Na ntwala nde mono songa beno mambu yina salamaka na nima, mono ke songa beno ntete mutindu mono yantikaka kisalu ya ntangu yonso.

Mono butukaka na 1942 na kisanga ya kitoko ya Caraïbes na insi Curaçao. Papa butukaka na Suriname kansi yandi kwendaka na kisanga yina sambu na kisalu. Bamvula zole na ntwala nde mono butuka, papa vandaka na kati ya Bambangi ya ntete ya Yehowa yina bakaka mbotika na Curaçao. * Yandi vandaka kulonguka Biblia ti beto konso mposo ata bantangu ya nkaka beto vandaka kuzola ve kulonguka. Ntangu mono kumaka ti bamvula 14, dibuta na beto kwendaka na Suriname sambu na kusadisa mama ya papa yina kumaka mununu.

Na Suriname, mono taka kinduku ti baleke ya dibundu na beto, bayina vandaka kusadila Yehowa ti kikesa yonso. Bo vandaka bambuta na mono ya bamvula fioti mpi bo vandaka bapasudi-nzila ya ntangu yonso. Bo vandaka na kiese kibeni ntangu bo vandaka kutubila mambu yina bo vandaka kukutana ti yo na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Na nima ya balukutakanu, mono ti banduku na mono vandaka kusolula masolo ya Biblia. Bantangu ya nkaka, beto vandaka kutubila yo ntangu beto vandaka na nganda mpi ke tala bambwetete na zulu. Banduku yina sadisaka mono na kubakisa mambu yina mono zolaka kusala na luzingu. Mono vandaka kuzola kusala sambu na Yehowa. Yo yina, mono bakaka mbotika ntangu mono kumaka ti bamvula 16. Ntangu mono kumaka ti bamvula 18, mono kumaka mupasudi-nzila ya ntangu yonso.

Mono longukaka mambu mingi ntangu mono vandaka mupasudi-nzila mpi mambu yina sadisaka mono mingi na kisalu ya ntangu yonso. Mu mbandu, mfunu ya kupesa bampangi ya nkaka formasio vandaka na kati ya malongi ya ntete yina mono bakaka. Ntangu mono yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila, mpangi Willem van Seijl yina vandaka misionere vandaka kutudila mono dikebi mingi. * Yandi longaka mono mambu mingi ya me tala mutindu ya  kulungisa mikumba na dibundu. Na ntangu yina, mono zabaka ve nde mono vandaka ti mfunu ya formasio yina mingi. Na mvula yina landaka, mono kumaka mupasudi-nzila ya nene mpi na nima mono yantikaka kutwadisa bimvuka yina vandaka ntama na kati-kati ya mfinda ya Suriname. Mono sepelaka mingi ti formasio yina bampangi pesaka mono na ntangu ya mbote. Banda ntangu yina, mono vandaka kulanda mbandu na bo mutindu mono vandaka kupesa bampangi ya nkaka formasio.

Dilongi ya zole yina mono bakaka kele nde, yo kele mbote na kuvanda ti luzingu ya kukonda mindondo mpi na kuyidika mambu mbote. Na luyantiku ya konso ngonda, mono ti nduku na mono yina vandaka mpi mupasudi-nzila ya nene vandaka kusonika bima yina beto vandaka ti yo mfunu sambu na bamposo ya ke kwisa. Na nima, mosi na kati na beto vandaka kusala voyage ya nda tii na kapitale sambu na kusumba bima yina beto vandaka ti yo mfunu. Beto vandaka kusadila mbote-mbote mbongo yina bo vandaka kupesa beto konso ngonda sambu na badepanse na beto mpi beto vandaka kusadila mbote bima yina beto vandaka ti yo sambu yo kuma tii na nsuka ya ngonda. Kana beto me konda kima mosi ntangu beto vandaka na mfinda yina, bantu fioti mpamba vandaka kusadisa beto to mpi ata muntu mosi ve. Mono me bakisaka nde mutindu mono longukaka banda kileke mutindu ya kuzinga kukonda mindondo mpi ya kuyidika mambu mbote, me sadisaka mono na kulanda kutula dikebi na kisalu ya Yehowa na luzingu na mono.

Dilongi ya tatu yina mono longukaka kele nde yo kele mbote na kulonga bantu na ndinga na bo. Mono vandaka kutuba Néerlandais, Kingelesi, Kipapiamento mpi Sranantongo (bo ke bingaka yo mpi Sranan). Yo kele bandinga yina bantu ke tubaka mingi na Suriname. Kansi na mfinda yina beto vandaka, mono bakisaka nde bantu vandaka kundima mbote nsangu ya mbote ntangu beto vandaka kulonga bo na ndinga na bo. Yo vandilaka mono mpasi na kutuba bandinga na bo ya nkaka bonso Saramaccan. Ntangu bo ke tubaka yo, bo ke mataka mpi bo ke kitaka. Mono salaka bikesa mpi mono sepelaka sambu mono zabaka kutuba yo. Na nsungi ya bamvula mingi, mono longaka bantu mingi kieleka sambu mono vandaka kulonga bo yo na ndinga na bo.

Kansi mono tubaka mpi mambu yina pesaka mono nsoni. Mu mbandu, kilumbu mosi mono zolaka kuyula longoki mosi ya Biblia ya nkento yina vandaka kutuba ndinga Saramaccan mutindu yandi vandaka kuwa sambu yandi vandaka kuwa divumu mpasi. Na kisika ya kuyula yandi nki mutindu yandi vandaka kuwa, mono yulaka yandi kana yandi vandaka ti divumu. Ya kieleka, ngiufula yina pesaka yandi nsoni. Ata mono vandaka kusala bifu ya mutindu yina, mono vandaka kusala yonso sambu na kutuba ndinga yina bantu vandaka kutuba na teritware na mono.

Na 1970, mono kumaka nkengi ya nziunga. Na mvula yina, mono songaka bimvuka mingi yina vandaka na mfinda yina video “Sala Viziti na Babiro ya Ke Twadisaka Kisalu ya Bambangi ya Yehowa na Ntoto ya Mvimba.” Sambu na kutala bampangi yina, mono ti bampangi ya nkaka vandaka kutambula na banzadi ya mfinda yina na bwatu mosi ya nda. Na bwatu yina, beto vandaka kutula motere, bido ya karbira, minda ya petrole mpi bima ya kusongila video. Ntangu beto vandaka kukuma kisika yina beto ke tala bampangi, beto vandaka kunata bima yina yonso kisika yina beto vandaka kutula video. Kima ya mono ke yibukaka mingi na ba  voyage yina beto vandaka kusala kele mutindu bantu yina vandaka kusepela mingi ti bavideo yina mono vandaka kusonga bo. Mono vandaka na kiese ya kulonga bantu mambu ya Yehowa mpi mambu ya kitini ya organizasio na yandi yina kele awa na ntoto. Kumona mutindu bantu vandaka kukwenda pene-pene ya Yehowa pesaka mono kiese mingi sambu mono salaka kisalu ya ngolo ya Yehowa.

Ntangu mono vandaka mpumpa, mono vandaka kusala mbote kisalu na mono ya ntangu yonso. Ata mpidina, mono vandaka kuzola kukwela. Yo yina, mono yantikaka kusamba Yehowa sambu yandi sadisa mono na kuzwa nkento yina ta sala ti mono na kiese yonso ata yandi ke kutana ti mambu ya mpasi na kisalu ya ntangu yonso na mfinda yina. Kiteso ya mvula mosi na nima, beto yantikaka kutalana sambu na makwela ti mpangi Ethel yina vandaka mupasudi-nzila ya nene mpi yandi vandaka ti mpeve ya kuditambika. Banda ntangu mpangi Ethel vandaka leke, yandi vandaka kusepela mingi ti mbandu ya ntumwa Polo mpi yandi vandaka kuzola kusala mingi na kisalu ya Yehowa mutindu ntumwa Polo salaka. Beto kwelanaka na septembre 1971 mpi beto yantikaka kusala kisalu ya nziunga ti yandi.

Dibuta ya mpangi Ethel vandaka ve ti bima mingi ya kinsuni. Yo yina yandi yikamaka kukonda mpasi na kisalu ya nziunga na mfinda yina. Mu mbandu, ntangu beto vandaka kuyilama sambu na kutala mabundu na kati-kati ya mfinda yina, beto vandaka kunata ve bima mingi. Beto vandaka kuyobisa bilele mpi kuyobila na masa. Beto vandaka kudia konso madia yina bo vandaka kupesa beto, mu mbandu bambisi yina bo ke bingaka iguane to piranhas to konso mbisi yina bo vandaka kukanga na mfinda to na masa. Kana malonga kele ve, beto vandaka kudia na matiti ya mankondo. Kana bansomo kele ve, beto vandaka kudia na maboko. Mono ti Ethel me bakisaka nde kusala bibansa na kisalu ya Yehowa me sadisaka beto na kukuma nsinga mosi yina bo me sala na bansinga tatu. (Lon. 4:12) Mambu ya mbote yina beto me bakaka me luta konso kima yina bo lenda pesa beto.

Kilumbu mosi ntangu beto katukaka kutala bampangi na mfinda yina mpi beto vandaka kuvutuka,  beto kutanaka ti mambu yina mono tubilaka na luyantiku ya disolo na mono. Ntangu bwatu na beto dindaka na masa yina vandaka kukulumuka nswalu, kukonda kusukinina, yo basikaka diaka na zulu ya masa. Diambu ya kiese kele nde beto lwataka bilele yina ke gulusaka bantu (gilets de sauvetage) mpi beto basikaka ve na bwatu. Kansi masa fulukaka na bwatu. Beto losaka madia yina vandaka na malonga na masa mpi beto sadilaka malonga yina sambu na kukatula masa yina fulukaka na bwatu.

Beto vandaka diaka ve ti madia, yo yina beto yantikaka kuloba ntangu beto vandaka kusala voyage na beto na nzadi. Kansi beto vandaka ve kukanga ata kima mosi. Yo yina, beto sambaka Yehowa sambu yandi pesa beto madia ya kilumbu yina. Ntangu fioti na nima ya kusamba, mpangi mosi kangaka mbisi mosi ya nene, yina beto yonso bantu tanu lendaka kudia na mpimpa yina mpi kufuluka.

Na nima ya kusala bamvula tanu na kisalu ya nziunga, mono ti nkento na mono Ethel zwaka kima mosi ya mbote yina beto kanaka ve. Ethel bakaka divumu. Mono waka kiese ntangu mono waka nsangu yina ata mono zabaka ve mambu yina ta salama na nima. Mono ti Ethel vandaka kuzola kibeni kulanda kusala kisalu ya ntangu yonso. Na 1976, mwana na beto Ethniël butukaka. Na nima ya bamvula zole ti ndambu, beto butaka mwana na beto ya zole Giovanni.

Sambu mpusa vandaka mingi na Suriname na ntangu yina, Betele ndimaka nde mono landa kusala kisalu ya nziunga ata beto vandaka ti bana. Ntangu bana na beto vandaka ntete baleke, bo pesaka mono banziunga yina vandaka ti mabundu fioti. Mono vandaka kusala bamposo zole konso ngonda na kisalu ya nziunga mpi bamposo yina vandaka kubikala, mono vandaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na dibundu yina bo tindaka beto. Ethel ti bana na beto vandaka kukwenda ti mono ntangu mono vandaka kutala mabundu yina vandaka pene-pene ti nzo na beto. Kansi mono vandaka kukwenda mono mosi ntangu mono vandaka kutala mabundu mpi kusala balukutakanu ya nene na mfinda yina.

Mono vandaka kuyidika mambu mbote sambu na kulungisa mbote mikumba na mono yonso. Mono vandaka kusala yonso sambu beto longuka konso mposo na dibuta. Ntangu mono vandaka kutala mabundu yina na mfinda, Ethel vandaka kutwadisa kulonguka ya dibuta. Na dibuta na beto, beto vandaka kusala mambu kumosi. Mbala na mbala mono ti Ethel vandaka kulutisa ntangu ya mbote ti bana na beto. Beto vandaka kubula bansaka to kutala bisika ya kitoko yina vandaka pene-pene ti nzo na  beto. Mono vandaka kutelama na kati-kati ya mpimpa sambu na kuyidika mambu ya dibundu. Ethel vandaka nkento ya mbote yina Bingana 31:15 ke tubilaka. Yandi vandaka kutelama na suka-suka sambu beto tanga mukapu ya kilumbu mpi sambu beto dia madia ya suka na ntwala nde bana na beto kukwenda na nzo-nkanda. Mono kele na kiese mingi mutindu mono kele ti nkento yina ke kuditambikaka sambu na kusadisa mono ntangu yonso na kulungisa mbote mikumba na mono.

Beto vandaka kusala yonso sambu na kusadisa bana na beto na kuzola Yehowa mpi kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Beto vandaka kuzola nde bana na beto kupona kusala kisalu ya ntangu yonso na luzingu na bo na luzolo yonso kansi ve sambu beto ke pusa bo. Beto vandaka kusonga bo mbala na mbala nde kisalu ya ntangu yonso ke pesaka kiese. Beto songaka bo mpi nde kisalu ya ntangu yonso ke vandaka ti mwa bampasi. Kansi beto tubilaka mingi mutindu Yehowa me sadisaka beto mpi me sakumunaka dibuta na beto. Beto vandaka kusala yonso sambu bana na beto kuta kinduku ti bampangi yina vandaka kutula Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na bo.

Yehowa vandaka kulungisa bampusa na beto yonso na dibuta. Mono vandaka kusala yonso sambu na kusadisa dibuta na mono. Mambu yina mono kutanaka ti yo na mfinda yina ntangu mono vandaka mupasudi-nzila ya nene mpi ntangu mono vandaka me kwela ntete ve, longaka mono nde mono fwete bumba mbongo sambu na kusumba bima yina beto vandaka ti yo mfunu. Kansi bantangu ya nkaka, beto vandaka ve ti bima yina beto vandaka ti yo mfunu ata beto salaka yonso sambu na kubumba mbongo. Na bantangu yina, mono vandaka kundima nde Yehowa ta sadisa beto. Mu mbandu, banda na 1986 tii na 1992, mavwanga vandaka na Suriname. Na bamvula yina, yo vandaka mpasi sambu na kuzwa bima yina beto vandaka ti yo mfunu. Ata mpidina, Yehowa pesaka beto yo.—Mat. 6:32.

Ntangu yonso Yehowa me lungisaka bampusa na beto mpi yandi me sadisaka beto na kuvanda ti kiese mingi mpi na kusepela ti bima yina beto vandaka ti yo. Bana na beto me pesaka beto kiese mingi mpi beto ke pesaka Yehowa mersi mingi mutindu beto sadisaka bo na kusadila yandi. Beto kele na kiese mingi mutindu bo ponaka kusala kisalu ya ntangu yonso na luzingu na bo. Ethniël mpi Giovanni me kotaka banzo-nkanda ya kimfumu mpi bubu yai bo ke salaka na Betele ya Suriname ti bankento na bo.

Bubu yai, mono ti Ethel me kuma minunu. Kansi beto ke landa kusala mingi na kisalu ya Yehowa, beto kele bapasudi-nzila ya nene. Ya kieleka, beto kele ti mambu mingi ya kusala, yo yina mono me zwaka ve ntangu ya kulonguka kukasa. Kansi mono ke waka ve mpasi sambu na yo. Kana mono yibuka, na masonga yonso mono me bakisaka nde lukanu ya kusadila Yehowa na kisalu ya ntangu yonso yina mono bakaka ntangu mono vandaka leke kele lukanu ya kuluta mbote.