Kansi bantu ya nkaka me monaka nde bana yina ke lutisaka ntangu mingi na Internet . . .

• ke kumaka bampika ya ba-apareyi na bo.

• ke tubilaka bantu ya nkaka ya kele na Internet mambu ya mbi to bantu ya nkaka ke tubilaka bo mambu ya mbi.

• ke talaka pornografi ata bo me zola to ve.

KIMPIKA

Mambu ya nkaka yina bantu ke salaka na Internet, mu mbandu bansaka, ke kumisaka bantu bampika. Mukanda mosi (Reclaiming Conversation) ke tuba nde: “Bo me salaka ba-aplikasio ya batelefone sambu muntu kukangama kaka na telefone na yandi.” Bantu ya mumbongo ke kotisaka mbongo mingi ntangu beto ke talaka bima na bo na Internet, kana beto ke sadila mingi ba-aplikasio ya ke pesa bansangu ya mambu ya mumbongo, bo mpi ke kotisa mbongo mingi.

MAMBU YA KUYINDULULA: Keti bana na nge me kangamaka ngolo na ba-apareyi na bo na mutindu ya kuluta ndilu? Inki mutindu nge lenda sadisa bo na kusadila ntangu na bo mbote?—BAEFEZO 5:15, 16.

KUTUBA MAMBU YA MBI NA INTERNET

Sambu na bantu ya nkaka, kana bo kele na Internet, bo ke vandaka ti bikalulu ya mbi, disongidila nde bo ke sadilaka bantu ya nkaka mambu na nku yonso.

Bantu ya nkaka ke salaka mambu na mutindu yina me fwana ve kana bo kele na Internet, sambu bantu ya nkaka kutudila bo dikebi mpi sambu bo ke sosaka kuzabana mingi kansi yo ke simbaka ve. To muntu lenda wa mpasi na ntima mpi kuyindula nde bantu ya nkaka ke sadilaka yandi mambu na nku kana yandi me mona nde bo kele ti kimvuka na bo kansi bo ke bingisa yandi ve.

MAMBU YA KUYINDULULA: Keti bana na nge ke monisaka bikalulu ya mbote kana bo kele na Internet? (Baefezo 4:31) Keti bo ke waka mpasi na ntima kana bo me mona to bo me wa nde bantu ya nkaka ke sala mambu kukonda kubinga bo?

PORNOGRAFI

Yo kele ve mpasi na kumona mambu ya nsoni na Internet. Ba-aplikasio ya nkaka ke sadisaka bibuti na kupona mambu yina bana na bo fwete tala. Ata mpidina, bantangu ya nkaka yo ke simbaka ve mpi bana ke talaka mambu ya mbi.

Kutinda to kubumba ba message to bafoto ya ke monisa to ke tubila mambu ya kuvukisa nitu mbala mingi na nzila ya apareyi ke fwaka nsiku ya leta. Bantangu ya nkaka, na kutadila bansiku ya konso insi mpi mvula ya bana yina ke sala mambu yai, leta lenda landila bo.

MAMBU YA KUYINDULULA: Inki mutindu nge lenda sadisa bana na nge na kubwa ve na mutambu ya kutala to ya kutinda bafoto ya ke monisa bantu kinkonga na Internet?—BAEFEZO 5:3, 4.

LONGA BANA NA NGE

Ata bana me zaba mbote kusadila ba-apareyi, yo kele kaka mfunu nde beno sadisa bo. Mukanda mosi (Indistractable) ke tuba nde kupesa bana telefone to apareyi ya nkaka na ntwala nde bo vanda ti makuki ya kusadila yo mbote-mbote kele “mbote ve. Yo kele bonso kulosa muntu na masa kukonda kulonga yandi mutindu ya kukasa.”

Pona bandongisila yina nge ta sadila, to sonika bangindu ya nge kele ti yo.

• Kulonga mwana na mono nde yandi fwete vanda luzitu mpi kuvanda ti bikalulu ya mbote kana yandi kele na Internet

• Kusadisa mwana na mono na kununga mawi ya kumona nde yandi kele yandi mosi

• Kusala yonso sambu na kutanina mwana na mono na mambu ya mbi yina bantu ke tulaka na Internet

• Kana mwana na mono kele ti telefone, kusosa kuzaba inki yandi me tulaka na kati

• Kuzengila mwana na mono bantangu yina yandi fwete lutisaka na telefone konso kilumbu

• Kubuyisa mwana na mono na kusadila apareyi na yandi na kinsweki mingi-mingi kana yo ke lomba nde yandi lala

• Kutula nsiku nde ata muntu mosi ve fwete sadila apareyi ntangu dibuta ya mvimba ke dia