Mpangi Paul ke tuba nde: Beto waka kiese mingi! Na novembre 1985, beto vandaka kukwenda na Libéria na Afrika ya Westi, kisika ya ntete yina bo tindaka beto bamisionere. Avio yina beto vandaka, telamaka na Sénégal. Nkento na mono Anne tubaka nde: “Na nima ya ngunga mosi, beto ta vanda dezia na Libéria!” Na nima bo zabisaka beto nde: “Bantu yina ke kwenda na Libéria kutuluka na avio. Beto tulukaka ve na Libéria sambu kuna barebele vandaka kusosa kubwisa guvernema.” Bilumbu kumi yina landaka, beto bikalaka ti bamisionere na Sénégal, beto vandaka kubaka bansangu nde bantu mingi vandaka kufwa na Libéria mpi nde bamfumu vandaka kubuyisa bantu na kubasika na banzo na bo kana ve bo ta fwa bo.

Mpangi Anne ke tuba nde: Beto ke salaka yonso sambu na kuditanina na bigonsa. Ya kieleka banda na kileke, bantu vandaka kubinga mono nde muntu ya boma sambu mbala mingi mono vandaka kuwa boma. Mono ke waka nkutu boma ya kusabuka mukidi! Ata mpidina, beto vandaka kaka ti lukanu ya kukwenda kusala kisalu ya kimisionere na Libéria.

Mpangi Paul ke tuba nde: Mono ti Anne, beto butukaka na westi ya Angleterre mpi bakilometre 8 vandaka kukabula bisika yina beto butukaka. Beto zole yantikaka kisalu ya kimupasudi-nzila kaka ntangu beto manisaka nzo-nkanda. Bibuti na mono ti mama ya Anne bantu sadisaka mono mingi na kusala kisalu ya kimupasudi-nzila. Bo sadisaka beto na kulungisa mpenza nzala na beto ya kusala kisalu ya ntangu yonso luzingu na beto ya mvimba. Ntangu mono lungisaka bamvula 19, bo bingaka mono na Betele mpi ntangu beto balanaka na 1982, Anne kotaka mpi na Betele.

Mpangi Anne ke tuba nde: Beto vandaka kuzola Betele mingi kansi beto vandaka kaka ti mpusa ya kukwenda kusala kisika yina mpusa ya bansamuni vandaka mingi. Mpusa na beto ya kusala kisalu ya kimisionere kumaka diaka ngolo ntangu beto vandaka kusala na Betele ti bampangi yina vandaka ntete bamisionere. Bamvula tatu konso mpimpa, beto vandaka kusamba mingi-mingi sambu na yo. Yo yina beto waka kiese ntangu bo bingaka beto na nzo-nkanda ya 79 ya Gileadi na 1985. Bo tindaka beto na kukwenda kusala na Libéria na Afrika ya Westi.

Mpangi Paul ke tuba nde: Beto kotaka na avio yina vandaka kukwenda mbala mosi na Libéria. Bantu vandaka kuwa boma mingi mpi bantangu ya nkaka, bo vandaka kaka kubuyisa bo na kubasika na banzo. Nkutu, makelele ya kamio vandaka kupesa bantu boma mingi na bazandu. Sambu na kutanina ngemba na beto, beto vandaka kutanga mukanda ya Bankunga konso mpimpa. Kansi, beto vandaka kuzola mingi kisalu  na beto ya kimisionere. Anne vandaka kudipesa mingi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote kansi mono vandaka kusala na Betele ti mpangi John Charuk. a Mambu yina mpangi John zabaka mpi mutindu yandi vandaka kubakisa bampasi yina bampangi vandaka kukutana ti yo, pesaka mono malongi mingi.

Mpangi Anne ke tuba nde: Kima ya salaka nde beto kuma kuzola nswalu kisalu na beto na Libéria, kele zola ya bampangi na beto. Bo vandaka kuzola beto mingi mpi bo vandaka ya kwikama na Yehowa. Beto salaka kinduku ya ngolo ti bo mpi bo kumaka dibuta na beto ya mpa. Bandongisila yina bo vandaka kupesa beto kumisaka ngolo kinduku na beto ti Yehowa. Kulonga nsangu ya mbote kuna vandaka kitoko, sambu bantu yina beto vandaka kusolula ti bo vandaka kusepela ve nde beto yambula bo nswalu. Diaka, bantu vandaka kutubila mambu ya Biblia na banzila. Yo yina, beto vandaka kukutana mpi kusolula ti bo kukonda mpasi. Beto kumaka ti balongoki mingi ya Biblia mpi yo vandaka mpasi sambu na kulonguka ti bo yonso. Yo vandaka mpenza kisika mosi ya kitoko ya kulonga nsangu ya mbote.

Mpangi Paul ke tuba nde: Na 1989, na nima ya bamvula iya yina mwa ngemba kotaka, mambu yonso sobaka mpenza. Bantu yantikaka kunwana bo na bo. Na kilumbu ya 2 juillet 1990, barebele botulaka kisika yina vandaka pene-pene ti Betele na beto. Beto salaka bangonda tatu kukonda kusolula ti bampangi ya bansi ya nkaka, bantu ya mabuta na beto mpi bampangi ya ke salaka na babiro ya ke twadisaka kisalu na beto na ntoto ya mvimba. Mambu kumaka kisaka-saka, nzala kotaka mpi bantu kumaka kuvukisa nitu ti bankento na kingolo-ngolo. Mavwanga yina salaka bamvula 14 mpi yo panzanaka na Libéria ya mvimba.

Mpangi Anne ke tuba nde: Bantu ya makanda ya nkaka vandaka kunwanisa mpi kufwa bantu ya makanda nkaka. Barebele vandaka na babala-bala ti minduki mingi. Mpi mutindu na bo ya kulwata vandaka kupesa boma mingi. Diaka, bo vandaka kukota na konso nzo mpi kubaka konso kima yina bo me zola. Bo vandaka kufwa bantu bonso “bansusu” mpi na nima ya kufwa bo, bo vandaka kutula bamvumbi na bo na banzila mpi yo kumaka tii pene-pene ya Betele. Bo fwaka bampangi na beto mingi ya kwikama mpi ti bampangi zole ya bamisionere.

Bampangi ndimaka kutula luzingu na bo na kigonsa mutindu bo ndimaka kubumba bampangi yina makanda ya nkaka vandaka kusosa kufwa. Bamisionere ya nkaka mpi bampangi ya dibuta ya Betele bumbaka mpi bampangi ya nkaka. Yo yina, bampangi ya nkaka yina tinaka bitumba vandaka kulala na bashambre ya nsi mpi bantu ya nkaka vandaka kuzinga ti beto na bashambre ya zulu. Beto kumaka kuzinga na shambre mosi ti dibuta mosi ya bantu nsambwadi.

Mpangi Paul ke tuba nde: Konso kilumbu, barebele vandaka kusosa kukota na Betele sambu na kutala kana beto vandaka kubumba bantu. Yo yina, beto tulaka bampangi iya sambu na kukengila. Zole vandaka kutala na fenetre mambu yina vandaka kuluta na nganda mpi zole ya nkaka vandaka kukwenda kusolula ti basoda na porte ya kukotila na Betele. Kana bampangi yina zole ke solula ti basoba me tula maboko  na bo na ntwala, yo vandaka kumonisa beto nde barebele ta kota ve na kati ya Betele, kansi kana bo me tula maboko na bo na mukongo ntangu bo ke solula ti barebele, bampangi yina vandaka kutala na fenetre vandaka kubakisa mbala mosi nde barebele yango kele nku mpi nde bo kele ti lukanu ya kukota na Betele. Yo yina, bo vandaka kukwenda nswalu sambu na kubumba bampangi na beto.

Mpangi Anne ke tuba nde: Na nima ya bamposo mingi, kimvuka mosi ya barebele yina vandaka na makasi ya ngolo kotaka na Betele. Mono kudikangilaka ti mpangi-nkento mosi na kati ya kinkoso. Kinkoso yango vandaka ti armware yina vandaka ti kisika mosi ya fioti sambu na kubumbana mpi mpangi-nkento yango kwendaka kubumbana na kati na yo. Kansi barebele landaka mono ti minduki tii na etaze ya zulu. Bo bulaka na porte na beto ti makasi ya ngolo, kansi Paul tubilaka bo nde: “Beno kota ve pardo nkento na mono ke yobila.” Ntangu mono kangaka porte ya armware yina mpangi-nkento yina bumbanaka, yo tulaka mwa makelele. Na nima, yo lombaka nde mono vutula bima yonso na kati ya armware yango mpi yo bakaka mono mwa ntangu. Mono yindulaka nde barebele ta sosa kuzaba mambu yina mono vandaka kusala. Yo yina, mono vandaka kutekita na boma nitu ya mvimba. Mono kuditubilaka nde, kana mono me kangula porte, barebele ta bakisa nde mono ke wa boma mpi nde kele ti kima ya mono ke bumba. Yo yina, mono salaka kisambu na nsi ya ntima sambu na kulomba Yehowa na kusadisa mono. Na nima ya kusamba, mono kangulaka porte yango mpi mono pesaka bo mbote na mawete yonso. Kansi rebele mosi yinaka mono, yandi kwendaka na armware yango mpi yandi kangulaka yo sambu na kutala bima yina vandaka na kati. Na nima ya kukatula bima yonso yina vandaka na kati, yandi yitukaka mutindu yandi monaka ve ata kima mosi na kati. Yandi ti barebele ya nkaka yantikaka kusosa na bashambre ya nkaka nkutu ata na kati ya plafo, kansi bo monaka ve ata kima mosi.

Mpangi Paul ke tuba nde: Bangonda mingi, beto vandaka ti bima ya kudia fioti kaka, kansi madia ya kimpeve vandaka kusadisa beto mingi. Mbala mingi, lusambu na beto ya suka ya Betele kumaka bonso ‘madia na beto mosi kaka ya suka’ mpi beto yonso vandaka kusepela ti yo sambu yo vandaka kupesa beto kikesa ya kukanga ntima.

Ntangu madia mpi masa vandaka kumana, beto vandaka kuzaba nde kana beto me basika na nganda ya Betele sambu na kusosa yo, beto ta vanda diaka ve ti mpila ya kubumba bampangi yina beto vandaka kubumba mpi nde bo lendaka kufwa bo. Bantangu ya nkaka, mutindu mpi ntangu yina Yehowa vandaka kupesa beto bima yina beto vandaka ti yo mfunu, vandaka kuyitukisa beto. Sambu Yehowa vandaka kulungisa bampusa na beto mpi kusadisa beto na kuvanda ve ti boma ya mingi.

Mambu vandaka kubeba na Libéria kansi kieleka vandaka kusema diaka ngolo. Mbala mingi, bampangi na beto vandaka kutina sambu na kugulusa luzingu na bo kansi bo landaka kutanina lukwikilu mpi ngemba na bo. Bampangi ya nkaka tubaka nde “mutindu bo kangaka ntima na bampasi yina, yo sadisaka bo na kuyilama sambu na mpasi ya nene.” Bankuluntu ti bampangi-babakala ya baleke ya kikesa vandaka kusala yonso sambu na kusadisa bampangi na bo. Ntangu bampangi yina vandaka kutina bitumba vandaka kukwenda na bisika ya nkaka, bo vandaka kuzinga na bumosi, kulonga nsangu ya mbote mpi kusala balukutakanu na Banzo ya Kimfumu yina bo vandaka kuyidika na bisika yango. Balukutakanu vandaka kupesa beto kikesa mingi na bantangu yina ya mpasi ya ngolo mpi kulonga nsangu ya mbote vandaka kusadisa beto na kukanga ntima. Ntangu beto vandaka kukabudila bantu bima yina bampangi tindilaka bo, beto yitukaka na kumona bampangi ke lomba basaki ya kulongila nsangu ya mbote na kisika ya kulomba bilele. Bantu mingi yina vandaka na mawa  mpi yina vandaka kudiyangisa mingi sambu na bampasi yina bo kutanaka ti yo na bitumba yina, ndimaka nsangu ya mbote. Bo vandaka kuyituka na kumona kiese yina Bambangi ya Yehowa vandaka na yo na bantangu yina ya mpasi; Bambangi ya Yehowa vandaka kusema bonso nsemo na mpimpa. (Mat. 5:14-16) Kikesa mpi kiese ya bampangi na beto, pusaka nkutu barebele ya nkaka na kukuma bampangi na beto.

Mpangi Paul ke tuba nde: Bantangu ya nkaka, yo vandaka kulomba nde beto katuka na insi Libéria. Mbala tatu beto katukaka sambu na ntangu fioti mpi mbala zole sambu na mvula ya mvimba. Mpangi-nkento mosi ya misionere tubilaka mbote na bunkufi mutindu beto vandaka kudiwa. Yandi tubaka nde: “Na Gileadi, bo longaka beto na kuzola mingi bampangi na bisika yina beto ke kwenda kusala mpi beto salaka mutindu yina. Yo yina, ntangu yo lombaka nde beto bika bampangi na beto na bantangu yina ya mpasi, yo salaka beto mpasi mingi na ntima!” Kima ya kiese kele nde, na bansi ya pene-pene yina beto kwendaka, beto landaka kusadisa bampangi ya Libéria mpi kupesa maboko na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote kuna.

Mpangi Anne ke tuba nde: Na mai 1996, beto vandaka kubasika ti bampangi iya na kamio ya Betele mpi beto vandaka ti mikanda mingi ya mfunu yina vandaka kutubila kisalu ya kulonga nsangu ya mbote na Libéria. Beto vandaka na mfunu ya kukwenda na kisika mosi ya lutaninu na simu ya nkaka ya mbanza na bakilometre 16 ti kisika yina beto vandaka. Kaka na ntangu yina, barebele kwisaka kunwanisa mbanza yina beto vandaka. Barebele vandaka kubula masasi na zulu, bo telemisaka kamio na beto, bo basisaka bantu tatu na kati na beto na nganda mpi bo kwendaka ti Paul na kamio. Beto kumaka kisaka-saka. Na mbala mosi, Paul kwisaka kuvutuka na kati ya kimvuka mosi ya bantu; yandi vandaka ti menga na luse. Beto kumaka kisaka-saka, yo yina ntete beto yindulaka nde bo me bula yandi masasi. Kansi na nima beto bakisaka nde kana bo bulaka yandi masasi, yandi zolaka ve kutambula! Rebele mosi bulaka yandi ntangu yandi vandaka kuyina yandi na nganda ya kamio. Kima ya ke pesa kiese kele nde yandi lwalaka ve mputa ya nene.

Pene-pene ya kisika yina, kuvandaka ti kamio mosi ya basoda ya guvernema yina vandaka ti bantu mingi na kati ya vandaka kuwa boma mpi kusosa kukita. Sambu kisika vandaka diaka ve na kati ya kamio yina, beto bakaka lukanu ya kulela na nganda. Shofere vandaka kupusa na vitesi ya ngolo, yo yina beto zolaka nkutu kubwa. Beto vandaka kubondila yandi na kutelama kansi yandi vandaka kubuya sambu yandi vandaka kuwa boma. Beto simbaka ngolo sambu beto bwa ve kansi ntangu beto kumaka, beto lembaka mingi mpi beto vandaka kutekita na boma.

Mpangi Paul ke tuba nde: Bilele na beto kumaka mvindu mpi yo pasukaka, yo yina beto talanaka mpi beto yitukaka na kumona mutindu beto vandaka na luzingu. Beto lalaka na kisika mosi na nganda pene-pene ya avio mosi (hélicoptère) yina bo bulaka masasi mingi mpi yina vandaka kumonana bonso ya kubeba. Avio yango nataka beto na Sierra Leone na kilumbu yina landaka. Beto vandaka na kiese sambu beto vandaka na luzingu kansi beto vandaka kudiyangisa sambu na bampangi na beto ya bikalaka kuna.

Mpangi Anne ke tuba nde: Ntangu beto kumaka na Betele na nto-mbanza Freetown ya Sierra Leone, beto kudiwaka na lutaninu mpi bampangi lungisaka bampusa na beto. Kansi mono yantikaka kuyindula bampasi yina beto kutanaka ti yo na Libéria. Na kilumbu, mono vandaka kuwa boma nde mambu ya mpasi lendaka kusalama. Mono vandaka kukuma kisaka-saka mpi mono vandaka kundima ve nde, ngemba yina mono vandaka kumona na Sierra Leone vandaka ya kieleka. Na mpimpa, mono vandaka kususumuka na mpongi ti mutoki mpi mono vandaka kutekita na boma nde kima mosi ya mbi ta salama. Mono vandaka ve kupema mbote. Paul vandaka kusimba mono mpi kusamba ti mono. Beto vandaka kuyimba bankunga ya Kimfumu tii ntangu boma vandaka kumana mono. Mono vandaka kuyindula nde mambu yina ta bedisa mono maladi ya ntu mpi nde mono ta kuka diaka ve kusala kisalu ya kimisionere.

Mono ta vila ve ata fioti mambu yina salamaka na nima. Kaka na mposo yina, beto zwaka bazulunalu zole. Zulunalu mosi vandaka Telama! ya Kifalansa ya 8 juin 1996. Yo vandaka ti disolo “Mambu ya Nge Lenda Sala Kana Nge Me Kuma Kuwa Boma Mpamba-Mpamba” (“Comment venir à bout des crises de panique”). Yo sadisaka mono na kubakisa kikuma yina mono vandaka kuwa mutindu yina. Zulunalu ya zole vandaka Nzozulu ya Nkengi ya Kifalansa ya 15 mai 1996. Yo vandaka ti disolo “Ngolo na Bo Ke Katukaka na Wapi?” (“Où puisent-ils leur force ?”). Nzozulu ya Nkengi yango vandaka ti kifwanisu ya peki-peki yina vandaka ti mansala ya kubeba. Disolo yango tendulaka nde kaka mutindu peki-peki ke landaka kudia mpi kupumbuka ata mansala na yo me beba kibeni, na lusadisu ya mpeve santu ya Yehowa, beto lenda landa kusadisa bampangi ya nkaka ata beto mosi ke kutana ti bampasi yina ke lembisa beto. Madia yai ya Yehowa vandaka kupesa beto kikesa na ntangu yina beto vandaka kibeni ti mfunu na yo. (Mat. 24:45) Mono sosaka masolo ya nkaka yina vandaka kutubila mambu ya mutindu mosi, mono tulaka yo kisika mosi mpi yo sadisaka mono mingi kibeni. Na nima ya mwa ntangu, basusi na mono lembamaka.

Mpangi Paul ke tuba nde: Konso ntangu yina beto vandaka kuvutuka na Libéria, beto vandaka na kiese mingi. Na nsuka  ya mvula 2004, beto lungisaka bamvula kiteso ya 20 na kisalu na beto ya kimisionere. Bitumba manaka. Beto vandaka kuyidika bisalu ya kutunga Betele. Kansi na mbala mosi, bo tindaka beto na kisika ya nkaka.

Yo vandaka mpasi mingi sambu na beto. Beto vandaka kuzola bampangi na beto ya Libéria mingi mpi beto zolaka ve kukabwana ti bo. Kansi beto ndimaka sambu beto monaka dezia balusakumunu yina beto bakaka, mutindu beto kudibikaka na maboko ya Yehowa ntangu beto yambulaka mabuta na beto sambu na kukwenda na Gileadi. Bo tindaka beto na Ghana, insi mosi ya pene-pene.

Mpangi Anne ke tuba nde: Beto dilaka mingi ntangu beto yambulaka Libéria. Beto yitukaka mingi ntangu mpangi Frank, nkuluntu mosi ya mayele, songaka beto nde: “Beno fwete vila mambu na beto!” Na nima yandi tendulaka nde: “Beto ke zaba nde beno ta vila beto ve ata fioti kansi beno fwete zola bampangi ya Ghana na ntima ya mvimba. Yehowa muntu me tinda beno kuna, yo yina beno zola bampangi kuna.” Yo pesaka beto kikesa ya kundima kukwenda na kisika yina bantu fioti mpamba zabaka beto mpi kisika yina mambu yonso vandaka ya mpa sambu na beto.

Mpangi Paul ke tuba nde: Yo bakaka beto ve ntangu mingi sambu na kuyikama ti bampangi na beto ya Ghana. Bambangi ya Yehowa vandaka mingi kuna! Beto bakaka malongi mingi na kwikama mpi lukwikilu ya ngolo ya bampangi na beto ya Ghana. Na nima ya kusala bamvula 13 na Ghana, bo tindaka beto na kisika ya nkaka. Bo tindaka beto na Betele ya Kenya na Afrika ya Esti. Ata beto vandaka kuwa nzala ya ngolo ya banduku na beto ya Ghana mpi ya Libéria, beto zwaka banduku ya mpa kaka ntangu beto kumaka na Kenya. Mpi beto ke landa kusala na teritware yai ya nene yina mpusa ya bansamuni kele mpi mingi mpenza.

Mpangi Anne ke tuba nde: Na luzingu na mono, mono me kutanaka ti bampasi mingi yina vandaka kupesa mono boma mingi bantangu ya nkaka. Kana beto ke zinga na bisika ya kigonsa mpi ke kutana ti bampasi ya ngolo, yo lenda bedisa beto mpi kusala nde beto kuma kudiyangisa mpi kuwa boma mpamba-mpamba. Yehowa ke taninaka beto ve na mambu yai na mutindu ya kuyituka. Nkutu ata bubu yai kana mono me wa makelele ya masasi mpi ya babombe, yo ke bedisaka mono estoma mpi mono ke waka maboko na mono bonso nde yo kele ya mono ve. Kansi mono me longukaka na kutula ntima na lusadisu yina Yehowa ke pesaka sambu na kupesa beto ngolo mpi na lusadisu ya bampangi. Diaka mono me bakisaka nde, kana beto ke landa kusala mambu ya kimpeve, Yehowa ke sadisaka beto na kulanda kusala kisalu na beto ya kimisionere.

Mpangi Paul ke tuba nde: Bantangu ya nkaka, bantu ke yulaka beto nde, “Keti beno ke zolaka kisalu na beno ya kimisionere?” Bansi yina beto kele lenda vanda kitoko kansi yo lenda kuma kigonsa mpi ti mavwanga. Yo yina, nki beto fwete zola mingi kuluta bansi? Beto fwete zola mingi dibuta na beto ya bampangi yina kele mfunu mingi. Ata mambu ya luzingu na beto me swaswana, beto yonso ke sambilaka Yehowa. Beto yindulaka nde beto bantu ta pesa bo kikesa kansi na kutuba ya masonga, bo bantu pesaka beto kikesa.

Konso mbala yina bo vandaka kutinda beto na kisika ya nkaka, beto vandaka kumona mambu yai ya kuyituka: zola na beto ya kimpangi. Kana beto ke landa kubikala na dibundu ya Yehowa, beto ta vanda ti dibuta mpi kisika mosi ya lutaninu. Beto ke ndima nde kana beto ke landa kutudila Yehowa ntima, yandi ta pesa beto kikesa ya kukangila konso mpasi yina ntima.—Bafil. 4:13.