutala pornografi na bazulunalu.
