Monisa Ntonda na ‘Makabu ya Bantu’

“Beto ke lomba beno na kuzitisa bantu yina ke salaka na kati na beno, . . . Beno songa bo luzitu ya kuluta nene, beno songa bo mpi nde beno ke zolaka bo mingi sambu na kisalu ya bo ke salaka.”—1 TESALONIKA 5:​12, 13.

1. Bisalu 20:35 kemonisa nde kupesa kenataka nki? Pesa mbandu.

 “KIESE ya kuluta mingi ke vandaka na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bisalu 20:35) Keti nge keyibuka mbala ya nsuka ya nge monaka nde mambu ya Yezu tubaka awa kele mpenza masonga? Mbala yankaka yo lenda vanda dikabu ya nge pesaka na muntu mosi ya nge kezolaka. Nge ponaka yo mbotembote sambu yandi sepela na yo. Ntangu yandi vandaka kesepela na yo, nki nge waka na ntima? Muntu yina kekabaka na ngindu ya mbote kemonisaka zola mpenza, ye kumonisa zola kele kima ya kepesaka beto kyese.

2, 3. (a) Sambu na nki beto lenda tuba nde muntu mosi ve meluta Yehowa na kyese, ye nki mutindu ‘makabu ya bantu’ lenda pesa ntima na yandi kyese? (b) Nki beto kezola ve kusala ti dikabu ya mekatuka na Nzambi?

² Ebuna, nani lenda vanda na kyese ya kuluta Yehowa, Muntu ya kepesaka “makabu yonso ya mbote mpenza”? (Yakobo 1:17; 1 Timoteo 1:11) Makabu yonso ya yandi kepesaka, yandi kepesaka yo na zola. (1 Yoane 4:⁠8) Ata ‘makabu ya bantu,’ yina yandi pesaka na dibundu na nzila ya Yezu, yandi pesaka yo na zola. (Efezo 4:⁠8) Dyambu yai ya kupesa bankuluntu sambu bo taninaka mameme kemonisa zola ya mingi ya Nzambi kele na yo sambu na bantu na yandi. Yandi keponaka babakala yai mbotembote, bo kelungisaka  ntete bikalulu ya Masonuku kelomba. (1 Timoteo 3:​1-7; Tito 1:​5-9) Bangungudi yai kezabaka nde bo fwete ‘wila mameme mawa,’ sambu mameme kuvanda mpi na ntonda sambu na bangungudi ya zola ya mutindu yina. (Bisalu 20:29; Nkunga 100:⁠3) Kana Yehowa kumona nde ntima ya mameme na yandi kele ya kufuluka na ntonda ya mutindu yina, ntembe kele ve nde ntima na yandi mosi mpi tasepela!​—⁠Bingana 27:⁠11.

³ Ya kyeleka, ntima na beto tasepela ve kana beto kemona dikabu ya mekatuka na Nzambi bonso kima ya mpamba; beto kezola mpi ve kukonda ntonda sambu na makabu ya kekatuka na yandi. Yo yina, beto lenda kudiyula bangyufula yai zole: Nki mutindu bankuluntu fwete tadila kisika ya bo ke na yo na dibundu? Ye nki mutindu mameme yonso fwete monisa ntonda na bo sambu na ‘makabu ya bantu’ yai?

‘Beto Ke Sala ti Beno’

4, 5. (a) Polo fwanisaka dibundu ti nki, ye sambu na nki yo ke mbandu mosi ya mefwana mbote? (b) Mbandu ya Polo pesaka kemonisa nki na yina metala mutindu ya beto fwete tadila bankaka?

⁴ Yehowa mepesaka mwa kiyeka mosi na ‘makabu ya bantu’ na kati ya dibundu. Kansi, bankuluntu fwete sadila ve kiyeka yai na mutindu ya mbi. Bo fwete zaba nde, yo kele mpasi ve na beto bantu ya kukonda kukuka na kusala buna. Ebuna, nki kisika bo fwete kuditula na kati ya mameme yonso? Tala nki mbandu ntumwa Polo kepesa. Ntangu yandi tubilaka makambu ya ‘makabu ya bantu’ imene, Polo sonikaka nde: “Beto tuba mambu ya kieleka na ntima mosi ya kuzolana tii kuna beto ta kuma bambuta na mambu yonso, bonso Kristo yina kele Ntu ya Dibundu. Sambu na yandi bandambu yonso ya nitu me kangamaka mbote-mbote, sambu na yandi mpi madikulu yonso ya nitu ke simbaka nitu ya mvimba. Mpidina, kana konso ndambu ya nitu ke sala kisalu na yo, nitu ya mvimba fweti kula, yo mpi fweti kuma ngolo sambu kuzolana kele.” (Efezo 4:​15, 16) Na yau, Polo kefwanisa dibundu yonso, bankuluntu kumosi ti bampangi yankaka, na nitu ya muntu. Sambu na nki mbandu yai mefwana mpenza mbote?

⁵ Nitu ya muntu kele na bitini mingi ya kuvukana, kansi yo kele kaka na ntu mosi. Ata mpidina, kitini mosi ve kele ya kukonda mfunu; yo vanda kamusuni to kamusisa. Konso kitini ke ti kisalu ya yo kesalaka sambu nitu kuvanda mbote mpi kitoko. Mutindu mosi, dibundu kevandaka na bantu mingi, kansi konso muntu​—⁠mbuta, leke, muntu ya ngolo to mbefo​—⁠kele ti kima ya yandi kesalaka sambu na kumatisa kimpeve ti kitoko ya dibundu. (1 Korinto 12:​14-26) Muntu mosi ve fwete mona nde yandi kele na mfunu ve sambu yandi kele fyoti. Mutindu mosi, muntu mosi mpi ve fwete mona nde yandi kele mfunu mingi; mpamba ve, beto yonso, bankuluntu ti mameme yonso, beto kele bandambu ya nitu, kansi ntu kele kaka mosi, Kristu. Polo zwaka mpenza mutindu ya mbote ya kutendula zola, dikebi, ti luzitu ya beto fwete monisa beto na beto. Kana bankuluntu kevila ve kima yai, bo tavanda ti ngindu ya kudikulumusa mpi ya bukatikati sambu na kisika yina bo kele na yo na kati ya dibundu.

6. Ata Polo vandaka na kiyeka ya nene bonso ntumwa, nki mutindu yandi monisaka kikalulu ya kudikulumusa?

⁶ ‘Makabu ya bantu’ yai ketwadisaka ve luzingu to lukwikilu ya bankaka. Ata Polo vandaka ti kiyeka ya nene bonso ntumwa, yandi songaka bampangi ya Korinto na kudikulumusa yonso nde: “Beto ke songa beno na ngolo ve mambu yina ya beno fweti kwikila, sambu beno ke na lukwikilu ya ngolo. Kansi beto ke zola kusala ti beno sambu na kiese na beno.” (2 Korinto 1:24) Polo vandaka ve na nzala ya kuyala lukwikilu ti luzingu ya bampangi na yandi. Na masonga yonso, yandi monaka nde mfunu ya kusala buna vandaka ve; mpamba ve, bo vandaka dezia babakala ti bankento ya kwikama na organizasio ya Yehowa mpi bo vandaka na luzolo ya kusala kaka mambu ya mbote. Yo yina, Polo vandaka kutuba sambu na yandi ti Timoteo yina vandaka ti yandi nde: ‘Kisalu na beto kele kusala kumosi ti beno na kusadila Nzambi na kyese.’ (2 Korinto 1:​1, NW) Ngindu mosi ya kudikulumusa mpenza!

7. Nki bankuluntu ya kudikulumusa kebakisaka na yina metala kisalu na bo na kati ya dibundu, ye nki mutindu bo ketulaka ntima na bampangi na bo ya kisalu?

⁷ Bubu yai ‘makabu ya bantu’ kesala mpi kaka  kisalu yango yina mosi. ‘Bo ke salaka ti beto sambu na kiese na beto.’ Bankuluntu ya kele ti kikalulu ya kudikulumusa kemonaka nde kisalu na bo kele ve ya kutula kiteso ya kisalu ya muntu na muntu fwete sadila Nzambi. Bo kezabaka nde ata bo lenda pesa muntu kikesa na kutomisa kisalu na yandi, kima ya fwete tinda muntu na kusadila Nzambi kele luzolo ya ntima na yandi. (Fwanisa ti 2 Korinto 9:⁠7.) Bo ketulaka ntima nde, kana bampangi na bo kele na kyese, bo tasala yina yonso ya bo lenda. Yo yina, mpusa na bo ya ntima kevandaka ya kusadisa bampangi na bo na “kusadila Yehowa na kyese.”​—⁠Nkunga 100:​2, NW.

Sadisa Bankaka na Kusadila Yehowa na Kyese

8. Pesa mwa mitindu ya bankuluntu lenda sadila na kusadisa bampangi na bo na kusadila Yehowa ti kyese?

⁸ Bankuluntu, nki mutindu beno lenda sadisa bampangi na beno na kusadila Yehowa na kyese yonso? Beno lenda pesa bo kikesa na mbandu na beno mosi. (1 Piere 5:⁠3) Beno monisa kikesa ti kyese na beno na kisalu ya kusamuna, ebuna bankaka lenda baka kikesa ya kulanda mbandu na beno. Sikisa bayina kesala bikesa na ntima na bo yonso. (Efezo 4:29) Kusikisa ti tiya yonso mpi na masonga, kesadisaka bantu yankaka na kumona nde bo kele mfunu mpi bo lenda sadisa bantu yankaka. Yo kepesaka mameme kikesa ya kusala yonso ya bo lenda na kisalu ya Nzambi. Kufwanisaka bo ve ti bankaka na mutindu mosi ya mbi. (Galatia 6:⁠4) Kufwanisa kekatulaka bantu kikesa, yo kenataka bo ve na kutomisa. Dyaka, mameme ya Yehowa kele bantu, mayele ti luzingu na bo kele mutindu mosi ve. Vanda bonso Polo, mona bampangi bonso bantu ya kutudila ntima. Zola “kekwikilaka mambu yonso,” yo yina, beto fwete ndima nde bampangi na beto kezolaka Yehowa, mpi bo kele na nzala ya kusepedisa yandi. (1 Korinto 13:​7, NW) Kana nge ‘kesonga luzitu na bankaka,’ nge tanata bo na kusala mambu yonso ya mbote ya bo lenda. (Roma 12:10) Tula ntima nde kana nge kepesa mameme kikesa ti ngolo ya mpa, mingi na kati na bo tasala yonso yina bo lenda na kisalu ya Nzambi, mpi bo tawa kyese ya kisalu yai.​—⁠Matayo 11:​28-30.

9. Nki mutindu ya kutadila bankuluntu yankaka fwete sadisa konso nkuluntu na kusala na kyese?

⁹ Kana nge kudikulumusa, nge kudimona bonso ‘muntu ya ke sala ti’ bampangi na nge, yo tasadisa nge na kusala kisalu na nge na kyese. Nge tandima mpi kisalu ya bankuluntu yankaka ya Nzambi mepesaka bonso makabu ya mfunu. Konso nkuluntu kele ti bandenda na yandi yina yandi lenda sadila sambu na mambote ya dibundu. (1 Piere 4:10) Nkuluntu mosi lenda vanda muntu ya Nzambi mepesaka mayele ya kulonga. Yankaka mayele ya kuyidika mambu. Kansi yankaka muntu ya mameme kezolaka ngolo sambu yandi ke kyese-kyese mpi muntu ya mawa. Kansi, kyeleka kele nde, nkuluntu mosi ve lenda vandaka na makabu yai yonso kiteso mosi. Kansi, kana nkuluntu mosi kele ti dikabu mosi, bonso mayele ya kulonga, keti yandi meluta bankuluntu yankaka yonso? Ata fyoti ve! (1 Korinto 4:⁠7) Yo kelomba mpi ve kulula dikabu ya mukwetu to kuwa kimpala kana bantu kesikisa yandi. Yibuka nde nge mosi mpi kele ti makabu yina Yehowa kemonaka na nitu na nge. Mpi yandi lenda sadisa nge na kuyedisa makabu yina mpi kusadila yo sambu na mambote ya bampangi na nge.​—⁠Filipi  4:⁠13.

‘Beno Lemfuka mpi Beno Wila Bo’

10. Sambu na nki yo mefwana nde beto monisa ntonda na ‘makabu ya bantu’?

¹⁰ Kana bo mekabila beto kima, beto fwete konda ve na kupesa matondo. Kolosai 3:15 ketuba nde: “Beno pesa Nzambi mersi.” Na ntembe ve, na yina metala ‘makabu ya bantu’ ya kuluta mfunu ya Yehowa, Mupesi ya zola, mepesaka beto, ntete beto fwete tonda yandi. Kansi, nki beto lenda tuba sambu na bo mosi ‘makabu ya bantu’?  Nki mutindu beto lenda monisa nde beto ketondaka bo?

11. (a) Nki mutindu beto lenda songa ntonda na beto sambu na ‘makabu ya bantu’? (b) ‘Kuwila’ ti ‘kulemfuka’ ketendula nki?

¹¹ Beto lenda monisa ntonda na beto na ‘makabu ya bantu’ kana beto kelanda ndongisila ti badesizio na bo ya kebasika na Biblia. Biblia kelongisila beto nde: “Beno lemfuka na bambuta na beno ya Dibundu, beno wila bo mpi. Bo ke langidilaka moyo na beno, sambu bo fweti futa rapore na Nzambi sambu na kisalu na bo. Kana beno ke lemfukila bo, bo ta sala kisalu na bo na kiese; kana mpidina ve, bo ta sala kisalu na bo na mawa, ebuna mambu ya mutindu yina ta sadisa beno ve ata fioti.” (Baebreo 13:17) Simba nde beto fwete “wila” bo kaka ve kansi beto fwete “lemfuka” mpi. Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde ‘kulemfuka’ ketendula ntete nde “kundima kusala kima.” Sambu na kutendula bangogo yai, ‘kuwila’ ti ‘kulemfuka,’ R. C. H. Lenski ketuba nde: “Muntu ya kewilaka muntu kele yina kendimaka mambu ya bo mesonga yandi na kusala, yandi kezabaka nde yo kele ya kyeleka mpi mambu ya mfunu; yo kele luswaswanu ti muntu yina kendimaka na kusala kima . . . ata yandi kele na ngindu ya mutindu yankaka.” Kana beto kebakisa mpi kendima lutwadisu ya bantu yina kele na ntwala na beto, beto tawila bo kukonda mpasi. Kansi, inki tasalama kana beto kezaba ve kikuma ya ketinda bo na kubaka desizio yai to yina?

12. Sambu na nki beto fwete lemfuka ata ntangu beto kebakisa ve kikuma ya menata bankuluntu na kubaka desizio mosi?

¹² Awa kele kisika ya kelombaka nde beto vanda na bulemfu, to kundima kusala kima ya beto kebakisa ve. Sambu na nki? Sambu beto kezaba nde bantu yai ya kufwana na kimpeve kesosaka mambote na beto. Na kutuba ya mbote, bo kezabaka nde bo fwete samba na meso ya Yehowa sambu na mameme ya yandi mepesaka bo. (Yakobo 3:⁠1) Dyaka, beto fwete yibuka nde beto kezabaka ve mambu yonso ya kinsweki ya kenataka bo na kubaka desizio mosi to yankaka.​—⁠Bingana 18:⁠13.

13. Nki lenda sadisa beto na kulemfuka na yina metala mambu ya bankuluntu mezenga na nima ya kusambisa muntu?

¹³ Ebuna kana bo mesambisa mpi bo mebaka desizio? Na kutuba ya mbote, yo kevandaka pete ve, mingimingi kana bo mezenga na kubasisa mpangi to nduku ya beto kezolaka mingi na dibundu. Awa mpi yo kelombaka kundima mambu ya ‘makabu ya bantu’ mezenga. Bo bantu lenda sala mambu na nzila ya mbote kuluta beto, mpi bo lenda zaba mambu yankaka mingi. Bampangi yai kelutaka kubaka desizio yai na boma mingi; mpamba ve, ‘kuzenga makambu na zina ya [Yehowa]’ kele mukumba ya nene. (2 Bansangu 19:⁠6) Bo kesalaka ngolo kibeni na kumonisa mawa, sambu bo kezabaka mbote nde Nzambi ‘kewilaka bantu mawa.’ (Nkunga 86: 5) Kansi, bo fwete tanina mpi dibundu sambu yo vanda ya kukonda mvindu, mpi Biblia kemonisa nde bo basisa na  dibundu bayina kesalaka masumu kukonda kubalula ntima. (1 Korinto 5:​11-13) Mbala mingi, muntu yina mesala mbi kendimaka desizio ya bo kebakaka. Ndola lenda monika kima ya mfunu sambu na kunata nsumuki na kuvutula mabanza na yandi na nzila. Kana beto bampangi na yandi mendima mambu ya bo mezenga, yo tavanda mutindu ya mbote ya kusadisa yandi na kubaka mambote ya ndola yina.​—⁠Baebreo 12:⁠11.

“Beno Songa Bo Luzitu ya Kuluta Nene”

14, 15. (a) Na kutadilaka 1 Tesalonika 5:​12, 13, sambu na nki bankuluntu melunga na kubaka luzitu na beto? (b) Sambu na nki beto lenda tuba nde bankuluntu ‘kesalaka ngolo na kati na beto’?

¹⁴ Beto lenda monisa mpi ntonda na beto na ‘makabu ya bantu,’ kana beto kezitisa bo. Ntangu yandi sonikilaka dibundu ya Tesalonika, Polo kebisaka Bakristu nde: “Beto ke lomba beno na kuzitisa bantu yina ke salaka [ngolo] na kati na beno, bayina ya Mfumu Yesu solaka na kutwadisa beno ti kulonga beno. Beno songa bo luzitu ya kuluta nene, beno songa bo mpi nde beno ke zolaka bo mingi sambu na kisalu ya bo ke salaka.” (1 Tesalonika 5:​12, 13) Banani ‘kesalaka ngolo,’ keti bankuluntu ve yina kekudipesaka sambu na mambote na beto? Yindula fyoti kilo ya nene ya bampangi na beto yai kenataka.

¹⁵ Mingi na kati na bo kele bamfumu ya mabuta yina fwete sala bisalu yankaka sambu na kudisa mabuta na bo. (1 Timoteo 5:⁠8) Kana nkuluntu kele ti bana, bo kele na mfunu ya ntangu ti dikebi ya tata na bo. Yandi lenda sadisa bo na kusala badevware na bo ya nzo-nkanda, mpi kuyidika mwa ntangu ya fyoti ya yandi lenda lutisa na kusakana kumosi ti bo. (Longi 3:​1, 4) Kima ya kuluta mfunu, yandi fwete kudibanza sambu na bampusa ya kimpeve ya dibuta na yandi: kutwadisa kulonguka ya dibuta mbala na mbala, kubasika ti bo na kisalu ya bilanga, ti kunata bo na balukutakanu ya Bakristu. (Kulonga 6:​4-7; Efezo 6:⁠4) Beto vila ve nde na zulu ya mikumba ya beto yonso kele na yo, bankuluntu kele ti mikumba yankaka: kuyidika mambu ya bo talonga na balukutakanu, kutala mameme na banzo, kutanina kimpeve ya dibundu ye, bantangu yankaka, kusambisa bayina kesala mbi. Bankaka kevandaka na mikumba yankaka ya kusala na balukutakanu ya nene, na kutunga Banzo ya Kimfumu, ti kusala na Bakomite ya Kuwakana ti Balupitalu. Ya kyeleka, bampangi yai kele na ‘kusala ngolo’!

16. Pesa mutindu mosi mosi ya beto lenda songa luzitu na bankuluntu.

¹⁶ Nki mutindu beto lenda zitisa bo? Kingana mosi ya Biblia ketuba nde: “Ngogo ya mbote na ntangu ya mbote kele mbote mingi mpenza!” (Bingana 15:​23, NW; Bingana 25:11) Na yau, bangogo ya kuvutula ntonda ti ya kepesa bankuluntu kikesa tamonisa nde beto kezitisaka mingi kisalu na bo. Beto fwete lutisa mpi ve ndilu na yina beto kezola  nde bo sala sambu na beto. Ata mpidina, beto banga ve na kusolula ti bo, sambu na kubaka lusadisu. Bantangu yankaka, ‘beto ke monaka mpasi na ntima’ mpi beto kevandaka na mfunu ya kikesa, lutwadisu to ndongisila ya Biblia yina kekatukaka na munoko ya bayina ‘ke zaba kulonga’ Ndinga ya Nzambi. (Nkunga 55:4; 1 Timoteo 3:⁠2) Na ntangu yango yina mosi, beto fwete yibuka nde, nkuluntu kele na ntangu mingi kibeni ve ya kupesa beto; mpamba ve, yandi lenda vila ve kusadisa dibuta na yandi mosi to bantu yankaka na kati ya dibundu. Kana beto kele na “lutondo ya mpangi” sambu na bampangi yai ya kesalaka ngolo, beto talomba bo ve mambu mingi ya kukonda mfunu. (1 Piere 3:⁠8) Kansi, beto monisa ntonda sambu na mwa ntangu yina yonso ya bo lenda pesa beto.​—⁠Filipi 4:⁠5.

17, 18. Nki bibansa bankento ya bankuluntu kelutaka kusala, ye nki mutindu beto lenda monisa nde beto kele ti ntonda sambu na bampangi ya bankento yai ya kwikama?

¹⁷ Ebuna bankento ya bankuluntu? Keti beto fwete zitisa bo mpi? Na kutuba ya mbote, bo mekabisaka babakala na bo ti dibundu. Yo kelutaka kulomba nde bo sala bibansa. Bantangu yankaka, bankuluntu kelutisaka ntangu na bo ya nkokila na kutadilaka mambu ya dibundu. Kana bisalu yina ve, bo zolaka kulutisa ntangu yina ti mabuta na bo. Na mabundu mingi, Bakristu mingi ya bankento ya kwikama kele na kundima kusala bibansa ya mutindu yina sambu babakala na bo kusadisa mameme ya Yehowa.​—⁠Fwanisa ti 2 Korinto 12:⁠15.

¹⁸ Nki mutindu beto lenda monisa ntonda na bampangi ya bankento yai ya kwikama? Beto tamonisa ntonda kana beto kebaka ve ntangu ya babakala na bo mpambampamba. Kansi, beto vila mpi ve nde bangogo ya kesonga nde beto kesepelaka ti bo kele kima mosi ya fwete pesa bo kikesa. Bingana 16:24 ketuba nde: “Mambu ya mbote ya muntu ke tubaka yo kele sukadi bonso bwiki, ntomo kana nge dia yo, ngolo sambu na nitu.” Beto baka mbandu mosi. Kilumbu mosi na nima ya lukutakanu, mpangi mosi ya bakala ti nkento na yandi bendaka nkuluntu mosi sambu na kusolula dikambu ya mwana na bo ya toko. Ntangu nkuluntu kesolula ti bo, nkento na yandi bwisaka ntima na kukinga yandi. Na nima, mpangi ya nkento songaka nkento ya nkuluntu nde: “Mono kepesa nge mersi mingi sambu na ntangu ya bakala na nge mebaka na kusadisa dibuta na beto.” Bangogo ya ntomo yai ya kukonda mpasi simbaka mpenza ntima ya nkento ya nkuluntu.

19. (a) Nki lukanu ya Yehowa bankuluntu yonso na kimvuka kele na kulungisa? (b) Nki beto yonso fwete sila na kusala?

¹⁹ Dyambu yai ya Yehowa yidikaka nde bankuluntu kulangidila mameme kele ‘dikabu mosi ya mbote’ ya yandi mepesaka beto. (Yakobo 1:17) Bantu yai ke kwabo bantu ya kukuka ve; bo kele bonso beto, bo kesalaka bifu. (1 Bantotila 8:46) Kansi, na kimvuka, bankuluntu na mabundu ya inza ya mvimba kele na kusala na kwikama yonso kisalu yina Yehowa kanaka sambu na bo: kisalu ya kuyidika, kutunga, kuvukisa, ti kutanina mameme na yandi. Bika konso nkuluntu kubaka lukanu ya kulanda kutala mameme ya Yehowa na zola yonso; mpidina, yandi takudimonisa dikabu, to lusakumunu sambu na bampangi na yandi. Bika beto yonso mpi kubaka lukanu ya kumonisa ntonda na beto na ‘makabu ya bantu’ na kuwilaka bo, na kulemfukilaka bo, mpi na kuzitisaka bo sambu na kisalu ya bo kesalaka. Beto fwete vanda na kyese mingi na kumona nde Yehowa mepesaka beto, na kyese yonso, bantu yina ketubaka mpenza na mameme na yandi nde: ‘Kisalu na beto kele kusadisa beno na kusadila Nzambi na kyese’!

Nki Mvutu Nge Tapesa?

◻ Sambu na nki yo melunga mpenza na kufwanisa dibundu ti nitu?

◻ Nki mutindu bankuluntu lenda sadisa bampangi na bo na kusadila Yehowa ti kyese?

◻ Sambu na nki beto fwete wila mpi kulemfukila bayina ketwadisaka beto?

◻ Nki mutindu beto lenda songa luzitu na bankuluntu?

[Bangiufula ya Disolo ya Kulonguka]

Bankuluntu, beno sikisa bankaka sambu na bikesa ya moyo ya mvimba ya bo kesala

[Kifwanisu ya kele na lutiti 28]

Bankuluntu, beno sikisa bankaka sambu na bikesa ya moyo ya mvimba ya bo kesala

[Kifwanisu ya kele na lutiti 29]

Na mbandu na bo ya kikesa na kisalu ya kusamuna, bankuluntu lenda sadisa mabuta ti bampangi yankaka na kusadila Yehowa na kyese

[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]

Beto kele na ntonda mingi sambu na bankuluntu na beto ya kesalaka ngolo!