1. Inki kele mwa makabu yina Yezu me pesaka beto?

 ATA MUNTU mosi ve me sadisaka bantu ya nkaka mingi kibeni kuluta Yezu. Ntangu yandi vandaka na ntoto, mbala mingi yandi vandaka kusala mambu ya kuyituka sambu na kusadisa bantu. (Luka 9:12-17) Yandi pesaka beto kado ya kuluta nene ntangu yandi pesaka luzingu na yandi sambu na beto. (Yoane 15:13) Banda ntangu yandi me futumukaka, Yezu ke landaka kaka kusadisa beto. Mutindu yandi silaka yo, Yezu lombaka Yehowa na kupesa beto mpeve santu na yandi sambu yo landa kulonga beto mpi kulembika beto. (Yoane 14:16, 17, noti na nsi ya lutiti; 16:13) Na nzila ya balukutakanu na beto ya dibundu, Yezu ke landaka kupesa beto bima yina beto kele na yo mfunu sambu na kulanda kukumisa bantu balongoki na ntoto ya mvimba.​—Mat. 28:18-20.

2. Banani mpi kele “bantu bonso makabu” yina Baefezo 4:7, 8 ke tubila?

² Beto tadila dikabu ya nkaka yina Yezu me pesaka beto. Ntumwa Polo sonikaka nde ntangu Yezu tombukaka na zulu, “yandi pesaka bantu bonso makabu.” (Tanga Baefezo 4:7, 8.) Yandi tubaka nde Yezu pesaka makabu yina sambu na kusadisa dibundu na mitindu mingi. (Baef. 1:22, 23; 4:11-13) Bubu yai, bansadi ya kisalu, bankuluntu mpi bankengi ya nziunga kele mpi “bantu bonso makabu.” a Ya kieleka, bo kele bantu ya kukonda kukuka mpi bo ke salaka bifu. (Yak. 3:2) Kansi Mfumu na beto Yezu Kristu ke sadilaka bo sambu na kusadisa beto; bo kele makabu yina yandi me pesaka beto.

3. Pesa mbandu ya ke monisa mutindu beto lenda sadisa bampangi yina kele “bantu bonso makabu” na kulungisa mukumba na bo.

³ Yezu pesaka bo mukumba mosi ya mfunu disongidila kutunga dibundu. (Baef. 4:12) Kansi beto yonso lenda sadisa bo na kulungisa  mbote mukumba yina. Beto lenda fwanisa yo ti kutunga Nzo ya Kimfumu. Bantu ya nkaka ke salaka mbala mosi kisalu ya kutunga kansi bankaka ke sadisaka bayina ke tunga. Mu mbandu, bo ke natilaka bo madia, bima yina bo kele ti yo mfunu to bo ke sadisaka bo na mitindu mingi ya nkaka. Mutindu mosi mpi beto yonso lenda sadisa mpi bansadi ya kisalu, bankuluntu ya mabundu mpi bankengi ya nziunga na mambu ya beto ke tuba mpi ya beto ke sala. Beto tala mutindu beto ke bakaka mambote na mambu yina bo ke salaka mpi mutindu beto lenda monisa na bo mpi na Yezu yina pesaka beto ‘bantu yai bonso makabu’ nde beto ke sepelaka ti bo mingi.

BANSADI YA KISALU KE SALAKA “BISALU YA KUSADISA BANKAKA”

4. Inki kele mwa “bisalu ya kusadisa bankaka” yina bansadi ya kisalu vandaka kusala na mvu-nkama ya ntete?

⁴ Na mvu-nkama ya ntete, bo ponaka bampangi ya nkaka na kuvanda bansadi ya kisalu. (1 Tim. 3:8) Yo ke monana nde bo bantu vandaka kusala “bisalu ya kusadisa bankaka” yina Polo tubilaka. (1 Bak. 12:28) Yo ke monana nde bansadi ya kisalu vandaka kusala bisalu mingi ya mfunu sambu na kusadisa bankuluntu na kutula dikebi ya mingi na kulonga mpi na kulonguka. Mu mbandu, bansadi ya kisalu vandaka kusadisa na kusala bakopi ya masonuku to bo vandaka kusumba bima ya mfunu sambu na kusala bakopi yango.

5. Inki kele mwa bisalu ya mfunu yina bansadi ya kisalu ke salaka bubu yai?

⁵ Yindula mwa bisalu ya mfunu yina bansadi ya kisalu ke salaka na dibundu na beno. (1 Pie. 4:10) Bo lenda vanda ti mukumba ya kuyidika mambu ya me tala mbongo ya dibundu to bateritware, kulomba mikanda sambu na dibundu mpi kukabula yo, kuyidika bisadilu ya audiovideo, kuyamba bantu na Nzo ya Kimfumu mpi kupesa bo bisika to kutula bunkete na nzo ya Kimfumu. Bisalu yina yonso kele mfunu kibeni sambu dibundu kutambula mbote. (1 Bak. 14:40) Diaka, bansadi ya kisalu ya nkaka ke salaka badiskure na Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu mpi bo ke salaka badiskure ya bantu yonso. Diaka, bo lenda tula nsadi ya kisalu mosi kilandi ya nkengi ya kimvuka ya kulonga nsangu ya mbote. Bantangu ya nkaka bansadi ya kisalu ya me fwana lenda fidisa bankuluntu na bavizite ya kingungudi.

6. Sambu na nki beto ke sepelaka ti bansadi ya kisalu?

⁶ Inki mutindu dibundu ke bakaka mambote na bisalu yina bansadi ya kisalu ke salaka? Mpangi-nkento Beberly b na Bolivie ke tuba nde: “Mono ke sepelaka mingi kibeni ti balukutakanu sambu na bisalu yina bansadi ya kisalu ke salaka. Sambu na kisalu yina bo ke salaka, mono lenda yimba, kupesa bamvutu na balukutakanu, kulanda badiskure mpi kubaka malongi na bavideo mpi na bifwanisu. Bo ke salaka nde bampangi yina kele na lukutakanu kuvanda na lutaninu mpi bampangi yina me kwisa ve kimuntu-kimuntu kulanda balukutakanu na nzila ya video. Na nima ya lukutakanu bo ke vandaka bantu ya ntete na kutula bunkete, na kutala mambu ya mbongo mpi na kuzikisa nde dibundu kele ti mikanda yina bampangi kele ti yo mfunu. Mono ke sepelaka ti bo mingi.” Mpangi Leslie ke zingaka na Colombie. Bakala na yandi kele nkuluntu, yandi ke tuba nde: “Bakala na mono ke vandaka ti mfunu ya bansadi ya kisalu sambu na kulungisa mikumba mingi. Kana bo vandaka ve, yandi zolaka kuvanda ti mambu mingi kibeni ya kusala. Yo yina mono ke pesa mersi mingi sambu na kikesa na bo, sambu na mambu yina bo ke salaka na luzolo yonso.” Ntembe kele ve nde nge mpi nge ke waka mutindu yina.​—1 Tim. 3:13.

7. Inki mutindu beto lenda monisa ntonda sambu na bansadi ya kisalu? (Tala mpi kifwanisu.)

⁷ Ata beto ke sepelaka ti bansadi ya kisalu, Biblia ke lomba beto na kusonga bo nde beto ke sepelaka ti bo. (Bakol. 3:15) Beto tala mambu yina mpangi Krzysztof, yina kele nkuluntu na Finlande, ke salaka sambu na kumonisila bansadi ya kisalu ntonda.  Yandi ke tuba nde: “Mono ke tindilaka nsadi ya kisalu mosi mukanda mosi to message mosi mpi mono ke sonikaka verse mosi. Mono ke tubilaka diambu mosi yina nsadi ya kisalu yango salaka yina pesaka mono kikesa to mono ke tubilaka sambu na nki mono ke sepelaka ti kisalu na yandi.” Mbala mingi Pascal ti nkento na yandi Jael, yina ke zingaka na Nouvelle Caledonie, ke sambaka sambu na bansadi ya kisalu. Mpangi Pascal ke tuba nde: “Ntama mingi ve, beto vandaka kusamba mingi sambu na bansadi ya kisalu ya dibundu na beto. Beto pesaka Yehowa mersi sambu na bo mpi beto lombaka yandi na kuvanda ti bo mpi na kusadisa bo.” Yehowa ke waka kisambu ya mutindu yina mpi dibundu ya mvimba ke bakilaka yo mambote.​—2 Bak. 1:11.

BANKULUNTU YINA “KE SALAKA NGOLO NA KATI NA BENO”

8. Sambu na nki Polo sonikaka nde bankuluntu ya mvu-nkama ya ntete vandaka ‘kusala ngolo’? (1 Batesalonika 5:12, 13)

⁸ Bankuluntu vandaka kusala ngolo sambu na dibundu na mvu-nkama ya ntete. (Tanga 1 Batesalonika 5:12, 13; 1 Tim. 5:17) Bo vandaka ‘kutwadisa’ dibundu disongidila, bo vandaka kutwadisa balukutakanu mpi kuvukana sambu na kubaka balukanu. Bo vandaka kukebisa bampangi disongidila kupesa bo bandongisila na zola sambu na kutanina dibundu. (1 Bate. 2:11, 12; 2 Tim. 4:2) Ya kieleka, bo vandaka mpi kusala ngolo sambu na kusansa mabuta na bo mpi kulanda kuvanda ngolo na kimpeve.​—1 Tim. 3:2, 4; Tito 1:6-9.

9. Inki kele mwa mikumba yina bankuluntu ke vandaka ti yo?

⁹ Bubu yai bankuluntu kele ti mambu mingi ya kusala. Bo kele balongi ya nsangu ya mbote. (2 Tim. 4:5) Bo ke longaka nsangu ya mbote ti kikesa yonso sambu na kupesa dibundu mbandu ya mbote, bo ke yidikaka mambu sambu kisalu ya kulonga nsangu ya mbote kusalama na teritware ya dibundu na bo mpi bo ke pesaka bampangi formasio sambu na kulonga mbote-mbote nsangu ya mbote. Bo kele mpi bazuzi yina ke wilaka bantu mawa mpi ke pona-ponaka ve. Kana mpangi mosi me sala disumu mosi ya nene, bankuluntu ke salaka ngolo sambu na kusadisa yandi na kuvutukila kinduku na yandi ti Yehowa. Bo ke salaka mpi yonso sambu dibundu kulanda kuvanda bunkete. (1 Bak. 5:12, 13; Bag. 6:1) Ntete-ntete bo kele bangungudi. (1 Pie. 5:1-3) Bo ke salaka badiskure yina bo ke yidikaka mbote, bo ke salaka bikesa na kuzaba bantu yonso na dibundu mpi bo ke salaka baviziti ya kingungudi. Katula mikumba yina bo kele dezia ti yo, bankuluntu ya nkaka ke sadisaka na Kisalu ya Kutunga Banzo ya Kimfumu mpi ya kuyidika yo, ya kuyidika balukutakanu ya nene mpi ya kusala na Bakomite ya Kuwakana ti Balupitalu mpi na Bimvuka ya Kutala Bambefu. Bankuluntu ke salaka kibeni ngolo sambu na beto!

10. Sambu na nki beto ke sepelaka ti bankuluntu na beto yina ke salaka ngolo?

¹⁰ Yehowa tubaka dezia na ntwala nde, bangungudi ta keba beto mbote mpi beto ‘ta vanda diaka ve na boma mpi beto ta tekita ve.’ (Yer. 23:4) Mpangi-nkento Johanna ya ke zingaka na Finlande bakisaka kibeni nde mambu yina kele kieleka ntangu mama na yandi vandaka kubela ngolo. Yandi ke tuba nde: “Yo ke vandilaka mono kibeni mpasi na kusonga bantu ya nkaka mambu yina ke yangisa mono. Kansi nkuluntu mosi yina mono zabaka mbote ve widikilaka mono na dikebi yonso ntangu mono songaka yandi mambu yina vandaka kuyangisa mono. Yandi sambaka ti mono mpi yandi ndimisaka mono nde Yehowa ke zolaka mono. Mono ke yibuka diaka ve mambu yina yandi songaka mono. Kansi mono ke yibuka nde mono kudiwaka na lutaninu. Mono ke ndima kibeni nde, Yehowa tindaka yandi sambu na kusadisa mono na ntangu yina fwanaka.” Inki mutindu bankuluntu na dibundu na beno me sadisaka nge?

11. Inki mutindu beto lenda monisila bankuluntu ntonda? (Tala mpi kifwanisu.)

¹¹ Yehowa ke zolaka nde beto monisila bankuluntu ntonda “sambu na kisalu na bo.” (1 Bate. 5:12, 13) Mpangi Henrietta ke zingaka na Finlande. Yandi ke tuba nde: “Bankuluntu ke sadisaka bampangi na luzolo yonso. Kansi yo ke tendula ve nde, bo  ke vandaka ti ntangu mingi to ngolo mingi kuluta beto to nde bo ke kutanaka ve ti bampasi na luzingu. Bantangu ya nkaka, mono ke songaka nkuluntu mosi nde, ‘Nge me zaba? Nge kele kibeni nkuluntu mosi ya mbote. Mono ke banza nde nge mpi ke zaba yo.’” Mpangi-nkento Sera ke zingaka na Turquie. Yandi ke tuba nde: “Bankuluntu ke vandaka ti mfunu nde beto pesa bo kikesa sambu bo landa kusala kisalu na bo. Yo yina beto lenda sonikila bo mukanda, kubingisa bo na nzo sambu na kudia to kulonga nsangu ya mbote ti bo.” Keti nge ke sepelaka ti nkuluntu mosi sambu na kisalu ya ngolo yina yandi ke salaka na dibundu? Songa yandi nde nge ke sepelaka ti mambu yina yandi ke salaka.​—1 Bak. 16:18.

BANKENGI YA NZIUNGA KE PESAKA MABUNDU KIKESA

12. Banani Yezu pesaka mukumba ya kupesa mabundu kikesa na mvu-nkama ya ntete? (1 Batesalonika 2:7, 8)

¹² Yezu Kristu pesaka mpi ‘bantu ya nkaka bonso makabu’ sambu na kusadisa dibundu na mutindu ya nkaka. Yandi sadilaka bankuluntu ya Yeruzalemi sambu na kutinda Polo, Barnabasi mpi bantu ya nkaka bonso bankengi ya nziunga. (Bis. 11:22) Sambu na nki? Sambu na kikuma yina bo poninaka bankuluntu mpi bansadi disongidila kupesa mabundu kikesa. (Bis. 15:40, 41) Bampangi yina salaka bibansa mingi, nkutu, bo tulaka luzingu na bo na kigonsa sambu na kulonga bampangi mpi kupesa bo kikesa.​—Tanga 1 Batesalonika 2:7, 8.

13. Inki kele mwa mikumba yina bankengi ya nziunga ke vandaka ti yo?

¹³ Bankengi ya nziunga ke tambulaka mingi kibeni. Bankaka ke salaka banzietelo ya nda kibeni sambu na kutala mabundu. Konso mposo, nkengi ya nziunga fwete sala badiskure mingi, yandi fwete sala baviziti ya kingungudi, mpi yandi fwete twadisa lukutakanu ya bapasudi-nzila, lukutakanu ya bankuluntu mpi balukutakanu sambu na kulonga nsangu ya mbote. Yandi ke yidikaka badiskure, balukutakanu ya nziunga mpi balukutakanu ya distrike. Yandi ke longaka na banzo-nkanda ya  bapasudi-nzila, yandi ke yidikaka lukutakanu ya sipesiali ti bapasudi-nzila ya nziunga na yandi mpi mambu ya nkaka, mu mbandu bantangu ya nkaka, yandi ke salaka mambu yina Betele lenda lomba yandi na kusala yo nswalu.

14. Sambu na nki beto ke sepelaka ti bankengi ya nziunga yina ke salaka ngolo?

¹⁴ Inki mutindu mabundu ke bakaka mambote na kisalu ya bankengi ya nziunga? Mpangi-bakala mosi na Turquie ke tuba sambu na baviziti ya bankengi ya nziunga nde: “Konso viziti ya nkengi ya nziunga ke pusaka mono na kusadisa mingi bampangi. Mono me kutanaka ti bankengi ya nziunga mingi. Ata mpidina, mono ke solulaka ti bo yonso kukonda mpasi mpi ata mosi ve ke monisaka bonso nde yandi kele ti mambu mingi ya kusala.” Mpangi Johanna yina beto me tubila longaka nsangu ya mbote ti nkengi mosi ya nziunga, kansi bo kutaka ve ata muntu mosi na nzo. Yandi ke tuba nde: “Mono ta vila ve ata fioti kilumbu yina. Bampangi na mono zole ya bankento kwendaka kuzinga kisika ya nkaka mpi mono vandaka kuwa nzala na bo mingi. Nkengi yina ya nziunga pesaka mono kikesa mpi yandi sadisaka mono na kubakisa nde bubu yai, yo lenda vandila beto mpasi na kuzinga kisika mosi ti bantu ya mabuta na beto mpi banduku na beto. Kansi na nsi-ntoto ya mpa, beto ta vanda ti mabaku mingi ya kulutisa ntangu ti bo mvula na mvula.” Bampangi mingi ke yibukaka mambu mingi ya mbote ya bankengi ya nziunga.​—Bis. 20:37–21:1.

15. (a) Mutindu 3 Yoane 5-8 ke monisa yo, inki mutindu beto lenda monisila bankengi ya nziunga ntonda? (Tala mpi kifwanisu.) (b) Sambu na nki beto fwete monisila bankento ya bampangi yina kele ti mikumba ntonda, mpi inki mutindu beto lenda sala yo? (Tala lupangu “ Yibuka Bankento na Bo.”)

¹⁵ Ntumwa Polo songaka Gayusi na kuyamba mbote bampangi yina vandaka kutala mabundu mpi na kusadisa bo na kukwenda na mutindu yina ta pesa Nzambi kiese ntangu bo ta vutuka. (Tanga 3 Yoane 5-8.) Mutindu mosi mpi, beto lenda bingisa nkengi ya nziunga sambu na kudia na nzo na beto. Diaka, beto lenda kwenda na balukutakanu  ya kulonga nsangu ya mbote na mposo yina yandi ke tala dibundu na beto. Mpangi Leslie yina beto me tubila ke monisaka mpi ntonda sambu na bankengi ya nziunga na mutindu ya nkaka. Yandi ke tuba nde: “Mono ke sambaka Yehowa sambu yandi lungisa bampusa na bo. Mono ti bakala na mono, beto ke sonikilaka bo mikanda mpi beto ke songaka bo mutindu baviziti na bo me sadisaka beto.” Kuvila ve nde bankengi ya nziunga kele bantu bonso beto. Bantangu ya nkaka bo ke belaka, bo ke vandaka ti basusi mpi nkutu bo ke lembaka nitu. Mbala ya nkaka, mambu ya mbote yina nge lenda songa yandi to mwa kado yina nge lenda pesa yandi lenda vanda mvutu na bisambu na yandi.​—Bing. 12:25.

BETO KELE TI MFUNU YA “BANTU BONSO MAKABU”

16. Mutindu Bingana 3:27 ke monisa yo, inki bangiufula bampangi-babakala lenda kudiyula?

¹⁶ Na ntoto ya mvimba, beto kele ti mfunu ya bampangi mingi ya babakala yina lenda vanda “bantu bonso makabu.” Kana nge kele mpangi-bakala yina me bakaka dezia mbotika, keti nge “kele ti kiyeka ya kusadisa”? (Tanga Bingana 3:27.) Keti nge lenda sala ngolo sambu na kukuma nsadi ya kisalu? Kana nge kele dezia nsadi ya kisalu, keti nge lenda sala ngolo sambu na kukuma nkuluntu sambu nge sadisa mingi bampangi? c Keti nge lenda sala bansoba na luzingu na nge sambu nge fulusa formilere ya kukota Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu? Nge ta baka formasio na nzo-nkanda yina mpi yo ta sala nde Yezu kusadila nge mingi kibeni. Kana nge ke yindula nde nge ta kuka ve kusala mambu yina, samba Yehowa. Lomba yandi mpeve santu na yandi sambu yo sadisa nge na kulungisa konso mukumba yina bo ke pesa nge.​—Luka 11:13; Bis. 20:28.

17. Ngidika yai ya “bantu bonso makabu” ke monisa inki sambu na Ntotila na beto Yezu Kristu?

¹⁷ Kisalu ya ngolo ya bampangi-babakala yina Yezu me ponaka na kuvanda “bantu bonso makabu” ke monisa kibeni nde Yezu muntu ke twadisaka beto na bilumbu yai ya nsuka. (Mat. 28:20) Beto ke vandaka na kiese mingi sambu beto kele ti ntotila yina ke zolaka beto, yina ke kabaka, yina ke tudilaka beto dikebi mpi yina me pesaka beto bampangi ya me fwana sambu na kusadisa beto. Yo yina, sosa mabaku ya kumonisila bampangi yina ke salaka ngolo ntonda. Diaka, kuvila ve ata fioti kupesa Yehowa mersi sambu yandi muntu kele Nto ya “konso dikabu ya mbote mpi konso kado ya kukuka.”​—Yak. 1:17.