Kimvwama na Beto Kele na Kati ya Mabungu ya Ntoto

“[“Beto kele ti kimvwama yai na mabungu ya ntoto,” NW] sambu na kusonga na bantu nde Nzambi muntu ke na ngolo ya nene kansi beto ve.”​—2 KORINTO 4:⁠7.

1. Nki mutindu mbandu ya Yezu kepesa beto kikesa?

 NTANGU Yehowa vandaka kuyidika yandi awa na zulu ya ntoto bonso dibungu, Yezu monaka yandi mosi nde bantu kevandaka na ngolo ve. Ebuna, mbandu na yandi ya kwikama fwete pesa beto kikesa mingi mpenza! Ntumwa Piere kesonga beto nde: “Nzambi solaka beno sambu na mambu ya mutindu yina, sambu Kristo yandi mosi monaka mpasi sambu na beno, ebuna yandi bikilaka beno mbandu sambu beno landa yo.” (1 Piere 2:21) Sambu Yezu ndimaka nde Nzambi kuyidika yandi mutindu yina, yandi nungaka nsi-ntoto. Yandi pesaka mpi bantumwa na yandi kikesa ya kununga mutindu yina. (Bisalu 4:​13, 31; 9:​27, 28; 14:3; 19:⁠8) Ebuna, yandi pesaka bo kikesa ya mingi mpenza na nsuka ya diskure ya nsuka ya yandi salaka na ntwala na bo! Yandi tubaka nde: “Mono me tubila beno mambu yina yonso sambu beno kuvanda na ngemba yina ke katukaka na kati ya kimvuka na beno ti mono. Beno ta mona mpasi mingi awa na nsi-ntoto. Kansi beno vanda na kikesa! Mono me bedisaka mbi ya nsi-ntoto yai.”​—⁠Yoane 16:⁠33.

2. Nki mwinda beto kele na yo, ntangu nsi-ntoto kele na mpimpa?

² Ntumwa Polo tubaka mpi mambu ya mutindu mosi. Ntete yandi swaswanisaka mpimpa ya “nzambi ya ntangu yai” metulaka ti “mwinda ya Nsangu ya Mbote” menataka. Na nima yandi tubaka kima yai ya metadila kisalu na beto ya mfunu: “[“Beto kele ti kimvwama yai na mabungu ya ntoto,” NW] . . . sambu na kusonga na bantu nde Nzambi muntu ke na ngolo ya nene kansi beto ve. Na mambu yonso, bo ke yangisaka beto, kansi bo ke fwaka beto ve; ntima ke salaka beto mpasi, kansi beto ke tulaka ntima kaka; beto ke na bambeni mingi, kansi Nzambi ke bikisaka beto ve; bo ke monisaka beto mpasi, kansi bo ke fwaka beto ve.” (2 Korinto 4:​4, 7-9) Nzambi salaka beto bonso ‘mabungu ya ntoto’ ya kukonda ngolo, kansi yandi keyidikaka beto ti mpeve na yandi sambu beto nunga Satana mbotembote.​—⁠Roma 8:​35-39; 1 Korinto 15:⁠57.

Nzambi Salaka Izraele ya Ntama

3. Nki mutindu Yezaya tendulaka mutindu Yehowa salaka dikanda ya Bayuda?

³ Yehowa salaka ve kaka bantu mpamba, kansi yandi kesalaka mpi makanda ya mvimba. Mu mbandu, ntangu Izraele ya ntama ndimaka nde Yehowa kuyidika yo mutindu yandi kesalaka mabungu, dikanda yai zingaka mbote mpi na ngemba. Kansi na nima, yo kolamaka. Yo yina, Muntu ya Salaka Izraele kotisaka yo na kati ya “mawa.” (Yezaya 45:​9, NW) Na mvu-nkama ya nana N.T.B., Yezaya tubilaka Yehowa na yina metala mbi ya kuluta mbi ya Izraele nde: “Tata na beto kele nge Mfumu Nzambi. Beto kele bonso ntoto ya tuma na maboko na nge; nge muntu yidikaka beto bonso muntu yina ke salaka banzungu, beto yonso me basika na maboko na nge. . . . Bisika yonso ya beto vandaka kuzola mingi, bo me bebisaka yo.” (Yezaya 64:​7-10) Izraele kumaka kaka bonso dibungu mosi ya bo salaka sambu na kupasula.

4. Nki mbandu Yeremia kwendaka kupesa?

⁴ Mvu-nkama mosi na nima, ntangu ya kusambisa bo kulungaka. Yehowa songaka Yeremia na kubaka dibungu mosi ti bambuta ya Yeruzalemi,  bo kwenda na Dibengi ya Hinomi. Ntangu bo kumaka kuna, Yeremia ketuba nde: “Mfumu Nzambi songaka mono na kupasula dibungu na meso ya bantu yina vandaka na mono ti na kusonga bo nde [Yehowa] muntu me tuba nde: ‘Bantu yai ti bwala yai mono ta fwa-fwa bo mutindu bo ke pasula dibungu, mpila ya kuyidika yo diaka kele ve.’ ”​—⁠Yeremia 19:​10, 11.

5. Nki mutindu Yehowa sambisaka Izraele?

⁵ Na 607 N.T.B., Nabukodonozore panzaka Yeruzalemi ti tempelo na yo, Bayuda ya kubikalaka, yandi nataka bo na kimpika na Babilone. Na nima ya kulutisa bamvula 70 kuna na kimpika, Bayuda yina balulaka ntima kwisaka kuvutuka sambu na kutunga dyaka Yeruzalemi ti tempelo na yo. (Yeremia 25:11) Kansi, na mvu-nkama ya ntete T.B., dikanda yai buyaka dyaka Muntu ya Nene ya Kesalaka Bima ti Ntoto, mpi nsukansuka, bo salaka kima ya kuluta mbi: bo fwaka Mwana ya Nzambi. Na 70 T.B., Nzambi sadilaka Roma, Dikanda ya Kuluta Ngolo na Inza, sambu na kufwa ngidika ya bima ya Bayuda ti Yeruzalemi ti tempelo na yo. Nsuka pana, Yehowa yidikaka dyaka ve dikanda yina ti maboko na yandi, na kukumisa yo ‘kisika ya lukumu mpi ya kitoko.’ Fwanisa ti Yez. 64:10, tala paragrafe 3 a

Nzambi Salaka Dikanda Mosi ya Kimpeve

6, 7. (a) Nki mutindu Polo ketendula mutindu Nzambi salaka kikanda ya Izraele ya kimpeve? (b) Ntalu yonso ya ‘mabungu ya mawa’ kele ikwa ye yo lungaka nki mutindu?

⁶ Bayuda yina kundimaka Yezu, Nzambi kumisaka bo fondasio ya dikanda mosi ya mpa, ya kimpeve, “Israele ya Nzambi.” (Galatia 6:16) Yo yina, Polo tubaka nde: “Muntu yina ke salaka banzungu ya ntoto lenda sala mutindu yandi ke zolaka. Na ntoto yina, yandi lenda sala nzungu mosi ya ntalu mingi, yandi lenda sala mpi nzungu mosi ya kukonda ntalu. Beto lunga kutuba nki sambu na mambu yina ya Nzambi salaka? Yandi zolaka kusonga makasi na yandi, yandi zolaka nde bantu kuzaba ngolo na yandi. Yo yina, bantu yina [“kele mabungu,” NW] ya Nzambi fweti wila makasi, ya yandi zolaka kufwa, yandi kangilaka bo ntima, yandi wilaka bo mawa. Beto bantu yina [“kele mabungu,” NW] ya yandi ke wilaka mawa, beto bayina ya yandi yidikaka ntama na kubaka ndambu ya lukumu na lukumu na yandi, yandi zolaka kusonga beto mpi nde lukumu na yandi kele ya nene.”​—⁠Roma 9:​21-23.

⁷ Na nima ya lufutumuku na yandi, Yezu tendulaka nde ‘mabungu ya mawa’ yai, ntalu na bo tavanda 144000. (Kusonga 7:4; 14:⁠1) Dikanda ya Izraele ya kinsuni basisaka ve ntalu yai yonso; yo yina, Nzambi monisaka mawa yango na makanda yankaka mpi. (Roma 11:​25, 26) Dibundu ya mpa ya Bukristu yelaka nswalu. Na nsungi ya bamvula 30, bo vandaka kesamuna nsangu ya mbote na “lugangu yonso ya kele na nsi ya zulu.” (Kolosai 1:​23, NW) Yo lombaka kutula bantwadisi ya fwanaka kutala mabundu yonso yina vandaka na bisika mingi.

8. Banani bantu ya ntete kuvandaka na kimvuka ya bantwadisi, ye nki mutindu kimvuka yango kumaka nene?

⁸ Yezu yidikaka bantumwa 12 sambu bo vanda kimvuka ya ntete ya bantwadisi. Yandi longaka  bo kisalu ya kusamuna, nzila mosi ti bantu yankaka. (Luka 8:1; 9:​1, 2; 10:​1, 2) Na Pantekoti ya mvu 33 T.B., bo salaka dibundu ya Bukristu, ebuna malembemalembe, kimvuka ya bantwadisi yina vandaka “na Yeruzalemi” kumaka nene, “bambuta ya dibundu” yikamaka na zulu ya “bantumwa.” Na nima ya bamvula, Yakobo, mpangi ya Yezu, kumaka kutwadisa kimvuka yina, ata yandi vandaka ve ntumwa. (Bisalu 12:17; 15:​2, 6, 13; 21:18) Nsoniki ya nkenda Eusebius ketuba nde, bo kumaka kunyokula bantumwa mingi, ebuna bo tinatinaka na bisika yankaka. Yo yina, bo kotisaka bantu yankaka na kimvuka ya bantwadisi.

9. Nki kima, kima mosi ya mawa, Yezu yitaka kumonisa nde yo tasalama?

⁹ Ntangu bo mekuma na nsuka ya mvu-nkama ya ntete, ‘mbeni, Satana,’ “kunaka bambuma ya matiti ya mbi” na kati ya bambuma ya mbote to bantu yina tabaka “Kimfumu ya Nzambi.” Yezu yitaka kusonga nde Nzambi tabika matiti ya mbi yina kuyela tii na ntangu ya kukatula bambuma na “nsuka ya ngidika ya bima.” (NW) Na ntangu yina, ‘bantu ya Nzambi ta pela dyaka bonso ntangu na Kimfumu ya Tata na bo.’ (Matayo 13:​24, 25, 37-43) Mambu yina tasalama nki ntangu?

Nzambi Kesala Izraele ya Nzambi ya Ntangu Yai

10, 11. (a) Nki mutindu Nzambi bandaka kusala Izraele ya Nzambi ya bilumbu na beto? (b) Nki malongi vandaka ya kuswaswana na kati ya Kikristu ti na kati ya Balongoki ya Biblia?

¹⁰ Na 1870, Charles Taze Russell salaka kimvuka mosi sambu na kulonguka Biblia na bwala Pittsburgh, Pennsylvania, na États-Unis. Na 1879, yandi yantikaka kubasisa zulunalu ya beto kebinga bubu yai nde Nzozulu ya Nkengi. Bantu yina, ya bo vandaka kubinga nde Balongoki ya Biblia, kingaka ve na kubakisa nde Kikristu kelongaka mambu ya kele ve na Masonuku bonso yai: moyo kefwaka ve, bilungi ya tiya, kombelo, nzambi ya bapersona tatu, ti mbotika ya bana ya fyoti.

¹¹ Ntangu yai, Balongoki ya Biblia salaka kima ya kuluta mbote, bo longaka malongi ya kyeleka ya Biblia bonso yai: kimenga ya nkudulu ya Yezu yina mesumbaka beto ti lufutumuku sambu na kuzinga mvula na mvula na paladisu ya ntoto na nsi ya Kimfumu ya Nzambi. Dyaka, bo longaka nde kubika fyoti, Yehowa Nzambi kesonga nde yandi kele Nkwa-Kimfumu ya zulu ti ya ntoto. Balongoki ya Biblia kwikilaka nde ntangu mefinama sambu Nzambi kupesa mvutu na Kisambu ya Mfumu: “Tata na beto kele na zulu, zina na nge ya santu kuvanda ya lukumu, kimfumu na nge kwisa, luzolo na nge kusalama awa na ntoto bonso na zulu.” (Matayo 6:​9, 10) Mpeve santu ya Nzambi vandaka kuyidika bo sambu bo kuma kimvuka mosi ya Bakristu ya kezolaka ngemba na nsi-ntoto ya mvimba.

12. Nki mutindu Balongoki ya Biblia sengumunaka dati mosi ya mfunu?

¹² Ntangu bo longukaka Daniele kapu 4 na mudindu ti bambikudulu yankaka, bo bakisaka nde  ntangu ya Yezu tavanda na Kimfumu ya Mesia vandaka mefinama. Bo bakisaka mpi nde ‘ntangu ya bantu yina kele Bayuda ve zolaka kumana’ na 1914. (Luka 21:24; Ezekiele 21:​26, 27) Balongoki ya Biblia nataka kisalu na bo nswalu na ntwala, bo salaka banzo-nkanda ya kulonguka Biblia (ya beto kebingaka bubu yai nde mabundu) bisika yonso na États-Unis. Na luyantiku ya mvu-nkama ya mpa, bo kumaka kusamuna na Eropa ti na Australasie. Yo vandaka mfunu mingi nde bo yidika kisalu mbote.

13. Na nki zina leta zabilaka Balongoki ya Biblia na États-Unis, ye nki lusadisu ya nene prezida ya ntete ya la Société pesaka?

¹³ Sambu leta kuzaba kimvuka ya Balongoki ya Biblia na États-Unis, na 1884, bo sonikisaka yo na buku ya leta na zina ya Zion’s Watch Tower Tract Society. Babiro na yo vandaka na Pittsburgh, Pennsylvania. Bo salaka Nto-Kimvuka ya fwete tambusa kisalu ya kusamuna Kimfumu ya Nzambi na ntoto ya mvimba. Prezida ya ntete ya la Société vandaka Charles T. Russell. Yandi sonikaka babuku sambanu, zina na yo: Études des Écritures. Yandi tambulaka mpi mingi na kisalu ya kusamuna. Kimvwama yonso ya yandi vandaka na yo na ntwala ya kubanda kulonguka Biblia, yandi pesaka yo mpi sambu kisalu ya Kimfumu kumwangana na ntoto ya mvimba. Na 1916, ntangu Mvita ya Nene vandaka keluma na Eropa, Mpangi Russell ngolo yonso kumanaka na nitu, yandi fwaka na nzila kisika yandi kwendaka kusamuna. Yandi kudipesaka mvimba ti kimvwama na yandi sambu nsangu ya Kimfumu ya Nzambi kutambula ntoto ya mvimba.

14. Nki mutindu J. F. Rutherford “nwanaka ngolo”? (2 Timoteo 4:⁠7)

¹⁴ Joseph F. Rutherford, yina vandaka ntete zuzi na Missouri, kumaka prezida ya zole. Sambu yandi vandaka na boma ve na kuta bakyeleka ya Biblia, bamfumu ya Kikristu vukanaka ti bamfumu ya politiki sambu na kusala “makambu na nzila ya mbote ve.” Na Yuni 21, 1918, bo tulaka Mpangi Rutherford ti bantwadisi ya Balongoki ya Biblia yankaka nsambwadi na boloko, bo zengilaka bankaka bamvula 10, bankaka bamvula 20. Kisalu ya Balongoki ya Biblia vutukaka nima. (Nkunga 94:20; Filipi 1:⁠7) Ntangu bo kwendaka kufunda na tribinale yankaka, na Marsi 26, 1919, bo yambulaka bo sambu mambu ya bo kangilaka bo vandaka luvunu. b Mambu yai ya bwilaka bo yidikaka bo sambu bo kuma bansamuni ya ngolo ya kyeleka. Yehowa sadisaka bo, ye bo katulaka mikakatanu yonso na nzila, sambu bo nunga bitumba ya kimpeve ya kusamuna nsangu ya mbote na kati ya kimbeni ya Babilone ya Nene. Bitumba yango kelanda tii na mvu 1999 yai ya beto kele.​—⁠Fwanisa ti Matayo 32; Yoane 8:​38-47.

15. Sambu na nki mvu 1931 vandaka mvula mosi ya mfunu?

¹⁵ Na bamvu 1920 ti 1930, Musadi ya Nene landaka na kuyidika Izraele ya Nzambi bonso bima ya yandi kesalaka ti ntoto. Bansemo ya bambikudulu ya Biblia bandaka kubasika, sambu na lukumu ya Yehowa mpi sambu na kutemuna Kimfumu ya Mesia. Na 1931 Balongoki ya Biblia vandaka na kyese na kubaka zina ya mpa, Bambangi ya Yehowa.​—⁠Yezaya 43:​10-12; Matayo 6:​9, 10; 24:⁠14.

16 ti lupangu ya lutiti 29. Ntalu ya bantu 144000 lungaka nki mvula, ye nki kemonisa nde yo vandaka mutindu yina?

¹⁶ Na bamvu 1930 yo monanaka nde bantu yina ‘yandi solaka mpi ke lemfukaka na yandi,’ bo yonso 144 000 vandaka melunga, kisalu ya kusola bo kusukaka. (Kusonga 17:14; tala lupangu na lutiti 29.) Beto kezaba ve bapakulami ikwa solamaka na mvu-nkama ya ntete, ikwa kusolamaka na kati ya “matiti ya mbi” na nsungi yina Kikristu kuyambulaka lukwikilu ya kyeleka. Kansi, na 1935, na ntoto ya mvimba, bantu 52465 na kati ya bantu 56153 ya kuvandaka na Lusungiminu, kudyaka bidimbu sambu na kumonisa nde bo vandaka na kivuvu ya kukwenda na zulu. Ebuna bayina yankaka ya bo vandaka kuvukisa dyaka na nima, kivuvu na bo kuvandaka nki?

“Tala! Kibuka ya Nene”

17. Nki kima ya mfunu salamaka na 1935?

¹⁷ Na lukutakanu mosi ya nene ya yantikaka na Mayi 30 tii nsuka na Yuni 3 na 1935, na mbanza Washington, D.C., na États-Unis, Mpangi Rutherford salaka disolo mosi ya mebikisaka  nsangu. Ntu-dyambu na yo: “Mbidi ya Nene.” c Yo lombaka nde kimvuka ya bantu, yina ya “muntu mosi ve lungaka kutanga,” kumonana pwelele sambu kisalu ya kuvukisa bantu yai 144 000 vandaka mekuma na nsuka. Yo lombaka nde bo mpi kutula lukwikilu “na menga ya Mwana-dimeme,” Yezu, yina sumbaka bo, ti kusala kisalu ya santu na tempelo ya Yehowa to lusambu ya yandi meyidikaka. Yo lombaka nde kimvuka yina “kubasika na mpasi ya nene” sambu na kuzinga na Paladisu, kisika “lufwa ta vandaka diaka ve.” Mwa bamvula fyoti na ntwala ya lukutakanu yina, bo vandaka kubinga bantu ya kimvuka yai nde Bayonadabi.​—⁠Kusonga 7:​9-17; 21:4; Yeremia 35:⁠10.

18. Na nki mutindu mvu 1938 vandaka mvu mosi ya mfunu?

¹⁸ Mvu 1938 vandaka mvu mosi ya mfunu sambu bo kwisaka kutendula bibuka yai yonso zole pwelele. Nzozulu ya Nkengi ya Marsi 15 ti ya Aprili 1, 1938 (na Kingelesi) vandaka ti disolo mosi ya kulonguka na ndambu zole; ntu-dyambu na yo: “Mameme na Yandi.” Yo monisaka pwelele kisika ya bapakulami ya kele dyaka na zulu ya ntoto, ti ya bampangi na bo bantu ya kibuka ya nene. Na nima, masolo ya kulonguka ya nimero ya Yuni 1 ti ya Yuni 15 vandaka kutubila “Organizasio,” ye mvese ya lufulu vandaka Yezaya 60:17. Bo lombaka na mabundu yonso nde bo tindila Nto-Kimvuka mazina ya bantu yina bo lendaka kupona sambu na kuvanda bansadi na dibundu. Kusala mutindu yina vandaka ngidika mosi ya mpa, ya kelanda ndonga ya Nzambi mpi ya teokrasi. Mabundu salaka mpi mutindu yina.

19 ti noti na nsi ya lutiti. Inki makambu kemonisa nde tii bubu, na nima ya bamvula 60 ti ndambu, Nzambi kele kaka na kubinga “mameme ya nkaka”?

¹⁹ Lapolo ya kuvandaka na Annuaire ya Bambangi ya Yehowa ya 1939 tubaka nde: “Ntalu ya balandi ya Yezu Kristu ya kupakulama yina kezinga dyaka na ntoto kele fyoti. Yo lenda kuma dyaka ve mingi kuluta. Masonuku kebinga bo nde ‘bantu ya mebikalaka’ na ndonga ya bayina kele bana ya Sioni, to organizasio ya Nzambi. (Kus. 12:​17, NW) Ntangu yai Mfumu ke na kuvukisa ‘mameme na yandi ya nkaka,’ yina takuma ‘mbidi ya nene.’ (Yoane 10:16) Bantu ya yandi kevukisa ntangu yai kele bankundi ya bapakulami yina mebikalaka, yina kesala kumosi ti bo. Kubanda ntangu yai mata, bayina kele na kibuka ya ‘mameme ya nkaka,’ ntalu na bo tamataka tii kuna ‘mbidi ya nene’ tavukana.” Nzambi kumisaka bapakulami yina bikalaka mabungu mosi ya mefwana na kuvukisa kibuka ya nene. Bantu ya kibuka yai mpi yandi ke na kukumisa bo mabungu ya lukumu. d

20. Nki bansoba salamaka na organizasio kubanda na 1942?

²⁰ Na Yanuari 1942, ntangu Mvita ya Zole ya Inza ya Mvimba ke na kutoka, Joseph Rutherford kufwaka. Nathan Knorr yingaka yandi bonso presida. Beto keyindulaka prezida ya tatu ya la Société mingi sambu yandi muntu salaka banzo-nkanda ya kisalu ya Nzambi na mabundu, ti Nzo-Nkanda ya Gileadi, kisika bo kelongaka bamisionere. Na lukutakanu ya mvu, ya la Société kusalaka na 1944, yandi zabisaka nde bo vandaka kutadila dyaka bansiku ya vandaka kundima  bantu na kukota na kati ya la Société: yo lombaka kutadila kimpeve na bo, kansi makabu na bo ve. Na bamvula 30 yina kulandaka, ntalu ya bansadi na bilanga kumataka na inza ya mvimba. Ntete bo vandaka 156 299, mpi na nima bo kumaka 2 179 256. Banda 1971-75, yo lombaka kusoba mambu yankaka na organizasio. Kisalu ya Kimfumu ya ntoto ya mvimba vandaka dyaka ve kaka na ntu ya prezida ya la Société mpamba. Na ntu ya Nto-Kimvuka, bo kumaka kusoba bantu na nima ya nsungi mosi. Kimvuka yango kumaka ti bantu 18. Bubu yai, kiteso ya katikati ya ntalu yai memanisaka dezia luzingu na bo awa na zulu ya ntoto.

21. Nki kusalaka nde bantu ya kibuka ya fyoti kumonana bantu ya kufwana na kuvanda na Kimfumu?

²¹ Bamvula mingi ya mpasi mekumisaka bantu ya kibuka ya fyoti yina mebikalaka na ntoto mabungu mosi ya mbote. Bo ke na kikesa mingi, sambu ‘mpeve ya Nzambi ke tubaka yo mosi na ntima na bo.’ Yezu songaka bo nde: “Na bampasi yonso ya mono vandaka kumona, beno vandaka kutina mono ve. Mono ke pesa beno kiyeka ya kuyala na Kimfumu ya Tata na mono mutindu yandi pesaka mono mpi yo; mpidina beno ta dia, beno ta nwa na mesa na mono na Kimfumu na mono, beno ta vanda na bakiti ya kimfumu sambu na kuyala makanda kumi na zole ya bantu ya Israele.”​—⁠Roma 8:​16, 17; Luka 12:32; 22:​28-30.

22, 23. Nki mutindu Nzambi ke na kukumisa kibuka ya fyoti ti mameme yankaka mabungu ya mbote?

²² Mutindu ntalu ya Bakristu ya kupakulama na mpeve ya kele dyaka na ntoto mekitaka ngolo, bo meponaka babakala ya kuyela na kimpeve na kati ya kibuka ya nene sambu na kutwadisa mfinama mabundu yonso ya ntoto ya mvimba. Mpi ntangu muntu ya nsuka na kati ya Bambangi ya kupakulama tamanisa luzingu na yandi ya ntoto, ba sa·rimʹ, to bana-bantotila, tabasika na kati ya mameme ya nkaka; bo tavanda melongama mbote sambu na kutwadisa bisalu na zulu ya ntoto bonso bantotila.​—⁠Ezekiele 44:3; Yezaya 32:⁠1.

²³ Nzambi kelanda kukumisa kibuka ya fyoti ti mameme yankaka banzungu ya bo kesadilaka na lukumu. Ata beto kekinga luzingu na “zulu ya mpa” to na “ntoto ya mpa,” beto yonso fwete ndima imvitasio ya Yehowa kepesa nde: “Beno mona kiese, beno sepela ntangu yonso sambu na mambu ya mono ke zola kusala! Mono ke [sala Yeruzalemi] bwala ya mpa, bwala ya kiese; bantu na yo ta vanda kaka bantu ya kiese.” (Yezaya 65:​17, 18) Bika beto yai bantu ya kukonda ngolo, beto kudikulumusa, beto ndima nde “ngolo ya kuluta ngolo ya bantu” to ngolo ya mpeve santu ya Nzambi kukumisa beto mabungu ya lukumu!​—⁠2 Korinto 4:7; Yoane 16:⁠13.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Nge Keyibuka?

◻ Ntangu Yezu ndimaka nde Tata na yandi kuyidika yandi bonso dibungu, nki mutindu yandi kumaka Mbandu ya beto fwete landa?

◻ Nki mutindu Nzambi salaka Izraele?

◻ Nki mutindu Nzambi salaka mpi keyidikaka “Israele ya Nzambi” tii bubu yai?

◻ Sambu na nki Nzambi meyidikaka “mameme yankaka” bonso mabungu?

[Bangiufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Lupangu ya kele na lutiti 28]

Kikristu Kelanda Kusala Mabungu

Kompani ya Nene ya kemwangaka bansangu ya kele na bwala Atene, na Grese, tubaka mambu yai sambu na mfumu ya mpa ya Dibundu ya Ortodokse na Grese: “Bo kemonaka yandi bonso kinati-nsangu ya ngemba. Kansi, mfumu yai ya Dibundu ya Ortodokse na Grese kele bonso zenerale ya basoda ya keyilama sambu na kukwenda na bitumba.

“Ntama mingi ve, na kilumbu ya Nzanguka ya Mwense, kilumbu ya bo kesalaka mpi nkinsi ya basoda na Grese, Moseniere Christodoulos tubaka nde, ‘Kana yo kelomba kunokisa menga ti kupesa kimenga, beto kele ya kuyilama sambu na kusala yo. Dibundu na beto kesambaka sambu na ngemba . . . Kansi beto kesambulaka minduki ya santu kana yo kelomba kusala buna.’ ”

[Lupangu ya kele na lutiti 29]

“Yandi Keyika Dyaka Ve!”

Na kilumbu ya kupesa mapolomi na bana ya kumanisaka nzo-nkanda ya Gileadi na 1970, Frederick Franz, kilandi ya prezida ya la Société Watch Tower na ntangu yina, songaka bana ya nzo-nkanda nde, beno, beno yonso kele mameme ya nkaka. Keti yo lenda salama nde beno pesa muntu mbotika, na nima yandi monisa nde yandi kele na kati ya bapakulami ya mebikalaka? Na nima, yandi tendulaka nde, Yoane Batiste vandaka na kati ya mameme yankaka, kansi yandi botikaka Yezu ti bantumwa yankaka. Na nima, yandi yulaka bo na kuzaba kana Nzambi ke na kuyika bantu yankaka na ndonga ya bapakulami. Yandi tubaka nde: “Ve, yandi keyika dyaka ve! Makambu ya kubinga bo kusukaka na bamvu 1931-35! Yandi keyikaka bo dyaka ve. Ebuna, ndambu ya bantu ya mpa yai ya kedyaka bidimbu na Lusungiminu kevandaka banani? Kana bo ke bapakulami, bo ke bayingi! Bo kekwisaka kuyikama ve na ndonga ya bapakulami, kansi bo keyingaka bayina kebwaka na kimpeve.”

[Kifwanisu ya kele na lutiti 25]

Beto kepesaka kisalu na beto mfunu mingi mpenza!

[Kifwanisu ya kele na lutiti 26]

Izraele ya ntama kumaka dibungu mosi ya bo fwete pasula