Nzila Ya Zola Kemanaka Ve
Nzila ya Zola Kemanaka Ve
“Kansi beno tula ntima na beno na makabu yina ya kuluta mfunu. Nzila ya kuluta mfunu ya beno fweti landa, yo yai.”—1 KORINTO 12:31.
1-3. (a) Nki mutindu kulonguka na kumonisa zola mefwanana ti kulonguka ndinga ya mpa? (b) Nki mambu lenda kumisa kulonguka kumonisa zola mpasi?
KETI nge memekaka na kulonguka ndinga mosi ya mpa? Na kuta masonga, yo kevandaka mpenza kima mosi ya mpasi! Kansi, mwana ya fyoti lenda longuka ndinga mosi na kuvanda ya mpamba ya yandi kevanda kisika bo ketuba yo. Ntu na yandi kekangaka bangogo ti ntendula na yo kukonda mpasi, ye ntama mingi ve, yandi kebandaka kutuba mbotembote, to ntinuntinu. Bambuta kekukaka ve kulonguka ndinga ya mpa na mutindu yina. Beto ketalaka mbala na mbala na diksionere sambu na kuzaba ntendula ya bangogo, mpidina beto lenda kanga ndambu ya bansa ya ndinga yango. Tii na nima, kana beto kezinga kisika bo ketuba ndinga yango, beto kenungaka na kuyindula na ndinga yango ti kutuba yo kukonda mpasi.
2 Kulonguka na kumonisa zola mefwanana ti kulonguka na kutuba ndinga ya mpa. Ntembe kele ve nde beto kebutukaka ti ndambu ya kikalulu yai ya Nzambi. (Kuyantika 1:27; fwanisa ti 1 Yoane 4:8.) Kansi, yo kelombaka kusala ngolo mingi sambu na kulonguka na kumonisa zola, mingimingi na bilumbu yai ya bantu kele dyaka ve ti lutondo ya bampangi. (2 Timoteo 3:1-5) Kikalulu ya kukonda lutondo kemonana mingi na kati ya mabuta mpenza. Ee, bantu mingi keyela na mabuta ya kesadilaka mingi ve bangogo ya kemonisa zola. (Efezo 4:29-31; 6:4) Ebuna, nki mutindu beto lenda longuka na kumonisa zola, ata beto mezingaka ve na kati na yo?
3 Biblia lenda sadisa beto. Na 1 Korinto 13:4-8, Polo ketendula ve zola kutendula mpamba. Kansi yandi kesonga bisalu kibeni ya zola ya kyeleka kesalaka. Beto ketadila bamvese yango. Yo tasadisa beto na kubakisa kikalulu yai ya Nzambi. Yo tasonga beto mpi mpila ya kusadila zola. Bika beto tala mambu ya mpila na mpila ya zola kesalaka, mutindu Polo kutendula yo. Beto kevukisa yo na bimvuka tatu: beto tayantika na bikalulu na beto na kimvuka; na nima, beto tatubila mingi mutindu ya kuzinga ti bantu yankaka; ye, na nsuka, beto tatubila kikalulu ya kukanga ntima.
Zola Kesadisaka Beto na Kuvanda Ve Lulendo
4. Nki Biblia ketuba sambu na kimpala?
4 Na nima ya kutubila zola na bangogo na yandi ya luyantiku, Polo songaka bantu ya Korinto nde: ‘[Zola] ke na kimpala ve.’ (1 Korinto 13:4) Kimpala kelutaka kubasika na ntima ya muntu yina kelulaka kimvwama to bisalu ya mbote ya bantu yankaka. Kimpala ya mutindu yai kele ya mbi sambu yo lenda pesa muntu maladi mpi yo lenda bebisa mawi ti kimpeve ya muntu.—Bingana 14:30; Roma 13:13; Yakobo 3:14-16.
5. Nki mutindu zola lenda sadisa beto na kununga kimpala ntangu beto kemona bonso bo kezola ve kupesa beto mikumba na dibundu?
5 Mambu yai fwete nata muntu na muntu na kudiyula nde, ‘Keti mono kewaka kimpala kana muntu yankaka mebaka mukumba ya kimpeve, na kumonaka bonso bo kevila mono?’ Kana mvutu ke nde Ee, kumona mpasi ve, sambu, Yakobo keyibusa beto nde, “ngindu ya kimpala” kevandaka na bantu yonso ya konda kukuka. (Yakobo 4:5, NW) Kansi kana nge kezola bampangi na nge mingi, nge lenda katula ngindu yina ya mbi. Yo tasadisa nge na kusepela ti bayina kesepela. Ntangu bankaka kebaka mikumba to ntangu bantu kesikisa bo, nge tamona yo ve bonso bo kevweza nge.—Fwanisa ti 1 Samuele 18:7-9.
6. Nki mambu ya mbi kukotaka na dibundu ya Korinto na mvu-nkama ya ntete?
6 Polo yikaka nde zola ‘ke kudisongaka ve, yo ke na lulendo mpi ve.’ (1 Korinto 13:4) Kana beto kele ti ngangu to mayele ya kusala kima mosi, yo ke mfunu ve nde beto sikisila yo bantu. Na ntembe ve, yai kima ya mbi ya vandaka na bantu mingi ya lulendo ya kukotaka na dibundu ya Korinto ya ntama. Yo lenda vanda nde bo vandaka na mayele mingi ya kupesa bangindu to kusonga mitindu ya mbote ya kusala bima. Kana dibundu kabwanaka ndambundambu, ziku sambu bo vandaka kusosa nde bantu kumona bo. (1 Korinto 3:3, 4; 2 Korinto 12:20) Makambu kumaka mbi mingi, yo yina, yo lombaka nde Polo kunganina dibundu ya Korinto sambu yo ‘vandaka kundima bantu ya buzoba,’ yina Polo bingaka na mutindu ya mbi nde ‘bantumwa ya nene-nene.’—2 Korinto 11:5, 19, 20.
7, 8. Monisa na nsadisa ya Biblia nde beto lenda sadila mayele ya beto kele na yo sambu na kutula bumosi na dibundu.
7 Mambu ya mutindu yina lenda salama mpi bubu yai. Mu mbandu, bankaka lenda kuma lulendo sambu bo kesalaka mingi na bilanga to sambu bo mezwaka biyeka na dibundu ya Nzambi. Ata beto kele ti ngangu to mayele ya bankaka ke na yo ve na kati ya dibundu, keti yo mefwana mpenza na kukumisa beto lulendo? Na kutuba mbote, kana beto butukaka ti mayele ya kusala kima mosi, beto fwete sadila yo sambu na kutula bumosi, kansi sambu na lukumu na beto mosi ve.—Matayo 23:12; 1 Piere 5:6.
8 Polo tubaka nde ata dibundu kevandaka ti bantu mingi, “Nzambi me yidikaka” bo bonso nitu. (1 Korinto 12:19-26) Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula awa nde ‘kuyidika’ kepesa ntete ngindu ya kuvukisa bima mingi yo kuma kibeni bonso kima mosi. Yo yina, muntu mosi ve na dibundu fwete nangula mapeka sambu na mayele na yandi sambu na kubanda kuyala bankaka. Lulendo ke ti kisika ve na kati ya dibundu ya Nzambi.—Bingana 16:19; 1 Korinto 14:12; 1 Piere 5:2, 3.
9. Mbandu ya banani Biblia kepesa na kukebisa beto na kusosa ve mambote na beto mosi mpamba?
9 Zola ‘ke sosaka ve mambote na yo mosi.’ (1 Korinto 13:5) Muntu yina kele na zola kelebaka ve bantu yankaka sambu na mambote na yandi mosi. Biblia kekebisa beto na dyambu yai. Yo kepesa beto mbandu ya bankento bonso Dalila, Zezabele, ti Atali ya kupukumunaka bantu kaka sambu na mambote na bo mosi. (Bazuzi 16:16; 1 Bantotila 21:25; 2 Bansangu 22:10-12) Biblia ketanga dyaka mbandu ya Absalomi, mwana ya Ntotila Davidi. Yandi vandaka kusolula ti kuleba bayina yonso vandaka kwisa kutuba makambu na bo na Yeruzalemi nde tribinale ya mfunu vandaka ve ti muntu mosi ya lendaka kuzenga makambu na bo mbote. Na nima, yandi vandaka kutuba pwelele nde yo lombaka nde bo tula muntu mosi ya mbote bonso yandi na kisika yina sambu na kusambisa! (2 Samuele 15:2-4) Ntembe kele ve nde, Absalomi vandaka ve ti mawa ya bantu, yandi vandaka kusosa mambote na yandi mosi. Na nima, yandi kuditulaka ntotila, mpi yandi kusaka bantu mingi na kulanda yandi. Kansi na nsuka, Absalomi belaka bitumba, bo fwaka yandi mpi bo zikaka yandi ve mutindu bo kezikaka bantu yonso.—2 Samuele 18:6-17.
10. Nki mutindu beto lenda monisa nde beto ketula meso na mambote ya bankaka?
10 Bambandu yai kekebisa Bakristu bubu yai. Muntu yonso, nkento to bakala, lenda butuka ti ngolo ya kupukumuna bantu. Beto lenda sosa nde mambu kusalama kaka mutindu beto kezola, kana beto keba ve na kutubaka mingi to na kusongaka bonso bangindu ya bantu yankaka kele mpamba. Kansi, kana beto kele mpenza ti zola, meso na beto fwete tala mpi mambote ya bantu yankaka. (Filipi 2:2-4) Beto takusa ve bankaka to kumwanga bangindu ya luvunu sambu beto mesalaka bamvula mingi na kati ya dibundu to sambu beto kele na mikumba ya nene, bonso nde beto mpamba bantu ketubaka mambu ya kyeleka. Kansi, beto fwete yindula kingana ya Biblia ya ketuba nde: “Lulendo ke bwisaka muntu, yo ke fwaka muntu.”—Bingana 16:18.
Zola Ketulaka Ngemba na Luzingu na Beto ti Bankaka
11. (a) Nki mutindu beto lenda songa nde beto kele na zola mosi ya mbote mpi ya luzitu? (b) Nki mutindu beto tasonga nde beto kesepelaka ve na mambu ya mbi?
11 Polo sonikaka mpi nde zola kekumisaka beto ‘bantu ya mbote,’ yo “ke salaka ve mambu ya nsoni.” (1 Korinto 13:4, 5) Ee, zola kekangisaka beto na kuvanda bazoba, bantu ya mpamba, to ya kukonda luzitu. Beto fwete zitisa bantu yankaka. Mu mbandu, muntu yina kele ti zola tasala ve kima mosi ya tayangisa ntima ya bantu yankaka. (Fwanisa ti 1 Korinto 8:13.) Zola “ke monaka kiese ve sambu na mambu ya mbi, kansi [yo] ke monaka kiese sambu na mambu ya kieleka.” (1 Korinto 13:6) Kana beto kezolaka nsiku ya Yehowa, beto fwete mona mansoni bonso kima ya kuluta mbi, beto fwete yangalala ve to kuseka na ntwala ya mambu yina Nzambi kezolaka ve. (Nkunga 119:97) Zola tasadisa beto na kuwa kyese na mambu yina ketungaka kimpeve na beto, kansi na yina kefwaka yo ve.—Roma 15:2; 1 Korinto 10:23, 24; 14:26.
12, 13. (a) Nki beto fwete sala kana muntu mosi mesala beto mbi? (b) Pesa bambandu na Biblia sambu na kusonga nde ata makasi ya ke ti kikuma ya mbote lenda nata beto na kusala mambu ya kukonda mayele.
12 Polo sonikaka nde zola “ke waka makasi ve” (to, “kedasukaka ve mpambampamba,” Phillips). (1 Korinto 13:5) Beto kezaba nde na beto bantu ya kukonda kukuka, yo ke mpasi ve na kudasuka to kuwa mwa makasi kana muntu mesala beto mbi. Kansi, yo ke mbi na kubumba kimbeni tii kuna, to kubikala na makasi tii kuna. (Nkunga 4:4; Efezo 4:26) Kana beto yala ve makasi na beto, ata beto vandaka ti kikuma ya mbote ya kuwa yo, beto lenda sala mambu ya buzoba, ye na ntangu yina, Yehowa tabedisa beto.—Kuyantika 34:1-31; 49:5-7; Kutanga 12:3; 20:10-12; Nkunga 106:32, 33.
13 Bantu yankaka keyambula kukwenda na balukutakanu ya Bakristu to na kisalu ya kusamuna sambu na mbi ya bantu yankaka mesalaka. Kansi na bilumbu ya meluta, bamingi na kati na bo nwanaka bitumba ya ngolo sambu na lukwikilu. Bo nungaka bampasi ya ngolo bonso: kimbeni ya dibuta, maseka ya banduku, ti mambu yankaka ya mutindu mosi. Bo kangaka ntima na bampasi ya mutindu yai sambu bo monaka yo bonso mimekamu ya kwikama. Yo kele mpidina mpenza. Ebuna kana Mukristu yankaka mesala to metuba kima mosi ya kemonisa zola ve, keti yo kele mpi mumekamu ya kwikama? Ee, sambu kana beto bikala na makasi, beto lenda “pesa Satana nzila.”—Efezo 4:27.
14, 15. (a) Nsa yai kesonga nki: ‘kukonda kuyindula mambu ya mbi ya bantu ya nkaka me salaka beto’? (b) Nki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yehowa na yina metala kulolula bankaka?
14 Yo yina, Polo keyika nde zola “ke yindulaka ve mambu ya mbi ya bantu yankaka me sala.” (1 Korinto 13:5) Awa yandi sadilaka ngogo mosi ya bo kesadilaka na makambu ya mbongo. Yo kepesa ngindu ya kusonika mbi bo mesalaka nge na mukanda sambu nge vila yo ve. Kansi, keti yo ke mbote na kubumba liste ya bangogo to mambu ya mbi ya bo mesalaka beto na ntu, bonso bantu ya kekinga kilumbu ya beto tavutula mpi mambi? Beto ke na kyese mingi ya kuzaba nde Yehowa kelandilaka beto ve na mutindu yina ya kukonda mawa! (Nkunga 130:3) Ee, kana beto mebalula ntima, yandi kefwanzaka mbi na beto.—Bisalu 3:19.
15 Beto lenda landa mbandu ya Yehowa na mambu yai. Beto vanda ve ntima tiyatiya kana muntu mesala bonso yandi kekulumusa beto. Kana beto kewa makasi nswalu, beto lenda kudisala mpasi mingi kuluta muntu ya mesala beto mbi. (Longi 7:9, 22) Kansi, beto fwete yibuka nde, “na mambu yonso,” zola “ke kwikilaka.” (1 Korinto 13:7) Yo ke masonga nde beto tazola ve nde muntu kukusa beto, kansi yo kelomba mpi ve nde beto bakilaka bampangi na beto bangindu ya mbi. Beto fwete sala ngolo na kumona nde bankaka kele na ngindu ya mbi ve.—Kolosai 3:13.
Zola Kesadisaka Beto na Kukanga Ntima
16. Nki ntangu zola lenda sadisa beto na kukanga ntima?
16 Na nima Polo kezabisa beto nde zola “ke kangaka ntima.” (1 Korinto 13:4) Yo kepesaka beto ngolo ya kunwana ti bampasi, ata yina kesalaka bantangu mingi. Mu mbandu, banda bamvula mingi Bakristu yankaka kezingaka na dibuta mosi ya kukabwana na mambu ya lusambu. Bankaka mekwelaka ve, na luzolo na bo ve, kansi sambu bo zwaka ve muntu ya mbote ya kukwela “na kati ya Mfumu.” (1 Korinto 7:39, NW; 2 Korinto 6:14) Bankaka ke bayina kenwanaka ti bamaladi ya ngolo. (Galatia 4:13, 14; Filipi 2:25-30) Ya kyeleka mpenza, na ngidika yai ya mbi, ke ti muntu mosi ve kezingaka kukonda dyambu ya kelomba nde yandi kanga ntima.—Matayo 10:22; Yakobo 1:12.
17. Nki tasadisa beto na kukanga ntima na mambu yonso?
17 Polo kendimisa beto nde “na mambu yonso,” zola “ke lembaka ve, . . . ke tulaka ntima, . . . ke kangaka ntima.” (1 Korinto 13:7) Kuzola ya beto kezolaka Yehowa kepesaka beto ngolo na kundima mpasi, kana yo kelomba buna, sambu na kusala lunungu. (Matayo 16:24; 1 Korinto 10:13) Beto kesosaka ve lufwa na zina ya Nzambi. Nkutu beto kezolaka kuzinga pima, na ngemba. (Roma 12:18; 1 Tesalonika 4:11, 12) Kansi, ntangu mimekamu ya lukwikilu kekwisaka, beto kevandaka na kyese ya kukanga ntima sambu yo kele ntalu ya kisalu na beto ya kimulongoki mpi kimukristu. (Luka 14:28-33) Ntangu beto kekangaka ntima, beto kevandaka kaka na ngindu ya mbote, mpi beto ketulaka ntima nde beto tabasika na kyese na kati ya mpasi yina.
18. Nki mutindu beto fwete kanga ntima ata ntangu mpasi kele ve?
18 Mambu ya kelombaka kukanga ntima kele kaka bampasi ve. Kukanga ntima kele mpi kusala kima bilumbu mingi ntangu ya nda, kulanda nzila ya nge mesolaka yo vanda na ntangu ya mpasi to ve. Kukanga ntima kele mpi kufula ti bikalulu ya mbote ya kimpeve. Mu mbandu, keti nge kesalaka kisalu ya kusamuna na kiteso kibeni ya nge fwete sala? Keti nge ke na kutanga ti kuyindulula Ndinga ya Nzambi? Keti nge kesolulaka ti Tata na nge ya kele na zulu na kisambu? Keti nge kekwendaka ntangu yonso na balukutakanu ya dibundu, mpi nge kevukanaka na kupesana kikesa ti bampangi na nge Bakristu? Kana nge kesalaka yo, ata nge kezingaka na mpasi to na kyese, zaba nde nge kele na kukanga ntima. Kulemba ve, “sambu, kana beto ke sala kaka, beto ta katula bambuma na ntangu ya mbote.”—Galatia 6:9.
Zola Ke “Nzila ya Kuluta Mfunu”
19. Sambu na nki Polo ketuba nde zola ke “nzila ya kuluta mfunu”?
19 Polo tubilaka mingi nde kumonisa zola kele mfunu mingi ntangu yandi bingaka kikalulu yai ya Nzambi nde “nzila ya kuluta mfunu.” (1 Korinto 12:31) Nki mutindu yo ‘meluta mfunu’? Beto tala: Polo tangaka ntete makabu ya mpeve vandaka kupesa Bakristu mingimingi na mvu-nkama ya ntete. Bakristu yankaka vandaka kubaka ngolo ya kubikula, bankaka ya kubelula bambefo, bankaka ya kutuba na bandinga. Yo vandaka mpenza bamakabu ya nene! Kansi, Polo songaka bantu ya Korinto nde: “Mono lenda tuba bandinga yina ya bantu ke tubaka, mono lenda tuba ata bandinga yina ya bawanzio ke tubaka, kansi kana mono ke na [zola] ve na ntima, kutuba na mono kele ya mpamba bonso ndinga ya ngunga yina ke tulaka makelele mingi. Mono lenda vanda na mayele ya kuzabisa nsangu ya Nzambi, mono lenda vanda na mayele yonso, mono lenda bakisa mambu yonso me bumbanaka, mono lenda mpi vanda na lukwikilu yina lenda katula ngumba na kisika na yo ti kutula yo na kisika ya nkaka, kansi kana mono ke na [zola] ve na ntima, mono kele muntu ya mpamba.” (1 Korinto 13:1, 2) Ee, bisalu ya mfunu lenda kuma “bisalu ya kufwa” kana kima ya kepusa beto kele zola ya Nzambi ve ti ya bampangi na beto.—Baebreo 6:1, NW.
20. Sambu na nki beto fwete landa na kusala ngolo kana beto kezola kukuna zola?
20 Yezu kepesa beto kikuma yankaka ya kepusaka beto na kumonisa kikalulu ya zola. Yandi tubaka nde: “Kana beno ke zolana beno na beno, bantu yonso ta zaba nde beno kele balonguki na mono.” (Yoane 13:35) Ngogo “kana” kemonisa nde yo ke mukumba ya konso Mukristu na kundima to kubuya kulonguka na kumonisa zola. Yo ke bonso ndinga ya nzenza, beto tazaba yo ve kaka sambu beto kezinga na nsi ya bo ketubaka yo. Mutindu mosi, beto tazaba ve kumonisa zola kaka sambu beto kekwenda na balukutakanu na Nzo ya Kimfumu, to sambu beto kevanda ti Bakristu yankaka. Kansi, yo ke bonso “ndinga,” yo kelombaka kulanda na kusala ngolo mingi sambu na kulonguka yo.
21, 22. (a) Nki beto fwete sala kana beto kekuka ve kusala mambu yankaka ya Polo tendulaka na kati ya zola? (b) Sambu na nki beto lenda tuba nde zola “ke manaka ve”?
21 Bantangu yankaka, nge takukaka ve na kusala mambu yankaka ya Polo metendula ya kemonisaka zola. Kansi, kulemba nitu ve. Bwisa ntima na kulonguka yo. Landa na kusosa na Biblia mpi sadilaka minsiku na yo na luzingu na nge ti bantu yankaka. Kumeka ve kuvila mbandu ya Yehowa yandi mosi pesaka beto. Polo longisilaka bantu ya Efezo nde: “Beno na beno, beno fweti vanda mbote; konso muntu fweti wila mpangi na yandi mawa, yandi fweti lolula yandi mutindu Nzambi me lolulaka beno sambu na Kristo.”—Efezo 4:32.
22 Na nsuka, kaka mutindu ndinga kekumaka mpasi ve na kulonguka, nge tamona mpi nde yo tavandila nge dyaka mpasi ve na kumonisa zola. Polo kendimisa beto nde zola “ke manaka ve.” (1 Korinto 13:8) Zola tamana ve bonso makabu yankaka ya kuyituka ya mpeve kupesaka; zola talanda kaka na kuvanda. Yo yina, beto fwete landa na kulonguka na kumonisa kikalulu yai ya Nzambi. Yo kele “nzila ya kuluta mfunu,” kaka mutindu Polo bingaka yo.
Nge Lenda Tendula?
◻ Nki mutindu zola lenda sadisa beto na kuvanda ve lulendo?
◻ Nki mutindu zola lenda sadisa beto na kutula ngemba na kati ya dibundu?
◻ Nki mutindu zola lenda sadisa beto na kukanga ntima?
◻ Nki mutindu zola kele “nzila ya kuluta mfunu”?
[Bangiufula ya Disolo ya Kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]
Zola tasadisa beto na kuvila bifu ya bampangi na beto Bakristu
[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]
Kukanga ntima ketendula kulanda kusala mambu ya teokrasi ya beto kesalaka