Kwenda na mambu ke na kati

Kwenda na tansi ya malongi

Luzitu Sambu na Luzingu Me Kwendaka na Wapi?

Luzitu Sambu na Luzingu Me Kwendaka na Wapi?

SAMBU NA NKI KUZITISA LUZINGU KELE MFUNU?

Kana nge ke sala mambu ya kele mbi sambu na sante na nge mpi mambu ya ke tula luzingu na nge to ya bantu ya nkaka na kigonsa, yo ke moninsa nde nge ke zitisa ve luzingu na nge to ya bantu ya nkaka.

  • Kunwa makaya lenda pesa muntu maladi ya kansere mpi yo lenda manisa ngolo yina nitu ke vandaka ti yo ya kunwanisa maladi. Na kimvuka, kiteso ya 90% ya bantu yina ke fwaka na maladi ya kansere ya bapumo kele bayina ke nwaka makaya to bayina ke minaka midinga ya bantu ya ke nwaka yo.

  • Konso mvula, kikalulu ya kufwa bantu na masasi ke pesaka bantu mingi basusi ya ngolo. Rapore ya Iniversite ya Stanford na États-Unis ke tuba nde: “Bansosa ke monisa nde bantu yina ke gulukaka ntangu masasi ke bulaka na banzo-nkanda ke landaka kuniokwama mingi na mabanza mpi bo ke vandaka kaka ti basusi ya ngolo bamvula mingi na nima ntangu bo ke yindulaka yo.”

  • Bantu yina ke pusaka kamio na nsi ya kwiti ya malafu to ya bima yina ke lawusaka, ke tulaka luzingu ya bantu ya ke tambula na makulu to na bakamio ya nkaka na kigonsa. Kana bantu ke zitisa ve luzingu, bo ke tulaka mpi luzingu ya bantu ya nkaka ya me sala mbi ve na kigonsa.

MAMBU YA NGE LENDA SALA

Tanina sante na nge. Nge ta vanda ve na retare kana bubu yai nge yambula bikalulu ya mbi mu mbandu kunwa makaya, makaya ya kura, kunwa malafu mingi to kusadila bima yina ke lawusaka ya Leta ke buyisaka bantu. Kusala mambu yai kele kutula luzingu na nge na kigonsa mpi yo ke monisa nde nge ke zitisa ve luzingu ya bantu yina ke zingaka ti nge, yo vanda ya bantu ya dibuta na beno.

“Beto katula na nitu na beto mvindu yonso ya kinsuni.”​—2 Bakorinto 7:1.

Yindula na kuditanina mpi na kutanina bantu ya nkaka. Sambu bisumbula kusalama ve, nge fwete yidika mbote nzo na nge mpi bima ya kele na kati. Pusa kamio, moto to velo na mutindu yina ta tula ve luzingu na kigonsa. Diaka, yidikaka yo sambu yo vandaka ntangu yonso mbote. Kubika ve ata muntu mosi kupusa nge na kusala kima yina lenda lwadisa nge to kufwa nge to mpi bantu ya nkaka.

“Kana nge tunga nzo ya mpa, nge fwete tunga mpi kamwa-lupangu sambu na ludi na nge, mpidina nge ta nata ve mfuka ya menga na nzo na nge sambu muntu lenda katuka na ludi mpi kubwa.”​—Kulonga 22:8. a

Monisila bantu ya nkaka ntima-mbote. Kuzitisa luzingu ke tendula kumonisa ntima-mbote na bantu ya bampusu yonso ya nitu mpi ya bansi yonso, yo vanda bo kele bamvwama to bansukami, bo me longukaka banzo-nkanda to ve. Sambu na nki yo kele mfunu? Sambu kuvanda ti bangindu ya mbi sambu na bantu ya nkaka to kuzola bo ve ata fioti kele na kisina ya mubulu mpi ya bitumba na nsi-ntoto.

“Beno katula na kati na beno kimbeni ya ngolo ya mitindu yonso, makasi, nganzi, makelele, mafingu, mpi mambu yonso ya mbi. Kansi beno monisa ntima ya mbote beno na beno.”​—Baefezo 4:31, 32.

MAMBU YA BETO KE SALAKA

Bambangi ya Yehowa ke longaka bantu na kusala mambu yina kele mbote sambu na sante na bo. Mutindu beto ke longukaka Biblia ti bantu mpi beto ke salaka balukutakanu, yo me sadisaka bantu mingi na kuyambula bikalulu ya mbi mpi mambu yina lenda tula luzingu na kigonsa mu mbandu kusadila bima yina ke lawusaka, makaya to kunwa malafu mingi mpenza.

Beto ke landaka mbote-mbote bansiku ya kuditanina ntangu beto ke salaka bisalu na beto ya kutunga. Bavolontere yina ke pesaka maboko na bisalu ya kutunga banzo na beto ya balukutakanu mpi banzo na beto ya nkaka ya lusambu ya beto ke longilaka bampangi Biblia, ke bakaka formasio ya kusala na lutaninu kukonda bisumbula. Beto ke tadilaka mbala na mbala banzo na beto yina sambu yo vanda na kuwakana ti bansiku ya kuditanina ya bisika yina yo kele.

Beto ke sadisaka bantu yina ke bwilaka mpasi ya bisumbula. Na bangonda 12 ya me katuka kuluta, beto pesaka bantu kiteso ya 200 lusadisu na bisumbula ya ngolo mpenza ya lugangu yina salamaka na bisika mingi na ntoto mpi beto sadilaka mbongo ya makabu kiteso ya 12 milio ya badolare sambu na kusadisa bantu yina bwilaka mpasi.

Ntangu maladi ya Ebola yantikaka kufwa bantu na Afrika ya Westi na 2014 mpi na République démocratique du Congo na 2018, beto vandaka kutendudila bantu mambu ya bo lendaka kusala sambu maladi yai ya ke fwaka bantu kusambukila ve bantu mingi. Beto tindaka bampangi na kukwenda kusolula ti bimvuka ya bampangi ntu-diambu yai: “Bulemfu Ke Gulusaka Luzingu ya Bantu.” Beto tulaka bima ya kuyobisila maboko na porte ya konso kisika na beto ya lusambu mpi beto vandaka kusonga bampangi mfunu ya kuyobisa maboko mpi mambu ya nkaka ya kusala sambu maladi yai kupanzana ve mingi.

Na Sierra Leone, radio mosi pesaka nsangu mpi sikisaka Bambangi ya Yehowa mutindu bo sadisaka Bambangi ya nkaka ya Yehowa mpi bantu yina kele ve Bambangi ya Yehowa ya insi na bo na kuditanina na maladi ya Ebola.

Kisika ya kuyobisa maboko na Nzo ya Kimfumu na nsungi ya maladi ya Ebola na Libéria na 2014

a Mambu yai ya mbote ya bo vandaka kulomba bantu na kusala na Moyen-Orient ya ntangu ya ntama, ke monisa nde yo kele mfunu mingi na kudiyangisa sambu na lutaninu ya bampangi na beto ya dibuta mpi ya bantu ya nkaka.