Mabuta, beno pesa Nzambi lukumu na dibundu na yandi
Mabuta, Beno Pesa Nzambi Lukumu na Dibundu na Yandi
“Mono ke kumisaka Mfumu Nzambi na kati ya bantu yina ke sambaka yandi.”—NKUNGA 26:12.
1. Inki kitini ya mfunu ya lusambu ya kyeleka keyikama na zulu ya kulonguka ti kusamba na nzo?
KUSAMBILA Yehowa kezola tuba ve kaka kusala kisambu mpi kulonguka Biblia na nzo, kansi yo kelombaka mpi kusala kisalu na kati ya dibundu ya Nzambi. Nzambi pesaka Izraele ya Ntama ntuma ya ‘kubinga bantu yonso: babakala, bankento, bana,’ sambu na kulonguka nsiku na Yandi sambu bo tambula na nzila na yandi. (Kulonga 31:12; Yozue 8:35) Bo yonso, bambuta ti ‘bana-bankento ti bana-babakala’ bo bakaka nsyamisa ya kuvukana sambu na kukumisa zina ya Yehowa. (Nkunga 148:12, 13) Bangidika ya mutindu yina kesalama mpi na dibundu ya Bukristu. Na ntoto ya mvimba na Banzo ya Kimfumu, babakala, bankento, ti bana kevukanaka na malongi yina kelombaka nde bawi yonso kutuba, mpi bantu mingi kesepelaka mpenza na kuvukana mutindu yina.—Baebreo 10:23-25.
2. (a) Sambu na nki kudibongisa kele mfunu mingi sambu na kusadisa bana ya fyoti na kusepela ti balukutakanu? (b) Mbandu ya nani kele mfunu mingi?
2 Ya kyeleka, kusadisa bana ya fyoti sambu bo kota na kisalu ya dibundu lenda vanda kisalu mosi ya mpasi. Kana bana mingi yina kekwendaka ti bibuti na balukutakanu kesepela ve na balukutakanu yango, kikuma lenda vanda nki? Ya kyeleka, bana mingi kekukaka ve kutula dikebi ntangu ya nda mpi bo kewaka kiseku nswalu. Kana beno kekudibongisa, yo lenda sadisa beno na kununga dikambu yai. Kana beno kekudibongisa ve, bana lenda pesa ve bamvutu na balukutakanu na mpila mosi ya mbote. (Bingana 15:23) Kana kudibongisa kele ve, yo tavanda mpasi nde bana kuyela mbote na kimpeve. (1 Timoteo 4:12, 15) Inki bibuti lenda sala? Ntete, bibuti fwete kudiyula kana bo mosi kebongisaka balukutakanu. Mbandu na bo kele ti bupusi ya mingi. (Luka 6:40) Kutula ntangu ya mbote sambu na kulonguka ya dibuta lenda vanda mpi dyambu mosi ya mfunu.
Kutunga ntima
3. Sambu na nki yo kelombaka kusala ngolo kibeni sambu na kutunga ntima, na ntangu ya kulonguka na dibuta, mpi yo kelombaka nki?
3 Kulonguka ya dibuta fwete vanda ve kaka ntangu ya kufulusa nzayilu na ntu, kansi yo fwete vanda mpi ntangu ya kutunga ntima. Yo kelomba kusala mambu zole yai: kuzaba mambu yina bantu ya dibuta kenwana ti yo mpi kutadila konso dyambu yango na zola yonso. Yehowa “ke talaka ntima.”—1 Bansangu 29:17.
4. (a) ‘Kuzaba kima ve’ kezo tuba nki? (b) Inki yo kelomba sambu na “Kuzaba mambu”?
4 Inki Yehowa kekutaka na ntangu yandi ketalaka ntima ya bana na beto? Mingi na kati na bo lenda tuba nde bo kezolaka Nzambi. Kana mpidina yo kele mbote. Kansi, muntu yina kele mwana ya fyoti to yina meyantika kulonguka mambu yina metala Yehowa kuzaba mambu fyoti na yina metala banzila ya Yehowa. Sambu yandi kele ve ti eksperiansi, yandi “zaba kima ve,” mutindu Biblia ketuba yo. Yo kezola kutuba ve nde mabanza na yandi yonso kele ya mbi, kansi yo kelombaka ntangu sambu na kusadisa ntima ya muntu na mpila nde yandi yantika kusala mambu yina kesepedisaka mpenza Nzambi. Yo ketendula kusadisa muntu na mpila nde bangindu, bampusa, mambu ya yandi kezolaka, mawi, ti balukanu na yandi kuwakana ti mambu yina Yehowa kendimaka, na kiteso yina bantu ya kukonda kukuka lenda sala. Kana muntu kubalula kimuntu na yandi ya kati na mutindu mosi ya Nzambi kezolaka, tuba nde yandi “[ke]kudipesa na kuzaba mambu.”—Bingana 9:4; 19:8.
5, 6. Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na “kuzaba mambu”?
5 Keti bibuti lenda sadisa bana na bo na “kuzaba mambu”? Ya kyeleka, muntu ata mosi ve lenda kumisa ntima ya muntu yankaka mbote. Nzambi mepesaka konso muntu na kati na beto kimpwanza ya kusala mambu yina ntima na yandi mezola, mpi mambu mingi ya beto kesalaka kekatukaka na yina beto mosi mezola na kuyindula. Kansi kana bibuti kesadila luswasukusu, bo lenda sadisa bana na kutuba, mpidina bo lenda zaba mambu yina kele na ntima na bo mpi wapi yo kelomba kusadisa bo. Na yau, nge lenda sadila bangyufula bonso yai: ‘Inki nge keyindula sambu na dyambu yai?’ mpi ‘Inki kibeni nge kezola kusala?’ Na nima, widikila yandi ti kukanga ntima yonso. Kuyita kuwa ve makasi. (Bingana 20:5) Kana nge kezola kusimba ntima na yandi, yo kele mfunu nde nge monisa nde nge kele nduku na yandi, nge kebakisa yandi, mpi nde nge kele na zola na yandi.
6 Sambu na kupesa yandi kikesa na bangindu na yandi ya mbote, beno tubilaka mbala mingi bambuma ya kimpeve, ti mitindu ya kuswaswana ya kusadila konso mbuma, mpi beno salaka kumosi na kuyedisa yo na dibuta ya mvimba. (Galatia 5:22, 23) Yedisa zola na bo sambu na Yehowa ti Yezu. Sala yo na kutuba mpamba ve nde beto fwete zola bo, kansi beno tubila bikuma yina kenataka beto na kuzola bo mpi nki mutindu beto lenda monisa zola yango. (2 Korinto 5:14, 15) Sadisa bana na nge na kuvanda na mpusa ya ngolo ya kusala mambu yina kele ya mbote mpi na kuyindula ti bo kumosi mambote yina yo tanatila bo. Yedisa mpusa na bo ya kulosa bangindu, kutuba, mpi ndyatilu ya mbi. Na yau, beno tubila mambu ya mbi yina yo kebutaka. (Amosi 5:15; 3 Yoane 11) Monisa nki mutindu bangindu, kutuba, ti ndyatilu ,yo vanda ya mbote to ya mbi, lenda simba bangwisana na bo ti Yehowa.
7. Inki bibuti lenda sala sambu na kusadisa bana na kuzaba kununga bampasi mpi kuzenga mambu na mutindu mosi yina tasala nde bo kangama na Yehowa?
7 Kana mwana kele ti dikambu to kana yandi kezola kubaka desizio mosi ya mfunu, beto lenda yula yandi: ‘Nge kemona nde Yehowa keyindula nki sambu na dyambu yai? Inki mambu nge mezaba ya metala Yehowa ya mepusa nge na kutuba mpidina? Keti nge zabisaka yandi yo na kisambu?’ Yantika na kusala yo ntangu bana na nge kele bana ya fyoti. Sadisa bana na kuvanda ti mutindu ya luzingu yina kelombaka kusala kikesa konso mbala sambu na kuzaba luzolo ya Nzambi mpi kusala yo na nima. Kana bo mekuma ti bangwisana ya ngolo, ya bo mosi ti Yehowa, bo tamona kyese ya kutambula na banzila ya Yehowa. (Nkunga 119:34, 35) Mambu yai tasadisa bo na kumonisa ntonda sambu na dibaku ya bo kele na yo na kuvanda na dibundu ya Nzambi ya kyeleka.
Kubongisa balukutakanu ya dibundu
8. (a) Inki kima lenda sadisa beto sambu na kutula na kulonguka ya dibuta na beto mambu yonso yina kelomba kutudila yo dikebi? (b) Keti kulonguka yai kele mfunu?
8 Mambu kele mingi ya beto fwete tudila dikebi na ntangu ya kulonguka ya dibuta. Inki mutindu nge lenda tadila yo yonso? Yo kele mpasi na kusala mambu yonso na mbala mosi. Kusala lisiti ya mambu nge tasala lenda sadisa nge. (Bingana 21:5) Talaka yo mbala na mbala sambu na kuzaba nki dikambu kelomba nde nge tudila yo dikebi ya mingi. Tula dikebi na kuyela ya konso muntu na kati ya dibuta. Programe ya kulonguka ya dibuta yai kele kitini mosi ya mfunu na ndongolo ya Bukristu, sambu yo kesadisaka beto na kuzinga bubu yai mpi yo kebongisaka beto sambu na luzingu ya kukonda nsuka yina kekwisa.—1 Timoteo 4:8.
9. Inki balukanu ya metala kubongisa balukutakanu beto talandaka na ntangu ya kulonguka ya dibuta na beto?
9 Keti na kulonguka ya dibuta na beno, beno kebongisaka mpi balukutakanu ya dibundu? Mambu kele mingi ya beno fwete sala malembemalembe kana beno kelonguka kumosi. Mambu yankaka na kati na yo lenda lomba kulutisa bamposo, bangonda, ata nkutu bamvula sambu na kulungisa yo. Tala balukanu yai ya beno lenda tadila: (1) konso muntu ya dibuta fwete vanda ya kuyilama na kupesa bakomantere na balukutakanu ya dibundu; (2) konso muntu fwete yilama sambu na kupesa bakomantere na bangogo na yandi mosi; (3) kusadila mikapu na bakomantere; mpi (4) kulonguka malongi sambu na kusadila yo yandi mosi. Mambu yai yonso lenda sadisa muntu na kukumisa kyeleka kima na yandi mosi.—Nkunga 25:4, 5.
10. (a) Inki mutindu beto lenda tula dikebi na konso lukutakanu ya dibundu? (b) Sambu na nki yo kele mfunu na kusala mutindu yina?
10 Ata beno kele ti kikalulu ya kulonguka dilongi ya Nzozulu ya Nkengi ya mposo yina na kulonguka na beno ya dibuta, beno vila ve mfunu ya kubongisa Kulonguka ya Mukanda ya Dibundu na dibuta to konso muntu yandi mosi, Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Teokrasi, ti Lukutakanu ya Kisalu. Mambu yai yonso kele na kati ya programe ya kelongaka beto sambu na kutambula na nzila ya Yehowa. Bantangu yankaka beno lenda bongisa balukutakanu kumosi na kati ya dibuta. Kana beno kesala yo na kimvuka, yo lenda tomisa mayele na beno ya kulonguka. Mambu yai yonso tasala nde beno tabaka mambote mingi na balukutakanu. Mambu yankaka ya beno lenda tubila kele mambote yina kubongisa balukutakanu yai kepesaka mpi mfunu ya kuvanda ti ntangu ya beno mewakanaka sambu na kubongisa balukutakanu.—Efezo 5:15-17.
11, 12. Inki mambote beto lenda baka na kubongisa bankunga ya kuyimba na dibundu, mpi nki mutindu beto lenda sala yo?
11 Na Balukutakanu ya Distrike “Nzila ya Nzambi ke Luzingu,” bo syamisaka beto na kubongisaka kima yankaka dyaka: bankunga. Keti nge kesalaka yo? Kana beto kesala yo, yo lenda sadisa beto na kusimba mbote bakyeleka yina kele na Biblia na mabanza ti na ntima na beto. Yo tasadisa beto mpi kaka na ntangu yina na kuyika kyese ya beto kevandaka ti yo na balukutakanu.
12 Na kudibongisa na beto, kana beto ketanga mpi ketubila ntendula ya bangogo yina kele na bankunga ya beto tayimba na lukutakanu, yo lenda sadisa beto na kuyimbaka na ntima. Na Izraele ya ntama, bo vandaka kusadila mingi bima ya kubudila miziki na lusambu. (1 Bansangu 25:1; Nkunga 28:7) Keti kele ti muntu ya mezaba kubula kima mosi ya miziki na dibuta na beno? Sambu na nki ve kumeka kuyimba nkunga mosi ya Kimfumu ya mposo yina na kima ya miziki yina, na nima beno yimba nkunga yango na dibuta ya mvimba? Kima yankaka ya beno lenda sala kele kuwidikila bankunga yina kele dezia na bakaseti na ntangu beno keyimba. Na bisika mingi, bampangi na beto keyimbaka mbote kibeni kukonda kusadila bima ya kubudila miziki. Mbala mingi bo kesepelaka na kuyimba bankunga ya bo tayimba na balukutakanu ya mposo yina, ntangu bo ketambula na nzila to ntangu bo kekwenda na kisalu ya bilanga.—Efezo 5:19.
Kudibongisa na dibuta sambu na kisalu ya bilanga
13, 14. Sambu na nki masolo ya dibuta yina kebongisaka ntima na beto na kisalu ya bilanga kele mfunu mingi?
13 Kutela bantu yankaka kimbangi ya mambu yina metala Yehowa ti lukanu na yandi kele kisalu mosi ya mfunu na luzingu na beto. (Yezaya 43:10-12; Matayo 24:14) Yo vanda baleke to bambuta, beto kesepelaka kusala kisalu yai mingi mpi beto tasala kisalu mosi ya mbote kana beto kekudibongisa. Inki mutindu beto lenda sala yo na kati ya dibuta?
14 Mutindu beto kesalaka yo na mambu yonso ya ketadila lusambu na beto, yo kele mfunu na kubongisa ntima na beto. Beno fwete tubila ve kaka mambu ya beto tasala, kansi beto tatubila mpi mutindu ya kusala yo. Na bilumbu ya Ntotila Yozafati vandaka kuyala, bantu vandaka kubaka malongi yina vandaka kukatuka na nsiku ya Nzambi, kansi Biblia kezabisa beto nde “bantu vandaka kudipesa ve na ntima na bo yonso.” Dyambu yai pesaka nzila nde mambu mingi yina lendaka kukatula bo na lusambu ya kyeleka kupukumuna bo. (2 Bansangu 20:33; 21:11) Lukanu na beto fwete vanda ve kaka ya kupesa bangunga ya beto mesala na kisalu ya bilanga, to kukabula mikanda mpamba. Beto fwete sala kisalu sambu na zola ya beto kele na yo na Yehowa mpi na bantu yina kele ti mfunu ya kuzwa dibaku ya kupona luzingu. (Baebreo 13:15) Yo kele kisalu ya kekumisaka beto ‘bantu yina kesalaka na kimvuka ti Nzambi.’ (1 Korinto 3:9) Yo kele dibaku mosi ya nene mpenza! Ntangu beto kesalaka kisalu ya kusamuna, beto kevandaka beto mosi ve, beto kesalaka kumosi ti bawanzio ya santu. (Kusonga 14:6, 7) Yai kele ntangu mosi ya mbote mpenza ya kumonisa ntonda na mambu yai na kati ya dibuta, yo vanda na kulonguka na beto ya konso mposo to na ntangu ya kutadila mukapu mosi ya mefwana na kamukanda Beto Fimpa Masonuku Konso Kilumbu!
15. Inki ntangu dibuta yonso lenda kudibongisa sambu na kisalu ya bilanga?
15 Keti bantangu yankaka nge kesadilaka ntangu ya kulonguka ya dibuta sambu na kusadisa bantu ya dibuta na beno na kudibongisa sambu na kisalu ya bilanga ya mposo yina? Kusala mutindu yina lenda natila beno mambote mingi. (2 Timoteo 2:15) Yo lenda sadisa bo na kupesa kisalu na bo kilo mpi yo takuma kubuta bambuma. Bantangu yankaka nge lenda tula ntangu ya kulonguka ya mvimba na kudibongisa mutindu yai sambu na kisalu ya kusamuna. Mbala mingi, beno lenda tubila mitindu yankaka ya kisalu ya bilanga na tumasolo ya fyoti na nima ya kulonguka ya dibuta to na ntangu yankaka na mposo yina.
16. Tubila mfunu ya konso dyambu ya bo ketubila na paragrafe yai.
16 Ntangu dibuta keyilama sambu na kisalu ya bilanga, bo lenda tadila mambu yai: (1) Beno yidika mbote nsonga mosi ti mukapu mosi ya kutanga na Biblia kana ntangu tavanda. (2) Kana mpila kele, zikisa kana konso muntu kele ti sakosi na yandi ya kisalu ya bilanga, Biblia, karne ya kusonikila mambu, biki to kilapi ya mate, batrakiti, mpi mikanda yankaka ya kele kitoko dyaka. Yo kelomba ve nde sakosi ya kisalu kuvanda kaka ya ntalu, kansi yo fwete vanda bunkete. (3) Beno tubila wapi mpi na nki kisika beno tata kimbangi ya dibaku ya mbote. Beno vutukilaka konso kitini ya bangindu yai na ntangu ya beno kesala kumosi na kisalu ya bilanga. Pesaka bangindu ya mfunu, kansi kupesaka ve ndongisila na mambu mingi.
17, 18. (a) Kudibongisa ya nki mutindu lenda sadisa dibuta na kubuta bambuma na kisalu ya bilanga? (b) Inki mambu ya metala kudibongisa yai, beno lenda sadila konso mposo?
17 Kitini mosi ya nene ya kisalu yina Yezu Kristu pesaka na balandi na yandi kele kisalu ya kukumisa bantu balongoki. (Matayo 28:19, 20) Kukumisa bantu balongoki kele kaka ve kusamuna, yo kelomba mambu mingi dyaka. Yo kelombaka kulonga bo. Inki mutindu kulonguka ya dibuta lenda sadisa beno na kulungisa mambu yai?
18 Beno solula na dibuta sambu na kuzaba banani beno lenda vutukila? Na kati na bo, ziku bankaka ndimaka kubaka mikanda, bankaka kuwaka kuwa mpamba. Mbala yankaka beno kutanaka ti bo na kisalu ya nzo na nzo to na kimbangi ya dibaku ya mbote, na zandu to na nzo-nkanda. Bika nde ndinga ya Nzambi kutwadisa beno. (Nkunga 25:9; Ezekiele 9:4) Konso muntu na kati na beno fwete zenga nani yandi tatala na mposo yina. Inki beno tatubila? Kulonguka ya dibuta lenda sadisa konso muntu na kati na beno na kudibongisa. Simba mikapu ya mfunu ya beno tatubila ti bantu yina tasepela mpi mambu ya mefwana na kusolula ti bo na kamukanda Inki Nzambi Kelombaka na Beto? to na mukanda Nzayilu ya Kenataka na Luzingu ya Mvula na Mvula. Beno tubila ve mambu mingi na mbala ya ntete ya beno kekutana. Bikisila muwi ngyufula mosi yina nge tapesa mvutu na ntangu nge tavutuka mbala ya nima. Yo tavanda mbote nde beno kumisa yo kikalulu ya dibuta na beno na kusonika bazina ya bantu yina konso muntu na kati na beno tavutukila, nki ntangu bo tasala yo, mpi nki konso muntu keyindula na kusala? Kana beno kesala mutindu yai, kisalu ya bilanga ya dibuta ya mvimba tabuta bambuma mingi.
Landa na kulonga bo nzila ya Yehowa
19. Kana bantu ya dibuta kelanda na kutambula na nzila ya Yehowa, nki mambote bo tamona, mpi nki yo kelombaka?
19 Kuvanda mfumu ya dibuta na inza yai ya mbi kele kima ya pete ve. Satana ti bademo na yandi kesalaka ngolo na kufwa kimpeve ya bansadi ya Yehowa. (1 Piere 5:8) Dyaka, bubu yai beno bibuti ke na kumona mpasi mingi, mingimingi beno bibuti yina kesansaka bana beno mosi. Yo kele mpasi na kulungisa mambu yonso ya beno kekanaka kusala. Kansi yo kelomba kusala ngolo, ata yo kelomba nde beno sadila kaka ngindu mosi mpamba na mbala mosi, mpi beno tomisa programe ya kulonguka ya dibuta na beno malembemalembe. Kumona bantu yina kele bampangi na nge ketambula na kwikama yonso na nzila ya Yehowa kevandaka dikabu mosi ya kepesaka kyese na ntima. Sambu na kutambula mbote na nzila ya Yehowa, bantu ya dibuta fwete mona mfunu ya kuvanda na balukutakanu ya dibundu ti kuvukana na kisalu ya bilanga. Sambu yo salama mutindu yina, yo kelombaka kudibongisa na mutindu mosi ya ketungaka ntima mpi ya kesadisaka konso muntu na kuvukana mpenza na kiteso ya kufwana.
20. Inki lenda sadisa bibuti mingi na kumona kyese yina bo ketubila na 3 Yoane 4?
20 Sambu na bayina ya yandi sadisaka na kimpeve, ntumwa Piere sonikaka nde: “Mambu ke pesaka mono kiese ya kuluta mambu yonso yo yai: kana mono wa nde bana na mono ke landaka mambu ya kieleka.” (3 Yoane 4) Kulonguka ya dibuta yina ketwadisama ti balukanu ya kezabana pwelele mpi bamfumu ya mabuta yina kesolulaka ti bantu ya dibuta na bo na mutindu mosi ya mbote mpi bonso banduku, lenda sala mambu mingi sambu na kusadisa mabuta na bo na kukabula mpi kyese ya mutindu yina. Na ntangu bo keyedisa kikalulu ya kumonisa ntonda na nzila ya Nzambi yina ke luzingu, bibuti kesadisaka mabuta na bo na kutambula mpenza na nzila ya luzingu ya kuluta mbote.—Nkunga 19:7-11.
Keti nge lenda tendula?
◻ Sambu na nki kubongisa balukutakanu kele mfunu mingi sambu na bana na beto?
◻ Inki mutindu bibuti lenda sadisa bana na bo na “kuzaba mambu”?
◻ Inki mutindu kulonguka ya dibuta na beto lenda sadisa beto na kubongisa balukutakanu yonso?
◻ Inki mutindu kudibongisa na dibuta sambu na kisalu ya bilanga lenda sadisa beto na kusala kisalu ya mbote?
[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]
[Kifwanisu ya kele na lutiti 30]
Na kulonguka na beno ya dibuta beno lenda bongisa balukutakanu ya dibundu
[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]
Kudibongisa sambu na kuyimba na balukutakanu kele mfunu mingi.