DISOLO YA KULONGUKA 41
NKUNGA 13 Kristu Kele Mbandu na Beto
Malongi ya Beto Lenda Baka na Bilumbu 40 ya Nsuka ya Luzingu ya Yezu na Ntoto
“Bo monaka yandi na nsungi ya bilumbu 40, mpi yandi vandaka kutubila Kimfumu ya Nzambi.”—BIS. 1:3.
NA BUNKUFI
Disolo yai ke tubila mutindu beto lenda landa mbandu yina Yezu pesaka na bilumbu 40 ya nsuka ya luzingu na yandi awa na ntoto.
1-2. Inki kuminaka balongoki zole ya Yezu ntangu bo vandaka kukwenda na Emausi?
BETO kele na Nisani 16 ya mvu 33 ya ntangu na beto. Balongoki ya Yezu kele na mawa mpi bo ke wa boma. Zole na kati na bo ke katuka na Yeruzalemi mpi ke kwenda na Emausi, bwala mosi ya kele na bakilometre kiteso ya 11 ti Yeruzalemi. Balongoki yina me lemba kibeni nitu sambu bo me fwa Yezu, muntu yina bo vandaka kulanda. Bo vandaka kundima nde Mesia ta sadila bo mambu ya mbote. Kansi sesepi yandi me fwa. Kansi kima mosi ya kuyituka me salama.
2 Muntu mosi pusanaka na lweka na bo mpi yantikaka kutambula ti bo. Balongoki yantikaka kutela yandi mambu ya mpasi yina kuminaka Yezu. Muntu yina yantikaka kutela bo mambu yina bo lenda vila ve ata fioti. “Yantika na Moize tii na bambikudi yonso,” yandi tendudilaka bo sambu na nki yo lombaka nde Mesia kuniokwama mpi yandi fwa. Ntangu bo kumaka na Emausi, muntu yina songaka bo nde yandi kele Yezu yina me futumuka. Bo vandaka na kiese ntangu bo zabaka nde Mesia kele na luzingu.—Luka 24:13-35.
3-4. Inki kuminaka balongoki ya Yezu mpi nki beto ta longuka na disolo yai? (Bis. 1:3)
3 Yezu monanaka na balongoki na yandi mbala mingi na nsungi ya bilumbu 40 ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto. (Tanga Bisalu 1:3.) Yezu pesaka balongoki na yandi yina vandaka na mawa mpi na boma kikesa. Bo kumaka na kiese mpi bakaka kikesa ya kukwenda kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu. a
4 Kulonguka mambu yina Yezu salaka na bilumbu 40 ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto lenda natila beto mambote. Na disolo yai, beto ta mona mutindu Yezu sadilaka ntangu yina (1) sambu na kupesa balongoki na yandi kikesa, (2) sambu na kusadisa bo na kubakisa Masonuku mbote-mbote mpi (3) sambu na kupesa bo formasio sambu na kisalu yina bo ta sala na bilumbu ke kwisa. Na konso diambu, beto ta tala mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu.
PESA BANKAKA KIKESA
5. Sambu na nki balongoki ya Yezu vandaka ti mfunu ya kikesa?
5 Balongoki ya Yezu vandaka ti mfunu ya kikesa. Sambu na nki? Sambu bankaka yambulaka banzo, mabuta mpi bisalu na bo sambu na kulanda Yezu. (Mat. 19:27) Bo vandaka kuniokula bankaka sambu bo kumaka balongoki ya Yezu. (Yoa. 9:22) Bo salaka bibansa yai yonso sambu bo vandaka kundima nde Yezu vandaka Mesia ya lusilu. (Mat. 16:16) Kansi ntangu bo fwaka Yezu, bo vandaka na mawa ya ngolo mpi bo lembaka nitu sambu bo zabaka ve inki ta kumina bo.
6. Yezu salaka nki na nima ya lufutumuku na yandi?
6 Yezu monaka ve mbi mutindu balongoki na yandi vandaka na mawa sambu na lufwa na yandi. Yandi zabaka mpi nde mawa na bo vandaka ve kutendula nde bo me konda lukwikilu. Yo yina, kaka na bilumbu yina yandi futumukaka, yandi yantikaka kupesa banduku na yandi kikesa. Mu mbandu, yandi monanaka na Maria ya Magdala ntangu yandi vandaka kudila na maziamu. (Yoa. 20:11, 16) Yandi monanaka mpi na balongoki zole yina beto tubilaka na luyantiku ya disolo yai. Diaka yandi monanaka na ntumwa Piere. (Luka 24:34) Mbandu ya Yezu ke longa beto inki? Beto tala mambu yina salamaka ntangu yandi monanaka na Maria ya Magdala.
7. Mutindu Yoane 20:11-16 ke monisa yo, Yezu monaka Maria ke sala nki mpi yo pusaka yandi na kusala nki? (Tala mpi kifwanisu.)
7 Tanga Yoane 20:11-16. Na 16 Nisani na suka-suka, kimvuka mosi kwendaka na maziamu, kisika bo zikaka Yezu. (Luka 24:1, 10) Beto tadila mambu yina kuminaka mosi na kati na bo, Maria ya Magdala. Ntangu yandi kumaka na maziamu, yandi kutaka yo ya mpamba. Yandi kwendaka ntinu kusonga Piere ti Yoane. Mpi na nima yandi landaka bo ntangu bo vandaka kukwenda ntinu na maziamu. Ntangu Piere ti Yoane monaka nde maziamu vandaka ya mpamba, bo vutukaka. Kansi Maria bikalaka. Yandi vandaka kudila. Yandi zabaka ve nde Yezu vandaka kumona yandi. Yezu zabaka nde yandi vandaka kudila sambu na yandi mpi yo simbaka kibeni ntima na yandi. Yo yina, yandi monanaka na Maria mpi yandi salaka kima mosi ya fioti yina pesaka yandi kikesa mingi. Yezu solulaka ti yandi mpi yandi pesaka Maria mukumba mosi ya mfunu ya kusonga bampangi na yandi nsangu ya lufutumuku na yandi.—Yoa. 20:17, 18.
Landa mbandu ya Yezu ya kutudila bampangi dikebi mpi ya kupesa bo kikesa (Tala paragrafe 7)
8. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu?
8 Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu? Beto ta landa mbandu ya Yezu kana beto ke tula dikebi na bampasi ya bampangi ke kutana ti yo, beto ke sala yonso sambu na kubakisa bo mpi beto ke pesa bo kikesa sambu na kulanda kusadila Yehowa. Beto tadila mbandu ya mpangi Jocelyn. Mpangi na yandi ya nkento fwaka na aksida. Yandi ke tuba nde: “Ntangu yonso, mono vandaka ti basusi ya ngolo.” Mpangi mosi ti bakala na yandi bingisaka yandi na nzo na bo, widikilaka yandi na dikebi yonso mpi bo ndimisaka yandi nde yandi kele na mfunu mingi na meso ya Nzambi. Yandi ke tuba diaka nde: “Mono vandaka kudiwa bonso nde mono ke dinda na nzadi-mungwa mosi ya mudindu yina kele ti bitembo ya ngolo mpi Yehowa sadilaka dibuta yina sambu na kugulusa mono. Bo sadisaka mono na kukuma diaka ti nzala ya kulanda kusadila Yehowa.” Beto mpi, beto lenda sadisa bantu ya nkaka kana beto ke bika bo na kutuba mutindu bo ke kudiwa mpi kana beto ke widikila na dikebi yonso mambu ya bo ke tuba. Kana beto sala mpidina, beto ta pesa bo kikesa mpi beto ta sadisa bo na kulanda kusadila Yehowa.—Bar. 12:15.
SADISA BANKAKA NA KUBAKISA NDINGA YA NZAMBI
9. Inki diambu ya mpasi balongoki ya Yezu kutanaka ti yo mpi nki mutindu yandi sadisaka bo?
9 Balongoki ya Yezu ndimaka Ndinga ya Nzambi mpi bo salaka yonso sambu na kusadila yo na luzingu na bo. (Yoa. 17:6) Kansi bo kumaka kisaka-saka ntangu bo monaka mutindu bo fwaka Yezu bonso muntu ya mbi na nti ya mpasi. Yezu zabaka nde balongoki na yandi vandaka ti lukwikilu mpi vandaka kuzola Yehowa. Kansi yo lombaka nde bo bakisa masonuku mbote-mbote. (Luka 9:44, 45; Yoa. 20:9) Yo yina, yandi sadisaka bo na kubakisa mbote masonuku. Beto tala mutindu yandi sadisaka balongoki zole yina vandaka kukwenda na Emausi.
10. Inki mutindu Yezu ndimisaka balongoki na yandi nde yandi vandaka Mesia? (Luka 24:18-27)
10 Tanga Luka 24:18-27. Yezu songaka ve balongoki yina mbala mosi nani yandi vandaka. Kansi yandi yulaka bo bangiufula. Sambu na nki? Mbala ya nkaka, yandi vandaka kuzola nde bo tuba mambu yina bo vandaka kuyindula. Mpi bo tubaka yo. Bo songaka yandi nde, bo vandaka kuyindula nde Yezu ta kuma ntotila na Izraele mpi yandi ta katula bo na nsi ya luyalu ya Roma. Ntangu bo songaka Yezu mambu yonso yina bo vandaka kuyindula, yandi sadilaka masonuku sambu na kusadisa bo na kubakisa mambu yina salamaka. b Kaka na kilumbu yina na nkokila, Yezu kutanaka mpi ti balongoki ya nkaka mpi yandi tendudilaka bo mambu yango. (Luka 24:33-48) Yo ke longa beto nki?
11-12. (a) Mutindu Yezu vandaka kulonga bakieleka ya Biblia ke longa beto nki? (Tala mpi bifwanisu.) (b) Inki mutindu longi ya Biblia ya mpangi Nortey sadisaka yandi?
11 Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu? Ntete, ntangu nge ke longuka Biblia ti muntu, yula yandi bangiufula ya mayele yina ta sadisa yandi na kutubila mambu ya yandi ke yindula. (Bing. 20:5) Kana nge me bakisa mambu yina yandi ke yindula, sadisa yandi na kuzwa baverse yina lenda sadisa yandi na mambu yina yandi ke kutana ti yo. Na nima, sala yonso sambu na kusonga yandi ve mambu yina yandi fwete sala. Kansi, sadisa yandi na kuyindula na nzila ya masonuku mpi kutadila nki mutindu yandi lenda sadila minsiku ya Biblia na luzingu na yandi. Beto tadila mbandu ya mpangi-bakala Nortey na Ghana.
12 Ntangu yandi vandaka ti bamvula 16, yandi yantikaka kulonguka Biblia. Kansi dibuta na yandi telaminaka yandi. Inki sadisaka yandi na kuyambula ve? Longi na yandi ya Biblia tendudilaka yandi dezia Matayo kapu 10 yina ke monisaka nde bo ta niokula Bakristu ya kieleka. Yandi ke tuba nde: “Yo yina ntangu bo kumaka kuniokula mono, mono zabaka nde mono zwaka kieleka.” Longi na yandi sadisaka yandi mpi na kubakisa Matayo 10:16 sambu yo sadisa yandi na kuvanda mayele mpi luzitu ntangu yandi ke tubila balukwikilu na yandi na nzo. Na nima ya mbotika, yandi zolaka kukuma mupasudi-nzila. Kansi papa na yandi zolaka nde yandi kota iniversite. Na kisika ya kusonga yandi mambu yina yandi fwete sala, longi na yandi ya Biblia yulaka yandi bangiufula mpi sadisaka yandi na kuyindula minsiku ya Biblia sambu yandi baka lukanu ya mbote. Inki lukanu mpangi Nortey bakaka? Yandi bakaka lukanu ya kusala kisalu ya ntangu yonso. Papa na yandi kulaka yandi na nzo. Inki mpangi Nortey ke yindula sambu na mambu yina salamaka? Yandi ke tuba nde: “Mono ke ndima kibeni nde mono bakaka lukanu ya mbote.” Kana beto mpi, beto ke sadisa bantu ya nkaka na kuyindula mambu yina Biblia ke tuba, beto lenda sadisa bo na kukuma ti lukwikilu ya ngolo mpi na kulanda kusadila Yehowa.—Baef. 3:16-19.
Landa mbandu ya Yezu ya kusadisa bankaka na kubakisa Masonuku (Tala paragrafe 11) e
SADISA BAMPANGI-BABAKALA NA KUKUMA “BANTU BONSO MAKABU”
13. Yo lombaka nde Yezu kusala nki sambu kisalu ya Tata na yandi kulanda kusalama? (Baefezo 4:8)
13 Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi salaka mbote-mbote kisalu yina Tata na yandi pesaka yandi. (Yoa. 17:4) Kansi yandi vandaka ve kuyindula mutindu bantu ya nkaka ke yindulaka nde: ‘Sambu kima mosi kusalama mbote, bo mosi bantu fwete sala yo.’ Na bamvula tatu ti ndambu yina yandi longaka nsangu ya mbote awa na ntoto, yandi longaka mpi bantu ya nkaka na kusala kisalu yina. Na ntwala nde Yezu vutuka na zulu, yandi pesaka balongoki na yandi mukumba mosi ya mfunu ya kulungisa disongidila, kukeba mameme ya Yehowa mpi kutwadisa kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Mbala ya nkaka, bankaka na kati na bo vandaka kaka ti bamvula 20 to 20 ti ndambu. (Tanga Baefezo 4:8) Babakala yai salaka ngolo ti Yezu mpi bo kangamaka na yandi. Kansi na ntwala nde yandi vutuka na zulu, yandi pesaka bo formasio ya nkaka sambu bo kuma “bantu bonso makabu.” Inki mutindu yandi pesaka bo formasio?
14. Inki mutindu Yezu sadisaka balongoki na yandi na kuyela na kimpeve na bilumbu na yandi 40 ya nsuka awa na ntoto? (Tala mpi kifwanisu.)
14 Yezu pesaka balongoki na yandi bandongisila na masonga yonso mpi na zola yonso. Mu mbandu, yandi monaka nde bankaka na kati na bo vandaka ti badute. Yo yina yandi pesaka bo bandongisila. (Luka 24:25-27; Yoa. 20:27) Yandi songaka bo na kutula dikebi ya mingi na kisalu ya kukeba mameme ya Nzambi kansi ve na bisalu na bo ya kinsuni. (Yoa. 21:15) Yandi yibusaka bo na kufwanisa ve mambu yina bo ke sala na kisalu ya Yehowa ti yina bantu ya nkaka ke sala. (Yoa. 21:20-22) Diaka, yandi vutulaka bo na nzila sambu na bangindu ya nkaka ya mbi yina bo vandaka ti yo sambu na Kimfumu mpi yandi sadisaka bo na kutula dikebi na kulonga nsangu ya mbote. (Bis. 1:6-8) Inki dilongi bankuluntu lenda baka?
Landa mbandu ya Yezu na kusadisa bampangi-babakala na kubaka mikumba ya nene (Tala paragrafe 14)
15-16. (a) Inki mutindu bankuluntu lenda landa mbandu ya Yezu? Tendula. (b) Inki mambote mpangi Patrick bakaka na bandongisila yina bo pesaka yandi?
15 Inki mutindu bankuluntu lenda landa mbandu ya Yezu? Bo fwete pesa bampangi-babakala formasio yo vanda bayina kele baleke, sambu na kubaka mikumba ya nene na dibundu. c Bankuluntu ke zabaka nde bampangi yina bo ke pesa formasio kele bantu ya kukonda kukuka. Bo fwete pesa bampangi ya babakala ya baleke bandongisila na zola yonso sambu bo kuma ti eksperiansi mpi bo bakisa mfunu ya kuvanda bantu ya kudikulumusa, bayina bo lenda tudila ntima mpi bayina ke sadisa bantu ya nkaka na luzolo yonso.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pie. 5:5.
16 Beto tala mpila mpangi Patrick bakaka mambote na bandongisila yina bo pesaka yandi. Ntangu yandi vandaka leke, yandi vandaka kutubila bantu ya nkaka na makasi mpi kusadila bo mambu kukonda mawete, ata na bampangi-bankento. Nkuluntu mosi ya kuyela na kimpeve bakisaka kifu yina Patrick vandaka ti yo mpi yandi pesaka yandi bandongisila ya pwelele kansi na mawete yonso. Mpangi Patrick ke tuba nde: “Mono kele na kiese mutindu yandi pesaka mono bandongisila yina. Mono vandaka kulemba nitu ntangu mono vandaka kumona bampangi ya nkaka ke baka mikumba kansi mono ve. Bandongisila yina sadisaka mono na kubakisa nde yo kele mfunu na kuvanda muntu ya kudikulumusa mpi na kuzola bampangi na kisika ya kutula dikebi na kubaka mikumba.” Nsuka-nsuka, mpangi Patrick kumaka nkuluntu ntangu yandi vandaka ti bamvula 23.—Bing. 27:9.
17. Inki mutindu Yezu monisaka nde yandi vandaka kutudila balongoki na yandi ntima?
17 Yezu pesaka ve balongoki na yandi kaka mukumba ya kulonga nsangu ya mbote mpi ya kutendula masonuku. Mbala ya nkaka balongoki yindulaka nde bo ta kuka ve kulungisa mukumba yina Yezu pesaka bo. Kansi, Yezu zabaka nde bo ta kuka kulungisa yo mpi yandi songaka bo yo. Yandi vandaka kutudila bo ntima. Yandi tubaka nde: “Mono ke tinda beno mutindu Tata tindaka mono.”—Yoa. 20:21.
18. Inki mutindu bankuluntu lenda landa mbandu ya Yezu?
18 Inki mutindu bankuluntu lenda landa mbandu ya Yezu? Bankuluntu ya kele ti eksperiansi ke pesaka bampangi mikumba ya nkaka na kulungisa. (Bafil. 2:19-22) Mu mbandu, bankuluntu lenda lomba baleke ya babakala na kusadisa bo na kutula bunkete na Nzo ya Kimfumu mpi kusala bisalu ya kuyidika yo. Kana bo me pesa mpangi mosi mukumba, bo fwete songa yandi mpila ya kusala yo mpi bo fwete tula ntima nde yandi ta lungisa yo mbote. Mpangi Matthieu kele nkuluntu ya mpa mpi yandi ke tuba nde yandi ke sepelaka ti bankuluntu yina pesaka yandi formasio ya kusala bisalu ya mutindu na mutindu mpi bo tudilaka yandi ntima nde yandi ta sala yo mbote. Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono vandaka kusala bifu, bo sadisaka mono na kubaka malongi na bifu yina mpi na kusala mbote na mbala ya nima.” d
19. Inki beto fwete sala?
19 Yezu sadilaka bilumbu 40 ya nsuka ya luzingu na yandi sambu na kupesa bantu ya nkaka kikesa, kulonga bo mpi kupesa bo formasio. Beto fwete sala yonso sambu na kulanda mbandu ya Yezu mbote-mbote. (1 Pie. 2:21) Yandi ta sadisa beto na kusala mutindu yina. Nkutu yandi silaka nde: “Mono kele ti beno bilumbu yonso tii na nsukilu ya ngidika ya bima.”—Mat. 28:20.
NKUNGA 15 Lukumu na Yezu!
a Baevanzile mpi mikanda ya nkaka ya Biblia ke tubila bambala mingi yina Yezu monanaka na bantu ya nkaka mu mbandu, na Maria ya Magdala (Yoa. 20:11-18); na bankento ya nkaka (Mat. 28:8-10; Luka 24:8-11); na balongoki 2 (Luka 24:13-15); na Piere (Luka 24:34); na bantumwa katula Toma (Yoa. 20:19-24); na bantumwa ti Toma mpi (Yoa. 20:26); na balongoki 7 (Yoa. 21:1, 2); na balongoki kuluta 500 (Mat. 28:16; 1 Bak. 15:6); na mpangi na yandi Yakobo (1 Bak. 15:7); na bantumwa yonso (Bis. 1:4); mpi na bantumwa pene-pene ya Betani. (Luka 24:50-52) Mbala ya nkaka, yandi monanaka na bantumwa na yandi na bantangu ya nkaka kansi Biblia ke tubilaka yo ve.—Yoa. 21:25.
b Sambu na kumona lisiti ya baprofesi ya ke tubilaka Mesia, tala disolo, “Keti Mambu ya Biblia Tubilaka Sambu na Mesia Monisaka Nde Yezu Vandaka Mesia?” na jw.org.
c Baleke ya nkaka ya kele bankuluntu lenda kuma bankengi ya nziunga ata bo kele ti bamvula kubanda na 25 tii na 30. Kansi bo fwete vanda ntete ti eksperiansi na kinkuluntu.
d Sambu na kuzaba mambu yina lenda sadisa nge na kusadisa baleke na kubaka mikumba, tala Nzozulu ya Nkengi ya Augusti 2018, balut. 11-12, bapar. 15-17, mpi Nzozulu ya Nkengi ya Aprili 15, 2015, balut. 3-13.
e NTENDULA YA BIFWANISU: Mpangi mosi ke sadisa longoki na yandi ya Biblia na kubakisa mbote Masonuku mpi na nima longoki yango ke losa bima yina yandi yidikaka sambu na Nkinsi ya Lubutuku.
