Mono butukaka na mbanza Québec na insi Canada na provense ya Québec, kisika bo ke tubaka Kifalansa. Bibuti na mono Louis ti Zélia sansaka mono mbote mpi bo vandaka kuzola mono mingi. Tata na mono vandaka kutuba mingi ve mpi yandi vandaka kutanga mingi. Mono vandaka kuzola kusonika mingi mpi mono vandaka ti mfunu ya kukuma muntu yina ke mwangaka bansangu.

Ntangu mono lungisaka bamvula kiteso ya 12, mpangi Rodolphe Soucy yina vandaka nduku ya kisalu ya papa ti nduku na yandi ya nkaka kwisaka kutala beto. Bo zole vandaka Bambangi ya Yehowa. Mono vandaka ve kuzaba mambu mingi ya me tala Bambangi ya Yehowa mpi mono vandaka kusepela ve ti dibundu na bo. Kansi mono vandaka kusepela mutindu bo vandaka kusadila Biblia sambu na kupesa bamvutu. Bibuti na mono sepelaka mingi yo yina beto kumaka kulonguka Biblia.

Na ntangu yina, mono vandaka kutanga na ekole mosi ya Katolika. Mbala na mbala mono vandaka kusolula ti bana ya nzo-nkanda na beto mambu yina mono vandaka kulonguka na Biblia. Nsuka-nsuka, balongi yina vandaka banganga-nzambi waka masolo ya Biblia yina beto vandaka kusolula ti bana ya nzo-nkanda. Na kisika ya kusadila Biblia sambu na kumonisa nde mambu yina mono vandaka kutuba vandaka ve kieleka, longi mosi ya nganga-nzambi songaka bana yonso ya nzo-nkanda nde mono ke tula mavwanga na ekole. Ata diambu yango salaka mono mpasi, yo natilaka mono mambote na nima sambu yo sadisaka mono na kubakisa nde malongi yina bo vandaka kulonga beto na nzo-nkanda vandaka kuwakana ve ti mambu yina kele na Biblia. Mono bakisaka nde mono fwete katuka na ekole yina. Bibuti na mono ndimaka mpi mono kwendaka kutanga na ekole ya nkaka.

Mono landaka kulonguka Biblia kansi mono vandaka kuyela ve na kimpeve sambu mono vandaka kuwa boma ya kusamuna nzo na nzo. Dibundu ya Katolika vandaka ti bupusi ya ngolo mpi bo teleminaka ngolo kisalu na beto ya kusamuna. Maurice Duplessis yina vandaka premier ministre ya Québec, vandaka kukangama mingi ti dibundu ya Katolika. Yandi pesaka kimvuka ya bantu nswa ya kubangika mpi kunwanisa Bambangi ya Yehowa. Na ntangu yina, yo lombaka nde Bambangi ya Yehowa kuvanda kikesa sambu na kusamuna.

Mpangi John Rae yina kotaka Nzo-Nkanda ya Gileade ya nana sadisaka mono na kukatula boma. John zabaka mambu mingi, yandi vandaka mawete mpi muntu ya kudikulumusa mpi bantu vandaka kusolula ti yandi kukonda mpasi. Yandi vandaka mpenza ve ti kikalulu ya kupesa mono bandongisila kansi mbandu na yandi ya mbote vandaka kulonga mono mambu mingi. John vandaka kutuba ve Kifalansa mbote yo yina mbala mingi mono vandaka kusamuna ti yandi sambu na kusadisa yandi. Bantangu yina mono lutisaka ti John sadisaka mono na kuyela na kimpeve. Yo yina, bamvula 10 na nima ya kukutana ti Bambangi ya Yehowa, mono bakaka mbotika na Mayi 26, 1951.

Dibundu na beto ya fioti na mbanza Québec vandaka ti bapasudi-nzila mingi. Mbandu na bo ya mbote pusaka mono mpi na kukuma mupasudi-nzila. Na ntangu yina beto vandaka kusamuna nzo na nzo kaka ti Biblia. Sambu beto vandaka kusadila ve mikanda yina ke tendulaka Biblia, yo lombaka nde beto sadila Biblia mbote. Yo yina, mono zabaka baverse mingi ya Biblia, yina vandaka kusadisa mono na kulonga kieleka mbote. Kansi bantu mingi vandaka kutanga kaka Babiblia yina dibundu ya Katolika vandaka kuniema.

Na 1952, mu kwelaka Simone Patry, mpangi-nkento mosi ya kwikama. Beto kwendaka na Montréal mpi kiteso ya mvula mosi na nima, beto butaka mwana na beto ya nkento Lise. Na ntwala nde beto kwelana, mono yambulaka kisalu ya kimupasudi-nzila sambu na mwa ntangu kansi beto sosaka mpila ya kuvanda ti luzingu ya kukonda mindondo sambu beto kudipesa mingi na mambu ya kimpeve.

Bamvula 10 lutaka na ntwala nde mono tadila diaka mutindu ya kuvutukila kisalu ya kimupasudi-nzila. Na 1962, ntangu beto kotaka Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Kimfumu sambu na bankuluntu na Betele ya Canada, bo tulaka mono shambre mosi ti mpangi Camille Ouellette. Kikesa ya mpangi Camille na kisalu ya kusamuna vandaka kuyitukisa mono mingi sambu yandi vandaka tata ya dibuta. Na ntangu yina, yo vandaka  mpasi na kuwa nde kibuti mosi kele mupasudi-nzila kansi Camille vandaka mupasudi-nzila. Na bantangu yina beto zingaka ti Camille, yandi sadisaka mono na kutadila diaka mambu ya luzingu na mono. Na nima ya bangonda fioti, mono bakisaka nde mono lendaka kuvutukila kisalu ya kimupasudi-nzila ya ntangu yonso. Bantu ya nkaka vandaka kutuba nde yo vandaka ve lukanu ya mbote kansi mono landaka bo ve, mono ndimaka nde Yehowa ta sadisa mono na kusamuna mingi.

Na 1964, mono ti Simone kumaka bapasudi-nzila ya nene na mbanza na beto Québec, kisika beto samunaka bamvula mingi. Banda ntangu yina tii bubu yai, beto me kumaka kusamuna na ngemba kansi beto kutanaka kaka ti mbangika.

Kilumbu mosi na Mposo na nima ya midi, bo kangaka mono na Sainte-Marie, mbanza ya fioti yina kele ntama mingi ve ti mbanza Québec. Mfumu mosi ya basoda nataka mono na biro ya bapolisi mpi tulaka mono na boloko sambu mono vandaka kusamuna kukonda nswa. Na nima, bo nataka mono na Baillargeon, zuzi mosi yina vandaka kupesa bantu boma. Yandi yulaka mono avoka yina ta samba sambu na mono na tribinale. Ntangu mono tangaka zina ya Glen How, * avoka yina vandaka Mbangi ya Yehowa yina zabanaka mingi, Baillargeon tubaka na ndinga ya ngolo nde: “Oh, ve! Yandi ve!” Yandi tubaka mutindu yina sambu mpangi Glen How vandaka kusamba mbote sambu na Bambangi ya Yehowa na tribinale mpi yandi vandaka kununga. Yo yina bantu ya tribinale tubaka nde bo ta sambisa mono diaka ve sambu na diambu yina.

Yo vandaka mpasi sambu na kuzwa kisika ya mbote ya kufutila sambu na kusala balukutakanu sambu bo vandaka kubangika beto na Québec. Beto vandaka kusala balukutakanu na garage mosi ya ntama yina vandaka madidi mingi. Sambu beto vandaka na nsungi ya madidi, bampangi vandaka kusadila mashini mosi sambu na kukumisa nzo tiya. Mwa ntangu fioti na ntwala nde balukutakanu kuyantika, beto vandaka kuvanda na lweka ya mashini yina mpi kubula masolo sambu na kupesana kikesa.

Yo kele kiese na kumona mutindu kisalu ya kusamuna me buta mbuma ya mbote na nsungi ya bamvula. Na bamvu 1960, na mbanza Québec mpi na nziunga na yo, na Côte-Nord mpi na Gaspésie, mabundu vandaka ve mingi na bisika yai yonso mpi mabundu yango vandaka ya fioti. Bubu yai, na bisika yai, bo me kumaka ti banziunga kuluta zole mpi Banzo ya Kimfumu ya kitoko.

Na 1970, mono kumaka nkengi ya nziunga. Na 1973, mono kumaka nkengi ya distrike. Na bamvula yina, mono longukaka mambu mingi na bampangi yina zabaka kisalu mbote, mu mbandu mpangi Laurier Saumur * mpi David Splane, * yina vandaka bankengi-ntambudi. Na nima ya konso lukutakanu ya nene, mpangi David ti mono vandaka kupesana bandongisila sambu na kutomisa mutindu na beto ya kulonga. Mono ke yibuka kilumbu yina mpangi David songaka mono nde: “Léonce, mono sepelaka ti diskure na nge ya nsuka. Yo vandaka kitoko kansi nge tubaka mambu mingi kibeni!” Mono bakisaka nde mono vandaka kutuba  mambu mingi kibeni na badiskure na mono, mono fwete tubaka ve mambu mingi ntangu mono ke sala badiskure.

Bankengi ya distrike vandaka ti mukumba ya kupesa bankengi ya nziunga kikesa. Bansamuni mingi na Québec zabaka mono mbote. Mbala mingi bo vandaka kuzola kusamuna ti mono ntangu mono vandaka kutala mabundu na bo. Mono vandaka kusepela kusamuna ti bo kansi mono vandaka ve kulutisa ntangu mingi ti nkengi ya nziunga. Kilumbu mosi, nkengi mosi ya nziunga yibusaka mono nde: “Yo kele mbote na kulutisa ntangu mingi ti bampangi ya dibundu kansi kuvila ve nde nge kwisaka awa sambu na kutala mono. Mono kele mpi na mfunu ya kikesa!” Mambu yina yandi tubaka sadisaka mono na kukuma diaka ti bukati-kati.

Na 1976, beto kutanaka ti diambu mosi ya mpasi. Nkento na mono Simone, belaka ngolo mpi yandi fwaka. Yandi vandaka nduku na mono ya mbote na kisalu ya Yehowa sambu yandi vandaka ti mpeve ya kuditambika mpi yandi vandaka kuzola Yehowa mingi. Mutindu mono vandaka kudipesa na kisalu ya kusamuna sadisaka mono na kukanga ntima mpi mono pesaka Yehowa matondo sambu yandi sadisaka mono na ntangu yina ya mpasi. Na nima, mono kwelaka Carolyn Elliott, mupasudi-nzila mosi ya kikesa yina vandaka kutuba Kingelesi. Yandi kwisaka na Québec sambu mpusa ya bansamuni vandaka mingi. Carolyn ke zolaka bantu mingi mpi ke tudilaka bo dikebi mingi-mingi bantu yina ke vandaka nsoni-nsoni mpi ke zolaka kudivandila. Yandi sadisaka mono mingi na kisalu na mono ya nkengi-ntambudi.

Na Yanuari 1978, bo lombaka mono na kulonga na Nzo-Nkanda ya ntete ya Bapasudi-Nzila na Québec. Mono waka boma mingi sambu yo vandaka diambu ya mpa sambu na mono mpi sambu na bana ya nzo-nkanda. Diambu ya mbote kele nde, bana ya nzo-nkanda yango vandaka bapasudi-nzila ya me salaka bamvula mingi. Ata mono vandaka longi, mono longukaka mambu mingi na bana ya nzo-nkanda.

Na nima, kaka na mvula yina, lukutakanu mosi ya bansi mingi salamaka na stade yina bo ke salaka bansaka ya nene (jeux Olympiques) na Montréal, yo vandaka ti ntu-diambu, “Lukwikilu Me Nunga” (La foi victorieuse). Yo vandaka lukutakanu ya kuluta nene yina me salamaka ntete ve na Québec mpi bantu  vandaka kuluta 80000. Mono salaka na Departema ya Bansangu. Mono solulaka ti bantu mingi yina ke mwangaka bansangu mpi mono vandaka na kiese mingi ya kumona nde bo vandaka kusonika mambu ya mbote sambu na beto. Batelevizio mpi baradio yulaka beto bangiufula na bangunga kuluta 20 mpi bo basisaka masolo mingi na bazulunalu. Yo vandaka kimbangi mosi ya mbote kibeni!

Na 1996 diambu mosi ya nene salamaka na luzingu na mono. Banda mono bakaka mbotika, mono salaka bamvula mingi na Québec, mbanza yina bo ke tubaka Kifalansa, na nima bo tindaka mono na distrike ya Toronto, kisika yina bo ke tubaka Kingelesi. Mono yindulaka nde mono ta kuka ve mpi mono vandaka kuwa boma ya kusala badiskure sambu mono vandaka kutuba ve Kingelesi mbote. Mono vandaka kusamba mbala na mbala mpi mono tulaka ntima ya mvimba na Yehowa.

Mono vandaka kuwa boma ntangu mono yantikaka kisalu ya nkengi ya distrike na Toronto kansi na kutuba masonga, mono sepelaka mingi na bamvula zole ya kitoko yina beto salaka kuna. Carolyn vandaka ntima-nda mpi yandi sadisaka mono na kutuba Kingelesi mpi bampangi vandaka kusadisa mono mpi kupesa mono kikesa. Beto kumaka ti banduku mingi.

Ata mono vandaka ti bisalu mingi ya nkaka mpi mono vandaka kuyidika lukutakanu ya nene, mbala mingi mono vandaka kusamuna ngunga mosi nzo na nzo na nkokila na kitanu. Bampangi ya nkaka vandaka kudiyula nde: ‘Sambu na nki mono vandaka kusamuna diaka na nkokila na ntwala ya kukwenda na lukutakanu ya nene na kilumbu ya kulanda?’ Mono vandaka kusala yo sambu kusolula ti bantu na kisalu ya kusamuna vandaka kupesa mono kikesa. Bubu yai mpi mono ke vandaka na kiese kana mono ke samuna.

Na 1998, bo vutulaka beto na Montréal na kisalu ya kimupasudi-nzila ya nene. Bamvula mingi, kisalu na mono vandaka mpi ya kuyidika kisalu ya nene ya kuta kimbangi na bisika ya bantu mingi mpi mono vandaka kupesa bansangu na baradio mpi na batelevizio sambu na kukatula bantu bangindu ya mbi yina bo ke vandaka ti yo sambu na Bambangi ya Yehowa. Bubu yai, mono ti Carolyn ke sepelaka kusolula ti banzenza yina ke kwisaka na Canada mpi bantu yina ke vandaka ti mpusa ya ngolo ya kuzaba mambu mingi ya Biblia.

Kana mono yindula bamvula 68, yina mono me sala na dibundu ya Yehowa, mono ke bakisaka nde mono me bakaka mambote mingi. Kuzola kisalu ya kusamuna mpi kusadisa bantu mingi na kuzaba kieleka me natilaka mono mambote mingi. Ntangu bantekolo na mono yelaka, mwana na mono ya nkento Lise mpi bakala na yandi kumaka bapasudi-nzila ya ntangu yonso. Yo ke pesaka mono kiese ntangu mono ke monaka mutindu mwana na mono ke landaka kusamuna ti kikesa. Mono ke pesaka matondo mingi-mingi na bampangi yina mbandu na bo ya mbote mpi bandongisila na bo ya mbote sadisaka mono na kuyela na kimpeve mpi na kulungisa mikumba mingi na dibundu. Mono me bakisaka nde beto lenda lungisa mbote mukumba yina beto kele na yo kaka kana beto ke tula ntima na mpeve santu ya Yehowa. (Nk. 51:11) Mono ke pesaka Yehowa matondo mingi sambu yandi me pesaka mono dibaku ya mbote ya kukumisa zina na yandi.—Nk. 54:6.