Beto Kele na Kyese Sambu Yehowa Kesonga Beto Nzila na Yandi

“Kansi Nzambi ya kyeleka, nzila na yandi kele ya kukonda kifu; ndinga ya Yehowa kele ya kuluta mbote.”​—⁠2 SAMUELE 22:​31, NW.

1, 2. (a) Nki bantu yonso kevandaka na yo mfunu? (b) Mbandu ya nani beto fwete landa?

 BANTU yonso kevandaka na mfunu ya lutwadisu mosi ya mbote. Na masonga yonso, beto kele na mfunu ya lusadisu sambu na kutambula mbote na luzingu na beto. Ee, Yehowa gangaka beto ti mwa ngangu mpi kansansa yina lenda sadisa beto na kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi. Kansi, kana beto kezola nde kansansa na beto kutwadisa beto mbote, beto fwete longa yo. (Baebreo 5:14) Mpi kana beto kezola kubaka badesizio ya mbote: ntete mambu ya beto kezaba fwete vanda ve luvunu; na nima, beto fwete longa mabanza na beto na kuzaba nki mambu kele ya kyeleka. (Bingana 2:​1-5) Ata beto mesala buna, mambu ya beto zengaka na kusala lenda salama mutindu yankaka sambu luzingu kesobasobaka. (Longi 9:11) Na ngolo na beto mosi, mpila ya kuzaba mambu mbotembote ya kele na bilumbu kekwisa kele ve.

² Bikuma yai, ti yankaka mingi, nataka profete Yeremia na kusonika nde: “Mfumu Nzambi, mono zaba nde ke na muntu ve lenda sola nzila na yandi mosi, ke na muntu ve lenda songa nzila na makulu na yandi ntangu yandi [ke] tambula.” (Yeremia 10:23) Yezu Kristu, muntu ya kuluta nene ya ntangu yonso, ndimaka lutwadisu ya Nzambi. Yandi tubaka nde: “Mono ke tubila beno mambu ya kieleka: Mwana ke salaka ata mambu mosi ve na ngolo na yandi mosi; yandi ke salaka kaka mambu yina ya yandi ke monaka na Tata na yandi. Konso mambu yina ya Tata ke salaka, Mwana mpi ke salaka yo.” (Yoane 5:19) Na yau, muntu ya mayele talanda mbandu ya Yezu mpi yandi tasosa nde Yehowa kutwadisa bitambi na yandi! Ntotila Davidi yimbaka nde: “[“Kansi Nzambi ya kyeleka, nzila na yandi kele ya kukonda kifu; ndinga ya Yehowa kele ya kuluta mbote,” NW]. Na bantu yina ke tinaka na yandi, yandi kele bonso dibaya yina ke taninaka muntu na batolotolo ya bambeni.” (2 Samuele 22:31) Kana beto kesosa kulanda nzila ya Yehowa kesonga beto, kansi mayele na beto mosi ve, beto tavanda na lutwadisu ya kukonda kifu. Kansi kana beto buya nzila ya Nzambi, beto takuditula na mpasi.

Yehowa Kesongaka Nzila

3. Nki mutindu Yehowa twadisaka Adami ti Eva, ye nki bisalu ti kivuvu yandi tulaka na ntwala na bo?

³ Beto baka mbandu ya Adami ti Eva. Ata bo vandaka na masumu ve, bo vandaka na mfunu ya lutwadisu ya Nzambi. Na masamba ya kitoko ya Edeni, Yehowa bikisilaka ve Adami mukumba ya kusala bapula ya luzingu na yandi yandi mosi. Kima ya Nzambi pesaka yandi kele bisalu. Ya ntete, kisalu ya kupesa bambisi bazina. Na nima, Yehowa pesaka Adami ti Eva bisalu ya kuvandaka ti lukanu ya tasalama na ntangu mosi ya nda: kuyala ntoto, kufulusa yo ti bana, ti kulangidila bambisi ya ntoto. (Kuyantika 1:28) Yai vandaka bisalu mosi ya nene, kansi na nsuka na yo, ntoto yonso zolaka kukuma Paladisu ya kufuluka ti bantu ya kukuka, bo zolaka kuzinga kukonda kimbeni ti bambisi. Dyambu mosi ya mbote vandaka na ntwala na bo! Dyaka, kana bo landaka kutambula na kwikama, Adami ti Eva zolaka landa na kusolula mpenza ti Nzambi. (Fwanisa ti Kuyantika 3:⁠8.) Dibaku  mosi ya nene mpenza, kuvanda nduku ya Ngangi lumbu na lumbu!

4. Nki kumonisaka kukonda kwikama ti kukonda kutula ntima ya Adami ti Eva, ebuna nki bwilaka bo?

⁴ Yehowa songaka bantu ya ntete yai na kudya ve mbuma ya nti mosi na Edeni, nti ya kuzaba mambote ti mambi. Yai vandaka dibaku ya bo lendaka kumonisila bulemfu na bo, to mpusa na bo ya kutambula na nzila ya Yehowa. (Kuyantika 2:17) Ntama mingi ve, bulemfu yina mekamaka. Sambu na kumonisa bulemfu na Nzambi ntangu Satana kwisaka kukusa bo ti bangogo na yandi ya luvunu, yo lombaka nde Adami ti Eva kumonisa kwikama na Yehowa mpi bo tula ntima na balusilu na Yandi. Kansi, bo vandaka ve ya kwikama mpi bo tulaka ntima ve. Ntangu Satana songaka Eva nde bo tazinga na kimpwanza mpi nde Yehowa kukusaka bo, yandi bwaka mpi yandi kolamaka na Nzambi. Adami landaka yandi mpi salaka disumu. (Kuyantika 3:​1-6; 1 Timoteo 2:14) Yo yina, bo vidisaka bima mingi. Kana bo landaka kutambula na nzila ya Yehowa, yo zolaka kunatila bo kyese konso ntangu sambu bo zolaka kulanda kusala luzolo ya Nzambi. Kansi, bo kumaka na luzingu ya mpasi tii ntangu ya bo fwaka.​—⁠Kuyantika 3:​16-19; 5:​1-5.

5. Nki ke lukanu ya Yehowa ya talungana kaka, ye nki mutindu yandi kesadisaka bantu ya kwikama na kumona kulungana ya lusilu yina?

⁵ Kansi, Yehowa sobaka ve lukanu na yandi ya kufulusa ntoto ti bantu ya kukuka ya kukonda masumu. (Nkunga 37:​11, 29) Mpi, yandi mebikisaka ve kupesa lutwadisu ya mbote na bantu yina ketambulaka na nzila na yandi mpi ketulaka kivuvu ya kumona kulungana ya lusilu yina. Na kati na beto, bayina kele ti makutu ya kuwa, ndinga ya Yehowa kele na nima na beto, ketuba nde: “Nzila yo yai, beno landa yo.”​—⁠Yezaya 30:⁠21.

Bantu Tambulaka na Nzila ya Yehowa

6. Tanga bantu ya ntama zole ya tambulaka na nzila ya Yehowa, ye nki mambote bo tazwa?

⁶ Biblia kesonga nde, na kati ya bana ya Adami ti Eva, bantu ndambu mpamba tambulaka na nzila ya Yehowa. Abele vandaka muntu ya ntete. Ata yandi zingaka mingi ve, yandi vandaka muntu ya mbote na meso ya Yehowa mpi yandi tafutumuka ntangu “bantu ya mbote . . . ta telama na lufwa.” (Bisalu 24:15) Yandi tamona ntangu lukanu ya nene ya Nzambi kele na yo sambu na ntoto ti bantu talungana. (Baebreo 11:⁠4) Muntu yankaka ya kutambulaka na nzila ya Yehowa vandaka Enoki. Mambu ya yandi yitaka kutuba na yina metala nsuka ya ngidika ya bima yai kele na mukanda ya Yude. (Yude 14, 15) Enoki mpi zingaka ve tii na nsuka ya luzingu na yandi. (Kuyantika 5:​21-24) Kansi, “yandi vandaka ti kimbangi ya kesonga nde yandi sepedisaka Nzambi mbote.” (Baebreo 11:​5, NW) Na nsuka ya luzingu na yandi, mutindu mosi ti Abele, yandi vandaka na kivuvu ya kufutumuka mpi yandi tavanda na kati ya bantu yina tamona ntangu balukanu ya Yehowa talungana.

7. Nki mutindu Noa ti dibuta na yandi songaka kwikama na Yehowa ti kutula ntima na yandi?

⁷ Ntangu ntoto fulukaka na mambi na ntwala ya Mvula ya Ngolo, bantu ya kwikama zolaka kuzabana na bulemfu na bo na Yehowa. Na nsuka ya inza yina, bantu fyoti mpamba monisaka nde bo tambulaka na nzila ya Yehowa: Noa ti dibuta na yandi. Bo wilaka Nzambi mpi tulaka ntima na mambu ya yandi tubaka. Bo salaka bisalu ya Nzambi pesaka bo na kwikama yonso, mpi bo kotaka ve na bisalu ya mbi yina vandaka kusalama na ntangu yina. (Kuyantika 6:​5-7, 13-16; Baebreo 11:7; 2 Piere 2:⁠5) Beto fwete tonda bo mingi sambu na kwikama na bo ti bulemfu na bo. Mpamba ve, yo sadisaka bo na kuguluka na Mvula ya Ngolo mpi na kubuta beto.​—⁠Kuyantika 6:22; 1 Piere 3:⁠20.

8. Kutambula na nzila ya Yehowa vandaka kutendula nki sambu na dikanda ya Izraele?

⁸ Na bilumbu ya nima, Yehowa wakanaka ti bana ya Yakobi, muntu ya kwikama. Bo kumaka dikanda na yandi ya kusolama. (Kubasika 19:​5, 6) Sambu na kutwadisa bantu na yandi yai ya yandi wakanaka ti bo, Yehowa pesaka bo Nsiku ya kusonika, kimvuka ya banganga-nzambi, ti ndinga na yandi na minoko ya baprofete. Kansi, yo lombaka nde bantu ya Izraele bo mosi kulanda lutwadisu yina. Yehowa tindaka profete na yandi na kusonga bantu ya Izraele nde:  “Bubu yai beno sola, keti beno zola mambote to bampasi? Kana beno landa bansiku ya Mfumu Nzambi, Nzambi na beno, ya mono ke pesa beno bubu yai, beno ta mona mambote; kansi kana beno landa yo ve, kana beno bikisa nzila ya Mfumu Nzambi sambu na kwenda kusambila banzambi ya nkaka yina ya beno me sambilaka ntete ve, beno ta mona bampasi.”​—⁠Kulonga 11:​26-28.

Kikuma ya Bankaka Yambudilaka Nzila ya Yehowa

9, 10. Nki dyambu kesonga nde yo lombaka nde bantu ya Izraele kutula ntima mpi kubikala ya kwikama na Yehowa?

⁹ Kaka mutindu mosi ti Adami na Eva, sambu na kumonisa bulemfu, yo lombaka nde bantu ya Izraele kutula ntima na Yehowa ti kubikala ya kwikama na yandi. Izraele vandaka dikanda mosi ya fyoti ya kukangama na kati ya makanda mingi ya bambeni. Na sudi-westi vandaka Ezipte ti Etiopia. Na nordi-esti vandaka Siria ti Asiria. Bayina vandaka mpenza ndilu mosi ti bo vandaka: Filistia, Amoni, Moabi ti Edomi. Mbala na mbala, makanda yai yonso vandaka kuzinga na kimbeni ti Izraele. Dyaka, bo yonso vandaka kusambila biteki, kusala astrolozi, mansoni ya ngolo ti kupesa bimenga ya bana. Bo vandaka kusambila banzambi na bo sambu na kuzwa bana mingi, mbutu ya bilanga, ti kununga bitumba.

¹⁰ Kaka bantu ya Izraele mpamba bantu vandaka kusamba Nzambi mosi mpamba: Yehowa. Yandi silaka bo nde, kana bo lemfuka na bansiku na yandi, yandi tapesa bo bana mingi, bambuma mingi na bilanga, ti luzingu ya ngemba na kati ya bambeni na bo. (Kulonga 28:​1-14) Kansi, bamingi lemfukilaka yandi ve na Izraele. Bayina vandaka kutambula na kwikama na nzila ya Yehowa nyokwamaka mingi. Nkutu bo vandaka kubula bankaka, kuseka bo, kuta bo matadi, mpi kufwa bo na bampangi na bo. (Bisalu 7:​51, 52; Baebreo 11:​35-38) Yo vandaka mpenza mumekamu ya ngolo sambu na bantu ya kwikama! Kansi, sambu na nki bantu mingi mutindu yai yambulaka kulanda nzila ya Yehowa? Bambandu zole na kati ya bantu ya Izraele lenda songa beto mabanza na bo ya mbi.

Mbandu ya Mbi ya Ahazi

11, 12. (a) Ntangu Siria vandaka kunwanisa Ahazi, nki yandi buyaka na kusala? (b) Na nki bisika zole Ahazi kwendaka kusosa lutaninu?

¹¹ Ahazi yalaka kimfumu ya sudi ya Yuda na mvu-nkama ya nana na N.T.B. Luyalu na yandi vandaka na ngemba ve. Mbala mosi, Siria vukanaka na kimfumu ya nordi ya Izraele mpi kwendaka kunwanisa Ahazi. Ebuna, “boma simbaka [Ahazi ti bantu na yandi] mingi, bo kumaka kutekita bonso banti ke tekitaka na mupepe.” (Yezaya 7:​1, 2) Ata mpidina, ntangu Yehowa sosaka kusadisa Ahazi mpi songaka yandi na kumeka Yandi, Ahazi buyaka na ntima mosi mpenza! (Yezaya 7:​10-12) Yo yina, Yuda belaka bitumba mpi bebisaka bima mingi.​—⁠2 Bansangu 28:​1-8.

¹² Ahazi buyaka na kumeka Yehowa, kansi yandi kwendaka kulomba lusadisu ya ntotila ya Asiria. Ata mpidina, makanda ya mfinama vandaka kenyokula kaka dikanda ya Yuda. Ntangu Asiria balukilaka Ahazi, mpi “kwisaka kumonisa yandi diaka mpasi mingi,” yandi yantikaka “kupesa makabu na banzambi ya bwala Damasi yina bedisaka yandi, sambu yandi yindulaka nde: ‘Bantotila ya Siria, banzambi na bo ke sadisaka bo; mbote mono mpi kupesa bo makabu, mpidina bo ta sadisa mono.’ ”​—⁠2 Bansangu 28:​20, 23.

13. Nki Ahazi monisaka ntangu yandi kwendaka kusamba banzambi ya Siria?

¹³ Bilumbu fyoti na nima, Yehowa songaka Izraele nde: “Mono Mfumu Nzambi na nge, mono muntu ke longa nge sambu na mambote na nge, mono muntu ke nata nge na nzila ya nge fweti landa. Kana nge landaka bansiku na mono mbote-mbote, nge zolaka kuvanda na ngemba kimakulu, nge zolaka kununga mpenza; yo zolaka kuvanda bonso masa ke luta mingi, yo ke yuma ve.” (Yezaya 48:​17, 18) Ntangu yandi kwendaka kusamba banzambi ya Siria, Ahazi monisaka mpenza nki mutindu yandi bikisaka ‘nzila yina yandi fwanaka kulanda.’ Mabanza ya makanda yankaka kusaka yandi ngolo, yandi kumaka kutula ntima na lutaninu ya banzambi na bo, olie ya kutula ntima na Yehowa.

14. Sambu na nki Ahazi vandaka ve ti kikuma ya kyeleka ya kwenda kusamba banzambi ya luvunu?

¹⁴ Banzambi ya makanda yankaka, ti banzambi  ya Siria, vandaka “biteki.” (Yezaya 2:⁠8) Ntetentete, na ntangu ya luyalu ya Ntotila Davidi, Yehowa monisaka pwelele nde Yandi meluta banzambi ya Siria, ntangu bantu ya Siria kumaka bampika ya Davidi. (1 Bansangu 18:​5, 6) Kaka Yehowa mpamba, ‘Nzambi ti Mfumu ya kuluta banzambi yonso ti bamfumu yonso, Nzambi ya nene ti ya ngolo,’ muntu lenda tanina bantu. (Kulonga 10:17) Kansi Ahazi pesaka yandi mukongo mpi kwendaka kusosa lutaninu ya banzambi ya makanda. Yo bendilaka bantu ya Yuda mpasi ya ngolo.​—⁠2 Bansangu 28:​24, 25.

Mbandu ya Bayuda ti Yeremia na Ezipte

15. Nki mutindu Bayuda salaka masumu na Ezipte na ntangu ya Yeremia?

¹⁵ Sambu bantu na yandi kondaka kwikama ata fyoti, Yehowa pesaka nzila na bantu ya Babilone na kufwa Yeruzalemi ti tempelo na yo na mvu 607 ya N.T.B. Bayuda mingi kwendaka kimpika na Babilone. Kansi, bankaka bikalaka, profete Yeremia vandaka na kati na bo. Ntangu bambeni fwaka Guvernere Gedalia, kibuka ya Bayuda yai tinaka na Ezipte mpi bo nataka Yeremia ti bo. (2 Bantotila 25:​22-26; Yeremia 43:​5-7) Kuna, bo bandaka kupesa makabu na banzambi ya biteki. Yeremia solulaka mingi ti Bayuda ya kukondaka lukwikilu sambu na kuvutula bo na nzila, kansi bo tulaka ntu-ngolo. Bo buyaka mpenza na kuvutukila lusambu ya Yehowa mpi bo tubaka nde bo fwete landa kupesa makabu ya kuyoka na “Mfumu-Nkento ya Zulu.” Sambu na nki? Sambu yo kele mambu ya bo vandaka kusala kumosi ti bankaka na bo. Na ntangu yina, ‘na babwala ya Yuda ti na babalabala ya Yeruzalemi, bo vandaka na madia mingi ti bima mingi mpi, bo vandaka kumona mpasi ve.’ (Yeremia 44:​16, 17) Bayuda tubaka mpi nde: “Katuka ntangu beto bikaka kusala mpidina, beto kele ata kima ve, bantu na beto ke fwa na bitumba ti nzala.”​—⁠Yeremia 44:⁠18.

16. Sambu na nki mambu yina Bayuda tubaka na Ezipte vandaka masonga ve?

¹⁶ Tala mambu ntu ya muntu kesimbaka! Keti yo vandaka mpenza mpidina? Ya kyeleka, Bayuda pesaka makabu na banzambi ya biteki na ntoto yina Yehowa pesaka bo. Bantangu yankaka, bonso na ntangu ya Ahazi, bo vandaka kubaka ndola sambu na lusambu yina ya banzambi yankaka. Kansi, Yehowa vandaka ‘kuwa makasi nswalu ve’ ti bantu ya kuwakanaka ti yandi. (Kubasika 34:6; Nkunga 86:15) Yandi vandaka kutinda baprofete na yandi sambu na kuzabisa bo nde bo balula ntima. Bantangu yankaka, kana ntotila kele ya kwikama, Yehowa vandaka kusakumuna yandi, mpi bantu yonso, ata bayina vandaka ya kukonda kwikama, bo vandaka kubaka mambote ya lusakumunu yina. (2 Bansangu 20:​29-33; 27:​1-6) Na yau, Bayuda tubaka masonga ve ntangu bo basisaka na munoko na bo nde luzingu  ya mbote ya bo vandaka na yo na ntoto ya Yuda vandaka kukatuka na banzambi na bo ya luvunu!

17. Sambu na nki Bayuda vidisaka ntoto na bo ti tempelo na bo?

¹⁷ Na ntwala ya mvu 607 ya N.T.B., Yehowa lombaka na bantu ya Yuda nde: “Beno lemfuka kaka na mono, mpidina mono vanda Nzambi na beno, beno vanda bantu na mono. Beno landa nzila ya mono ke songa beno sambu beno kumona mambote.” (Yeremia 7:23) Kansi, Bayuda buyaka ‘kulanda nzila ya Yehowa songaka bo,’ yo yina bo vidisaka ntoto na bo ti tempelo na bo. Beto keba sambu beto sala ve kifu yina mosi.

Yehowa Kesakumunaka Bayina Ketambulaka na Nzila na Yandi

18. Nki kutambula na nzila ya Yehowa kelombaka na bayina kendimaka yo?

¹⁸ Bubu yai, yo kele bonso na ntangu ya ntama, kutambula na nzila ya Yehowa kelombaka kwikama: lukanu ya ngolo ya kusambila Yehowa mpamba. Yo kelombaka kutula ntima: kuvanda na lukwikilu nde balusilu ya Yehowa kele ya kyeleka mpi yo talungana. Kutambula na nzila ya Yehowa kelombaka bulemfu: kulanda bansiku na yandi mbotembote mpi kuzitisa minsiku na yandi ya kele ya kuluta zulu. Yehowa kele “muntu ya mbote, yandi ke zolaka mpi mambu ya mbote.”​—⁠Nkunga 11:⁠7.

19. Nki banzambi bantu mingi kesambilaka bubu yai, ye nki lufutu bo kezwaka?

¹⁹ Ahazi kwendaka kusosa lutaninu ya banzambi ya Siria. Na Ezipte, bantu ya Izraele vandaka kuyindula nde “Mfumu-Nkento ya Zulu,” nzambi mosi ya nkento ya bo vandaka kusambila mingi na ndambu ya Esti ya ntama, zolaka kupesa bo bima mingi ya kinsuni. Banzambi mingi ya bubu yai kele ve biteki ya kemonana. Yezu kebisaka nde beto sambila ve “kimvwama” na kisika ya Yehowa. (Matayo 6:24) Ntumwa Polo tubaka nde ‘nzala ya kuvanda na konso kima kele bonso kusamba banzambi ya biteki.’ (Kolosai 3:⁠5) Yandi tubaka mpi nde bantu yankaka, “nzambi na bo kele divumu na bo.” (Filipi 3:19) Ee, mbongo ti bima ya kinsuni kele banzambi ya bantu mingi kesambila bubu yai. Na kutuba ya mbote, bantu mingi, ti bayina kele na mabundu, ‘ke tulaka ntima na bo na kimvwama ya ke zingaka mingi ve.’ (1 Timoteo 6:17) Bantu mingi kesalaka ngolo sambu na kusadila banzambi yai, mpi yo kenatilaka bankaka mambote: banzo ya kitoko, bima ya ntalu, ti madya ya ntalu mpi ya kitoko. Kansi, bo yonso ve kezwaka mambote yai. Mpi, ata bayina kezwaka yo, kebakisaka nsukansuka nde, na yo mosi, bima yai kenataka kyese ve mpi mpusa na bo kemanaka ve. Yo ke bima ya kutudila ntima ve, bima ya ntangu fyoti, mpi yo kemanisaka ve nzala ya muntu na kimpeve.​—⁠Matayo 5:⁠3.

20. Nki bukatikati beto fwete vanda na yo?

²⁰ Ya kyeleka, ntangu yai ya beto kezinga na bilumbu ya nsuka ya ngidika ya bima yai, beto fwete vanda na bukatikati. Beto fwete sala kikesa ya mefwana sambu na kusansa dibuta na beto na kinsuni. Kansi kana kisika ya ntete beto mepesa na kusosa luzingu ya kuluta mbote, mbongo, to bima yankaka ya mutindu mosi, olie na kusadila Nzambi, beto mebwa na mutambu ya lusambu ya biteki mpi beto ketambula dyaka ve na nzila ya Yehowa. (1 Timoteo 6:​9, 10) Kansi nki beto lenda sala kana beto mekota na mpasi ya nene bonso maladi, mpasi ya mbongo, to bampasi yankaka? Na ntangu yina beto fwete vanda ve bonso Bayuda yina tubaka na Ezipte nde mpasi bwilaka bo sambu bo vandaka kusadila Nzambi. Kansi, beto meka Yehowa, beto sala kima yai ya Ahazi buyaka na kusala. Beto sosa lutwadisu ya Yehowa na kwikama yonso. Beto sadila lutwadisu na yandi na ntima mosi, mpi beto samba yandi na kupesa beto ngolo ti mayele na kuyidika  konso dikambu. Na nima, beto kinga ti kutula ntima nde beto tazwa lusadisu ya Yehowa.

21. Nki mambote Yehowa kepesaka na bayina ketambulaka na nzila na yandi?

²¹ Ntangu yonso na nkenda ya bantu ya Izraele, Yehowa vandaka kusakumuna mingi bayina vandaka kutambula na nzila na yandi. Ntotila Davidi yimbaka nde: “Mfumu, mono ke na bambeni mingi ke tala mono; sala na mpila nde mono landa luzolo na nge, yidikila mono nzila na nge mono landa yo.” (Nkunga 5:⁠9) Ebuna, Yehowa nungisaka yandi na bitumba ya yandi vandaka kunwana ti makanda ya nzyunga na yandi, yina kunyokulaka Ahazi na bilumbu ya nima. Na luyalu ya Salomo, Yehowa pesaka Izraele ngemba ti kimvwama yina Bayuda vandaka kusosa na Ezipte. Ebuna, Ezekiasi, mwana ya Ahazi, Yehowa nungisaka yandi na bitumba ya yandi nwanaka ti Asiria yina vandaka dikanda ya kuluta ngolo. (Yezaya 59:⁠1) Ee, diboko ya Yehowa vandaka nkufi ve na kugulusa bantu na yandi ya kwikama, yina “landaka ve banzila ya bantu ya masumu,” kansi kyese na bo vandaka na nsiku ya Nzambi. (Nkunga 1:​1, 2) Yo kele mutindu yina tii bubu yai. Kansi, nki mutindu bubu yai beto lenda tula ntima nde beto kele na kutambula na nzila ya Yehowa? Yai mambu ya beto tatadila na disolo ya melanda.

Nge Keyibuka?

◻ Nki bikalulu kesadisaka beto mingi na kutambula na nzila ya Yehowa?

◻ Sambu na nki ngindu ya Ahazi vandaka ya mbi?

◻ Nki kesonga nde mambu ya Bayuda tubaka na Ezipte vandaka masonga ve?

◻ Nki mutindu beto lenda syamisa lusilu na beto ya kutambula na nzila ya Yehowa?

[Bangiufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 13]

Ahazi tulaka ntima na banzambi ya Siria, kansi na Yehowa ve