Mabuta ya Nene Lenda Sadila Nzambi Kumosi

Muyimbi-Bankunga Sonikaka nde: “Bana Kele Makabu ya Mfumu Nzambi, Bo Kele Mambote ya Yandi Ke Pesaka Bantu. Bana ya Babakala ya Muntu Ke Buta na Kileki, Bo Kele Bonso Batolotolo na Diboko ya Soda. Kiese na Muntu Yina [Mefulusa Saki na Yandi] na Batolotolo Mingi ya Mutindu Yai!”​—Nkunga 127:​3-5.

EE, BANA lenda vanda dikabu ya mbote ya kekatuka na Yehowa. Bonso muzombi yina kesepelaka kana yandi kezaba mutindu ya kuyidika batolotolo na saki na yandi, bibuti mpi kesepelaka kana bo kesonga bana na bo nzila ya luzingu ya mvula na mvula.​—⁠Matayo 7:⁠14.

Na ntangu ya ntama, na kati ya bantu ya Nzambi, mabuta mingi ‘fulusaka saki’ na bo ti bana mingi. Mu mbandu, ntangu bo vandaka na kimpika na Ezipte, “bantu ya Israele butaka bana mingi; bo kumaka bantu mingi-mingi mpenza ti ngolo, mpidina ntoto yonso fulukaka na bo mpamba.” (Kubasika 1:⁠7) Kana beto fwanisa ntalu ya bantu ya Izraele ntangu bo kwendaka na Ezipte ti ntangu bo basikaka, beto tamona nde dibuta mosi vandaka ti bana kiteso ya kumi!

Na ntangu ya Yezu, yandi yelaka mpi na dibuta mosi ya bantu mingi lenda binga bubu yai nde dibuta ya nene. Yezu vandaka mwana ya ntete, kansi Yozefi ti Maria butaka bana yankaka ya babakala iya ti bana ya bankento. (Matayo 13:​54-56) Maria ti Yozefi vandaka ti bana mingi, sambu kana ve, nki mutindu bo katukaka na Yeruzalemi, bo banda kuvutuka na Nazareti kukonda kuzaba nde Yezu mebikala.​—⁠Luka 2:​42-46.

Mabuta ya Nene Bubu Yai

Bubu yai Bakristu mingi kebutaka mingi ve sambu na bikuma mingi bonso mambu ya kimpeve, ya mbongo, ya luzingu, ti bampasi yankaka. Ata mpidina, na bisika mingi, bantu kele dyaka ti kikalulu ya kubuta bana mingi. Mukanda mosi (The State of the World’s Children 1997) ketuba nde bantu ya kebutaka mingi kele bantu ya Afrika yina kezingaka na sudi ya ntoto ya Sahara. Kuna nkento ya mebuta ti bukatikati fwete vanda na bana sambanu.

Bakristu yina mebutaka bana mingi kemonaka mpasi na kusansa bo na mpila nde bo zola Yehowa. Kansi, mingi na kati na bo kenungaka. Mpi na kununga, yo kelombaka nde dibuta yonso kuvukana na lusambu ya kukonda mvindu. Mambu ya Polo sonikilaka dibundu ya Korinto mefwana mbote na kusadila bubu yai na mabuta ya Bakristu. Yandi sonikaka nde: “Bampangi na mono, mono ke bondila beno . . . Beno wakana, beno yonso, na mambu yina ya beno ke tubaka; mpidina kukabana ta vanda ve na kati na beno. Beno vukana mpenza na mabanza mosi ti na ngindu mosi mpi.” (1 Korinto 1:10) Nki mutindu bo tanunga na kuvukana mutindu yina?

Bibuti Fwete Vanda ti Kimpeve ya Mbote

Kima mosi ya mfunu kele nde, bibuti fwete vanda bantu ya mekudipesaka mpenza na makambu ya Nzambi. Tala nki Moize songaka bantu ya Izraele: “Bantu  ya Israele, beno wa! Mfumu Nzambi, yandi kaka muntu kele Nzambi na beto. Beno zola Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, konso muntu na ntima na yandi yonso ti na ngolo na yandi yonso. Bansiku ya mono ke pesa beno bubu, beno kanga yo na ntima na beno. Beno fweti longa yo na bana na beno. Ntangu beno kele na nzila to na nzo, ntangu beno kele na kisalu to beno ke pema, beno fweti longa yo kaka na bana na beno.”​—⁠Kulonga 6:​4-7.

Simba nde Moize monisaka nde bansiku ya Nzambi, bibuti fwete “kanga yo na ntima” na bo. Kana bo kanga yo ve, kima mosi ve tapusa bo na kulonga bana na bo na kimpeve konso kilumbu. Na ntembe ve, kana bibuti kele ngolo na kimpeve, bo kevandaka mpi na mpusa mingi ya kulonga bana na bo mambu ya kimpeve.

Na kukuma muntu ya kele ti kimpeve ya mbote mpi ya kezolaka Yehowa na ntima na yandi yonso, beto fwete tanga, kuyindula, ti kusadila Ndinga ya Nzambi konso kilumbu. Muyimbi-bankunga tubaka nde muntu yina kesepelaka ti nsiku ya Yehowa mpi ketangaka yo “mpimpa ti mwini,” yandi “kele bonso nti yina ke menaka penepene na mwa-masa; yo ke butaka bambuma na yo konso mvula, matiti na yo mpi ke yumaka ve. Mambu yonso ya yandi ke salaka ke vandaka mbote.”​—⁠Nkunga 1:​2, 3.

Nti ya bo kelosilaka masa konso ntangu kebutaka bambuma ya mbote, mutindu mosi, mabuta yina bo kedisaka mbote na kimpeve kebutaka bambuma ya mbote ya kekembilaka Yehowa. Beto lenda baka mbandu ya dibuta ya Uwadiegwu, yina kezingaka na Afrika ya Westi. Uwadiegwu ti nkento na yandi kele na bana nana, kansi bo zole kele mipasudi-nzila; disongidila, bansadi ya ntangu yonso ya Bambangi ya Yehowa. Yandi ketuba nde: “Beto melungisa bamvula 20 na kulonguka Biblia konso mbala na kati ya dibuta. Beto melongaka bana Ndinga ya Nzambi banda ntangu bo vandaka baleki. Beto kelongaka bo na nzo na ntangu ya kulonguka ya dibuta, nzila-nzila na ntangu ya kusamuna, ti na bantangu yankaka. Bana na beto yonso kele bansamuni ya nsangu ya mbote ya Kimfumu, muntu ya mebaka ntete ve mbotika kele kaka mwana-nsuka, ya kele ti bamvula sambanu.”

Kusala Kumosi Bonso Ekipi

Biblia ketuba nde: “Nzo ti bafondasio na yo bo ke tungaka yo na mayele.” (Bingana 24:⁠3) Mayele ya mutindu yina kenataka bantu ya dibuta mosi na kusala bonso bantu ya ekipi mosi. “Kapitene” ya ekipi ya dibuta kele tata; Nzambi metulaka yandi mfumu ya dibuta. (1 Korinto 11:⁠3) Na ngolo ya mpeve ya Nzambi, ntumwa Polo monisaka nde kuvanda mfumu ya dibuta kele mukumba ya nene. Yandi tubaka nde: “Kana muntu ke sadisa bantu ya dikanda na yandi ve, nkutu kana yandi ke sadisa bantu ya fami na yandi mosi mpi ve [na kinsuni ti na kimpeve], yandi me vidisaka lukwikilu na yandi, yandi me luta nkutu mumpani na mbi.”​—⁠1 Timoteo 5:⁠8.

Bakristu ya kelandaka ndongisila yai ya Ndinga ya Nzambi fwete sadisa bankento na bo na kimpeve. Kana bisalu ya nzo melutana mingi na ntu ya nkento, kimpeve na yandi tavanda mbote ve. Na insi mosi ya Afrika, Mukristu mosi ya katukaka kubaka mbotika songaka bankuluntu ya dibundu nde nkento na yandi vandaka kusepela ve na mambu ya kimpeve. Bankuluntu songaka yandi nde yo kelomba kusadisa nkento na nge. Ebuna, bakala yina bandaka kusadisa nkento na yandi na bisalu ya nzo. Yandi bakaka mpi ntangu ya kusadisa yandi na kutomisa lutangu na yandi ti nzayilu na yandi ya Biblia. Nkento ndimaka lusadisu yango mbote ye bubu yai dibuta ya mvimba kesalaka kisalu ya Nzambi kumosi.

Batata fwete kudibanza mpi sambu na kimpeve ya bana na bo. Polo sonikaka nde: “Beno mpi, batata, beno pesa ve bana na beno makasi. Kansi, beno fula na kusansa bo ti malongi mpi balukebisu ya Yehowa.” (Efezo 6:​4, NW) Kana bibuti mewila Biblia na kukonda kupesa bana na bo makasi ti na kulonga bana na bo, bana takudimona bantu ya mfunu na kati ya ekipi. Yo kebutaka mbuma ya mbote, bana kesadisanaka bo na bo mpi kepesanaka kikesa sambu na kulungisa balukanu na bo ya kimpeve.

Kusala makambu bonso na ekipi kelombaka kupesa bana mikumba ya kimpeve kana bo melunga na kulungisa yo. Mukristu mosi, nkuluntu mpi tata ya bana 11, vandaka kutelama na sukasuka. Na ntwala yandi kwenda na kisalu, yandi vandaka kulonguka Biblia ti mingi na kati na bo. Ntangu bana ya bambuta bakaka mbotika, bo yantikaka mpi kusadisa baleki na bo, na mambu bonso kulonga bo Biblia. Tata bikalaka kaka ti kisalu ya kuzikisa mutindu bo kesala, ti kusikisa bikesa na bo. Ntangu yai bana sambanu mebakaka mbotika, ye bayina mebikala kelanda na kulonguka mpi mefinama na kubaka mbotika.

Kusolula ya Mbote ti Balukanu ya Kimvuka

Kusolula ya mbote na kati ya dibuta ti kubaka balukanu ya kimvuka kele bima ya mfunu sambu na bumosi ya dibuta. Gordon kele nkuluntu mpi Mukristu na Nigeria. Yandi kele tata ya bana nsambwadi, mbuta na bo bamvula 27, mwana-nsuka bamvula 11. Bana sambanu kele bapasudi-nzila, bonso bibuti na bo. Mwana-nsuka mekatuka kubaka mbotika ye ntangu yonso yandi kele na kisalu ya kukumisa bantu balongoki kumosi ti dibuta na bo. Bana zole ya bambuta kele bansadi ya kisalu na dibundu.

Bana yonso longukaka Biblia ti Gordon yandi mosi. Dyaka, dibuta kele ti programe ya kulonguka Biblia na kimvuka. Konso suka, bo kevukanaka sambu na kutadila mukapu ya Biblia, na nima, bo keyidikaka balukutakanu ya dibundu.

 Lukanu mosi ya dibuta mebakaka na kimvuka kele nde, konso muntu kutanga masolo yonso ya kebasika na Nzozulu ya Nkengi ti na Réveillez-vous!. Ntama mingi ve, bo yikaka lutangu ya Biblia na programe na bo. Ntangu bo ketelaka bankaka mambu ya bo tangaka, yo kepesaka bo kikesa ya kubikisa ve kikalulu yina.

Bo kelongukaka Biblia konso mposo na mpila nde bo keyibusaka muntu ve, konso muntu kekingaka yo na mpusa yonso. Mbala na mbala, bo kesobaka malongi ya kulonguka ti bunda ya ntangu na kulandaka bamvula ya bana ti mambu ya lenda sadisa bo. Dibuta mesalaka kinduku ti bampangi yankaka ya kwikama ya kesadilaka Nzambi ye yo mesadisaka konso mwana.

Dibuta yai kesalaka mambu kumosi mpi bo kebumbaka mwa ntangu ya kusakana fyoti. Konso mposo, bo keyidikaka “nkokila mosi ya dibuta ya mvimba.” Bo keyulanaka bangyufula ti bansaka ya kusekisa, bo kebulaka piano, bo ketaka bankenda ti kusala bansaka yankaka. Bilumbu yankaka, bo kekwendaka kulenga na dibungu to bisika yankaka ya mbote.

Kutula Ntima na Yehowa

Bambandu yai kezo songa ve nde kusansa dibuta ya nene kele mpasi ve. Mukristu mosi tubaka nde: “Kuvanda tata ya mbote ya kesansa bana nana kele bitumba ya ngolo. Yo kelombaka kuvanda na bima mingi ya kudisa bo na kinsuni ti na kimpeve. Mono fwete sala ngolo sambu na kuzwa mbongo ya kusansa bo. Bambuta mebanda kukuma batoko, ye bo yonso nana kele na nzo-nkanda. Mono kezabaka nde yo kele mfunu na kulonga bana na kimpeve, kansi bana na mono yankaka kele ntu-ngolo mpi kelemfukaka ve. Bo kepesaka mono mawa, kansi mono kezaba nde, bantangu yankaka, mono mpi kepesaka ntima ya Yehowa mawa, ye yandi kelolulaka mono. Yo yina, mono fwete bwisa ntima, malembemalembe mono sadisa bana na mono tii ntangu ya bo tabakisa mbote.

“Mono kesalaka ngolo na kulanda mbandu ya Yehowa yina kebwisaka ntima sambu yandi kezolaka nde beto yonso kubalula ntima. Mono kelongukaka ti bana na mono, ye ntangu yai bankaka kezola kubaka mbotika. Mono ketulaka ve ntima na ngolo na mono mosi sambu na kununga; ngolo na mono tasala kima ya nene ve. Mono kekwendaka ntangu yonso penepene na Yehowa na kisambu mpi mono kesadilaka kingana yina ketuba nde: ‘Tula ntima na nge yonso na Mfumu Nzambi; kutula ntima ve na mambu ya nge mosi ke yindulaka nde nge zaba. Yindula Mfumu Nzambi na mambu yonso ya nge ke salaka, yandi ta songa nge nzila ya mbote.’ Yehowa tasadisa mono na kununga kulonga bana na mono.”​—⁠Bingana 3:​5, 6.

Kumeka Kuyambula Ve!

Ntangu yankaka kisalu ya kulonga bana kemonanaka bonso kisalu ya mpunda, kansi kumeka kuyambula ve! Landa na kusala yo! Kana bana na nge kemonisa ve luzolo ya mbote na bikesa ya nge kesala ntangu yai, kilumbu kele ya bo tandima yo. Yo kelombaka ntangu mingi na kusansa mwana, yandi kuyela, yandi kuma Mukristu mpi yandi banda kubuta bambuma ya mpeve.​—⁠Galatia 5:​22, 23.

Monica kele na dibuta mosi ya bana kumi na Kenya. Yandi ketuba nde: “Bibuti na beto longaka beto Biblia banda na kileki na beto. Papa vandaka longuka ti beto mikanda ya ketendulaka Biblia konso mposo. Sambu yandi vandaka muntu ya kisalu, ntangu yankaka beto vandaka soba bilumbu ya kulonguka. Bantangu yankaka kana yandi mekatuka na kisalu, yandi vandaka kukuta beto kesakana na nganda ye yandi vandaka kusonga beto nde, minuta mebika tanu sambu beto yonso kukota na nzo sambu na kulonguka Biblia. Kana beto melonguka imene, yandi vandaka kusonga beto na kuyula bangyufula to kutuba konso dikambu yina.

“Papa vandaka kuzola nde beto ta kinduku kaka ti bana ya kebangaka Nzambi. Yandi vandaka kukwenda mbala na mbala na nzo-nkanda sambu na kuyula balongi na kuzaba bikalulu na beto. Kilumbu mosi bo songaka yandi nde bambuta na mono yonso tatu nwanaka ti bana-babakala yankaka mpi nde na ntangu yankaka, bo kevandaka luzitu ve. Papa pesaka bo ndola sambu na kikalulu ya mbi yina, ye yandi tendudilaka bo mpi, na nsadisa ya Masonuku, sambu na nki yo vandaka mfunu nde bo vanda na kikalulu ya mbote.

“Bibuti na beto songaka beto mfunu ya kukwenda na balukutakanu na kubongisaka balukutakanu yango na kimvuka ti beto. Na nzo, beto vandaka sala bansonga sambu na kuvanda bansamuni ya mbote. Banda na kileki, beto vandaka kwenda kusamuna kumosi ti bibuti na beto.

“Bubu yai, bambuta na mono zole ya babakala kele bapasudi-nzila ya nene. Mpangi na mono mosi ya nkento kele mupasudi-nzila ya ntangu yonso, yankaka mekwelaka mpi mebutaka, kansi yandi kele Mbangi mosi ya kikesa. Baleke na mono zole ya bankento, mosi bamvula 18 yankaka bamvula 16, kele bansamuni ya mebotamaka ntete ve. Baleke ya nsuka zole ya babakala, kele na kulonguka. Mono, mono kesalaka na biro ya filiale ya Bambangi ya Yehowa na Kenya, mono melungisa bamvula tatu. Mono kezolaka bibuti na mono ngolo sambu bo kele na kimpeve ya mbote; bo mepesaka beto mbandu ya mbote.”

Nge vanda na bana mingi to fyoti, kumeka ve kuyambula na kusadisa bo na kukota na nzila ya luzingu ya mvula na mvula. Ntangu Yehowa tatula maboko na bikesa na nge, nge tatuba bonso Yoane yina tubaka sambu na bana na yandi ya kimpeve nde: “Mambu ke pesaka mono kiese ya kuluta mambu yonso yo yai: kana mono wa nde bana na mono ke landaka mambu ya kieleka.”​—⁠3 Yoane 4.