1-2. (a) Inki bangiufula beto ta tadila? (b) Inki ke monisa nde Yehowa ke vandaka ti nzala ya ngolo ya kusadisa beto?

 YEHOWA lenda sadisa beto na kukanga ntima na bampasi yina beto ke kutana ti yo mpi na kuvanda na kiese ntangu beto ke sadila yandi. Inki mutindu yandi ke sadisaka beto? Mpi nki mutindu beto lenda baka mambote mingi ya lusadisu yina Yehowa ke pesaka? Disolo yai ta pesa bamvutu na bangiufula yina. Na ntwala ya kutadila bamvutu ya bangiufula yina, beto tadila ntete ngiufula yai ya ke wakana ti yo: Keti Yehowa ke vandaka kibeni ti nzala ya ngolo ya kusadisa beto?

² Ngogo yina ntumwa Polo sadilaka na mukanda yina yandi sonikilaka Baebreo lenda sadisa beto na kuzwa mvutu na ngiufula yina. Polo sonikaka nde: “Yehowa kele nsadisi na mono; mono ta wa boma ve. Muntu lenda sala mono nki?” (Baeb. 13:6) Mukanda mosi ke tuba nde ngogo “nsadisi” ya bo me sadila na verse yina ke tendula nde muntu mosi ke baka ntinu sambu na kusadisa muntu yina ke dila mpi ke lomba lusadisu. Mona na mabanza mutindu Yehowa ke kwenda ntinu sambu na kusadisa muntu yina kele na mpasi. Ya kieleka, ntendula yina ke monisa kibeni nde Yehowa ke vandaka ti luzolo mpi nzala ya ngolo ya kusadisa beto. Kana Yehowa ke sadisa beto, beto ta kanga ntima na bampasi ti kiese yonso.

3. Inki kele mambu tatu yina Yehowa ke salaka sambu na kusadisa beto na kukanga ntima ti kiese na bampasi?

³ Inki mutindu Yehowa ke sadisaka beto na kukanga ntima ti kiese na bampasi? Sambu na kuzwa mvutu, beto tadila mukanda ya Yezaya. Sambu na nki? Sambu bambikudulu mingi yina Yehowa songaka Yezaya na kusonika ke tadila bansadi na yandi bubu yai. Diaka, mbala mingi ntangu Yezaya vandaka kutubila Yehowa, yandi vandaka kusadila bangogo yina kele pete na kubakisa. Mu  mbandu, beto tala bangogo yina kele na Yezaya kapu 30. Na kapu yina, Yezaya sadilaka bambandu ya kitoko sambu na kutendula mutindu Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi. Yandi sonikaka nde Yehowa ke sadisaka beto (1) ntangu yandi ke widikilaka bisambu na beto na dikebi yonso mpi ke pesaka bamvutu, (2) ntangu yandi ke twadisaka beto mpi (3) ntangu yandi ke pesaka beto bima ya mbote bubu yai mpi ntangu yandi ta pesa beto bima ya mbote na bilumbu ke kwisa. Beto tubila ntangu yai mambu tatu yina Yehowa ke salaka sambu na kusadisa beto.

4. (a) Inki Yehowa tubaka sambu na Bayuda ya bilumbu ya Yezaya mpi nsuka-nsuka nki salamaka? (b) Inki kivuvu Yehowa pesaka Bayuda ya bulemfu? (Yezaya 30:18, 19)

⁴ Na Yezaya 30:1 Yehowa ke binga Bayuda nde “bana ya ntu-ngolo,” bayina vandaka “kuyika disumu na zulu ya disumu.” Yandi tubaka diaka nde: “Bo kele bantu ya ke kolamaka, . . . yina ke zolaka ve kuwa nsiku ya Yehowa.” (Yez. 30:9) Sambu bantu yina buyaka kulemfukila Yehowa, Yezaya tubaka na ntwala nde Yehowa ta pesa nzila nde bo kutana ti bampasi. (Yez. 30:5, 17; Yer. 25:8-11) Ya kieleka, bo kutanaka ti bampasi yango ntangu bo nataka bo na kimpika na Babilone. Kansi Bayuda yina vandaka kulemfukila Yehowa vandaka na kati ya bantu yina bo nataka na kimpika mpi Yezaya vandaka ti nsangu ya ke pesa kikesa sambu na bo. Yandi songaka bo nde kilumbu kele, Yehowa ta vutula bo diaka na Yeruzalemi. (Tanga Yezaya 30:18, 19.) Yo salamaka kaka mutindu Yezaya tubaka. Yehowa katulaka bo na kimpika na Babilone. Ata mpidina, bamvula mingi lutaka na ntwala nde Yehowa kukatula bo na kimpika. Bangogo ‘Yehowa ke vingila ti ntima-nda yonso sambu na kumonisila beno ntima ya mbote’ monisaka nde mwa ntangu zolaka kuluta na ntwala nde Yehowa kukatula bantu yina ya bulemfu na kimpika na Babilone. Ya kieleka, bantu ya Izraele salaka bamvula 70 na kimpika na Babilone na ntwala nde bo pesa bantu yina bikalaka nswa ya kuvutuka na Yeruzalemi. (Yez. 10:21; Yer. 29:10) Ntangu bo vutukaka na mbanza na bo, mansanga ya mawa yina bo vandaka kubasisa ntangu bo vandaka na kimpika na Babilone kumaka mansanga ya kiese.

5. Yezaya 30:19 ke ndimisa beto nki?

⁵ Bubu yai, bangogo yai lenda pesa beto kikesa: “Ya kieleka yandi ta monisila nge ntima ya mbote ntangu nge ta dila sambu na kulomba lusadisu.”  (Yez. 30:19) Yezaya ke ndimisa beto nde Yehowa ta widikila beto na dikebi yonso ntangu beto ta didila yandi mpi yandi ta pesa mvutu nswalu na bisambu na beto. Yezaya tubaka diaka nde: “Yandi ta pesa nge mvutu kaka na ntangu yandi ta wa yo.” Bangogo yina ya ke pesa kikesa ke yibusa beto nde Tata na beto ke vandaka ti luzolo, ee ti nzala ya ngolo ya kusadisa bantu yina ke lombaka yandi lusadisu. Kuzaba mambu yina ke sadisaka beto na kukanga ntima ti kiese.

6. Inki mutindu mambu yina Yezaya tubaka ke monisa nde Yehowa ke waka kisambu ya konso nsadi na yandi?

⁶ Verse yina ke longa beto diaka nki na yina me tala bisambu na beto? Yehowa ke widikilaka mbote-mbote kisambu ya konso muntu na kati na beto. Inki ke ndimisa beto yo? Kitini ya ntete ya Yezaya kapu 30 ke sadila ngogo “beno” sambu Yehowa ke tubila bantu na yandi na kimvuka. Kansi verse 19 ke sadila ngogo “nge” sambu Yehowa ke tubila konso muntu. Yezaya sonikaka nde: “Nge ta dila ve ata fioti”; “ya kieleka yandi ta monisila nge ntima ya mbote”; “yandi ta pesa nge mvutu.” Sambu Yehowa kele Tata ya zola, yandi ke songaka ve mwana na yandi ya bakala to ya nkento yina me lemba nitu nde: “Nge fwete vanda ngolo bonso mpangi na nge yina ya bakala to bonso mpangi na nge yina ya nkento.” Yehowa ke zabaka nde beto yonso kele ve mutindu mosi, yandi ke bakaka konso muntu na valere mpi yandi ke tulaka dikebi na bisambu ya konso muntu na kati na beto.—Nk. 116:1; Yez. 57:15.

7. Inki Yezaya mpi Yezu tubaka sambu na kumonisa mfunu ya kudindamana na kisambu?

 ⁷ Kana beto me samba Yehowa mpi beto me songa yandi mambu ya mpasi yina ke yangisa beto, sambu na kupesa mvutu nswalu, Yehowa lenda pesa beto ngolo sambu yo sadisa beto na kukanga ntima na bampasi yina. Kana bampasi yina ke mana ve nswalu mutindu beto yindulaka, beto lenda samba diaka Yehowa mbala na mbala sambu yandi pesa beto ngolo ya kukangila yo ntima. Yandi muntu ke lombaka beto na kusala mutindu yina. Mambu yai ya Yezaya tubaka ke monisa yo: “Beno pemisa [Yehowa] ve.” (Yez. 62:7) Yo ke tendula nki? Yo ke tendula nde beto fwete landa kaka kusamba Yehowa. Yo kele bonso nde beto ke pemisa yandi ve. Mambu yina Yezaya tubaka ke yibusa beto bambandu yina Yezu pesaka na yina me tala kisambu ya kele na Luka 11:8-10, 13. Na bambandu yina, Yezu siamisaka beto na ‘kudindamana ngolo’ na kusamba mpi na ‘kulanda kulomba’ mpeve santu. Beto lenda lomba mpi Yehowa na kutwadisa beto sambu beto baka balukanu ya mbote.

8. Inki mutindu mambu yina kele na Yezaya 30:20, 21 lunganaka na ntangu ya ntama?

⁸ Tanga Yezaya 30:20, 21. Ntangu basoda ya Babilone ziungaka Yeruzalemi mvula mosi ti ndambu, bantu kutanaka ti bampasi mingi; bo yikamaka ti yo mpi yo kumaka bonso dimpa mpi masa. Mutindu verse 20 mpi 21 ke monisa yo, Yehowa songaka Bayuda nde kana bo balula ntima mpi bo soba bikalulu na bo, yandi ta gulusa bo. Yezaya bingaka Yehowa nde ‘Longi na bo ya Nene.’ Yandi tubaka nde Yehowa ta longa bo mutindu ya kusambila yandi na mutindu ya mbote. Mambu yina lunganaka ntangu Bayuda basikaka na kimpika. Yehowa monisaka kibeni nde yandi vandaka Longi na bo ya Nene mpi yandi sadisaka bo na kuvutula lusambu ya bunkete. Beto kele na kiese mingi bubu yai sambu Yehowa kele Longi na beto ya Nene.

9. Inki mutindu Yehowa ke twadisaka beto bubu yai?

⁹ Na baverse yina, Yezaya tubaka nde beto kele bonso bana ya nzo-nkanda yina Yehowa ke longa na mitindu zole. Yezaya tubaka ntete nde: “Nge ta mona Longi na nge ya Nene na meso na nge mosi.” Na mbandu yina, Yezaya ke tuba nde Longi me telema na ntwala ya bana ya nzo-nkanda. Beto kele na kiese mingi mutindu Yehowa ke longaka beto bubu yai. Inki mutindu Yehowa ke longaka beto? Yandi ke longaka beto na nzila ya organizasio na yandi. Beto ke pesa mersi mingi sambu na malongi ya pwelele ya beto ke bakaka na organizasio ya Yehowa. Malongi yina beto ke bakaka na balukutakanu ya dibundu, na balukutakanu ya distrike, na mikanda na beto, na manaka ya JW télédiffusion mpi na mitindu ya nkaka, ke sadisaka beto na kukanga ntima na kiese yonso na bampasi.

10. Inki mutindu beto ke waka “ndinga mosi na nima na [beto]”?

 ¹⁰ Yezaya tubilaka mutindu ya zole yina Yehowa ke longaka beto. Yandi tubaka nde: “Makutu na nge ta wa ndinga mosi na nima na nge.” Awa Yezaya ke monisa nde Yehowa kele bonso longi yina ke tudila bana na yandi ya nzo-nkanda dikebi. Yandi kele na nima na bo mpi yandi ke songa bo nzila yina bo fwete kwenda mpi yandi ke twadisa bo. Bubu yai beto ke waka ndinga ya Nzambi na nima na beto. Inki mutindu? Bo me sonikaka Biblia, Ndinga ya Nzambi banda ntama, na ntwala nkutu nde beto butuka. Yo yina ntangu beto ke tangaka Biblia, yo kele bonso nde beto ke waka ndinga ya Nzambi na nima na beto.—Yez. 51:4.

11. Sambu na kulanda kusadila Yehowa na kiese yonso, nki beto fwete sala mpi sambu na nki?

¹¹ Inki mutindu beto lenda baka mambote mingi na lutwadisu yina Yehowa ke pesaka beto na nzila ya organizasio na yandi mpi na Ndinga na yandi? Beto vila ve nde Yezaya tubilaka mambu zole. Ya ntete, “Nzila yo yai.” Ya zole, “beno landa yo.” (Yez. 30:21) Beto fwete suka ve kaka na kuzaba “nzila.” Beto fwete “landa yo” mpi. Na nzila ya Ndinga ya Yehowa mpi ya malongi yina organizasio na yandi ke longaka beto, beto ke zabaka mambu yina yandi ke zolaka nde beto sala. Bo ke longaka beto mpi mutindu ya kusadila mambu yina beto ke longukaka. Sambu na kulanda kusadila Yehowa na kiese yonso, beto fwete longuka mpi beto fwete sadila mambu yina beto ke longuka. Kana beto sala mutindu yina, Yehowa ta sakumuna beto.

12. Mutindu Yezaya 30:23-26 ke monisa yo, nki mutindu Yehowa sakumunaka bantu na yandi?

¹² Tanga Yezaya 30:23-26. Inki mutindu mbikudulu yina lunganaka sambu na Bayuda yina vutukaka na Izraele ntangu bo basikaka na kimpika na Babilone? Yehowa sakumunaka bo mingi kibeni na kinsuni mpi na kimpeve. Yehowa pesaka bantu na yandi madia mingi kibeni ya kinsuni. Kansi diambu ya kuluta mfunu kele nde yandi pesaka bo madia mingi ya kimpeve mpi yandi sadisaka bo na kuvutula malembe-malembe lusambu ya bunkete. Yo vandaka mbala na bo ya ntete ya kuzwa bima mingi ya mbote yina katukaka na Nzambi. Mutindu verse 26 ke monisa yo, Yehowa pesaka bo nsemo mingi kibeni. Disongidila, yandi sadisaka bo na kubakisa Ndinga na yandi. (Yez. 60:2) Mambu ya mbote yina Yehowa sadilaka bo sadisaka bo na kulanda kusadila yandi ti kiese mpi ti kikesa ‘sambu ntima na bo vandaka mbote.’—Yez. 65:14.

13. Inki mutindu mbikudulu ya kuvutula lusambu ya bunkete ke lungana bubu yai?

¹³ Keti mbikudulu ya kuvutula diaka lusambu ya bunkete ke tadila beto mpi bubu yai? Ee.  Inki mutindu? Banda na 1919 ya ntangu na beto, bamilio ya bantu me katukaka na kimpika ya Babilone ya Nene disongidila, kimvuka ya mabundu yonso ya luvunu. Bo me nataka bo na kisika mosi ya kitoko kibeni kuluta Izraele, kisika yina Bayuda vutukaka ntangu bo basikaka na kimpika. Bo me nataka bo na paladisu ya kimpeve. (Yez. 51:3; 66:8) Paladisu yina ya kimpeve kele nki?

14. Paladisu ya kimpeve kele nki mpi banani ke zingaka kuna? (Tala Ntendula ya Bangogo.)

¹⁴ Banda na 1919 ya ntangu na beto, Bakristu yina bo me tulaka mafuta ke zingaka na paladisu ya kimpeve. * Na nima, bantu yina kele ti kivuvu ya kuzinga awa na ntoto disongidila “mameme ya nkaka,” kotaka mpi na paladisu ya kimpeve mpi Yehowa ke sakumunaka bo mingi.—Yoa. 10:16; Yez. 25:6; 65:13.

15. Paladisu ya kimpeve kele na wapi?

¹⁵ Paladisu ya kimpeve kele na wapi? Bansadi ya Yehowa kele na bisika yonso na nsi-ntoto. Yo yina, paladisu ya kimpeve kele mpi na ntoto ya mvimba. Konso kisika yina bansadi ya Yehowa ke zingaka na ntoto ya mvimba, bo kele na kati ya paladisu ya kimpeve kana bo ke landa kusambila Yehowa na mutindu ya mbote.

16. Inki beto fwete sala sambu na kulanda kumona kitoko ya paladisu ya kimpeve?

¹⁶ Sambu na kulanda kuvanda na paladisu ya kimpeve, beto fwete landa kumonisa ntonda sambu na dibundu ya Bukristu ya kele na ntoto ya mvimba. Inki mutindu beto lenda sala yo? Beto ta sala yo kana beto ke tula dikebi na kitoko ya paladisu ya kimpeve kansi ve na bifu ya bantu yina ke zingaka kuna. (Yoa. 17:20, 21) Sambu na nki yo kele mfunu mingi? Beto tadila mbandu yai. Beto ke sepelaka kutala banti mingi ya kuswaswana na mfinda mosi ya kitoko. Mutindu mosi, na paladisu ya kimpeve disongidila na mabundu na beto bubu yai, kele ti bampangi mingi ya kuswaswana ya kele bonso banti yina. (Yez. 44:4; 61:3) Beto fwete sala yonso sambu na kulanda kutula dikebi na kitoko ya “mfinda” kansi ve na bifu ya “banti” yina kele pene-pene. Beto fwete bika ve nde bifu na beto mosi to ya bampangi ya nkaka na dibundu kukatula beto dikebi ya  kumona ve kitoko ya bumosi ya mabundu yonso ya Bukristu na ntoto ya mvimba.

17. Inki konso muntu fwete sala sambu bumosi kulanda kuvanda na dibundu ya Yehowa?

¹⁷ Inki konso muntu fwete sala sambu dibundu kulanda kuvanda na bumosi? Beto fwete vanda bantu yina ke tulaka ngemba. (Mat. 5:9; Bar. 12:18) Ntangu yonso yina beto ke yidikaka mambu sambu na kuzinga na ngemba ti bampangi ya nkaka na dibundu, beto ke salaka nde paladisu ya kimpeve kukuma diaka kitoko. Beto fwete vila ve nde Yehowa muntu me bendaka bantu yina kele na paladisu ya kimpeve na lusambu ya bunkete. (Yoa. 6:44) Yehowa ke vandaka na kiese mingi ntangu yandi ke monaka bikesa yina beto ke salaka sambu na kuzinga na ngemba mpi na bumosi ti bansadi na yandi yina kele mfunu mingi.—Yez. 26:3; Agai 2:7.

18. Inki mambu beto fwete yindula mbala na mbala mpi sambu na nki?

¹⁸ Yehowa ke pesaka bansadi na yandi bima mingi ya mbote. Inki beto fwete sala sambu na kubakila bima yango mambote mingi? Beto lenda yindula na mudindu mambu yina beto ke longuka na Ndinga ya Nzambi mpi na mikanda na beto yina ke tendulaka Biblia. Kana beto ke longuka mpi ke yindula mambu yina beto ke longuka, yo ta sadisa beto na kukuma ti bikalulu yina Bakristu fwete vanda ti yo mpi yo ta pusa beto na kumonisa “zola ya kimpangi” mpi na ‘kuzolana ngolo’ na dibundu. (Bar. 12:10) Kana beto ke yindula mambu ya mbote yina Yehowa ke sadila beto bubu yai, yo ta kumisa kinduku na beto ti yandi ngolo. Diaka, kana beto ke yindula mambu ya mbote yina Yehowa ta sadila beto na bilumbu ke kwisa, yo ta sadisa beto na kulanda kuvanda ti kivuvu ya kusadila yandi mvula na mvula. Mambu yina yonso ta sadisa beto na kulanda kusadila Yehowa ti kiese mingi.

19. (a) Mutindu Yezaya 30:18 ke monisa yo, nki beto ke ndima kibeni? (b) Inki ta sadisa beto na kukanga ntima ti kiese?

¹⁹ Yehowa “ta telama” sambu na kusadisa beto ntangu yandi ta fwa nsi-ntoto yai ya mbi. (Yez. 30:18) Beto ke ndima kibeni nde Yehowa kele “Nzambi ya lunungu” mpi yandi ta bika ve nde nsi-ntoto yai ya Satana kulanda kuvanda. (Yez. 25:9) Ti ntima-nda yonso, beto ti Yehowa, beto ke vingila kilumbu yina yandi ta gulusa beto. Na ntwala nde kilumbu yina kukwisa, beto fwete landa kusepela ti dibaku ya kisambu, ya kulonguka Ndinga ya Nzambi, ya kusadila mambu yina beto ke longuka mpi ya kuyindula mambu ya mbote yina Yehowa me sadilaka beto bubu yai mpi yina yandi ta sadila beto na bilumbu ke kwisa. Kana beto sala mutindu yina, Yehowa ta sadisa beto na kulanda kusambila yandi ti kiese.