MORDEKAI vandaka Muyuda mpi yandi salaka mambu ya mfunu yina Biblia ke tubilaka na mukanda ya Estere. Yandi vandaka na kimpika mpi yandi vandaka kusala na nzo ya ntotila ya Persia. Yo vandaka na luyantiku ya mvu-nkama ya 5 na ntwala ya ntangu na beto, “na bilumbu ya [ntotila] Asuerusi.” (Bubu yai bantu mingi ke ndimaka nde ntotila yina vandaka Zeresesi I.) Mordekai tubaka komplo yina bantu salaka sambu na kufwa ntotila. Yo yina sambu na kupesa Mordekai mersi, ntotila yidikaka mambu sambu na kupesa yandi lukumu na meso ya bantu. Na nima, ya lufwa ya Amani mbeni ya Mordekai mpi ya Bayuda ya nkaka, ntotila tulaka Mordekai ministre ya ntete. Yo sadisaka Mordekai na kubasisa nsiku mosi yina gulusaka Bayuda yina vandaka na Persia na lufwa.—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Na luyantiku ya mvu-nkama ya 20, bantu ya nkaka ya istware tubaka nde mukanda ya Estere kele ve ya masonga mpi nde Mordekai zingaka ve. Kansi na 1941 bantu yina ke salaka bansosa, monaka mambu yina lenda monisa nde Mordekai zingaka kibeni mutindu Biblia ke tubaka yo. Inki bo zwaka?

Bo monaka bisono ya ntama ya Persia (texte cunéiforme). Yo vandaka ti zina ya muntu mosi, Marduka (na Kikongo, Mordekai). Yandi vandaka kutwadisa bisalu, mbala ya nkaka yandi vandaka kutala mambu ya mbongo na mbanza Shushane. Ntangu bo zwaka bisono yina, Arthur Ungnad yina vandaka ngolo na mambu ya istware na ntangu yina, sonikaka nde na ntangu yina, yo vandaka mbala ya ntete yina bo sonikaka zina ya Mordekai “na mukanda yina vandaka ve na Biblia.”

Na nima ya mambu yina Ungnad tubaka, bantu ya mayele balulaka bisono mingi ya ntama ya Persia. Mu mbandu, bisono yina vandaka na bitini ya matadi yina bo zwaka na mayumbu ya mbanza Persepolisi. Bo zwaka yo na kisika yina bo vandaka kubumba bima pene-pene ya bibaka ya mbanza. Bitini yina ya matadi vandaka banda ntangu Zeresesi I vandaka kuyala. Bisono yina bo sonikaka na bitini yina ya matadi vandaka na ndinga Elamite mpi yo vandaka ti bazina mingi ya kele na mukanda ya Estere. *

Bitini ya matadi mingi yina bo zwaka na Persepolisi kele ti zina Marduka, yina vandaka sekretere na nzo ya ntotila na Shushane na luyalu ya Zeresesi I. Kitini mosi ya ditadi ke tubaka nde Marduka vandaka mbaludi. Yo ke wakana ti mambu yina Biblia ke tubaka sambu na Mordekai. Yandi vandaka kapita na nzo ya ntotila Asuerusi (Zeresesi I) mpi yandi vandaka kutuba bandinga kiteso ya zole. Mordekai vandaka kuvanda mbala na mbala na kielo ya nzo ya ntotila na Shushane. (Est. 2:19, 21; 3:3) Kielo yina vandaka nene kibeni mpi yo vandaka kisika yina bakapita ya nzo ya ntotila vandaka kusala.

Mambu yina ya ke benda dikebi ke monisa nde Marduka yina bo zwaka na bitini ya matadi mpi Mordekai yina Biblia ke tubilaka ke wakana. Bo zingaka ntangu mosi, kisika mosi mpi bo vandaka ti mukumba mosi mpi bo salaka kisika mosi. Na kutadila mambu yina yonso, yo ke monana nde Marduka mpi Mordekai kele muntu mosi yina mukanda ya Estere ke tubilaka.