Lolula na ntima yonso

“Tata na mono kele na zulu ta sala beno mutindu mosi mpi, kana muntu kubikila [“kulolula,” NW] mpangi na yandi ya nkaka mfuka ve na ntima yonso.”​—MATAYO 18:35.

1, 2. (a) Inki mutindu nsumuki mosi ya kuzabanaka mingi kumonisaka ntonda na yandi na Yezu? (b) Inki Yezu salaka sambu na kupesa mvutu na muntu yina?

 YANDI vandaka nkento ya ndumba, yandi vandaka ata na kivuvu fyoti ve nde yandi lenda zinga na dibuta ya muntu yina kesambilaka. Kana bantu yankaka kuyitukaka na kumona yandi pana, kima ya yandi salaka vandaka kuyitukisa mingi. Yandi kwendaka kukutana ti muntu yina mezabana sambu na bikalulu na yandi ya mbote mpi yandi monisaka ntonda na yandi sambu na bisalu ya muntu yina, mansanga na yandi vandaka kubwa na makulu ya muntu yango mpi yandi vandaka kudipa yo na nsuki na yandi.

² Muntu yango vandaka Yezu. Yandi lembaka nitu ve sambu na mambu yina nkento yina ya “vandaka kusala kindumba” kusalaka. Kansi, Simoni yina vandaka Mufarize, munkwa-nzo yina ya bo vandaka, monaka mpasi na ntima sambu nkento yina vandaka ndumba. Kansi sambu na kupesa mvutu na yandi, Yezu pesaka kingana ya bantu zole yina vandaka ti mfuka ya muntu yina kedefisaka mbongo. Muntu mosi vandaka ti mfuka ya mingi​—⁠kiteso ya salere ya kisalu ya bamvula zole ya muntu yina kesalaka kisalu ya maboko. Mfuka ya muntu yina yankaka vandaka kiteso ya dikabu mosi na kati ya kumi ya mfuka yina muntu ya ntete vandaka na yo, yo vandaka na nsi ya salere ya bangonda tatu. Ntangu muntu yina kedefisaka mbongo kumonaka nde ata muntu mosi ve kekuka kufuta mfuka yina, yandi “katulaka bo yonso zole mfuka yina.” Yo kele pwelele nde muntu yina ya bo lolulaka mingi, vandaka ti kikuma ya nene ya kumonisa zola na yandi. Na nima ya kutubila dyambu ya mbote ya nkento yina kusalaka, Yezu yikaka munsiku yai: “Muntu yina salaka masumu mingi ve, kana Nzambi kulolula yandi, muntu yina ta songa kuzola mingi mpi ve.” Na nima yandi songaka nkento yango nde: “Nzambi me lolula nge.”​—⁠Luka 7:​36-48.

3. Inki kima beto fwete vila ve na yina metala beto mosi?

³ Nge lenda kudiyula mutindu yai: ‘Kana mono vandaka nkento yango to kana mono bwaka na makambu ya mutindu mosi mpi bo memonisa mono mawa, keti mono zolaka kuvanda ntima ngolo sambu na kulolula bantu yankaka?’ Nge lenda pesa mvutu nde, ‘Ata fyoti ve!’ Kansi, keti nge kemona mpenza nde nge kevandaka ti dibanza ya kulolula na ntima na nge? Keti nge mezabana bonso muntu yina kelolulaka? Keti nge kesalaka yo mbala na mbala kukonda mpasi, mpi keti bantu yankaka lenda tuba nde nge kelolulaka? Bika beto tala sambu na nki konso muntu na kati na beto fwete tula dikebi ya kyeleka na dyambu yai mpi yandi kuditala mbotembote yandi mosi.

Beto vandaka na mfunu ya ndolula, mpi bo monisaka beto yo

4. Inki dyambu beto fwete ndima sambu na beto mosi?

⁴ Mutindu beto yonso mezaba yo, beto kele bantu ya kukonda kukuka. Kana bo yula nge, ziku nge lenda ndima yo nkutu na kuvutukilaka bangogo yina kele na 1 Yoane 1:8: “Kana beto ke tubaka nde beto ke salaka masumu ve, beto ke kudikusaka. Beto ke na mambu ya kieleka ve na ntima na beto.” (Roma 3:23; 5:12) Bantu yankaka, ntima na bo ya mbi lenda monana na masumu ya nene mpi ya nsoni ya bo salaka. Kansi ata nge mezabana ve bonso muntu ya kesalaka masumu ya nene ya mutindu yina, ntembe kele ve nde kele ti bambala mingi mpi mitindu mingi ya nge mebwaka dezia na bansiku ya Nzambi to nge mesumukaka. Mpidina ve?

5. Beto fwete monisa ntonda na Nzambi na nki kima?

⁵ Yo yina, mambu yina ya nge kemonaka mekukana ti mambu yina Polo ketendula: “Ntete beno vandaka bonso bantu ya kufwa na kimpeve sambu na masumu na beno, ti mpi sambu beno vandaka [ya kukonda kuzenga na nitu na beno, NW]. Kansi ntangu yai Nzambi me tedimisa beno na lufwa nzila mosi ti Kristo. Nzambi katulaka masumu na beto yonso ntangu yandi lolulaka beto.” (Kolosai 2:13; Efezo 2:​1-3) Simba bangogo yai, “katulaka masumu na beto yonso.” Yo kezo tuba mambu mingi. Konso muntu na kati na beto kele na bikuma ya mbote ya kubondila Nzambi mutindu Davidi kusalaka: “Pardo Mfumu, landa kaka mambu ya nge silaka, lolula mono sambu na masumu ya mono salaka; yo kele mingi, kulanda yo ve.” (Beto bantu metengimisa bisono.)​—⁠Nkunga 25:⁠11.

6. Na yina metala Yehowa ti kikalulu ya kulolula beto fwete ndima nki kima?

⁶ Inki mutindu nge lenda​—⁠to konso muntu na kati na beto​—⁠kubaka ndolula? Kima ya mfunu ya beto fwete zaba kele nde Yehowa Nzambi kele na luzolo ya kulolula beto. Yo kele kikalulu ya kimuntu na yandi. (Kubasika 34:​6, 7; Nkunga 86:⁠5) Ya kyeleka, Nzambi kevingila nde beto kwenda na yandi na nzila ya kisambu sambu na kulomba yandi ndolula, kulomba nde yandi lolula beto. (2 Bansangu 6:21; Nkunga 103:​3, 10, 14) Yandi meyidikaka kima mosi ya kewakana ti nsiku sambu na kupesa ndolula ya mutindu yina​—⁠Nkudulu ya kimenga ya Yezu.​—⁠Roma 3:24; 1 Piere 1:​18, 19; 1 Yoane 4:​9, 14.

7. Nki mutindu nge fwete sosa kusala bonso Yehowa?

⁷ Luzolo ya Nzambi ya kulolula beto fwete vanda bonso mbandu ya beto fwete landa ntangu beto kezinga ti bantu yankaka. Polo tubilaka mingi dyambu yina ntangu yandi tubaka nde: “Beno na beno, beno fweti vanda mbote; konso muntu fweti wila mpangi na yandi mawa, yandi fweti lolula yandi mutindu Nzambi me lolulaka beno sambu na Kristo.” (Efezo 4:32) Ntembe kele ve nde mambu ya Polo ketuba kelomba nde beto longuka mambu mingi na mbandu yina Nzambi kepesa beto, sambu verse yina kelanda ketuba nde: “Beno kele bana yina ya Nzambi ke zolaka; yo yina beno fweti meka na kusala bonso yandi.” (Efezo 5:⁠1) Keti nge kemona kuwakana yina? Yehowa lolulaka nge, yo yina Polo ketuba nde nge fwete sala bonso Yandi mpi nge fwete ‘wila bantu yankaka mawa’ mpi ‘kulolula’ bo. Kansi, nge lenda kudiyula ngyufula yai: ‘Keti mono kesalaka yo? Kana mono kele ve ti kikalulu yina, keti mono kesala mpenza kikesa sambu na kusala bonso Nzambi na yina metala kulolula?’

Beto fwete sala ngolo sambu na kulolulaka

8. Inki kima beto fwete ndima na yina metala bantu ya mesala dibundu na beto?

⁸ Yo kele mbi ve na kuyindula nde na kati ya dibundu ya Bukristu, beto kele ve ti mabaku mingi ya kumonisa kikalulu ya Nzambi ya kulolula. Kansi, makambu kesalamaka mutindu yina ve, kyeleka kele yankaka. Ya kyeleka, bampangi na beto Bakristu ya babakala ti ya bankento kesalaka ngolo na kulanda mbandu ya Yezu na yina metala zola. (Yoane 13:35; 15:​12, 13; Galatia 6:⁠2) Bo kesalaka yo tuka ntama, mpi bo ke na kusala ngolo sambu na kulosa mitindu ya kuyindula, ya kutuba, ti ya kusala mambu bonso bantu kesalaka na inza yai ya mbi. Bo kezolaka kibeni kumonisa kimuntu ya mpa. (Kolosai 3:​9, 10) Kansi, beto lenda vila nde mabundu yonso mpi konso dibundu, mesalamaka na bantu ya kukonda kukuka. Ntembe kele ve nde bo kele mbote kuluta mutindu bo vandaka ntete, kansi ata mpidina, bo kele kaka bantu ya kukonda kukuka.

9, 10. Sambu na nki beto fwete yituka ve kana makambu kubasika na kati ya bampangi?

⁹ Nzambi kezabisa beto na luzolo yonso na kati ya Biblia nde, beto lenda mona mambu ya kemonisa kukonda kukuka na dibundu, na kati ya bampangi na beto ya babakala ti ya bankento. Mu mbandu, tala bangogo ya Polo ketuba na Kolosai 3:13: “Kana muntu mosi na kati na beno ke na mambu na muntu ya nkaka, mbote yandi kukanga ntima, yandi kulolula yandi, beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno mutindu [Yehowa] mpi me lolulaka beno.”

¹⁰ Yo yina, na kisika yai Biblia keyibusa beto kuwakana yina kele na kati ya kulolula ya Nzambi kelolulaka beto ti mambu ya beto fwete sala, mpi mfunu ya kulolula bantu yankaka. Sambu na nki yo kele mpasi? Sambu Polo ndimaka nde muntu mosi lenda vanda ti “mambu na muntu ya nkaka.” Yandi bakisaka nde mambu ya mutindu yina lendaka kuvanda na kati na bo. Sambu, na mvu-nkama ya ntete yo vandaka nkutu na kati ya Bakristu ‘basantu,’ yina vandaka ‘kutula ntima na mambu yina ke vingila bo na zulu.’ (Kolosai 1:​2, 5) Ebuna keti beto lenda yindula nde mambu tavanda mutindu yankaka bubu yai ya Bakristu mingi ya kyeleka kele ve ti kidimbu ya mpeve yina kesonga nde bo kele ‘Bantu ya Nzambi; Nzambi zolaka bo, yandi solaka bo na kuvanda bantu na yandi’? (Kolosai 3:12) Yo yina, beto fwete tuba ve nde kele ti kima kekwendila ve na dibundu na beto sambu bantu mingi kele ti makambu ti bantu yankaka, yo vanda mambu ya kesimba mawi to mambu ya kyeleka to nkutu ya luvunu.

11. Longoki Yakobo kukebisaka beto na nki dyambu?

¹¹ Bangogo ya Yakobo, leke ya Yezu kemonisa nde beto fwete kinga na kukutana mbala na mbala ti mambu yina talomba nde beto lolula bampangi na beto. “Keti na kati na beno kele ti muntu mosi ya mayele ti ya ngangu? Mbote yandi songa ngangu na yandi ti mayele na yandi yina na bikalulu na yandi ya mbote, yandi songa yo na mambu ya yandi ke salaka na mayele, kukonda lulendo. Kansi, kana beno ke ti kimpala mosi ya mbi na ntima na beno, kana beno ke na kimbeni na ntima na beno, beno lenda [tula lulendo] ve, beno mpi lenda tuba luvunu ve kana mambu kele ya kieleka.” (Yakobo 3:​13, 14) ‘Kimpala mosi ya mbi na ntima ti kimbeni na ntima’ ya Bakristu? Ee, bangogo ya Yakobo kemonisa pwelele nde mambu yina kubwaka na dibundu na mvu-nkama ya ntete mpi nde yo tabwa mpi bubu yai.

12. Inki dikambu kubwaka na dibundu ya ntama ya Filipi?

¹² Mbandu ya kyeleka kele dikambu yina kubasikaka na kati ya Bakristu zole ya kupakulama yina kuvandaka ti lukumu ya mbote na kati ya dibundu sambu bo salaka kumosi ti Polo. Ziku nge keyibuka nde nge metangaka dezia mambu ya metala Evodia ti Sintike, bantu ya dibundu ya Filipi. Ata yo ketubila ve mambu yango na nda, Filipi 4:​2, 3 kemonisa nde dikambu kuvandaka na kati na bo zole. Keti yo yantikaka sambu na bituba-tuba, kutonga mpangi, to kimpala ya kusosa kuluta bankaka? Ata yo vanda dikambu ya nki mutindu, dikambu yango kukumaka ngolo na mpila nde Polo kuwilaka yo kuna na Roma kwa yandi vandaka. Ziku, bampangi zole yina ya kimpeve vandaka kusolula dyaka ve. Yo salaka nde bo vandaka kuzola ve kukutana bo zole na ntangu ya balukutakanu, to bo vandaka kutongana na meso ya banduku na bo.

13. Inki mutindu Evodia ti Sintike kumanisaka dikambu na bo, ye yo kepesa beto nki dilongi?

¹³ Keti nge kemona yo bonso mambu yina kesalamaka mbala na mbala, bonso yina kubwilaka bampangi yankaka na dibundu na beno, to dyambu yina kukuminaka nge? Dikambu mosi ya mutindu yina lenda vanda ntangu yai na kati ya dibundu na beno. Inki beto lenda sala? Sambu na dikambu yina kubwaka ntama, Polo longisilaka bampangi ya bankento yina zole ya kudipesa na “kuwakana.” Ziku bo ndimaka na kutubila mambu yango, na kumanisa mavwanga na bo, mpi na kumonisa bo zole luzolo ya kulolula, sambu bo sala mutindu Yehowa kelolulaka. Beto kele ve na kikuma ata mosi ya kuyindula nde Evodia ti Sintike kumanisaka ve mavwanga na bo. Ebuna, beto mpi lenda nunga. Beto lenda sadila mpi mbote kikalulu ya kulolula ya mutindu yina bubu yai.

Sosa kutula ngemba​—⁠lolula

14. Sambu na nki mpila kevandaka kaka mpi yo kele mbote kuluta na kuyambula dikambu yo luta kaka mpidina?

¹⁴ Inki kibeni yo kelombaka na kusala sambu na kulolula kana nge kele ti dikambu ti Mukristu yankaka? Na kuta masonga, mutindu mosi ya pete ya kusala kele ve, kansi Biblia kepesaka bambandu yina lenda sadisa beto. Yo kepesaka mpi bandongisila ya mekatuka kibeni na mambu ya kyeleka ya luzingu. Ntuma mosi ya mfunu​—⁠ata yo kele pete ve na kundima mpi na kusadila​—⁠kele kuvila kaka dikambu yango, kubika yo luta. Mbala mingi kana dikambu kele, mutindu yo bwilaka Evodia ti Sintike, konso muntu kemonaka nde muntu kele na foti kele muntu yina yankaka. Yo yina, kana dikambu ya mutindu yina mebwa, nge lenda yindula nde Mukristu yina nge kele ti yandi dikambu yandi muntu kele ntetentete ti kifu to nde yandi muntu mesala mbi ya kuluta. Ata mpidina, keti nge lenda kanga meso mpi kulolula? Zaba nde kana yo kele kyeleka nde muntu kele ntetentete na foti kele Mukristu yina yankaka, muntu ya fwete yantika na kusala nde dikambu yango kuluta kele nge sambu nge melolula mpi nge kezola kumanisa yo.

15, 16. (a) Mishe ketuba nde Yehowa kele nki mutindu? (b) Bangogo yai Nzambi ‘kewilaka beto mawa sambu na masumu na beto’ kezo tendula nki?

¹⁵ Beto vila ve kulanda mbandu ya Nzambi mepesaka beto na yina metala kulolula. (Efezo 4:32–5:⁠1) Sambu na kikalulu na Yandi ya kubika bifu kuluta, profete Mishe sonikaka nde: “Mfumu Nzambi, ata nzambi ya nkaka kele ve bonso nge. Beto bantu na nge yai me bikala, nge ke wila beto mawa sambu na masumu na beto; nge ke wilaka beto makasi ve tii kuna, kansi nge ke vandaka [na] kiese na kusonga beto kuzola na nge.”​—⁠Mishe 7:⁠18.

¹⁶ Ntangu Biblia ketuba nde Yehowa “ke wila beto mawa sambu na masumu na beto,” yo kezo tuba ve nde yandi lenda bambuka ve mambi yina beto salaka, mutindu muntu kebwaka kidiba. Baka mbandu ya Samsoni ti Davidi, bo zole salaka masumu ya nene. Nzambi lendaka kuyibuka masumu na bo yina bilumbu mingi na nima, na kuta masonga, beto mezaba ndambu ya masumu ya bo salaka sambu Yehowa kusonikisaka yo na Biblia. Kansi, Nzambi na beto ya kelolulaka kumonisaka mawa na bantu yina zole, ebuna yandi metulaka bo na ntwala bonso bambandu ya lukwikilu sambu nde beto landa.​—⁠Baebreo 11:32; 12:⁠1.

17. (a) Inki mbandu lenda sadisa beto sambu na kuluta na bifu to kulolula mambi yina bantu yankaka kesalaka beto? (b) Kana beto kesala kikesa ya kusala yo, nki mutindu beto tasala sambu na kulanda mbandu ya Yehowa? (Tala mpi noti na nsi ya lutiti.)

¹⁷ Ee, Yehowa ‘kuwaka mawa’ a [lolulaka] masumu, kaka mutindu Davidi vandaka kulomba yandi mbala na mbala na kusala. (2 Samuele 12:13; 24:10) Keti beto lenda sala bonso Nzambi na mambu yai, mpi kumonisa luzolo ya kuwa mawa na bifu ya fyoti yina bampangi na beto yina kele bansadi ya Nzambi bonso beto kesala sambu bo kele bantu ya kukonda kukuka? Yindula ntete bonso nde nge kele na kati ya avio ntangu yo kezola kupumbuka. Ebuna, nge ketala na nganda, nge kemona penepene ya plene ya avio, muntu mosi ya nge mezaba. Yandi kesala kidimbu ya kemonisa nde yandi kevweza nge. Nge zaba nde yandi mewa makasi mpi ke na kuyindula nge. To yandi keyindula nge ve ata fyoti. Kansi avio memata na zulu kibeni, beno meluta nkento yina na zulu, ntangu yai yandi mekuma kumonana fyoti kibeni bonso ditonsi. Na nima ya ngunga mosi, beno mekuma ntama kibeni, ebuna kidimbu na yandi yina ya kuvweza mebikala ntama na nima na nge na mpila nde nge keyindula yo dyaka ve. Mutindu mosi mpi, mbandu yina lenda sadisa beto mbala mingi na kulolula kana beto kemeka kusala bonso Yehowa mpi kana beto kewa mawa na mambu ya mbi ya bo mesala beto. (Bingana 19:11) Keti kadikambu yango takuma ve kakima ya mpamba na nima ya bamvula kumi, kubanda ntangu yai to na nima ya bamvula nkama zole na kati ya luyalu ya Mvu Funda? Ebuna, sambu nki ve kubika yo nde yo luta?

18. Kana beto kekuka ve kuvila dikambu ya mbi yina bo salaka beto, nki ndongisila beto lenda sadila?

¹⁸ Mbala yankaka yo lenda vanda nde, nge sambaka sambu na dikambu yango mpi nge mekaka kulolula, kansi nge kemona nde nge kekuka ve kulolula yo. Ebuna, nki nge lenda sala? Yezu longisilaka na kutadila dikambu yango na mutindu yankaka mpi kumeka kumanisa yo beno mosi na kingenga sambu na kuvutula ngemba. “Ebuna, kana nge ke nata makabu na nge na Nzambi, ebuna ntangu nge me kuma na kisika kele mesa-kimenga, nge me yibuka nde mpangi na nge ke na makambu ti nge, bikisa makabu na nge pana na ntwala ya mesa-kimenga, kwenda ntete kuwakana ti mpangi na nge; na nima, vutuka, pesa makabu na nge.”​—⁠Matayo 5:​23, 24.

19. Ntangu beto kesosa kuvutula ngemba ti mpangi na beto, nki nkadilu beto fwete vanda na yo mpi nki beto fwete buya?

¹⁹ Yo yina, Yezu tubaka ve na kukwenda na mpangi na nge sambu na kundimisa yandi nde nge salaka mbi ve kansi nde yandi muntu vandaka na foti. Ee, mbala yankaka yandi vandaka na foti. Kansi, ziku foti vandaka na beno zole. Ata mpidina, lukanu fwete vanda ve ya kunata muntu yina beno kele ti yandi dikambu sambu na kundima foti na yandi, sambu yandi bikisa dikambu yango. Kana nge kwenda ti ngindu ya mutindu yina sambu na kumanisa dikambu, zaba nde nge tanunga ve ata fyoti. Yo tamana ve. Lukanu fwete vanda ve mpi ya kulandila mambu yonso ya fyotifyoti ya dikambu yango to kuyibuka mbi yango. Kana disolo ya pima ya beno kesala na mpeve ya Bukristu kumonisa nde kisina ya dikambu yango vandaka kukonda kubakisa mambu mbotembote na ndambu ya beno zole, beno lenda meka na kuyidika yo beno zole. Kansi, ata beno mewakana ve na mambu yonso na nima ya disolo na beno, keti yo kele mfunu nde beno zole fwete bwa kaka na bangindu mosi? Keti yo tavanda ve mbote kana beno kuwakana nde beno zole kezola kusadila Nzambi na beto ya kelolulaka na masonga yonso? Kana beno tadila dikambu yango na masonga yonso, yo tavanda mpasi ve sambu na konso muntu na kati na beno na kutuba na ntima na yandi nde, “Lolula mono na mpila kukonda kukuka na beto menata beto na dikambu yai, mono kelomba nge na kuvila dikambu yango.”

20. Mbandu ya bantumwa lenda longa beto nki mambu?

²⁰ Zaba nde bantumwa mpi vandaka ti makambu na bo, bonso ntangu bo vandaka kusosa kubaka lukumu ya kuluta. (Marko 10:​35-39; Luka 9:46; 22:​24-26) Yo nataka makasi na kati na bo, ziku mpi yo vandaka kupesa ntima mpasi, to nkutu mambi ya ngolo. Kansi, bo vilaka mambu yina yonso ya vandaka kukabisa bo, mpi bo landaka kaka kusala kumosi. Mosi na kati na bo sonikaka na nima nde: “Konso muntu yina ke zola luzingu ya kitoko, ke zola mpi kumona kiese na luzingu na yandi, yandi lenda tuba mambu ya mbi diaka ve, yandi mpi lenda tuba luvunu diaka ve. Yandi fweti bikisa mambu ya mbi, yandi fweti sala mambu ya mbote; yandi fweti sosa ngemba, yandi fweti landa kaka yo.”​—⁠1 Piere 3:​10, 11.

21. Inki ndongisila ya mfunu Yezu pesaka sambu na yina metala kulolula?

²¹ Na luyantiku beto monaka kitini mosi ya mutindu Nzambi salaka sambu na kulolula: Nzambi lolulaka masumu mingi ya beto salaka ntama, yo yina beto fwete landa yandi mpi kulolula bampangi na beto. (Nkunga 103:12; Yezaya 43:25) Kansi kitini yankaka kele. Na nima ya kupesa kisambu yina kele mbandu, Yezu tubaka nde: “Kana beno ke lolula bo, Tata na beno [yina] kele na zulu mpi ta lolula beno.” Na nima ya mvula mosi ti ndambu, yandi vutukilaka dyambu ya mfunu yina, mpi yandi longaka balongoki na yandi na kusambaka nde: “Lolula beto bantu ya masumu, sambu beto mpi ke lolulaka bantu yonso yina ke salaka beto mbi.” (Matayo 6:​12, 14; Luka 11:⁠4) Ebuna, kaka bilumbu fyoti na ntwala ya lufwa na yandi, Yezu yikaka nde: “Ntangu nge me telama sambu na kusamba Nzambi, kana nge ke mona nde nge ke na mambu ti muntu ya nkaka, nge fweti lolula yandi, na mpila nde Tata na nge yina kele na zulu mpi kulolula nge.”​—⁠Marko 11:⁠25.

22, 23. Inki mutindu luzolo na beto ya kulolula kesimba luzingu na beto ya kekwisa?

²² Ee, bivuvu na beto ya kulanda kubaka ndolula ya Nzambi metala ntetentete luzolo yina beto mosi kele na yo ya kulolula bampangi na beto. Kana dikambu mosi mebasika na kati ya Bakristu, kudiyula mutindu yai: ‘Keti kubaka ndolula ya Nzambi meluta ve mfunu ya kusosa kumonisa nde mpangi ya bakala to ya nkento vandaka na foti na tumakambu ya fyotifyoti, to mambu ya kemonisa kukonda kukuka ya beto bantu?’ Nge mosi mezaba mvutu.

²³ Kansi, nki beto lenda sala kana dikambu yango kele ya nene kuluta tumakambu to mambi ya fyotifyoti ya lenda bwila beto yonso? Mpi nki ntangu beto lenda sadila ndongisila ya Yezu yina kele na Matayo 18:​15-18? Beto tatadila mambu yai na disolo ya kelanda.

[Noti na nsi ya lutiti]

Keti nge keyibuka?

◻ Inki mutindu Yehowa kepesaka beto mbandu ya kulanda na yina metala kulolula?

◻ Inki dyambu beto fwete yibukaka na yina metala bantu ya dibundu?

◻ Mbala mingi, nki beto fwete salaka kana tumakambu ya fyotifyoti mebasika?

◻ Kana yo kele mfunu, nki beto lenda sala sambu na kuvutula ngemba ti mpangi na beto?

[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 10]

Kana dikambu mebwila nge ti Mukristu yankaka, meka kubika yo luta; na nima ya bilumbu nge tamona nde yo takuma kadikambu ya mpamba