1-2. Kana nge kele ntete ve ya kuyilama sambu na kubaka mbotika, sambu na nki nge fwete lemba ve nitu? (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

 KANA nge ke zola kubaka mbotika, nge me kuditudila lukanu mosi ya mbote. Keti nge kele ya kuyilama na kubaka mbotika? Kana nge ke yindula nde nge kele ya kuyilama na kubaka mbotika mpi kana bankuluntu me ndima, kuvingila ve na kusala yo na lukutakanu ya nziunga to ya distrike yina ke landa. Kana nge baka mbotika, nge ta vanda ti luzingu ya mbote.

² Keti muntu mosi songaka nge nde kele ti mambu yina nge fwete sala ntete na ntwala ya kubaka mbotika? To keti nge yindulaka yo nge mosi? Kana mpidina, kulemba ve nitu. Nge lenda sala yonso sambu na kubaka mbotika, yo vanda nge kele leke to mbuta.

3. Inki muntu mosi ya Etiopia lombaka Filipo na kusala mpi nki ngiufula yandi yulaka Filipo? (Bisalu 8:36, 38)

³ Tanga Bisalu 8:36, 38. Muntu ya Etiopia yulaka Filipo nde: “Inki ke kanga mono nzila na kubaka mbotika?” Muntu yina ya Etiopia vandaka ti mpusa ya ngolo ya kubaka mbotika. Keti yandi vandaka mpenza ya kuyilama sambu na kubaka mbotika?

4. Inki mutindu muntu ya Etiopia monisaka nde yandi zolaka kulonguka mambu mingi?

⁴ Muntu ya Etiopia “kwendaka na Yeruzalemi sambu na kusambila.” (Bis. 8:27) Yandi kumaka muntu ya dibundu ya Bayuda. Ntembe kele ve nde yandi longukaka mambu ya Yehowa na Masonuku ya santu ya Kiebreo. Kansi yandi vandaka diaka ti nzala ya kulonguka mambu mingi. Ntangu Filipo kutanaka ti muntu ya Etiopia na nzila, yandi vandaka kusala nki? Yandi vandaka kutanga rulo yina profete Yezaya sonikaka. (Bis. 8:28) Yo vandaka ti  bakieleka ya mfunu. Muntu ya Etiopia zolaka ve kulonguka kaka malongi ya ntete-ntete ya Biblia kansi yandi zolaka mpi kulanda kulonguka mambu mingi.

5. Inki muntu ya Etiopia salaka sambu na mambu yina yandi longukaka?

⁵ Muntu yina vandaka ti kiyeka ya nene na nzo ya ntotila-nkento Kandase ya Etiopia. Yandi “vandaka kukeba bimvwama na yandi yonso.” (Bis. 8:27) Yandi vandaka ti mambu mingi ya kusala sambu yandi vandaka ti mikumba mingi. Kansi, yandi bakaka ntangu ya kusambila Yehowa. Yandi zolaka ve kaka kulonguka kieleka kansi yandi vandaka mpi kusadila mambu yina yandi vandaka kulonguka. Yandi salaka voyage ya nda katuka na Etiopia tii na Yeruzalemi sambu na kusambila Yehowa na tempelo. Yo lombaka yandi mbongo mingi mpi ntangu mingi sambu na kusala voyage yina. Kansi yandi salaka yo sambu na kusambila Yehowa.

6-7. Inki muntu ya Etiopia salaka sambu na kukumisa zola na yandi ngolo sambu na Yehowa?

⁶ Filipo longaka muntu ya Etiopia bakieleka mingi ya mpa, mu mbandu kieleka ya me tala Mesia. (Bis. 8:34, 35) Muntu yina ya Etiopia vandaka na kiese ntangu yandi longukaka mambu yina Yezu salaka sambu na yandi. Inki yandi salaka na nima ya kulonguka mambu yango? Yandi lendaka kubikala kaka mutindu yandi vandaka, disongidila muntu yina vandaka kusambila na dibundu ya Bayuda kansi zola na yandi sambu na Yehowa mpi sambu na Yezu kumaka ngolo. Yo pusaka yandi na kubaka lukanu ya mfunu na luzingu na yandi disongidila, lukanu ya kubaka mbotika mpi ya kukuma longoki ya Yezu. Filipo bakisaka nde muntu yina vandaka ya kuyilama sambu na kubaka mbotika, yo yina yandi pesaka yandi mbotika.

⁷ Kana nge landa mbandu ya muntu yina ya Etiopia, nge lenda yilama mpi sambu na kubaka mbotika. Nge mpi ta tuba na masonga yonso nde: “Inki ke kanga mono nzila na kubaka mbotika?” Beto tala mutindu nge lenda sala mambu yina muntu ya Etiopia salaka. Yandi landaka kulonguka mambu mingi, yandi sadilaka mambu yina yandi vandaka kulonguka mpi yandi landaka kukumisa ngolo zola na yandi sambu na Nzambi.

8. Inki mutindu nge lenda sadila mambu ya kele na Yoane 17:3?

⁸ Tanga Yoane 17:3. Keti mambu yina Yezu tubaka ke sadisa nge na kulonguka Biblia? Yo me sadisaka mpi bantu mingi na kulonguka Biblia. Keti mambu ya kele na verse yina ke pusa beto mpi na kulanda kulonguka mambu mingi? Ee. Beto ta yambula ve ‘kulonguka na kuzaba Nzambi mosi kaka ya kieleka.’ (Lon. 3:11) Beto ta landa kulonguka mvula na mvula. Kana beto ke longuka mpi mambu mingi mbala na mbala,  beto ta kumisa mpi ngolo kinduku na beto ti Yehowa.​—Nk. 73:28.

9. Inki beto fwete sala na nima ya kulonguka bakieleka ya ntete-ntete ya Biblia?

⁹ Beto fwete longuka ntete malongi ya ntete-ntete ntangu beto ke sosa kuzaba Yehowa. Na mukanda yina ntumwa Polo sonikilaka Baebreo, yandi bingaka yo mpi “malongi ya ntete-ntete.” Yandi vandaka ve kutuba nde malongi yango vandaka ve mfunu kansi yandi fwanisaka yo ti miliki ya bo ke nwisaka bana. (Baeb. 5:12; 6:1) Yandi lombaka mpi Bakristu yonso na kulanda kulonguka mambu mingi kuluta bakieleka yina ya ntete-ntete disongidila kulonguka bakieleka ya mudindu yina kele na Ndinga ya Nzambi. Keti nge ke vandaka ti nzala ya ngolo ya kulonguka bakieleka ya mudindu yina kele na Biblia? Keti nge kele ti mpusa ya kulanda kuyela disongidila, kulanda kulonguka bakieleka mingi ya me tala Yehowa mpi balukanu na yandi?

10. Sambu na nki yo ke vandaka mpasi sambu na bantu ya nkaka na kulonguka?

¹⁰ Yo ke vandaka mpasi sambu na bantu mingi na kulonguka. Ebuna nge? Keti nge me longukaka kutanga mpi kulonguka mbote-mbote na nzo-nkanda? Keti nge vandaka kusepela ti kulonguka mpi na nima nge monaka nde nge longukaka mambu mingi? To keti nge vandaka kundima nde nge vandaka ve kukuka kulonguka mikanda? Kana mpidina, nge kele ve nge mosi. Yehowa ta sadisa nge. Yandi kele ya kukuka mpi yandi kele Longi ya kuluta mbote.

11. Inki mutindu Yehowa ke monisaka nde yandi kele “Longi ya Nene”?

¹¹ Yehowa ke tuba nde yandi kele “Longi na nge ya Nene.” (Yez. 30:20, 21) Yandi kele Longi ya ntima-nda, ya mawete mpi yandi ke bakisaka nge kukonda mpasi. Yandi ke tulaka dikebi na bikalulu ya mbote ya balongoki na yandi. (Nk. 130:3) Yandi ke lombaka beto mpi ve na kusala mambu yina beto lenda kuka ve kusala. Kuvila ve nde yandi muntu me salaka butomfu na nge mpi yo kele dikabu mosi ya kuyituka. (Nk. 139:14) Beto ke vandaka ti nzala ya ngolo ya kulonguka. Yehowa ke zolaka nde beto sepela ti kulonguka mpi beto landa kulonguka mvula na mvula. Yo yina yo kele mbote nde beto “vanda ti nzala ya ngolo” ya kulonguka bakieleka ya Biblia banda bubu yai. (1 Pie. 2:2) Kuditudila balukanu yina nge lenda lungisa, tanga Biblia mpi longuka yo mbala na mbala. (Yoz. 1:8) Yehowa ta sadisa nge na kukuma kusepela ti kutanga mpi kulonguka mambu ya me tala yandi mbala na mbala.

12. Sambu na nki beto fwete longuka mambu ya me tala luzingu ya Yezu mpi kisalu na yandi ya kulonga nsangu ya mbote?

¹² Baka ntangu mingi ya kuyindula mbala na mbala mambu ya me tala luzingu ya Yezu mpi kisalu na yandi ya kulonga nsangu ya mbote. Yo kele mfunu mingi na kulanda mbandu ya Yezu kana beto ke zola kusadila Yehowa mbote-mbote na bilumbu yai ya nsuka. (1 Pie. 2:21) Yezu songaka balongoki na yandi nde bo ta kutana ti bampasi. (Luka 14:27, 28) Kansi yandi vandaka kundima nde balongoki na yandi ya kieleka ta kangama kaka na Yehowa mutindu yandi mpi salaka yo. (Yoa. 16:33) Longuka mbote-mbote mambu ya me tala luzingu ya Yezu mpi kuditudila lukanu ya kulanda mbandu na yandi konso kilumbu.

13. Inki nge fwete landa kulomba Yehowa mpi sambu na nki?

¹³ Nge fwete longuka mambu yina ta sadisa nge na kuzaba mambu mingi ya me tala Yehowa mpi na kukuma ti bikalulu bonso zola sambu na yandi mpi lukwikilu. (1 Bak. 8:1-3) Nge fwete landa kulonguka mpi kulomba Yehowa na kusadisa nge sambu nge kuma ti lukwikilu mingi. (Luka 17:5) Yandi ke pesaka bamvutu na bisambu ya mutindu yina. Lukwikilu ya me simbama na nzayilu ya siki-siki ya Nzambi ta sadisa nge na kusala mambu ya mbote.​—Yak. 2:26

14. Inki mutindu ntumwa Piere monisaka mfunu ya kusadila mambu yina beto ke longuka? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁴ Ntumwa Piere songaka Bakristu nde yo kele mfunu na kulanda kusadila mambu yina bo ke longuka. Yandi tubilaka disolo ya Noa. Na bilumbu ya Noa, Yehowa songaka Noa nde yandi ta nokisa mvula mosi ya ngolo sambu na kufwa bantu ya mbi. Yo lombaka nde Noa ti dibuta na yandi kusala kima mosi sambu bo guluka. Piere bingaka ntangu yina mvula nokaka ntete ve nde “ntangu bo vandaka kutunga maswa.” (1 Pie. 3:20) Ya kieleka, Noa ti dibuta na yandi monisaka nde bo vandaka kusadila mambu yina bo vandaka kulonguka ntangu bo tungaka maswa mosi ya nene. (Baeb. 11:7) Piere fwanisaka mambu yina Noa salaka ntangu yandi vandaka kutunga maswa ti mbotika. Yandi tubaka nde: “Mbotika, yina me fwanana ti diambu yai, ke gulusa beno mpi.” (1 Pie. 3:21) Yo yina beto lenda fwanisa mambu yina nge ke sala bubu yai sambu na kubaka mbotika ti mambu yina Noa ti dibuta na yandi salaka bamvula mingi sambu na kutunga maswa. Inki nge fwete sala sambu na kubaka mbotika?

15. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto me balula ntima na masonga yonso?

¹⁵ Kima ya ntete ya beto fwete sala kele, kubalula ntima na masonga yonso na masumu na beto. (Bis. 2:37, 38) Kana beto me balula ntima na masonga yonso, beto ta soba kibeni bikalulu na beto. Keti nge me yambulaka bikalulu yonso ya mbi yina ke sepedisaka ve Yehowa, mu mbandu: kusala mansoni, kunwa makaya, kufinga to kutuba mambu ya mbi? (1 Bak. 6:9, 10; 2 Bak. 7:1; Baef. 4:29) Kana nge me yambulaka yo ntete ve, landa kusala ngolo sambu na kusoba. Solula ti mpangi yina ke longukaka Biblia ti nge to lomba lusadisu na bankuluntu. Kana nge kele leke mpi nge ke zingaka ti bibuti na nge, landa kulomba bo na kusadisa nge na kuyambula bikalulu ya mbi yina lenda kanga nge nzila ya kubaka mbotika.

16. Kusala mambu ya kimpeve ke tendula nki?

¹⁶ Yo kele mpi mfunu na kulanda kusala mambu ya kimpeve mu mbandu, kukwenda na balukutakanu mpi kupesa bamvutu. (Baeb. 10:24, 25) Kana nge me kuma nsamuni, vanda ti kikalulu ya kulonga nsangu ya mbote mbala na mbala. Yo kele kisalu yina ke gulusaka luzingu ya  bantu. Kana nge ke sala yo mbala na mbala, nge ta kuma kusepela ti yo mingi. (2 Tim. 4:5) Kana nge kele leke mpi nge ke zingaka ti bibuti na nge, kudiyula nde: ‘Keti yo ke lombaka kaka nde bibuti na mono kuyibukisa mono na kukwenda na balukutakanu to na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote? To keti mono ke salaka yo na luzolo na mono mosi?’ Kana nge ke salaka yo na luzolo na nge mosi, nge ke monisaka nde nge ke vandaka ti lukwikilu na Yehowa, nge ke zolaka yandi mpi nge ke monisilaka yandi ntonda sambu na bima yina yandi me pesaka nge. Yo kele “bisalu ya ke monisa kukangama na Nzambi” disongidila, makabu yina nge ke pesaka Yehowa. (2 Pie. 3:11; Baeb. 13:15) Yehowa ke sepelaka mingi ti makabu yina beto ke pesaka yandi na luzolo yonso. (Tala mpi 2 Bakorinto 9:7.) Beto ke salaka yo sambu beto ke vandaka na kiese kana beto ke pesa Yehowa makabu ya kuluta mbote.

17-18. Inki kele kikalulu ya mfunu yina ta sadisa nge na kuyela na kimpeve sambu na kubaka mbotika mpi sambu na nki? (Bingana 3:3-6)

¹⁷ Nge ta kutana ti bampasi ntangu nge ke yilama sambu na kubaka mbotika. Bantu ya nkaka lenda seka nge sambu na mambu yina nge me kuma kukwikila. Nkutu bo lenda telemina nge mpi. (2 Tim. 3:12) Mbala ya nkaka, nge ke salaka ngolo sambu na kuyambula kikalulu mosi yina nge me zaba nde yo kele mbi, kansi bantangu ya nkaka nge ke salaka kima yina ya mbi. To mbala ya nkaka nge ke kukaka ve kukanga ntima mpi nge ke waka makasi sambu nge ke lungisa ve lukanu na nge. Inki ta sadisa nge na kukanga ntima? Zola sambu na Yehowa, sambu yo kele kikalulu ya mfunu mingi.

¹⁸ Zola na nge sambu na Yehowa kele kikalulu ya mbote mpi ya kuluta mfunu yina nge ke vandaka ti yo. (Tanga Bingana 3:3-6.) Kana nge ke zola Nzambi mingi, yo ta sadisa nge na kukanga ntima na bampasi. Mbala mingi Biblia ke tubilaka zola ya kwikama yina Yehowa ke vandaka ti yo. Yo ke tendula nde Yehowa ta yambula ve ata fioti bansadi na yandi ya kwikama mpi yandi ta landaka kuzola bo. (Nk. 100:5) Yehowa me salaka nge na kifwani na yandi. (Kuy. 1:26) Inki mutindu nge lenda landa mbandu na yandi ya zola?

19. Inki nge lenda sala sambu na kumonisila Yehowa ntonda sambu na mambu yonso ya mbote yina yandi me sadilaka nge? (Bagalatia 2:20)

¹⁹ Yantika kupesa Yehowa matondo. (1 Bate. 5:18) Kudiyula konso kilumbu nde: ‘Inki mutindu Yehowa me monisila mono zola?’ Na nima, samba Yehowa sambu na kupesa yandi matondo  mpi na bisambu yango, tubila kibeni mambu yina yandi me sala sambu na nge. Kuvila ve nde Yehowa ke salaka mambu ya mbote sambu na nge sambu yandi ke zolaka nge, mutindu ntumwa Polo mpi bakisaka yo. (Tanga Bagalatia 2:20.) Kudiyula nde: ‘Keti mono ke zolaka mpi Yehowa?’ Kana nge ke zolaka Yehowa, yo ta sadisa nge na kubwa ve na mpukumuna mpi na kukanga ntima na bampasi. Yo ta sadisa nge na kulanda kusambila yandi mpi na kumonisa konso kilumbu nde nge ke zolaka yandi.

20. Inki nge fwete sala sambu na kudipesa na Yehowa mpi sambu na nki yo kele lukanu ya kuluta mbote?

²⁰ Na nima ya bantangu, zola na nge sambu na Yehowa ta pusa nge na kusala kisambu mosi ya mfunu mingi, disongidila kisambu ya kudipesa na Nzambi. Kuvila ve nde, kana nge me kudipesa na Yehowa, nge ta kuma ti kivuvu yai ya mbote, ya kulanda kusadila Yehowa mvula na mvula. Kana nge me pesa luzingu na nge na Yehowa, yo ke tendula nde nge ke sila yandi nde nge ta sadila yandi na bantangu ya mpasi mpi ya mbote. Nge ta kudipesa ve mbala zole. Ya kieleka ntangu beto ke kudipesaka na Yehowa, beto ke bakaka lukanu mosi ya mfunu kibeni. Yindula fioti: Nge ta baka balukanu mingi ya mbote na luzingu na nge, kansi kele ve ti lukanu ya kuluta mbote bonso lukanu ya kudipesa na Yehowa. (Nk. 50:14) Satana ta sala yonso sambu na kupusa nge na kuzola diaka ve Yehowa mpi yandi ta yindula nde nge ta bikala ve ya kwikama na yandi. Kansi kupesa ve Satana nzila ya kusala yo. (Yobi 27:5) Kana nge ke zola Yehowa mingi, yo ta sadisa nge na kulungisa lusilu na nge ya kusadila yandi mvula na mvula mpi ya kukuma nduku na yandi ya ngolo.

21. Sambu na nki mbotika kele kaka luyantiku kansi nsuka ve?

²¹ Na nima ya kudipesa na Yehowa, solula ti bankuluntu sambu na kubaka mbotika. Kuvila ve nde mbotika kele kaka luyantiku kansi yo kele ve nsuka. Nge ke yantika kusadila Yehowa luzingu na nge ya mvimba. Yo yina, kumisa ngolo zola na nge sambu na Yehowa banda bubu yai. Kuditudila balukanu yina ta sadisa nge na kukumisa ngolo zola na nge sambu na Yehowa konso kilumbu. Balukanu yina nge ke kuditudila ta pusa nge na kubaka mbotika. Yo ta vanda kilumbu mosi ya kiese mpenza. Kansi yo kele kaka luyantiku. Sala yonso sambu na kuyedisa zola na nge sambu na Yehowa mpi sambu na Mwana na yandi mvula na mvula.