‘Makabu ya Bantu’ Sambu na Kutanina Mameme Ya Yehowa

“Ntangu yandi tombukaka na kati ya zulu, yandi nataka bantu mingi ya bo kangaka na bitumba; yandi pesaka makabu [ya] bantu.”​—EFEZO 4:8.

1. Nki mpangi mosi ya nkento sonikilaka bankuluntu ya dibundu na yandi?

 “MATONDO na beno sambu beno kekebaka beto mingi. Kuseka na beno, tiya ti dikebi na beno kele ya masonga mpenza. Ntangu yonso beno ketulaka makutu na mambu ya beto ketuba mpi beno ketangisaka beto mikapu ya kepesaka beto kikesa. Mono kesamba na mpila nde mono baka ve kisalu na beno bonso kisalu ya fyoti.” Yai kele bangogo ya mpangi mosi ya nkento sonikilaka bankuluntu ya dibundu na yandi. Na ntembe ve, zola ya bangungudi Bakristu kumonisaka na yandi simbaka ntima na yandi.​—⁠1 Piere 5:​2, 3.

2, 3. (a) Yezaya 32:​1, 2 kemonisa nde bankuluntu ya mawa fwete sala nki sambu na kutanina mameme ya Yehowa? (b) Nki ntangu nkuluntu lenda monana mpenza dikabu?

² Bankuluntu kele bantu ya Yehowa metulaka sambu na kutala mameme na yandi. (Luka 12:32; Yoane 10:16) Mameme ya Yehowa kele mfunu mingi, mingi mpenza na meso na yandi. Yo yina yandi sumbaka bo nkutu na menga ya ntalu ya Yezu. Beto tayituka ve na kuzaba nde Yehowa kesepelaka mingi ntangu bankuluntu ketalaka mameme na yandi na lutondo yonso. (Bisalu 20:​28, 29) Baprofete tubaka mutindu yai sambu na bankuluntu yina, to ‘bana-bantotila’ na ntoto: “Bo yonso ta vanda bonso bisika ya kutinina mupepe ya ngolo ti mvula; bo ta vanda bonso banzadi na ntoto ya kuyuma, bonso madidi ya ditadi ya nene na ntoto ya zelo na zelo.” (Yezaya 32:​1, 2) Ee, kisalu na bo kele ya kutanina, kupemisa, ti kupesa kikesa na mameme ya Yehowa. Bankuluntu ya mawa, yina kegungulaka mameme mbote, kemonisaka nde bo kesala ngolo na kulungisa mukumba ya Nzambi pesaka bo.

³ Biblia ketuba nde bankuluntu ya mutindu yina kele “makabu [ya] bantu.” (Efezo 4:⁠8) Yindula ntendula ya dikabu, nge tamona nde yo kele kima mosi ya bo kepesaka muntu, sambu na kusadisa yandi to sambu na kusepedisa yandi. Nkuluntu lenda vanda dikabu ya mbote kana yandi kekudipesa mpenza na kusadisa mameme ti kusosa kupesa bo kyese. Nki mutindu yandi lenda sala yo? Mvutu beto kezwa na mambu ya Polo tubaka na Efezo 4:​7-16, mukapu mosi ya kesonga mbote dikebi ya zola ya Yehowa kemonisaka na mameme na yandi.

‘Makabu ya Bantu’ Katukaka Wapi?

4. Ntangu Nkunga 68:19 lunganaka, nki mutindu Yehowa ‘tombukaka na zulu,’ ye ‘makabu ya bantu’ vandaka banani?

⁴ Bangogo yai ‘makabu ya bantu,’ Polo bakaka yo na mambu yina Ntotila Davidi tubaka nde: “[Yehowa] me tombuka na kati ya zulu, ke nata bantu mingi ya yandi simba-simbaka; yandi me baka makabu ya bantu.” (Nkunga 68:19) Na nima ya mwa bamvula, ntangu bana ya Izraele kotaka na Ntoto ya Lusilu, Yehowa salaka bonso muntu ya “me tombuka” na Ngumba Sioni, mpi yandi tungaka Yeruzalemi kuna. Yo kumaka ntu-mbanza ya kimfumu ya Izraele mpi yandi tulaka Davidi kuna bonso ntotila. Kansi, ‘makabu ya bantu’ vandaka banani? Bo vandaka bampika yina bo kangaka ntangu bo botulaka ntoto. Mingi na kati ya bampika yai, bo tindaka bo na kusadisa Balevi na nzo-nzambi ya tenta.​—⁠Esdrasi 8:⁠20.

5. (a) Nki mutindu Polo monisaka nde Nkunga 68:19 lunganaka na dibundu ya Bukristu? (b) Nki mutindu Yezu ‘tombukaka na zulu’?

 ⁵ Na mukanda yina yandi sonikilaka bantu ya Efezo, Polo monisaka nde bangogo ya Davidi lunganaka mbotembote na dibundu ya Bukristu. Polo sadilaka bangogo ya Nkunga 68:19 mpi, yandi sonikaka nde: “Kansi konso muntu na kati na beto me bakaka makabu na yandi ya diswaswanu, mutindu Kristo me pesaka yandi. Mukanda ya Nzambi ke tuba sambu na yandi nde: ‘Ntangu yandi tombukaka na kati ya zulu, yandi nataka bantu mingi ya bo kangaka na bitumba; yandi pesaka makabu [ya] bantu.’ ” (Efezo 4:​7, 8) Polo mesadila nkunga yai sambu na kutubila Yezu yina kesala na kisika ya Nzambi. Yezu ‘bedisaka nsi-ntoto’ ntangu yandi zingaka na kwikama yonso. (Yoane 16:33) Yandi nungaka mpi lufwa ti Satana ntangu Nzambi futumunaka yandi na lufwa. (Bisalu 2:24; Baebreo 2:14) Na mvu 33 ya T.B., ntangu yandi mefutumuka imene, Yezu “tombukaka na kati-kati ya zulu,” na zulu mpenza ya bigangwa yonso yina kele na zulu. (Efezo 4:​9, 10; Filipi 2:​9-11) Ntangu yandi nungaka, Yezu kangaka mpi ‘bampika na bitumba,’ na kati ya bantu ya mbeni na yandi. Nki mutindu?

6. Banda na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., nki mutindu Yezu bandaka kupanza nzo ya Satana, ebuna na wapi yandi tulaka ‘bantu ya yandi kangaka’?

⁶ Na zulu ya ntoto, Yezu monisaka nde ngolo na yandi kele ya kuluta Satana ntangu yandi vandaka kukatula bantu na bansinga ya bampeve ya mbi. Yo vandaka bonso Yezu kotaka na nzo ya Satana, kangaka yandi bansinga, mpi botulaka bima na yandi. (Matayo 12:​22-29) Yindula ntangu yai na nima ya lufutumuku, ntangu bo pesaka yandi ‘kiyeka yonso ya zulu ti ya nsi-ntoto,’ nki mutindu Yezu lendaka kupanza nzo ya Satana ntangu yai! (Matayo 28:18) Banda na Pantekoti ya mvu 33 ya T.B., Yezu yina tombukaka na zulu kukumaka muntu ya Nzambi kusolaka, ye yandi bandaka kupanza nzo ya Satana, mpi yandi ‘nataka bantu ya yandi kangaka na bitumba’; disongidila, bantu yina vandaka banda ntama na kimpika ya masumu ti lufwa na nsi ya luyalu ya Satana. Bantu yai ndimaka kukuma “bampika ya Kristo” mpi bo landaka ‘kusala luzolo ya Nzambi na ntima na bo yonso.’ (Efezo 6:⁠6) Ya kyeleka, Yezu katulaka bo na maboko ya Satana, mpi sambu na kusepedisa Yehowa, yandi pesaka bo na dibundu na kuvanda ‘makabu ya bantu.’ Yindula fyoti makasi ya mingi yina Satana vandaka na yo ntangu bo botulaka yandi bantu yai na maboko na yandi mosi!

7. (a) Nki bisalu ‘makabu ya bantu’ kesalaka na kati ya mabundu? (b) Nki dibaku Yehowa mepesaka na muntu yonso yina kele nkuluntu?

⁷ Keti na mabundu bubu yai beto kemonaka bantu yina kele “makabu” ya mutindu yina? Ee, bo kele! Bo kele bankuluntu, yina kesalaka ngolo bonso ‘ba evanzeliste, bangungudi, ti balongi,’ na mabundu ya bantu ya Nzambi ya mekuma ntangu yai kuluta 87000 na ntoto ya mvimba. (Efezo 4:11) Kana bo kenyokula mameme, Satana tavanda na kyese mingi. Kansi Nzambi, na nzila ya Kristu, pesaka bo ve dibundu sambu bo sala mambu ya mutindu yina. Yehowa pesaka dibundu na bantu yai sambu na mambote ya mameme, mpi bo tasamba na ntwala ya Nzambi sambu na mameme ya yandi pesaka bo. (Baebreo 13:17) Kana nge kesalaka kisalu ya kinkuluntu, Yehowa mepesaka nge dibaku ya nene ya kusonga nde nge kele dikabu, to lusakumunu, sambu na bampangi na nge. Nge tasonga yo kana nge kelungisa mikumba yai iya ya mfunu.

Kana Yo Kelomba “Kuyidika”

8. Na nki mambu beto yonso kele na mfunu nde bo yidika beto?

⁸ Ntete, Polo ketuba nde ‘makabu ya bantu’ pesamaka “sambu na kuyidika bantu ya Nzambi.”  (Efezo 4:12) Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula na “kuyidika” ketendula “kuvutula kima mosi na nzila.” Beto bantu ya kukonda kukuka, yo kelombaka nde bo yidika beto mbala na mbala; bo “vutula” mabanza na beto ti bikalulu na beto yonso “na nzila” ya mabanza ti luzolo ya Nzambi. Na zola na yandi, Yehowa mepesaka beto ‘makabu ya bantu’ sambu na kusadisa beto na kuyidika kisika mbi kele. Nki mutindu bo kesalaka yo?

9. Inki mutindu nkuluntu lenda sadisa dimeme yina mevila nzila?

⁹ Bo lenda songa nkuluntu mosi na kusadisa dimeme mosi ya mevila nzila, mbala yankaka ‘yandi mebanda kusala mbi na ntwala ya kubakisa.’ (NW) Nki mutindu nkuluntu lenda sadisa yandi? Galatia 6:1 ketuba nde: “Vutula yandi na nzila ya mbote, na malembe yonso.” Yo yina, na ntangu ya kusadisa muntu, nkuluntu tanganina yandi ve, yandi fwete tuba mpi ve na makasi. Ndongisila fwete pesa muntu ya mesala mbi kikesa, kansi “boma” ve. (2 Korinto 10:9; fwanisa ti Yobi 33:⁠7.) Mbala yankaka nsumuki kewa dezia nsoni mingi, ebuna nkuluntu fwete sosa ve kupesa yandi dyaka mpasi na ntima. Kana bankuluntu kepesa ndongisila to atasio ya ngolo na zola yonso, yo tasadisa na kuyidika mabanza ti bikalulu ya muntu ya mesala mbi, ebuna yo tagulusa yandi.​—⁠2 Timoteo 4:⁠2.

10. Kuvutula bantu na nzila ketendula nki?

¹⁰ Ntangu Yehowa pesaka ‘makabu ya bantu’ sambu na kuvutula beto na nzila, yandi zolaka nde bankuluntu kuvanda bantu mosi ya kepesa bantu na yandi ngolo na kimpeve ti kusonga bo mbandu ya mbote. (1 Korinto 16:​17, 18; Filipi 3:17) Kuvutula bantu na nzila ketendula ve kaka kusongisa bayina kesalaka mbi, kansi yo ketendula mpi kusadisa bantu ya kwikama na kubikala na nzila ya mbote. a Bubu yai, na kati ya mpasi yai ya melutana, bantu mingi kele na mfunu ya kikesa sambu bo bwa ve. Bamosi lenda vanda na mfunu ya lusadisu sambu na kuvutula mabanza na bo na nzila ya Nzambi. Mu mbandu, Bakristu mingi ya kwikama kemona bonso bo mefwana ve to bo kele na mfunu ve na meso ya Yehowa. Bantu ya mutindu yai, ya kele ti “ntima ya petepete” lenda mona bonso Yehowa kezolaka bo dyaka ve mpi nde ata bo mesadila Nzambi nki mutindu, yandi tandima bo ve. (1 Tesalonika 5:14) Kansi, ngindu ya mutindu yai kewakana ve ata fyoti ti mutindu Nzambi ketadilaka bansambidi na yandi.

11. Nki mutindu bankuluntu lenda sadisa bayina kemonaka nde bo kele na mfunu ve na meso ya Nzambi?

¹¹ Bankuluntu, nki beno fwete sala sambu na kusadisa bantu ya mutindu yai? Beno tangila bo na zola yonso mikapu ya Biblia yina kesonga nde Yehowa kekudibanzaka sambu na bansadi na yandi yonso. Beno nata bo na kumona nde mikapu ya Biblia yina metadila bo mpenza. (Luka 12:​6, 7, 24) Beno sadisa bo na kumona nde kana ke Yehowa yandi mosi muntu ‘bendaka’ bo na kusadila yandi, yandi fwete mona bo bonso bantu ya mfunu. (Yoane 6:44) Nata bo na kubakisa nde bo kele bo mosi ve, bansadi mingi ya Yehowa mewaka mpi mutindu yina. Profete Elia kotaka na ntangu mosi ya basusi, yandi waka nkutu nzala ya kufwa. (1 Bantotila 19:​1-4) Bakristu ya kupakulama yankaka na mvu-nkama ya ntete, ntima na bo mosi vandaka ‘kufunda’ bo. (1 Yoane 3:20) Mpi yo kele kyese na kuzaba nde bantu ya kwikama ya ntama ‘vandaka bantu bonso beto.’ (Yakobo 5:17) Nge lenda sadila mpi masolo ya Nzozulu ya Nkengi ti ya Réveillez-vous! sambu na kupesa kikesa na bayina kele na basusi na ntima. Bikesa ya nge tasala na zola yonso sambu na kunata bantu yai na kutula dyaka ntima takwenda mpamba ve, Yehowa yina pesaka nge bonso ‘makabu ya bantu’ tamona yo.​—⁠Baebreo 6:⁠10.

“Kutunga” Mameme

12. “Kutunga nitu ya Kristu” ketendula nki, ye nki kima ke mfunu na kutunga mameme?

¹² Ya zole, Nzambi pesaka “makabu ya bantu” sambu na “kutunga nitu ya Kristu.” (Efezo 4:​12, NW) Awa Polo ketuba na kifwani. Mpamba ve, “kutunga” keyibusa beto kisalu ya kusala bima, ye “nitu ya Kristu” kele bantu ya dibundu ya Bakristu ya kupakulama. (1 Korinto 12:27; Efezo 5:​23, 29, 30) Bakristu fwete  sadisa bampangi na bo na kukuma ngolo na kimpeve. Lukanu na bo kele ya ‘kupesa ngolo [to kutunga] lukwikilu [ya mameme], kansi ya kufwa yo ve.’ (2 Korinto 10:⁠8) Kima ya mfunu na kutunga mameme kele zola, sambu “zola ketungaka.”​—⁠1 Korinto 8:​1, NW.

13. Nki mutindu bankuluntu kekuditulaka na kisika ya mameme, ye sambu na nki yo ke mfunu mingi?

¹³ Mutindu mosi ya kumonisa zola sambu na kutunga mameme kele kuditula na kisika na bo: kuwa mutindu bo kewa; kuvanda ti mabanza mpi mawi mosi ti bo, ti bandilu na yandi. (1 Piere 3:⁠8) Sambu na nki yo ke mfunu na kuditula na kisika ya bankaka? Ntetentete yo kele sambu Nzambi yina pesaka nge bonso ‘makabu ya bantu’ kevandaka ti kikalulu yina. Ntangu bansadi na yandi kevandaka na mpasi, yandi kevandaka na kyese ve. (Kubasika 3:7; Yezaya 63:⁠9) Yandi kezabaka kiteso ya ngolo na bo. (Nkunga 103:14) Kansi, nki mutindu bankuluntu lenda kuditula na kisika ya bankaka?

14. Nki mutindu bankuluntu kemonisaka kikalulu ya kuditula na kisika ya bankaka?

¹⁴ Kana muntu mosi ya melemba mekwisa na bo, bo kewidikilaka, bo kendimaka nde yandi mekwisa mpamba ve. Bo kemekaka mpi na kubakisa luzingu ya bampangi na bo: ya ntangu ya ntama ti ya ntangu yai. Na nima, kana bankuluntu mepesa lusadisu ya Biblia sambu na kutunga bo, mameme tandima yo kukonda mpasi. Bo tamona nde bangungudi ya kepesa yo kebakisa bo mpi kekudibanzaka mingi sambu na bo. (Bingana 16:23) Bankuluntu kekuditulaka mpi na kisika ya bankaka na kubakisa kisika ngolo na bo kesukaka ti bangindu ya bo lenda baka. Mu mbandu, kansansa ya Bakristu yankaka lenda nata bo na kumona nde bo mesala mbi sambu bo ke dyaka ve na ngolo ya kusadila Nzambi, yo lenda vanda sambu na kimununu to sambu na maladi. Bankaka mpi lenda vanda bantu ya kele na mfunu ya kikesa sambu na kutomisa kisalu na bo ya kusamuna. (Baebreo 5:12; 6:⁠1) Nkuluntu ya kekuditulaka na kisika ya bankaka fwete sosa bangogo “yina lenda pesa bantu kiese” sambu na kutunga bo. (Longi 12:10) Kana beto ketunga mameme ya Yehowa mpi kepesa bo kikesa, zola na bo sambu na Yehowa tapusa bo na kusala yonso sambu na kusadila yandi!

Bantu ya Kelundaka Bumosi

15. “Kuvanda kimvuka mosi sambu na lukwikilu” kemonisa nki?

¹⁵ Ya tatu, Nzambi pesaka ‘makabu ya bantu’ sambu beto “zaba kuvanda na kimvuka mosi sambu na lukwikilu na beto.” (Efezo 4:13) Bangogo yai, “kimvuka mosi sambu na lukwikilu,” kemonisa ve kaka bumosi na mambu ya beto kekwikila kansi mpi bumosi na beto mosi bankwikidi. Yo yina, yai kele kikuma yankaka ya Nzambi  mepesaka ‘makabu ya bantu,’ sambu na kulunda bumosi ya bantu na yandi. Nki mutindu bo kesalaka yo?

16. Sambu na nki bankuluntu bo mosi fwete vanda na bumosi?

¹⁶ Ntete bankuluntu bo mosi fwete vanda na bumosi na kati na bo. Kana bangungudi kele ya kukabwana, bo lenda vila kisalu ya kutanina mameme. Ntangu ya mfunu ya bo lendaka kulutisa na kudisa mameme takuma ntangu na bo ya kubendana na kutuba mambu ya nda-nda ya kukonda mfunu. (1 Timoteo 2:⁠8) Bumosi kesonga ve nde bo yonso tavandaka kaka na ngindu mosi, to nde bo tatubaka yo mutindu mosi ntangu yonso kana bo mekutana na kuzaba ngindu ya muntu na muntu. Bankuluntu kelundaka bumosi na bo kana bo kewidikila bankaka ti luzitu kukonda kubaka bangindu na ntwala. Ebuna, kana ke ti munsiku ya Biblia ve ya bo mefwa, konso muntu fwete ndima na kusala kima ya nsuka yina kimvuka ya bankuluntu mebaka lukanu na kusala. Luzolo ya kundima mambu ya metubama tamonisa nde kima ketwadisa bo kele “mayele yina ke katukaka na zulu,” yina kezolaka “ngemba, ti kuvanda ve makambu ngolo.”​—⁠Yakobo 3:​17, 18, NW.

17. Nki bankuluntu fwete sala na kulunda bumosi ya dibundu?

¹⁷ Bankuluntu fwete sosa mpi kulunda bumosi ya dibundu. Kana ngindu mosi ya lenda kabisa bantu, bonso kuswana, kutonga, to kimbeni, mekota na dibundu mpi kesosa kufwa ngemba, bankuluntu fwete pesa ndongisila nswalu. (Filipi 2:​2, 3) Mu mbandu, bankuluntu lenda kuzaba nde kele ti bantu ya ketongaka bankaka mingi to kezolaka kukota na makambu ya bankaka, mpi bo kesosaka kuzaba konso kadikambu ya keluta. (1 Timoteo 5:13; 1 Piere 4:15) Bankuluntu fwete sadisa muntu ya mutindu yina na kubakisa nde Nzambi melongaka beto ve na kusala buna, kansi yandi mesongaka beto nde “konso muntu fwete baka kilo na yandi mosi.” (Galatia 6:​5, 7; 1 Tesalonika 4:​9-12) Bo fwete sadila Biblia na kumonisa nde Yehowa mebikaka mambu mingi sambu kansansa ya muntu na muntu kuzenga inki yandi fwete sala, ebuna beto kele na nswa ve ya kusambisa bankaka sambu na mambu ya mutindu yina. (Matayo 7:​1, 2; Yakobo 4:​10-12) Sambu na kusadila Nzambi kumosi, dibundu fwete vanda na kikalulu ya kutula bankaka ntima ti kuzitisa bo. Kana bo kesadila Biblia na kulongisila beto, ‘makabu ya bantu’ tasadisa beto na kulunda ngemba ti bumosi na kati na beto.​—⁠Roma 14:⁠19.

Tanina Mameme

18, 19. (a) ‘Makabu ya bantu’ fwete tanina mameme sambu na kigonsa ya banani? (b) Na nki kigonsa yankaka bankuluntu fwete tanina mameme, mpi nki bo kesalaka na kutanina mameme?

¹⁸ Ya iya, Yehowa pesaka ‘makabu ya bantu’ sambu na kutanina beto na “malongi ya bantu ya luvunu yina ke kusaka bantu ya nkaka na mayele na bo.” (Efezo 4:14) Bo ketubaka nde ntendula ya ngogo ya kisina ya bo mebalula awa nde “luvunu” kele “kuyiba na nsaka ya zeke” to “mayele ya mbi ya kubula zeke.” Yo ketendula mbote mpenza mayele ya ba aposta! Bo kesadilaka mayele ya luvunu sambu na kutendula Masonuku, sambu na kusosa mpila ya kukatula Bakristu ya kyeleka na nzila ya lukwikilu. Bankuluntu fwete kangula meso sambu “bambisi ya makasi” yai kudya ve mameme!​—⁠Bisalu 20:​29, 30.

¹⁹ Bankuluntu fwete tanina mameme ya Yehowa na bigonsa yankaka dyaka. Davidi, ngungudi ya ntangu ya ntama, taninaka mameme ya tata na yandi sambu bambisi ya makasi kudya yo ve. (1 Samuele 17:​34-36) Bubu yai mpi,  mambu mingi kebasikaka mpi yo kelombaka nde bangungudi ya ketalaka mameme ya Yehowa mbote kusonga kikesa sambu na kutanina bo, na mpila nde muntu mosi ve kunyokula bo, mingimingi bayina ya kukonda ngolo. Bankuluntu fwete basisa nswalu na dibundu bantu yina kesala masumu na luzolo mpi bayina kesadilaka mayele ya mbi ti luvunu sambu na kusala mambu ya mbi. b​—⁠1 Korinto 5:​9-13; fwanisa ti Nkunga 101:⁠7.

20. Sambu na nki dikebi ya ‘makabu ya bantu’ lenda tula beto na ngemba?

²⁰ Beto kemonisa ntonda mingi mpenza sambu na ‘makabu ya bantu’! Sambu na dikebi na bo ya zola ya bo ketulaka na beto, beto lenda vanda na ngemba. Bo keyidikaka beto na zola yonso, bo ketungaka beto, bo kelundaka bumosi na beto, mpi kebangaka ve na kutanina beto. Kansi, nki mutindu ‘makabu ya bantu’ fwete tadila kisalu na bo na kati ya dibundu? Mpi nki mutindu beto lenda monisa ntonda na beto sambu na bo? Bangyufula yai beto tatadila yo na disolo ya melanda.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Nge Keyibuka?

◻ ‘Makabu ya bantu’ kele banani, ye sambu na nki Nzambi pesaka bo na dibundu na nzila ya Kristu?

◻ Nki mutindu bankuluntu kelungisaka mukumba na bo ya kuyidika mameme?

◻ Nki bankuluntu lenda sala sambu na kutunga bampangi na bo bankwikidi?

◻ Nki mutindu bankuluntu lenda lunda bumosi ya dibundu?

[Bangiufula ya Disolo ya Kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Kana bankuluntu kekuditula na kisika ya mameme, bo tasadisa bayina kele na susi na ntima

[Kifwanisu ya kele na lutiti 24]

Bumosi ya bankuluntu kebutaka bumosi ya dibundu ya mvimba