1-2. Sambu na nki yo kele mfunu nde beto longuka disolo ya Samsoni?

 KANA nge me wa zina Samsoni, nki ke kwisilaka nge na mabanza? Ntembe kele ve nde nge ke yibukaka nde yandi vandaka bakala mosi ya ngolo mingi. Yo kele mpidina. Kansi yandi salaka kima mosi yina natilaka yandi bampasi mingi. Ata mpidina, Yehowa tulaka dikebi na mambu yonso ya mbote yina Samsoni salaka sambu na kusadila yandi. Yandi salaka mpi nde bo sonika mbandu ya kwikama ya Samsoni na Ndinga na yandi.

² Yehowa sadilaka Samsoni sambu na kusala mambu ya kuyituka sambu na kusadisa bantu na yandi, disongidila bantu ya Izraele. Bamvula mingi na nima ya lufwa ya Samsoni, na nsadisa ya mpeve santu, Yehowa sadilaka ntumwa Polo sambu na kusonika zina ya Samsoni na kati ya bazina ya bansadi na yandi ya kwikama ya ntangu ya ntama. (Baeb. 11:32-34) Mbandu ya Samsoni lenda pesa beto kikesa. Yandi tudilaka Yehowa ntima ata na bantangu ya mpasi kibeni. Na disolo yai, beto ta tubila mambu yina beto lenda longuka na mbandu ya Samsoni mpi mutindu disolo na yandi lenda pesa beto kikesa.

3. Inki mukumba Samsoni vandaka ti yo?

³ Ntangu Samsoni butukaka, bantu ya Filistia vandaka kuyala dikanda ya Izraele mpi bo vandaka kumonisa bo mpasi. (Baz. 13:1) Bantu ya Izraele vandaka kuniokwama mingi sambu bantu ya Filistia vandaka nku mingi. Yehowa ponaka Samsoni sambu na “kugulusa Izraele na maboko ya bantu ya Filistia.” (Baz. 13:5) Yo vandaka mukumba mosi ya mpasi kibeni. Sambu na kulungisa mukumba yina ya mpasi, yo lombaka nde Samsoni kutudila Yehowa ntima.

4. Inki mutindu Yehowa gulusaka Samsoni na maboko ya bantu ya Filistia? (Bazuzi 15:14-16)

 ⁴ Beto tadila mbandu mosi ya ke monisa nde Samsoni tudilaka Yehowa ntima mpi yandi ndimaka nde Yehowa ta sadisa yandi. Kilumbu mosi, basoda ya Filistia kwisaka kukanga Samsoni na Lehi na Yuda. Bantu ya Yuda waka boma, yo yina bo bakaka lukanu ya kupesa Samsoni na bantu ya Filistia. Bampangi na yandi mosi, bantu ya Yuda, kangaka yandi mbote-mbote bansinga zole ya mpa mpi bo pesaka yandi na bantu ya Filistia. (Baz. 15:9-13) Kansi, “mpeve ya Yehowa pesaka yandi ngolo” mpi yandi zengaka bansinga yina. Na nima, “yandi monaka mukwa ya mbwanga ya mpunda ya bakala ya bo me katuka kufwa,” yandi lokutaka yo mpi yandi sadilaka yo sambu na kufwa bantu ya Filistia 1 000.​—Tanga Bazuzi 15:14-16.

5. Inki mutindu Samsoni monisaka nde yandi vandaka kutudila Yehowa ntima?

⁵ Sambu na nki Samsoni sadilaka mukwa ya mbwanga ya mpunda, kinwaninu yina bantu vandaka kusadila ve? Ntembe kele ve nde Samsoni zabaka nde Yehowa ta sadisa yandi na kununga bantu ya Filistia ata yandi sadila konso kinwaninu yina. Yo yina, yandi sadilaka kinwaninu yina yandi monaka sambu na kulungisa luzolo ya Yehowa. Ya kieleka, Samsoni fwaka bantu yina yonso sambu yandi tudilaka Yehowa ntima.

6. Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya Samsoni ntangu beto ke lungisa mikumba na beto na dibundu?

⁶ Yehowa lenda pesa beto mpi ngolo ya kulungisa mikumba na beto, yo vanda mikumba ya mpasi. Yandi lenda sadisa beto na mutindu yina beto yindulaka ve. Ndima kibeni nde Yehowa yina pesaka Samsoni ngolo, ta sadisa nge na kusala luzolo na yandi ntangu yonso yina nge ke tudila yandi ntima.​—Bing. 16:3.

7. Inki mbandu ke monisa nde yo kele mfunu na kusosa lutwadisu ya Yehowa?

⁷ Bampangi mingi ya babakala mpi ya bankento yina ke salaka bisalu ya kutunga banzo na beto ya lusambu ke tudilaka Yehowa ntima. Na bamvula me luta, bampangi vandaka kusala ba plan mpi kutunga Banzo ya Kimfumu mingi ya mpa mpi banzo ya nkaka ya lusambu. Kansi mutindu organizasio ya Yehowa ke landa kuyela, yo lombaka nde bo sala bansoba. Bampangi yina ke twadisaka, sosaka lutwadisu ya Yehowa  na kisambu mpi bo mekaka bametode ya mpa, mu mbandu kusumba banzo mpi kuyidika yo. Bamvula me katuka kuluta, mpangi Robert salaka kisalu ya kutunga na bisika mingi na ntoto ya mvimba. Yandi ke tuba nde: “Ntete, yo vandaka ve pete sambu bampangi ya nkaka kusadila bametode yina ya mpa. Yo swaswanaka kibeni ti yina beto vandaka kusadila bamvula mingi me luta. Kansi bampangi salaka yonso sambu na kuyikama ti nsoba yina mpi yo monanaka pwelele nde Yehowa vandaka kusakumuna yo.” Yina kele kaka mbandu mosi ya ke monisa nde Yehowa ke twadisa bansadi na yandi sambu bo sala luzolo na yandi. Mbala na mbala, konso muntu fwete kudiyula nde: ‘Keti mono ke sosaka lutwadisu ya Yehowa mpi mono ke yikamaka ti bansoba yina ke salama ntangu mono ke sadila yandi?’

8. Ntangu Samsoni waka nzala ya masa mingi, nki yandi salaka?

⁸ Mbala ya nkaka, nge me tangaka masolo ya nkaka ya ke monisa mambu ya kuyituka yina Samsoni salaka. Kilumbu mosi, yandi fwaka ntambu ti maboko mpi na nima yandi fwaka bantu 30 ya Filistia na mbanza Ashkeloni. (Baz. 14:5, 6, 19) Samsoni zabaka mbote nde yandi lendaka ve kusala mambu yina kukonda lusadisu ya Yehowa. Yo monanaka pwelele kilumbu mosi ntangu yandi waka nzala ya masa mingi na nima ya kufwa bantu ya Filistia 1 000. Inki yandi salaka? Yandi sosaka ve masa ya kunwa na mutindu na yandi mosi kansi yandi lombaka Yehowa lusadisu.​—Baz. 15:18.

9. Inki Yehowa salaka sambu na kupesa mvutu ntangu Samsoni bondilaka yandi sambu yandi sadisa yandi? (Bazuzi 15:19)

⁹ Sambu na kupesa mvutu na kisambu ya Samsoni, Yehowa basisaka nto mosi ya masa na mutindu ya kuyituka. Ntangu Samsoni nwaka masa yina, “ngolo na yandi vutukaka mpi yandi bakaka diaka kikesa.” (Tanga Bazuzi 15:19.) Yo ke monana nde nto yina ya masa vandaka kaka bamvula mingi na nima, ntangu profete Samuele sonikaka mukanda ya Bazuzi na nsadisa ya mpeve santu. Mbala ya nkaka, ntangu bantu ya Izraele vandaka kumona masa yina ke kulumuka, yo vandaka kuyibusa bo nde kana bo tudila Yehowa ntima, yandi ta sadisa bo na ntangu ya mpasi.

10. Inki beto fwete sala sambu Yehowa kusadisa beto? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁰ Beto mpi fwete sosa lusadisu ya Yehowa ata beto me zaba kusala mambu mbote, ata beto kele mayele to ata beto me salaka mambu mingi na kisalu na yandi. Beto fwete ndima ti kudikulumusa yonso nde beto ta sala mambu mbote kaka kana beto ke tudila Yehowa ntima. Kaka mutindu masa yina Yehowa pesaka Samsoni pesaka yandi ngolo, beto mpi ta vanda ngolo na kimpeve kana beto ke dia madia yonso ya kimpeve yina Yehowa ke pesaka beto.​—Mat. 11:28.

11. Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ke tudila Yehowa ntima sambu yandi sadisa beto? Pesa mbandu.

¹¹ Beto tadila mbandu ya mpangi Aleksey, yina kele na kati ya bampangi na beto yina ke kutana ti mbangika ya ngolo na Russie. Inki ke sadisaka yandi na kukanga ntima na bampasi ya ngolo yina yandi ke kutana ti yo? Yandi ti nkento na yandi ke salaka mambu ya kimpeve mbala na mbala. Yandi ke tuba nde: “Mono ke salaka bikesa ya kulonguka Biblia mpi ya kutanga yo konso kilumbu. Konso suka, mono ti nkento na mono ke tadilaka verse ya kilumbu mpi beto ke sambaka Yehowa.” Yo ke longa beto nki? Beto fwete sala ve mambu na mutindu na beto mosi, kansi beto fwete tudila Yehowa ntima. Inki mutindu? Kana beto ke landa kusala mambu yina ta kumisa lukwikilu na beto ngolo. Mu mbandu kulonguka Biblia, kusamba, kukwenda na balukutakanu mpi kulonga nsangu ya mbote. Kana beto sala mpidina, Yehowa ta sakumuna bikesa  ya beto ke sala sambu na kusadila yandi. Yehowa pesaka Samsoni ngolo, beto ke ndima mpi nde yandi ta pesa beto ngolo.

12. Inki lukanu ya mbi Samsoni bakaka mpi sambu na nki kinduku na yandi ti Dalila vandaka ve ya mbote?

¹² Samsoni vandaka muntu ya kukonda kukuka bonso beto, yo yina bantangu ya nkaka, yandi bakaka balukanu ya mbi. Lukanu mosi yina yandi bakaka natilaka yandi bampasi ya ngolo kibeni. Na nima ya kulungisa mukumba na yandi ya kizuzi sambu na mwa ntangu, “yandi zolaka nkento mosi na Muwanda ya Soreki, zina na yandi Dalila.” (Baz. 16:4) Ntete Samsoni zolaka kukwela nkento mosi ya Filistia, kansi “Yehowa muntu pusaka yandi na kubaka lukanu yina” sambu Yehowa “vandaka kusosa dibaku ya kunwanisa bantu ya Filistia.” Na nima, Samsoni bikalaka na nzo ya nkento mosi ya ndumba na Gaza, mbanza mosi ya bantu ya Filistia. Na dibaku yina, Nzambi pesaka Samsoni ngolo ya kunangula bakielo ya mbanza mpi yo vandaka diaka ve na lutaninu. (Baz. 14:1-4; 16:1-3) Kansi, yo ke monana nde Dalila vandaka muntu ya Izraele mpi yo vandaka kupesa ve Samsoni dibaku ya kunwanisa bantu ya Filistia.

13. Inki mutindu Dalila natilaka Samsoni bampasi?

¹³ Dalila ndimaka mbongo ya mingi yina bantu ya Filistia pesaka yandi sambu na kuteka Samsoni. Mbala ya nkaka, Samsoni vandaka kuzola Dalila mingi, yo yina yandi ndimaka ve nde Dalila lendaka kuteka yandi. Yo vanda mpidina to ve, Dalila vandaka kupusa Samsoni mbala na mbala na kusonga yandi kisina ya ngolo na yandi mpi nsuka-nsuka, Samsoni songaka yandi yo. Diambu ya mawa kele nde, kifu yina Samsoni salaka, salaka nde yandi vidisa ngolo na yandi mpi Yehowa kusepela diaka ve ti yandi sambu na mwa ntangu.​—Baz. 16:16-20.

14. Inki bampasi Samsoni kutanaka ti yo sambu yandi tudilaka Dalila ntima?

 ¹⁴ Samsoni kutanaka ti bampasi mingi sambu yandi tudilaka Dalila ntima na kisika ya kutudila Yehowa ntima. Bantu ya Filistia kangaka Samsoni mpi bo fwaka yandi meso. Bo tulaka yandi na boloko na Gaza, kisika yina yandi panzaka bakielo ya mbanza. Bo kumisaka yandi mpika sambu na kubalula ditadi yina bo vandaka kunikila bambuma. Na nima, bantu ya Filistia pesaka Samsoni nsoni ntangu bo vukanaka sambu na kusala nkinsi mosi. Bo pesaka kimenga na nzambi na bo ya luvunu Dagoni, sambu bo yindulaka nde yandi muntu pesaka bo Samsoni. Bo basisaka Samsoni na boloko mpi bo nataka yandi na kisika yina bo vandaka kusala nkinsi sambu yandi ‘sekisa bo.’​—Baz. 16:21-25.

15. Inki mutindu Samsoni monisaka nde yandi tudilaka diaka Yehowa ntima? (Bazuzi 16:28-30) (Tala kifwanisu ya lutiti ya zulu.)

¹⁵ Samsoni salaka kifu mosi ya nene, kansi yandi landaka kusadila Yehowa. Yandi sosaka dibaku ya kulungisa mukumba yina Nzambi pesaka yandi, ya kunwanisa bantu ya Filistia. (Tanga Bazuzi 16:28-30.) Samsoni bondilaka Yehowa nde: “Bika nde mono vutula mbi na bantu ya Filistia.” Nzambi ya kieleka waka bidilu ya Samsoni mpi yandi vutudilaka yandi diaka ngolo na yandi na mutindu ya kuyituka. Yo yina Samsoni fwaka bantu mingi ya Filistia kilumbu yina, kuluta bantu yina yandi fwaka ntete.

16. Kifu ya Samsoni salaka ke longa beto nki?

¹⁶ Ata Samsoni kutanaka ti bampasi ya ngolo yina kifu na yandi natilaka yandi, yandi yambulaka ve kusala luzolo ya Yehowa. Ata beto me sala kifu mpi yo ke lomba nde bo sungika beto to beto vidisa mukumba yina beto vandaka ti yo, beto fwete yambula ve kusadila Yehowa. Beto fwete vila ve nde Yehowa ke vandaka ya kuyilama na kulolula beto. (Nk. 103:8-10) Ata beto ke sala bifu, Yehowa ta landa kupesa beto ngolo ya kusadila yandi mutindu yandi pesaka Samsoni.

17-18. Sambu na nki mbandu ya mpangi Michael ke pesa nge kikesa? (Tala mpi kifwanisu ya ke wakana ti paragrafe yai.)

¹⁷ Beto tadila mbandu ya mpangi Michael yina kele toko. Yandi vandaka kusala mambu mingi na kisalu ya Yehowa. Yandi vandaka nsadi ya kisalu mpi mupasudi-nzila ya ntangu yonso. Kansi diambu ya mawa kele nde yandi salaka kifu mpi yo salaka nde yandi vanda diaka ve ti mikumba yina yandi vandaka ti yo na dibundu. Yandi ke tuba: “Mono vandaka ti mambu mingi ya kusala na kisalu ya Yehowa. Kansi na mbala mosi, mono monaka nde mono lenda sala diaka ve ata  kima mosi na kisalu ya Yehowa. Mono yindulaka ve nde Yehowa ta yambula mono kansi mono vandaka kudiyangisa kana kinduku na mono ti yandi ta vanda diaka ngolo mpi kana mono ta sadila yandi diaka mingi mutindu mono vandaka kusadila yandi ntete na dibundu.”

¹⁸ Kima ya mbote kele nde mpangi Michael yambulaka ve kusadila Yehowa. Yandi ke tuba diaka nde: “Mono tulaka dikebi na kuyidika diaka kinduku na mono ti Yehowa ntangu mono vandaka kusamba yandi mbala na mbala, kulonguka mpi kuyindula mingi mambu yina mono vandaka kulonguka.” Na nima, mpangi Michael vutukilaka diaka mikumba na yandi na dibundu. Bubu yai, yandi kele nkuluntu mpi mupasudi-nzila ya ntangu yonso. Yandi ke tuba nde: “Lusadisu mpi kikesa yina bampangi pesaka mono, mingi-mingi bankuluntu, sadisaka mono na kubakisa nde Yehowa ke landaka kuzola mono. Yo sadisaka mono na kusadila diaka Yehowa ti kansansa ya bunkete. Yo longaka mono nde Yehowa ta lolula konso muntu yina ke balula ntima na masonga yonso.” Beto fwete ndima kibeni nde Yehowa ta sadila beto mpi ta sakumuna beto ata beto me sala bifu, kana beto ke landa kusala yonso sambu na kuvutukila yo diaka ve mpi beto ke landa kutudila yandi ntima.​—Nk. 86:5; Bing. 28:13.

19. Mbandu ya Samsoni ke pusa nge na kusala nki?

¹⁹ Na disolo yai, beto me tubila mwa mambu ya ke benda dikebi ya salamaka na luzingu ya Samsoni. Yandi vandaka ve muntu ya kukuka, kansi yandi yambulaka ve kusadila Yehowa ata ntangu yandi salaka kifu ya kusonga Dalila kisina ya ngolo na yandi. Yehowa yambulaka ve Samsoni, yandi sadilaka yandi diaka na mutindu ya nkaka ya kuyituka. Tii bubu yai, Yehowa ke zabaka nde Samsoni vandaka muntu ya lukwikilu ya ngolo, yo yina yandi salaka mpi nde bo tula zina na yandi na ndonga ya bantu ya lukwikilu ya ngolo yina Baebreo kapu 11 ke tubilaka. Yo ke pesa beto kikesa na kuzaba nde beto ke sadilaka Tata ya zulu ya ke zolaka beto mpi yina ke pesaka beto ngolo, mingi-mingi ntangu beto me lemba. Bonso Samsoni, beto fwete bondila Yehowa nde: “Pardo yibuka mono, pardo pesa mono kikesa.”​—Baz. 16:28.