‘Konso mambu ke bwaka na ntangu na yo’
‘Konso mambu ke bwaka na ntangu na yo’
“Konso mambu yina ke bwaka na nsi-ntoto yai, yo ke bwaka na ntangu [na yo].”—LONGI 3:1.
1. Inki kevandaka mpasi na bantu ya kukonda kukuka na kusala, mpi dyambu yai menataka na nki?
MBALA mingi bantu kelutaka kutuba nde: “Mono zolaka kusala yo tuka ntama.” To mbala yankaka dyaka, na nima ya mambu mesalama dezia imene, “yo lombaka nde mono kukinga ntete.” Kutuba ya mutindu yai kemonisaka nde yo kele mpasi sambu na bantu ya kukonda kukuka na kutuba kibeni ntangu mambu yankaka fwete salama. Kukonda kukuka yai kesalaka nde makambu mingi kubeba na kati ya bangwisani. Dyambu yai melembisaka bantu yankaka nitu mpi na kukonda kulungisa mambu ya bo zolaka kusala. Kima ya kuluta mbi kele nde, yo melembisaka lukwikilu ya bantu mingi na Yehowa ti na organizasio na yandi.
2, 3. (a) Sambu na nki yo kele mayele na kundima mutindu Yehowa ketulaka ntangu ya mambu lenda salama? (b) Inki ngindu ya bukatikati beto fwete vanda na yo sambu na yina metala kulungana ya bambikudulu ya Biblia?
2 Yehowa kele ti mayele mpi ti ngangu yina kekondaka na bantu. Yandi lenda zaba mambu yina tasalama na ntwala. Kana yandi mezola kusala yo, yandi lenda zaba mpi mutindu konso dyambu lenda suka. Yandi lenda zaba ‘katuka luyantiku mutindu mambu tasuka.’ (Yezaya 46:10) Na yau, yandi lenda pona kukonda kudikusa ntangu kibeni ya yandi kezola kusala konso dikambu yina. Yo yina, olie ya kulanda mayele na beto ya kekukaka ve kutuba ntangu mambu tasalama, yo tavanda mayele na kundima ntangu ya Yehowa ketulaka!
3 Mu mbandu, Bakristu ya kuyela kekingaka na kwikama yonso ntangu Yehowa metulaka sambu bambikudulu yankaka kulungana. Bo kelandaka kusala kisalu, mpi bo kelundaka ntangu yonso na mabanza na bo munsiku yina kele na Mawa 3:26, yina ketuba nde: “Mbote beto kanga ntima, beto vingila tii kuna yandi [Yehowa] gulusa beto.” (Fwanisa ti Habakuki 3:16.) Kaka na ntangu yina, bo kendimaka nde kusambisa yina Yehowa mezabisaka tasalama kaka, “yo lenda kwisa malembe–malembe, kansi vingila yo; yo ta bwa kaka, yo ta konda ve.”—Habakuki 2:3.
4. Inki mutindu Amosi 3:7 ti Matayo 24:45 fwete sadisa beto na kukinga Yehowa ti kukanga ntima yonso?
4 Dyaka, kana beto kebakisa ve mbotembote mikapu yankaka to ntendula yina mikanda ya la Société Watch Tower mepesa, keti beto kele ti kikuma ya kukuma ntima nkufi? Kukinga ntangu Yehowa tamonisa pwelele mambu kele mayele. “Ya kieleka, Mfumu Nzambi ke salaka kima ve kana yandi me songa ngindu na yandi ntete ve na bantu na yandi baprofete.” (Amosi 3:7) Yo kele lusilu mosi ya kitoko mpenza! Kansi, beto fwete vila ve nde Yehowa kesongaka mambu na yandi ya kinsweki na ntangu yina yandi mosi memona mbote. Yo yina, Yehowa mepesaka “mpika ya kwikama mpi ya mayele” nswa ya kupesa bantu na yandi “madya [ya kimpeve] na ntangu ya mbote.” (Matayo 24:45, NW) Yo yina, beto kele ve na kikuma ya kutula basusi mpambampamba, to dyaka ya kukuma ntima zuluzulu sambu nde mambu yankaka bo ketendula yo ve mbotembote. Kansi, beto lenda tula ntima nde, kana beto kinga Yehowa ti kukanga ntima yonso, yandi tapesa, na nsadisa ya mpika ya kwikama, mambu yina beto kele na yo mfunu “na ntangu ya mbote.”
5. Inki mambote beto tabaka kana beto tadila Longi 3:1-8?
5 Salomo, Ntotila ya mayele tubilaka mambu 28 ya kuswaswana, mpi nde konso kima kebwaka na ‘ntangu na yo.’ (Longi 3:1-8) Kana beto bakisa mbote ntendula ti mambu yina Salomo kutubaka, yo tasadisa beto na kuzaba ntangu ya mbote ti ntangu ya mbi sambu na mambu yankaka ya beto fwete sala, mutindu Nzambi kemoninaka yo. (Baebreo 5:14) Ebuna, yo tapesa beto nzila ya kutwadisa luzingu na beto na kulandaka mambu yina.
“Ntangu ya mawa ti ntangu ya kiese”
6, 7. (a) Inki mambu kepesaka bantu basusi yina ‘kedidisaka’ bo? (b) Inki mutindu inza kemeka kuvila mambu yina kele na kati na yo?
6 Ata “ntangu ya mawa ti ntangu ya kiese” kele, nani kezolaka ve kiese na kisika ya mawa? (Longi 3:4) Kansi, yo kele mawa na kumona nde beto kezinga na inza mosi ya kepesaka beto ntetentete bikuma ya kuvanda na mawa. Bansangu ya kepesaka mpasi na mabanza mefuluka na bazulunalu. Beto kekondaka kima ya kutuba ntangu beto kewaka nde bana ya fyoti kefwa banduku na bo na minduki na nzo-nkanda, to ya bibuti yina kebebisaka bana na bo, ya bantu yina kebasikilaka bankaka ti minduki sambu na kufwa to kulwadisa bantu ya mekonda kusala kima, ti bisumbula yina kesalamaka na ntoto mpi ya kefwaka bantu ti bima na bo. Nzala, bana yina meso mekotaka na kati mpi barefizie yina mebikisaka banzo na bo sambu na kutina mpi ya beto ketalaka na televizio. Bangogo yina vandaka kuzabana ntete ve bonso kusukula kikanda, SIDA, bamikrobe yina bo kebakaka na ntangu ya bitumba, ti El Niño kepesa beto basusi bubu yai na mabanza ti na ntima—konso kima na mpila na yo.
7 Ntembe kele ve nde, inza ya bubu yai mefuluka na mambu ya kepesa mawa ti ntima mpasi. Kansi, bonso nde mambu yai yonso kele mpamba, banzo ya kesalaka bima ya keyangidikaka kelanda na kubasisa bima yina kele ata na nzayilu fyoti ve, ya mpambampamba, mbala mingi ya kesongaka mansoni ti kunwana. Bo kesala bima yina sambu beto vila bampasi yina bantu yankaka ke na kumona. Kansi, mpeve yina ya kukonda kuyindula mpasi ya bankaka ti mambu ya kusekisa yina kekatukaka na bima ya luyangidilu ya mutindu yina kele ya kuswaswana kibeni ti kyese ya kyeleka. Kyese yina kele mbuma ya mpeve ya Nzambi ke kima mosi ya inza ya Satana lenda pesa ve ata fyoti.—Galatia 5:22, 23; Efezo 5:3, 4.
8. Keti bubu yai Bakristu fwete pesa kisika ya ntete na kudila to kuseka? Tendula.
8 Kana beto bakisa nde inza kele na kati ya mpasi ya ngolo, beto tamona nde yai kele ve ntangu ya kulutisa na mambu ya kusekisa mpambampamba. Yo kele ve ntangu ya kuzinga kaka sambu na kusakana mpi sambu na kudiyangidika to kubika nde ‘mambu ya kusekisa’ kubaka kisika ya ntete na ntwala ya mambu na beto ya kimpeve. (Fwanisa ti Longi 7:2-4.) Ntumwa Polo tubaka nde: “Bayina ke sadilaka mambu ya nsi-ntoto” fwete vanda “bonso bantu ke sadilaka yo mpenza ve.” Sambu na nki? Sambu “[mambu ya inza yai ke na kubaluka, NW].” (1 Korinto 7:31) Bakristu ya kyeleka kezingaka konso kilumbu kukonda kuvila nde beto kezinga na ntangu mosi ya mbi.—Filipi 4:8.
Ata bo ke dila, bo kele mpenza na kyese!
9. Inki mambu ya mawa vandaka kusalama na ntwala nde Mvula ya Ngolo kunoka, mpi nki yo kezo tendula sambu na beto bubu yai?
9 Bantu yina kuzingaka na ntangu ya Mvula ya Ngolo yina kunokaka na inza ya mvimba, vandaka kumona luzingu kima ya mpamba. Bo landaka kusala mambu na bo mutindu bo vandaka kusala yo bilumbu yonso, mpi bo vandaka kudila ve sambu “bisika yonso ya nsi-ntoto bantu vandaka kusala mambu ya mbi mingi,” yo vandaka kusala bo ve ata mpasi fyoti na kumona nde ‘mbi ti nku panzanaka na nsi-ntoto yonso.’ (Kuyantika 6:5, 11) Yezu mpi tubilaka mambu yina ya mawa, yandi zabisaka mpi nde bantu tasala mutindu mosi na bilumbu na beto. Yandi kebisaka nde: “Na bilumbu yina, ntangu masa vandaka me fuluka mingi ntete ve na ntoto, bantu vandaka kudia, kunwa, kukwelana tii na kilumbu yina ya Noa kotaka na maswa. Bo vandaka kuzaba kima ve tii kuna masa fulukaka mingi na ntoto yonso; masa yina nataka bo yonso na lufwa. Ntangu Mwana-muntu ta kwisa, yo ta vanda mutindu mosi.”—Matayo 24:38, 39.
10. Inki mutindu luzingu ya bantu ya Izraele na bilumbu ya Agai kemonisa nde bo zitisaka ve ntangu yina Yehowa kutulaka?
10 Kiteso ya bamvula 1850 na nima ya Mvula ya Ngolo, na bilumbu ya Agai, bantu ya Izraele mingi vandaka kuzinga kukonda kutula dikebi na mambu ya kimpeve. Bo kudipesaka mingi na kusosa mambote na bo mosi, bo bakisaka ve nde ntangu ya bo vandaka kuzinga vandaka ntangu ya kutula mambu ya Yehowa na kisika ya ntete. Beto ketanga mutindu yai: “Bantu yai ke tuba nde ntangu ya kutunga diaka Nzo-Nzambi me lunga ntete ve. Sambu na nki beno bantu na mono, beno ke lala kaka na banzo ya kitoko kansi nzo na mono kele kaka ya kufwa? Beno yindula fioti mambu yai me bwila beno.”—Agai 1:1-5.
11. Inki bangyufula mefwana nde beto kudiyula?
11 Bubu yai, Bambangi ya Yehowa kele na mikumba ti mabaku ya mbote na ntwala ya Yehowa mutindu bantu ya Izraele ya ntangu ya Agai vandaka na yo. Yo yina, yo tavanda mpi mbote nde beto keba mpi beto tula dikebi ya mingi na mutindu beto ke na kuzinga. Keti beto ‘kedila’ sambu na mambu ya mbi ya kesalama na inza mpi keti beto kepesa foti na Nzambi? Keti yo kesalaka beto mpasi na kumona bantu kebuya nde Nzambi kele ve to bayina kevwezaka na luzolo yonso minsiku na yandi ya lunungu? Keti beto kesalaka mutindu kusalaka bantu yina kubakaka kidimbu ya Ezekiele kumonaka na mbona-meso yo meluta bamvula 2500? Sambu na bo beto ketanga mutindu yai: “Mfumu Nzambi bingaka muntu yina lwataka bilele ya lino, ebuna yandi tindaka yandi nde: ‘Kwenda na bwala Yeruzalemi yonso, nge tula kidimbu na ilungi ya konso muntu yina ke mona mpasi ti kudila sambu na mambu yonso ya nsoni yina ke luta na bwala yai.’ ”—Ezekiele 9:3, 4.
12. Inki ntendula Ezekiele 9:5, 6 kele na yo sambu na bantu bubu yai?
12 Ntendula ya mambu yai kekuma pwelele sambu na beto ntangu beto ketanga bantuma yina bo pesaka na bantu sambanu yina kele ti binwaninu sambu na kufwa: “Beno landa yandi na kati ya bwala, beno fwa-fwa bantu. Kubika ata muntu ve, kuwila mpi ata muntu mawa ve. Beno fwa bambuta, bana-babakala, bana-bankento, bamama ti bana. Kansi konso muntu yina ke na kidimbu na ilungi, beno fwa yandi ve. Beno yantika awa na nzo na mono.” (Ezekiele 9:5, 6) Ka na beto kebakisa nde bubu yai kele ntetentete ntangu ya kudila, beto tabikala na luzingu na kati ya mpasi ya nene yina kekwisa na vitesi ya ngolo.
13, 14. (a) Bantu ya nki mutindu Yezu tubaka nde bo kele bantu ya kyese? (b) Sambu na nki nge kemona nde ntendula yango kekukana mpenza ti Bambangi ya Yehowa?
13 Ya kyeleka, mutindu bansadi ya Yehowa ‘kedila’ sambu na mambu ya mawa ya inza kemonisa ve nde bo lenda vanda na kyese. Kansi, yo kele mpidina ve ata fyoti! Bo kele kimvuka ya kuluta kyese ya bantu na zulu ya ntoto. Yezu pesaka kidimbu yina tamonisa kyese ntangu yandi tubaka nde: “Kiese na bantu yina ke zabaka na ntima na bo nde bo kele bansukami mpenza [na kimpeve], . . . na bantu yina ke dilaka, . . . na bantu yina kele pima, . . . na bantu yina ke waka nzala mingi ya kusala mambu yina ya Nzambi ke zolaka, . . . na bantu yina ke wilaka bantu ya nkaka mawa, . . . na bantu yina kele ntima-mpembe, . . . na bantu yina ke kotisaka ngemba na kati ya bantu, . . . na bantu yina ya bantu ya nkaka ke monisaka mpasi sambu bo ke salaka mambu yina ya Nzambi ke zolaka.” (Matayo 5:3-10) Banzikisa kele mingi sambu na kumonisa nde ntendula yai mefwana mpenza na Bambangi ya Yehowa na kimvuka na mpila nde yo kekukana ve ata ti dibundu yankaka.
14 Mingimingi banda ntangu bo vutulaka dyaka lusambu ya mpa na 1919, bantu ya Yehowa yina kele na kyese, kele ti bikuma ya “kuseka.” Bo waka mpi kyese ya ngolo na kimpeve bonso yina ya bantu ya Babilone kuwaka ntangu bo vutukaka na bwala na bo na mvu-nkama ya sambanu ya N.T.B. “Mfumu Nzambi vutulaka beto na Sioni, beto vandaka kumona bonso ndosi. Beto vandaka kuseka mingi, beto vandaka kuyimba na kiese. Ebuna bamimpani vandaka kutuba nde: ‘Mfumu Nzambi salaka mambu ya kuyituka sambu na bo!’ Ya kieleka, yandi salaka mambu ya kuyituka sambu na beto, beto vandaka na kiese mingi!” (Nkunga 126:1-3) Kansi, ata bo keseka na kimpeve, Bambangi ya Yehowa kezaba na mayele yonso nki ntangu bo ke na kuzinga. Kana inza ya mpa mekuma dyambu ya kyeleka mpi kana bantu ya insi ntoto mebaka “moyo ya kieleka,” ebuna ntangu takuka sambu maseka kuyinga kimakulu na kisika ya kudila.—1 Timoteo 6:19; Kusonga 21:3, 4.
“Ntangu ya kupesa beze ti ntangu ya kupesa beze ve”
15. Sambu na nki Bakristu keponaka bantu ya kubaka na kinduku?
15 Bakristu keponaka nani bo kebakaka na kinduku. Bo kevilaka ve lukebisu ya Polo yai: “Bantu kukusa beno ve, sambu: ‘Banduku ya mbi ke bebisaka bikalulu ya mbote.’ ” (1 Korinto 15:33) Ebuna, Ntotila ya mayele Salomo kutubaka nde: “Kana nge landa bantu ya mayele, nge ta kuma mpi mayele; kana nge landa bazoba, nge mpi ta kuma zoba.”—Bingana 13:20.
16, 17. Inki mutindu Bambangi ya Yehowa ketadilaka kinduku, kinduku ya bana babakala ti bana bankento, makwela, ye sambu na nki?
16 Bansadi ya Yehowa kebakaka na kinduku bantu yina kele ti zola ya Yehowa ya mutindu mosi ti bo mpi yina kezitisaka bansiku na yandi ya lunungu. Ata bo keyangalalaka na kuvanda ti banduku na bo, bo kebuyaka na mayele yonso kikalulu ya kubasika ntangu yonso ti mwana-bakala to mwana-nkento mosi mutindu yo kesalama na bansi mingi bubu yai. Na kifulu ya kudipesa na mambu yina bonso nde yo kele kima ya kusakana na yo, bo kemonaka kubasika ti mwana-nkento to mwana-bakala bonso kitambi mosi ya nene ya kenataka na makwela ya muntu fwete sala kaka kana yandi meyilama na kinsuni, na mabanza, ti na kimpeve—mpi kulungisa mambu yina Masonuku kelomba—sambu na kukota na makwela.—1 Korinto 7:36.
17 Bantu mingi lenda yindula nde ngindu ya mutindu yai ya makwela memanaka ngala. Bantu mingi kepesaka ve nzila nde bupusi ya banduku na bo kukota na ntangu bo kepona banduku na bo, to na ntangu bo kebaka badesizio yina metala makwela mpi kinduku to kubasika ti mwana-bakala to mwana-nkento mosi sambu na kukwelana. Bo zaba nde “mayele ya Nzambi ke monikaka ya kieleka na bisalu na yo.” (Matayo 11:19) Yehowa kezabaka mambu kuluta mbote, yo yina bo kesakanaka ve ti ndongisila ya kukwela “kaka na Mfumu.” (1 Korinto 7:39; 2 Korinto 6:14) Bo kenwaninaka ve kukwela ti dibanza nde kana mambu kukwenda mbote ve bo kufwa makwela to kukabwana. Bo kebakaka ntangu ya kufwana na kusosa nkwelani ya mbote, sambu bo zaba nde kana bo mepesana lusilu ya makwela imene, nsiku ya Yehowa yai fwete lungana: “Mpidina bo kele diaka bantu zole ve kansi kaka muntu mosi mpamba. Yo yina, muntu lenda kabula ve yina ya Nzambi me vukisaka.”—Matayo 19:6; Marko 10:9.
18. Inki lenda vanda kima ya ntete sambu na makwela ya kyese?
18 Makwela kele kinduku ya luzingu ya mvimba. Yo yina, yo kelombaka kutadila yo mbotembote. Na mayele yonso bakala fwete kudiyula mutindu yai, ‘Keti yandi kele muntu ya melunga mpenza na mono?’ Yandi fwete yula mpi ngyufula yai ya mfunu, ‘Keti mono kele mpenza muntu yina melunga mpenza na yandi? Keti mono kele Mukristu ya kuyela yina takuka kulungisa bampusa na yandi ya kimpeve?’ Bantu yonso zole ya kezola kukwelana fwete vanda ngolo na kimpeve na ntwala ya Yehowa, bo fwete vanda ya kukuka sambu na kuvukana na makwela mosi ya ngolo, yina Nzambi kendima. Bakristu mingi ya mekwelaka lenda kutuba yo bubu yai nde kisalu ya ntangu yonso kele kima ya ntete ya mbote mpenza yina lenda nata na makwela ya kyese sambu kisalu yango ketubilaka mingi kikalulu ya kupesa kansi ya kubaka ve.
19. Sambu na nki Bakristu yankaka kebikalaka ya kukonda kukwela?
19 Bakristu mingi ‘kezolaka ve kupesa beze,’ na mpila bo meponaka na kubikala mutindu yina ya kukonda kukwela sambu na nsangu ya mbote. (Longi 3:5) Bankaka ketulaka makwela na nima tii kuna bo tamona nde bo melungisa mambu ya kimpeve yina Biblia melomba yina lenda benda dikebi ya nkwelani ya mbote. Bika beto yibuka mpi Bakristu yina mekwelaka ntete ve, yina kevandaka na mpusa ya kukwela mpi ya kumona byese ya makwela, kansi bo mezwa ntete ve nkwelani. Ntembe kele ve nde, Yehowa kele na kyese na kumona nde bo kebuya kufwa minsiku ya Nzambi na ntangu bo kesosa kukwela. Beto kemonisa mpi ntonda sambu na kwikama na bo mpi bika beto pesa bo kikesa yina mefwana na bo.
20. Sambu na nki ata bantu yina mekwelaka ‘kezolaka ve kupesa beze’ na bantangu yankaka?
20 Keti bantu yina mekwelaka fwete ‘buya kupesa beze’ bantangu yankaka? Yo kele mpidina, sambu Polo sonikaka nde: “Bampangi, mono ke zola tuba nde: Ntangu me bika diaka mingi ve. Ebuna, katuka bilumbu yai, bika nde babakala yina me kwelaka bo kuzinga bonso nde bo me kwelaka ve.” (1 Korinto 7:29) Na yau, byese ti balusakumunu ya makwela fwete baka kisika ya zole bantangu yankaka na ntwala ya mikumba ya teokrasi. Kutadila ti bukatikati mambu yai tatula ve makwela na kigonsa, kansi yo takumisa yo ngolo sambu yo kesadisaka na kuyindula bankwelani yonso zole na kuyibuka nde Yehowa fwete vandaka ntangu yonso muntu yina kekumisaka kinduku na bo ngolo.—Longi 4:12.
21. Sambu na nki beto lenda sambisa ve bankwelani na yina metala dikambu ya kubuta bana to ve?
21 Kima yankaka dyaka, bantu yankaka ya mekwelaka, mebuyaka na kubuta sambu bo zwa ntangu mingi ya kulanda kisalu ya Nzambi. Yo ketendula nde bo mesalaka kibansa, ebuna Yehowa tapesa bo matabisi sambu na kibansa yina. Kansi, ata Biblia kesyamisaka beto na kubikala ya kukonda kukwela sambu na nsangu ya mbote, yo ketuba ve ata kisika mosi nde beto fwete buta ve sambu na kikuma yina mosi. (Matayo 19:10-12; 1 Korinto 7:38; fwanisa ti Matayo 24:19 mpi Luka 23:28-30.) Yo yina, bantu yina mekwelaka fwete baka desizio na bo mosi na kutalaka luzingu na bo ti mawi na bo mosi. Konso desizio yina ya bo tabaka, ata muntu mosi ve kele na nswa ya kutubila bo mambu ya mbi to kuseka bo.
22. Inki kima kele mfunu ya beto fwete zaba?
22 Ee, “konso mambu yina ke bwaka na nsi-ntoto yai, yo ke bwaka na ntangu [na yo].” Kele nkutu mpi ti “ntangu ya bitumba ti ntangu ya ngemba.” (Longi 3:1, 8) Disolo ya kelanda tatendula sambu na nki yo kele mfunu nde beto zaba, na kati ya mambu yai yonso zole, nki yo beto fwete sala ntangu yai.
Keti nge lenda tendula?
◻ Sambu na nki yo kele mfunu nde beto zaba nde ‘konso kima kele ti ntangu na yo’?
◻ Sambu na nki bubu yai kele kibeni “ntangu ya kudila”?
◻ Ata bo ‘kedila,’ sambu na nki Bakristu kele mpenza na kyese?
◻ Inki mutindu Bakristu mingi kemonisaka nde bo kemona ntangu yai bonso ntangu ya ‘kupesa beze ve’?
[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]
[Bifwanisu ya kele na lutiti 18, 19]
Ata Bakristu ‘kedila’ sambu na mambu ya mbi yina kesalama na inza. . .
. . . bo kele bantu ya kemona kyese ya kuluta na kati ya inza
[Bifwanisu ya kele na lutiti 20]
Kisalu ya ntangu yonso kele fondasio ya kuluta mbote sambu na makwela ya kyese