1. Inki mutindu Nzambi pesaka bansadi na yandi ngolo na ntangu ya ntama?

 MBALA mingi, bantu ya kwikama yina Ndinga ya Nzambi ke tubilaka vandaka ngolo. Ata bantu ya ngolo mingi na kati na bo lembaka mpi nitu bantangu ya nkaka. Mu mbandu, bantangu ya nkaka ntotila Davidi vandaka “ngolo bonso ngumba,” kansi bantangu ya nkaka yandi “kumaka kutekita.” (Nk. 30:7) Ata mpeve ya Nzambi kumisaka Samsoni ngolo mingi kibeni, kansi yandi tubaka nde kukonda mpeve yina, yandi ta ‘lemba ebuna yandi ta kuma bonso bantu yonso ya nkaka.’ (Baz. 14:5, 6; 16:17) Bantu yina ya kwikama vandaka ngolo sambu Yehowa muntu pesaka bo yo.

2. Sambu na nki ntumwa Polo tubaka nde ntangu yandi vandaka ya kulemba, ntangu yo yina yandi vandaka ngolo? (2 Bakorinto 12:9, 10)

² Ntumwa Polo tubaka nde yandi mpi vandaka ti mfunu ya ngolo yina ke katukaka na Yehowa. (Tanga 2 Bakorinto 12:9, 10.) Bonso bantu mingi na kati na beto, sante ya Polo vandaka mpi kuyangisa yandi. (Bag. 4:13, 14) Bantangu ya nkaka, yo vandilaka yandi mpasi sambu na kusala mambu ya mbote. (Bar. 7:18, 19) Bantangu ya nkaka diaka, yandi vandaka kudiyangisa mingi mpi yandi vandaka kuwa boma ya mambu yina lenda kumina yandi. (2 Bak. 1:8, 9) Kansi ntangu Polo vandaka ya kulemba, na ntangu yo yina yandi vandaka ngolo. Inki mutindu? Yehowa pesaka Polo ngolo yina yandi vandaka ti yo mfunu sambu na kukanga ntima na bampasi yina yandi kutanaka ti yo.

3. Disolo yai ta pesa bamvutu na nki bangiufula?

³ Yehowa ke tuba nde yandi ta pesa beto mpi ngolo. (1 Pie. 5:10) Kansi beto lenda yindula ve nde beto ta kuma ngolo kukonda kusala bikesa. Mu mbandu, motere ke sadisaka kamio na kutambula kansi shofere fwete sadila volant sambu na kukwenda kisika yina yandi ke zola kukwenda. Mutindu mosi mpi, Yehowa  ke pesaka beto ngolo yina beto kele ti yo mfunu kansi beto fwete sala bikesa sambu na kubakila yo mambote. Inki Yehowa ke salaka sambu na kupesa beto ngolo? Beto fwete sala mpi nki sambu na kubaka ngolo yango? Beto ta baka bamvutu na bangiufula yina ntangu beto ke tadila mutindu Yehowa pesaka bantu tatu ngolo, bayina Biblia ke tubilaka: profete Yonasi, Maria mama ya Yezu mpi ntumwa Polo. Beto ta mona mpi mutindu Yehowa ke pesaka bansadi na yandi ngolo bubu yai.

4. Inki mutindu Yehowa lenda pesa beto ngolo?

⁴ Kisambu kele kima mosi yina lenda sadisa nge na kubaka ngolo na Yehowa. Yandi lenda pesa mvutu na bisambu na beto ntangu yandi ke pesa beto “ngolo yina me luta ngolo ya bantu.” (2 Bak. 4:7) Beto lenda baka mpi ngolo na Yehowa ntangu beto ke tanga Ndinga na yandi mpi beto ke yindula mambu yina beto ke tanga. (Nk. 86:11) Mambu yina Yehowa ke songa beto na Biblia “kele . . . ngolo.” (Baeb. 4:12) Kana nge ke samba Yehowa mpi ke tanga Ndinga na yandi, yandi ta pesa nge ngolo yina nge kele ti yo mfunu sambu na kukanga ntima, na kulanda kuvanda na kiese mpi na kulungisa mukumba mosi ya mpasi. Beto tala mutindu Yehowa pesaka profete Yonasi ngolo.

5. Sambu na nki profete Yonasi vandaka ti mfunu ya kikesa?

⁵ Profete Yonasi vandaka ti mfunu ya kikesa. Yandi tinaka sambu na kulungisa ve mukumba ya mpasi yina Yehowa pesaka yandi. Yo yina, yandi zolaka kufwa na mupepe ya ngolo yina bulaka na maswa mpi yandi tulaka luzingu ya bantu yina vandaka ti yandi na kigonsa. Ntangu bo losaka yandi na masa, yandi kudimonaka kisika yina yandi me vandaka ntete ve, disongidila na divumu ya mbisi mosi ya nene. Nge ke yindula nde Yonasi waka nki mutindu? Keti yandi yindulaka nde yandi ta fwa? Keti yandi yindulaka nde Yehowa me yambula yandi? Yandi kudiyangisaka mingi.

6. Mutindu Yonasi 2:1, 2, 7 ke monisa yo, nki sadisaka Yonasi na kuvanda kikesa ntangu yandi vandaka na divumu ya mbisi?

⁶ Inki pesaka Yonasi kikesa ntangu yandi vandaka na divumu ya mbisi yina? Yandi sambaka. (Tanga Yonasi 2:1, 2, 7.) Ata Yonasi lemfukilaka ve Yehowa, yandi ndimaka kibeni nde Yehowa ta wa kisambu na yandi ya kudikulumusa yina monisaka nde yandi balulaka ntima. Yandi yindulaka mpi mambu yina yandi tangaka na Masonuku. Sambu na nki beto ke tuba mpidina? Kisambu yina yandi salaka ya kele na mukanda ya Yonasi kapu 2, kele ti bangogo mingi ya kiteso mosi ti yina kele na mukanda ya Bankunga. (Mu mbandu, fwanisa Yonasi 2:2, 5 ti Nkunga 69:1; 86:7) Yo kele pwelele nde Yonasi zabaka bangogo ya baverse yina mbote-mbote. Ntangu yandi yindulaka yo na divumu ya mbisi, yo ndimisaka yandi nde Yehowa ta sadisa yandi. Na nima, Yehowa gulusaka Yonasi mpi yandi ndimaka na kulungisa mukumba yina Yehowa pesaka yandi.​—Yon. 2:10–3:4.

7-8. Inki mutindu mpangi mosi na Taïwan bakaka kikesa ntangu yandi vandaka kukutana ti bampasi?

⁷ Mbandu ya Yonasi lenda sadisa beto kana beto ke kutana ti bampasi ya mutindu na mutindu. Mu mbandu, mpangi-bakala Zhiming b na Taïwan ke belaka bamaladi mingi ya ngolo. Diaka, bantu ya dibuta na yandi ke teleminaka yandi ngolo sambu yandi kele Mbangi ya Yehowa. Yehowa ke pesaka yandi ngolo na nzila ya kisambu mpi ya kulonguka na yandi mosi. Yandi ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka kana mono ke kutana ti mambu ya mpasi, mono ke kudiyangisaka mingi mpi yo ke salaka nde mono longuka ve mbote.” Kansi yandi ke yambulaka ve. Yandi ke tuba nde: “Ntete, mono  ke sambaka Yehowa. Na nima, mono ke tulaka bakaske na makutu mpi mono ke landaka bankunga na beto ya Kimfumu. Bantangu ya nkaka, mono ke yimbaka yo mpi na ndinga ya nsi tii ntangu yina mono ta wa mbote. Na nima, mono ke yantikaka kulonguka.”

⁸ Mutindu mpangi Zhiming ke longukaka Biblia, yo ke pesaka yandi ngolo na mitindu mingi yina yandi yindulaka ve. Mu mbandu, ntangu bo salaka yandi operasio mosi ya ngolo, munganga mosi songaka yandi nde bo fwete vutula yandi menga sambu yo vandaka kukita yandi mingi. Na mpimpa na ntwala nde bo sala yandi operasio, mpangi Zhiming tangaka disolo ya mpangi-nkento mosi yina bo salaka mpi operasio ya mutindu mosi. Nkutu, menga ya mpangi-nkento yina kitaka mingi kuluta ya yandi, kansi yandi ndimaka ve nde bo vutula yandi menga mpi na nima yandi belukaka. Yo pesaka mpangi Zhiming kikesa mpi yo sadisaka yandi na kundima ve nde bo vutula yandi menga.

9. Inki nge lenda sala kana mpasi mosi me lembisa nge nitu? (Tala mpi bifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

⁹ Kana nge ke kutana ti mpasi mosi, keti nge ke kudiyangisaka mingi mpi nge ke kukaka ve kusonga Yehowa pwelele mambu yina ke yangisa nge? To nge ke lembaka nitu mpi nge ke kukaka ve kulonguka? Kuvila ve nde Yehowa ke bakisaka mbote-mbote mambu yina nge ke kutana ti yo. Yo yina, ntangu nge ke sala ata kisambu ya nkufi, ndima nde Yehowa ta pesa nge kima yina nge kele kibeni ti yo mfunu. (Baef. 3:20) Kana nge ke kutana ti mambu yina ke sala nde nge kuka ve kutanga to kulonguka, nge lenda landa lutangu ya Biblia to ya mikanda na beto ya nkaka yina bo me kotisaka ndinga. Nge lenda landa mpi nkunga na beto mosi to kutala video na jw.org. Kana nge ke samba Yehowa mpi nge ke sosa bamvutu na madia ya kimpeve yina yandi ke pesaka beto, yandi ta pesa nge ngolo.

10. Inki mutindu bampangi na beto ke pesaka beto kikesa?

¹⁰ Yehowa lenda sadila bampangi na beto sambu na kupesa beto kikesa. Bo lenda ‘lembika beto mingi’ ntangu beto ke kutana ti mpasi mosi to ntangu beto kele ti mukumba mosi ya mpasi ya kulungisa. (Bakol. 4:10, 11) Beto  ke vandaka ti mfunu ya banduku, mingi-mingi na “bantangu ya mpasi.” (Bing. 17:17) Ntangu beto me lemba nitu, bampangi na beto lenda sadisa beto na kinsuni, na mabanza mpi na kimpeve. Beto tala mutindu bantu ya nkaka pesaka Maria mama ya Yezu kikesa.

11. Sambu na nki Maria vandaka ti mfunu ya kikesa?

¹¹ Maria vandaka ti mfunu ya kikesa. Yandi kudiyangisaka mingi ntangu wanzio Gabriele pesaka yandi mukumba mosi ya nene kibeni. Yandi kwelaka ntete ve, kansi yo lombaka nde yandi baka divumu. Yandi zabaka ve kusansa bana sambu yandi vandaka ve ti bo, kansi yo lombaka nde yandi sansa mwana yina ta kuma Mesia. Diaka, Maria vukisaka ntete ve nitu ata ti bakala mosi mpi yo zolaka kuvanda mpasi sambu yandi tendudila fianse na yandi Yozefi mutindu yandi bakaka divumu.​—Luka 1:26-33.

12. Mutindu Luka 1:39-45 ke monisa yo, nki mutindu Maria bakaka kikesa?

¹² Inki mutindu Maria zwaka ngolo yina yandi vandaka ti yo mfunu sambu na kulungisa mukumba yina ya mpasi mpi yina yandi mpamba muntu vandaka ti dibaku ya kulungisa? Yandi sosaka lusadisu na bantu ya nkaka. Mu mbandu, yandi lombaka wanzio Gabriele na kusonga yandi mambu yina yandi fwete sala sambu na kulungisa mbote mukumba na yandi. (Luka 1:34) Ntangu fioti na nima, yandi kwendaka na “ntoto ya bangumba” ya Yuda sambu na kutala mpangi na yandi Elizabeti. Yo natilaka yandi mambote mingi. Elizabeti pesaka yandi kikesa mpi na nsadisa ya mpeve santu, yandi tubilaka yandi profesi ya vandaka kutadila mwana yina vandaka na divumu na yandi. (Tanga Luka 1:39-45.) Maria tubaka nde Yehowa ‘salaka mambu ya nene ti diboko na yandi.’ (Luka 1:46-51) Yehowa sadilaka Gabriele mpi Elizabeti sambu na kupesa Maria kikesa.

13. Inki mambote mpangi-nkento mosi na Bolivie bakaka ntangu yandi lombaka lusadisu na bampangi?

¹³ Bonso Maria, bampangi lenda pesa nge mpi kikesa. Mpangi-nkento Dasuri na Bolivie, vandaka mpi ti mfunu ya kikesa. Ntangu bo kangaka papa na yandi ti maladi mosi yina ke belukaka ve mpi yandi kotaka na opitale, mpangi Dasuri ndimaka na luzolo yonso na kukeba yandi. (1 Tim. 5:4) Yo vandaka ve ntangu yonso pete. Yandi ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka mono vandaka kuyindula nde mono fwete yambula kukeba yandi.” Keti yandi lombaka lusadisu? Ntete, yandi salaka yo ve. Yandi ke tuba nde: “Mono zolaka ve kuyangisa bampangi. Mono yindulaka nde ‘Yehowa muntu ta pesa mono lusadisu yina mono kele ti yo mfunu.’ Kansi mono bakisaka nde mutindu mono vandaka kudivandila, mono vandaka kusosa kuyidika mambu na mono, mono mosi.” (Bing. 18:1) Mpangi Dasuri sonikilaka banduku na yandi ya nkaka mpi yandi tendudilaka bo mambu yina yandi vandaka kukutana ti yo. Yandi ke tuba nde: “Mono me konda bangogo na kutendula mutindu bampangi na mono pesaka mono kikesa. Bo natilaka beto madia na opitale mpi bo tangilaka mono baverse yina pesaka mono kikesa. Yo ke pesa kikesa kibeni na kuzaba nde beto kele ve beto mosi. Beto kele na dibuta mosi ya nene ya Yehowa, dibuta yina ta sadisa nge, ta dila ti nge mpi ta nwana ti nge na bampasi yina nge ke kutana ti yo.”

14. Sambu na nki beto fwete ndima lusadisu ya bankuluntu?

¹⁴ Yehowa ke sadilaka mpi bankuluntu sambu na kupesa beto ngolo. Bo kele makabu yina yandi ke sadilaka sambu na kupesa beto ngolo mpi kikesa. (Yez. 32:1, 2) Yo yina kana nge kele ti basusi, songa bankuluntu mambu yina ke yangisa nge. Kana bo ke pesa nge lusadisu, ndima yo ti kiese yonso. Yehowa lenda pesa nge ngolo na nzila na bo.

15. Inki kivuvu Bakristu yonso ke vandaka ti yo?

¹⁵ Kivuvu yina Biblia ke pesaka beto lenda pesa beto ngolo. (Bar. 4:3, 18-20) Bakristu ke vandaka ti kivuvu ya kuzinga mvula na mvula, yo vanda na paladisu awa na ntoto to na Kimfumu ya Nzambi na zulu. Kivuvu na beto ke pesaka beto ngolo yina beto kele ti yo mfunu sambu na kukanga ntima na bampasi, kulonga nsangu ya mbote mpi kulungisa mikumba yina beto kele ti yo na dibundu. (1 Bate. 1:3) Kivuvu yina pesaka mpi ntumwa Polo ngolo.

16. Sambu na nki ntumwa Polo vandaka ti mfunu ya ngolo?

¹⁶ Polo vandaka ti mfunu ya kikesa. Na mukanda yina yandi sonikilaka Bakristu ya Korinto, yandi kudifwanisaka ti dibungu ya ntoto ya kukonda ngolo. Bo vandaka ‘kukamuna yandi ngolo,’ ‘yandi vandaka kuzaba ve kima ya kusala,’ ‘bo vandaka kumonisa yandi mpasi’ mpi ‘bo vandaka kulosa yandi na ntoto.’ Nkutu, luzingu na yandi vandaka na kigonsa. (2 Bak. 4:8-10) Polo sonikaka mambu yina ntangu yandi vandaka kusala voyage na yandi ya tatu ya kimisionere. Na nima ya kusonika mambu yina, yandi kutanaka diaka ti bampasi mingi ya nkaka. Bo niokulaka yandi ngolo, bo kangaka yandi, mbala mingi maswa yina yandi vandaka na kati bebaka mpi bo vandaka kutula yandi na boloko.

17. Mutindu 2 Bakorinto 4:16-18 ke monisa yo, nki sadisaka Polo na kukanga ntima na bampasi?

¹⁷ Polo bakaka ngolo ya kukanga ntima sambu yandi vandaka kutula dikebi na kivuvu na yandi. (Tanga 2 Bakorinto 4:16-18.) Yandi sonikilaka Bakristu ya Korinto nde ata nitu na yandi vandaka ‘kubeba,’ yandi ta bika ve nde yo lembisa yandi. Polo vandaka kutula dikebi na kivuvu na yandi sambu na bilumbu ke kwisa. Kivuvu na yandi ya kuzinga mvula na mvula na zulu vandaka ‘kulanda kaka kukuma nene’ mpi yo fwananaka ve ata ti mpasi mosi yina yandi kutanaka ti yo. Polo vandaka kuyindula kivuvu yina, yo yina yandi vandaka ‘kukuma ya mpa konso kilumbu.’

18. Inki mutindu kivuvu pesaka mpangi Tihomir ti dibuta na yandi kikesa?

 ¹⁸ Kivuvu ya mpangi Tihomir na Bulgarie, ke sadisaka yandi na kuvanda kikesa. Mwa bamvula me luta, leke na yandi ya bakala Zdravko, fwaka na aksida. Yo yina, yo pesaka mpangi Tihomir susi mingi. Sambu na kukatula susi yina, yandi ti dibuta na yandi vandaka kuyindula mutindu lufutumuku ta vanda. Yandi ke tuba nde: “Mu mbandu, beto ke yindulaka kisika yina beto ta kutana ti Zdravko, madia yina beto ta lambila yandi, bantu yina beto ta bingisa sambu na kuyamba yandi ntangu yandi ta futumuka mpi mambu yina beto ta songa yandi sambu na bilumbu ya nsuka.” Mpangi Tihomir ke tuba nde kutula dikebi na kivuvu na bo, ke pesaka dibuta na bo ngolo ya kulanda kukanga ntima mpi ya kulanda kuvingila ntangu yina Yehowa ta futumuna mpangi na bo.

19. Inki nge fwete sala sambu na kukumisa kivuvu na nge ngolo? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁹ Inki mutindu nge lenda kumisa kivuvu na nge ngolo? Mu mbandu, kana kivuvu na nge kele ya kuzinga mvula na mvula awa na ntoto, tanga mambu yina Biblia ke tubaka sambu na paladisu mpi yindula yo. (Yez. 25:8; 32:16-18) Yindula mutindu luzingu ta vanda na nsi-ntoto ya mpa. Kudimona kuna. Nge ke mona nani? Nge ke wa makelele ya nki? Inki mutindu nge ke wa? Tala bifwanisu ya ke monisaka paladisu na mikanda na beto to tala video ya nkunga mosi, mu mbandu Nsi-Ntoto ya Mpa, Yo Vandaka Pene-Pene, Yindula Ntangu Yina, sambu yo sadisa nge na kuyindula paladisu mbote. Kana beto ke yindula mingi kivuvu na beto ya kuzinga na nsi-ntoto ya mpa, bampasi na beto ta ‘zinga mingi ve mpi yo ta vanda ve kizitu.’ (2 Bak. 4:17) Yehowa ta pesa nge ngolo na nzila ya kivuvu yina yandi me pesaka nge.

20. Ata ntangu beto me lemba nitu, nki mutindu beto lenda baka ngolo?

²⁰ Ata ntangu beto me lemba nitu, “beto ta baka ngolo na Nzambi.” (Nk. 108:13) Yehowa me pesaka nge dezia bima yina nge kele ti yo mfunu sambu na kubaka kikesa. Yo yina, ntangu nge ke sosa kulungisa mukumba mosi, kukanga ntima na mpasi mosi to kulanda kuvanda na kiese, samba Yehowa sambu yandi sadisa nge mpi longuka sambu na kuzwa lutwadisu na yandi. Ndima lusadisu yina bampangi ke pesa nge. Yindula mbala na mbala kivuvu na nge. Kana nge sala mpidina, nge ta ‘baka kikesa ti ngolo yonso na kutadila ngolo ya [Nzambi] ya nkembo sambu nge kanga kibeni ntima ti ntima ya nda mpi kiese.’​—Bakol. 1:11.