1-2. Mutindu Nkunga 25:14 ke monisa yo, nki beto fwete sala sambu na kuvanda ti kinduku ya ngolo ti Yehowa?

 NGE ke yindula nde nki bikalulu ke vandaka mfunu sambu nge vanda ti kinduku ya ngolo ti muntu mosi? Mbala ya nkaka nge ta tuba nde banduku ya mbote fwete zolana mpi bo fwete sadisana. Mbala ya nkaka nge lenda yindula ve nde boma kele kikalulu ya mfunu yina lenda sadisa bantu na kuvanda ti kinduku ya mbote. Ata mpidina, mutindu verse ya me simba disolo yai ke tuba yo, bantu yina ke zola kuvanda ti kinduku ya ngolo ti Yehowa, fwete ‘wa yandi boma.’​—Tanga Nkunga 25:14.

² Ata beto ke sadilaka Yehowa banda bamvula mingi to ve, beto yonso fwete landa kuwa yandi boma ya mbote. Kuwa Nzambi boma ke tendula nki? Inki mutindu beto lenda longuka kuwa Yehowa boma? Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya kapita Obadia, nganga-nzambi ya nene Yehoyada mpi ntotila Yehoashi na yina me tala kuwa Nzambi boma?

3. Inki mutindu boma lenda tanina beto?

³ Beto lenda wa boma kana beto me zaba nde mpasi mosi lenda kumina beto. Boma ya mutindu yina lenda vanda mbote mpi yo lenda sadisa beto na kubaka balukanu ya mbote. Boma ya kubwa ke sadisaka beto na kutambula ve na nsongi ya ngumba ya matadi. Boma ya kulwala lenda sala nde beto tina bigonsa. Boma ya kubebisa kinduku na beto ti muntu mosi yina beto ke zolaka mingi ta pusa beto na kutubila yandi ve to na kusadila yandi ve kima mosi ya mbi.

4. Satana ke zolaka nde beto wa Yehowa boma ya nki mutindu?

 ⁴ Satana ke zolaka nde bantu kuwa Yehowa boma ya mbi. Yandi ke zolaka nde beto ndima nde Yehowa ke waka makasi ntangu yonso, nde yandi ke zolaka kupesa beto ndola mpi nde beto ta kuka ve kusepedisa yandi. Elifazi mpi tubaka yo. (Yobi 4:18, 19) Satana ke zolaka nde beto wa Yehowa boma ya mbi mpi yo pusa beto na kuyambula kusadila yandi. Sambu na kubwa ve na mutambu yina, beto fwete wa Yehowa boma ya mbote.

5. Kuwa Nzambi boma ke tendula nki?

⁵ Muntu yina ke waka Yehowa boma ya mbote ke zolaka yandi mpi yandi ke salaka ve ata kima mosi yina lenda bebisa kinduku na yandi ti Yehowa. Yezu vandaka ‘kuwa Nzambi boma ya mutindu yina.’ (Baeb. 5:7) Yandi vandaka ve kuwa Yehowa boma ya mbi. (Yez. 11:2, 3) Kansi yandi vandaka kuzola Yehowa mingi mpi kulemfukila yandi. (Yoa. 14:21, 31) Bonso Yezu, beto fwete zitisa Yehowa mingi kibeni mpi kuwa yandi boma sambu yandi kele zola, mayele, lunungu mpi ngolo mingi. Beto ke zabaka mpi nde Yehowa ke zolaka beto mingi kibeni mpi nde yandi ke tulaka dikebi na mambu yina beto ke salaka ntangu yandi ke longaka beto. Mambu yina beto ke salaka lenda sepedisa yandi to yo lenda pesa yandi mpasi.​—Nk. 78:41; Bing. 27:11.

6. Inki beto lenda sala sambu na kuwa Nzambi boma? (Nkunga 34:11)

⁶ Beto ke butukaka ve ti boma ya Yehowa. Kansi beto fwete longuka na kukuma ti yo. (Tanga Nkunga 34:11.) Beto lenda sala yo kana beto ke tala mbote-mbote bima yina Yehowa me salaka. Kana beto ke bakisa nde ‘bima yina Yehowa me salaka’ ke monisa nde yandi kele mayele, ngolo mpi nde yandi ke zolaka beto mingi, yo ta pusa beto na kuzitisa yandi mingi mpi na kuzola yandi mingi. (Bar. 1:20) Mpangi Adrienne tubaka nde: “Ntangu mono ke talaka bima yonso yina Yehowa me salaka mpi ke bakisaka nde yandi kele mayele mingi, yo ke yitukisaka mono mpi yo ke sadisaka mono na kubakisa nde yandi me zaba mambu yina kele mbote sambu na mono.” Sambu yandi vandaka kuyindula yo mbala na mbala, yo pusaka yandi na kutuba nde: “Mono fwete sala ve konso kima yina ta bebisa kinduku na mono ti Yehowa, Nto ya luzingu na mono.” Nge lenda baka mwa ntangu na mposo yai sambu na kuyindula kima mosi yina Yehowa me salaka. Yo ta sadisa nge na kukuma kuzitisa yandi diaka mingi mpi na kuzola yandi mingi.​—Nk. 111:2, 3.

7. Inki mutindu kisambu lenda sadisa beto na kuwa Yehowa boma ya mbote?

⁷ Beto lenda kuma mpi kuwa Nzambi boma kana beto ke samba mbala na mbala. Kana beto ke samba Yehowa mingi, beto ta zaba yandi mbote. Konso ntangu yina beto ke sambaka Yehowa sambu yandi pesa beto ngolo sambu beto kanga ntima na mpasi mosi, yo ke yibusaka beto nde yandi kele ngolo mingi. Ntangu beto ke pesaka yandi mersi sambu na dikabu ya Mwana na yandi, yo ke yibusaka beto nde Yehowa ke zolaka beto mingi. Ntangu beto ke sambaka Yehowa sambu yandi sadisa beto na diambu mosi yina beto ke kutana ti yo, yo ke yibusaka beto nde yandi kele mayele mingi. Bisambu ya mutindu yina ke salaka nde beto zitisa Yehowa mingi. Yo ke sadisaka beto na kusala ve ata kima mosi yina lenda bebisa kinduku na beto ti yandi.

8. Inki beto fwete sala sambu na kulanda kuwa Nzambi boma?

⁸ Beto ta landa kuwa Yehowa boma kana beto ke longuka Biblia ti lukanu ya kubaka malongi na bambandu ya mbote mpi ya mbi yina kele na kati. Beto tadila bambandu ya bansadi zole ya kwikama ya Yehowa: Obadia yina vandaka kapita ya nzo ya ntotila Ahabi mpi nganga-nzambi ya nene Yehoyada. Na nima beto ta tadila mbandu ya ntotila Yehoashi ya Yuda yina yantikaka  kusadila Yehowa mbote kansi na nima yandi yambulaka kusadila yandi.

9. Inki mutindu boma ya Yehowa sadisaka Obadia? (1 Bantotila 18:3, 12)

⁹ Ntangu Biblia ke tubila Obadia b sambu na mbala ya ntete, yo ke tuba nde: “Obadia vandaka kuwa Yehowa boma mingi.” (Tanga 1 Bantotila 18:3, 12.) Inki mutindu boma yina ya mbote sadisaka Obadia? Yo sadisaka yandi na kuvanda muntu ya masonga mpi yina bo lenda tudila ntima. Yo yina, ntotila pesaka yandi kiyeka na nzo na yandi. (Tala mpi Nehemia 7:2.) Boma yina pesaka yandi mpi kikesa ya kuyituka, kikalulu yina yandi vandaka kibeni ti mfunu na yo. Yandi zingaka na nsungi ya luyalu ya ntotila ya mbi Ahabi yina “vandaka mbi kibeni na meso ya Yehowa kuluta [bantotila] yonso yina vandaka na ntwala na yandi.” (1 Bant. 16:30) Diaka, nkento na yandi Yezabele yina vandaka kusambila Baale vandaka kumenga Yehowa mingi kibeni yo yina yandi sosaka kukatula lusambu ya kieleka yina vandaka na kimfumu ya nordi. Nkutu yandi fwaka baprofete mingi ya Nzambi. (1 Bant. 18:4) Ya kieleka, Obadia sambilaka Yehowa na ntangu mosi ya mpasi kibeni.

10. Inki mutindu Obadia monisaka kikesa ya kuyituka?

¹⁰ Inki mutindu Obadia monisaka kikesa ya kuyituka? Ntangu Yezabele yantikaka kusosa baprofete ya Nzambi sambu na kufwa bo, Obadia bakaka baprofete 100 mpi yandi bumbaka bo ‘na bimvuka ya bantu 50 na konso dibulu mpi yandi landaka kupesa bo mampa ti masa.’ (1 Bant. 18:13, 14) Kana Yezabele zabaka mambu yina Obadia muntu ya kikesa salaka, yandi zolaka kufwa yandi. Ya kieleka, Obadia vandaka kuwa boma ya lufwa kansi yandi vandaka kuzola Yehowa mpi bansadi na yandi mingi kuluta luzingu na yandi mosi.

11. Inki mutindu bansadi ya Yehowa ya bilumbu na beto kele bonso Obadia? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹¹ Bubu yai, bansadi mingi ya Yehowa ke zingaka na bansi yina bo me buyisaka kisalu na beto. Bo ke zitisaka bamfumu ya baluyalu yina kansi bonso Obadia, bo ke yambulaka ve kusadila Yehowa. (Mat. 22:21) Bo ke monisaka nde bo ke waka Yehowa boma ntangu bo ke lemfukilaka yandi na kisika ya kulemfukila bantu. (Bis.  5:29) Bo ke salaka yo ntangu bo ke landaka kulonga nsangu ya mbote mpi ntangu bo ke vukanaka na balukutakanu na kinsweki. (Mat. 10:16, 28) Bo ke salaka yonso sambu bampangi na bo kuzwa madia ya kimpeve yina bo kele ti yo mfunu sambu na kulanda kuvanda pene-pene ya Yehowa. Beto tadila mbandu ya mpangi Henri yina ke zingaka na insi mosi na Afrika, kisika yina bo buyisaka kisalu na beto sambu na mwa ntangu. Na nsungi yina, mpangi Henri kudipesaka na luzolo yonso sambu na kukabula madia ya kimpeve na bampangi. Yandi sonikaka nde: “Mono ke vandaka nsoni-nsoni. Mono ke ndimaka kibeni nde kuzitisa Yehowa mingi sadisaka mono na kuvanda kikesa.” Keti nge mpi ke vandaka kikesa bonso mpangi Henri? Kana nge ke wa Nzambi boma ya mbote, nge ta vanda mpi kikesa bonso yandi.

12. Inki mutindu nganga-nzambi ya nene Yehoyada ti nkento na yandi monisaka nde bo vandaka ya kwikama na Yehowa?

¹² Nganga-nzambi ya nene Yehoyada vandaka kuwa Yehowa boma mpi boma yina pusaka yandi na kuvanda kwikama mpi na kusiamisa bantu ya nkaka na kusambila Yehowa. Yo monanaka pwelele ntangu Atalia mwana ya Yezabele ya nkento botulaka kiti ya kimfumu na Yuda. Bantu vandaka ti bikuma ya mbote ya kuwa Atalia boma sambu yandi vandaka muntu ya nku kibeni mpi yandi vandaka ti nzala ya ngolo ya kubaka kimfumu, yo yina yandi sosaka kufwa bana yonso ya dikanda ya ntotila. Nkutu bana yango vandaka bantekolo na yandi. (2 Bans. 22:10, 11) Kansi Yehoashi yina vandaka na kati ya bana yina gulukaka sambu Yehoshabeati, nkento ya Yehoyada tinisaka yandi. Yandi ti bakala na yandi bumbaka mwana yina mpi bo sansaka yandi. Bo salaka yonso sambu ata mwana mosi ya dikanda ya Davidi kuguluka sambu mwana yango kukuma ntotila. Yehoyada vandaka ya kwikama na Yehowa mpi yandi waka ve Atalia boma.​—Bing. 29:25.

13. Ntangu Yehoashi vandaka ti bamvula 7 nki mutindu Yehoyada monisaka diaka kwikama?

¹³ Ntangu Yehoashi kumaka ti bamvula 7, Yehoyada monisaka diaka kwikama na yandi na Yehowa. Yandi yidikaka kima mosi. Kana kima yango simbaka ve, bo zolaka kufwa yandi kansi Yehowa sadisaka yandi mpi kima yango simbaka. Yehoyada sadisaka Yehoashi na kukuma ntotila sambu yandi muntu vandaka ti nswa ya kukuma ntotila. Bamfumu mpi Balevi sadisaka Yehoyada na kutula Yehoashi ntotila mpi bo fwaka Atalia. (2 Bans. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Na nima, Yehoyada “salaka kuwakana na kati ya Yehowa ti ntotila mpi ti bantu, nde bo ta landa kuvanda bantu ya Yehowa.” (2 Bant. 11:17) Yehoyada “tulaka mpi bankengidi ya bakielo na bakielo ya nzo ya Yehowa, sambu ata muntu mosi ve ya kele mvindu na konso mutindu yina kukota.”​—2 Bans. 23:19.

14. Inki mutindu Yehowa sakumunaka Yehoyada sambu yandi pesaka yandi lukumu?

¹⁴ Yehowa tubaka na ntwala nde: “Bantu yina ke kumisa mono, mono ta kumisa bo.” Yo yina yandi sakumunaka Yehoyada. (1 Sam. 2:30) Mu mbandu, yandi salaka nde bo sonika mambu ya mbote yina nganga-nzambi ya nene Yehoyada salaka sambu na kulonga beto. (Bar. 15:4) Ntangu Yehoyada fwaka, Yehowa pesaka yandi lukumu mutindu bo zikaka yandi “na Mbanza ya Davidi kumosi ti bantotila, sambu yandi salaka mambu ya mbote na Izraele sambu na Nzambi ya kieleka mpi nzo na yandi.”​—2 Bans. 24:15, 16.

15. Disolo ya Yehoyada ke longa beto nki? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁵ Disolo ya Yehoyada lenda sadisa beto yonso na kuwa Nzambi boma. Bankuluntu lenda landa mbandu ya Yehoyada kana bo ke sala yonso sambu na kutanina dibundu. (Bis. 20:28)  Mbandu ya Yehoyada lenda sadisa Bakristu yina kele minunu na kuzaba nde kana bo ke wa Yehowa boma mpi bo ke bikala ya kwikama na yandi, yandi lenda sadila bo sambu na kulungisa lukanu na yandi. Yandi ke tudilaka bo dikebi. Baleke lenda yindula mutindu Yehowa sadilaka Yehoyada mambu mpi kulanda mbandu na yandi kana bo ke zitisa minunu, mingi-mingi bayina ke sadilaka Yehowa na kwikama yonso banda bamvula mingi. (Bing. 16:31) Beto yonso lenda baka malongi na mutindu bamfumu mpi Balevi sadisaka Yehoyada. Beto fwete lemfukila “bantu yina ke twadisaka” sambu na kusadisa bo.​—Baeb. 13:17.

16. Inki ke monisa nde ntotila Yehoashi vandaka ntotila ya mbi?

¹⁶ Yehoyada sadisaka ntotila Yehoashi na kuvanda ntotila ya mbote. (2 Bant. 12:2) Yo yina ntotila yina ya leke vandaka kuzola kusepedisa Yehowa. Kansi ntangu Yehoyada fwaka, ntotila Yehoashi kumaka kulanda bandongisila ya ba-aposta. Inki salamaka na nima? Yandi ti bantu na yandi “yantikaka kusadila banti ya santu ti biteki.” (2 Bans. 24:4, 17, 18) Yo salaka Yehowa mpasi mingi. Yo yina yandi “landaka kutindila bo bambikudi sambu na kuvutula bo na yandi . . . , kansi bo buyaka kuwa.” Nkutu bo buyaka kuwila Zekaria mwana ya Yehoyada yina vandaka profete mpi nganga-nzambi. Yandi vandaka mpi kisoni ya Yehoashi. Ntotila Yehoashi fwaka Zekaria ata bibuti ya Zekaria bantu gulusaka yandi.​—2 Bans. 22:11; 24:19-22.

17. Mambu sukilaka Yehoashi nki mutindu?

¹⁷ Yehoashi landaka ve kuwa Yehowa boma ya mbote. Yo yina, mambu bebaka kibeni sambu  na yandi. Yehowa tubaka nde: “Bantu yina ke vweza mono, mono ta vweza bo.” (1 Sam. 2:30) Ata basoda ya Siria vandaka fioti, bo nungaka basoda ya Yehoashi yina vandaka “mingi kibeni” mpi bo ‘lwadisaka yandi ngolo.’ Ntangu bantu ya Siria kwendaka, bansadi ya Yehoashi fwaka yandi sambu yandi fwaka Zekaria. Nkutu, bo zikaka ve ntotila yina ya mbi “na maziamu ya bantotila.”​—2 Bans. 24:23-25.

18. Mutindu Yeremia 17:7, 8 ke monisa yo, nki beto fwete sala sambu beto vanda ve bonso Yehoashi?

¹⁸ Mbandu ya Yehoashi ke longa beto nki? Yandi vandaka bonso nti yina vandaka ti misisa ya fioti mpi nti ya nkaka vandaka kusimbisa yandi. Ntangu Yehoyada, nti yina vandaka kusimbisa Yehoashi fwaka mpi ntangu mupepe ya ngolo ya apostazi bulaka, Yehoashi bwaka. Mbandu yina ke monisa nde beto fwete lemfukila ve Yehowa kaka kana bantu ya dibuta to bampangi ya nkaka na dibundu ke pesa mbandu ya mbote. Sambu na kubikala ngolo na kimpeve, beto fwete zola Yehowa mingi mpi kuzitisa yandi mingi. Beto ta sala yo kana beto ke longuka mbala na mbala, kana beto ke sadila mambu yina beto ke longuka mpi kana beto ke samba.​—Tanga Yeremia 17:7, 8; Bakol. 2:6, 7.

19. Yehowa ke lomba beto na kusala nki?

¹⁹ Yehowa ke lombaka beto ve na kusala mambu yina beto ta kuka ve kusala. Longi 12:13 ke tubila na bunkufi mambu yina yandi ke lombaka beto. Yo ke tuba nde: “Wa Nzambi ya kieleka boma mpi zitisa bansiku na yandi, sambu yai mambu yonso yina muntu fwete sala.” Kana beto ke wa Nzambi boma, beto ta kanga ntima na bampasi yina beto ta kutana ti yo na bilumbu ke kwisa mpi beto ta vanda ya kwikama na Yehowa bonso Obadia mpi Yehoyada. Ata kima mosi ve ta bebisa kinduku na beto ti Yehowa.