Beno vanda batangi ya kyese ya mukanda ya kusonga

“Kiese na muntu yina ke tanga mukanda yai na bantu yonso; kiese mpi na bantu yina ke wa nsangu yai ya Nzambi ntangu bo ke tanga yo, ti ke landaka mambu ya bo sonikaka na mukanda yai.” ​—⁠KUSONGA 1:⁠3.

1. Na kati ya nki mambu ntumwa Yoane vandaka ntangu yandi sonikaka mukanda ya Kusonga, mpi sambu na nki yandi sonikaka bambona-meso yai?

 “MONO mpangi na beno Yoane. . . . Bo tulaka mono na kisanga yai Patmosi, sambu mono vandaka kulonga mambu yina katukaka na Nzambi ti mambu yina ya kieleka ya Yesu zabisaka mono.” (Kusonga 1:⁠9) Ntumwa Yoane sonikaka mukanda ya Kusonga ntangu makambu ya mutindu yai vandaka kusalama. Ziku yandi tinaka na Patmosi na nsungi ya luyalu ya Domitien (81-96 ya T.B.), Ntotila ya Roma yina kukumisaka lusambu ya ntotila ngolo mpi yandi kumaka kupesa Bakristu mpasi. Ntangu yandi vandaka na Patmosi, Yoane kuzwaka bambona-meso mingi ya yandi sonikaka. Yandi sonikaka yo ve sambu na kupesa Bakristu boma, kansi sambu na kupesa bo kikesa, mpi kusyamisa bo na bampasi ya bo vandaka kumona mpi sambu na mambu yina tabwila bo na ntwala.​—⁠Bisalu 28:22; Kusonga 1:4; 2:​3, 9, 10, 13.

2. Sambu na nki mambu yina Yoane ti bampangi na yandi Bakristu kutanaka na yo kele mfunu sambu na Bakristu yina kezinga bubu yai?

² Makambu yina vandaka kusalama ntangu bo sonikaka mukanda yai ya Biblia kele mfunu mingi kibeni sambu na Bakristu ya kezinga bubu yai. Yoane vandaka kumona mpasi mingi sambu yandi vandaka mbangi ya Yehowa ti ya Mwana na Yandi, Kristu Yezu. Bo vandaka kumenga Yoane ti bampangi na yandi Bakristu mingi kibeni, sambu ata bo vandaka kusala ngolo sambu na kuvanda basitwaye ya mbote, bo lendaka kusala ve lusambu ya ntotila. (Luka 4:⁠8) Na bansi mingi bubu yai, Bakristu ya kyeleka kekutanaka ti mambu ya mutindu mosi. Na bansi yina, Leta muntu kevandaka ti nswa ya kutuba nki “mambu kele mbote ya mabundu lenda sala.” Na yau, bangogo yina kele na luyantiku ya mukanda ya Kusonga kepesa kikesa mpenza: “Kiese na muntu yina ke tanga mukanda yai na bantu yonso; kiese mpi na bantu yina ke wa nsangu yai ya Nzambi ntangu bo ke tanga yo, ti ke landaka mambu ya bo sonikaka na mukanda yai. Sambu ntangu ya mambu yai yonso zola kwisa kubwa, yo me kuma penepene.” (Kusonga 1:⁠3) Ya kyeleka, batangi ya bulemfu ti bayina ketangaka mukanda ya Kusonga ti dikebi yonso, lenda zwa kyese ya kyeleka mpi balusakumunu mingi.

3. Nani kele Nto ya Mambu yina bo songaka Yoane?

³ Nani mpenza kele Nto ya mukanda ya Kusonga, mpi banani yandi sadilaka sambu na kuzabisa yo? Verse ya ntete ketuba nde: “Mukanda yai ke songa mambu yina ya Yesu Kristo songaka mono Yoane. Nzambi songaka yo ntete na Yesu sambu yandi kuzabisa mpi bantu yina ke sadilaka Nzambi mambu yina ke kwisa kubwa na ntwala, me bika ntangu mingi ve. Kristo tindaka wanzio na yandi na mpila nde yandi kwisa kuzabisa mambu yina na mono.” (Kusonga 1:⁠1) Na bunkufi, beto lenda tuba nde Nto ya kyeleka ya mukanda ya Kusonga kele Yehowa Nzambi, yandi muntu kupesaka yo na Yezu, ebuna na nsadisa ya wanzio, Yezu zabisaka yo na Yoane. Kana beto tala mbote, beto kebakisa nde Yezu sadilaka mpi mpeve santu sambu na kuzabisa bansangu yango na mabundu mpi sambu na kupesa Yoane bambona-meso.​—⁠Kusonga 2:​7, 11, 17, 29; 3:​6, 13, 22; 4:2; 17:3; 21:10; fwanisa ti Bisalu 2:⁠33.

4. Nani Yehowa kesadilaka tii bubu yai sambu na kutwadisa bantu na yandi na ntoto?

⁴ Yehowa kelanda na kusadila Mwana na yandi, “mfumu ya Dibundu,” sambu na kulonga bansadi na yandi na zulu ya ntoto. (Efezo 5:23; Yezaya 54:13; Yoane 6:45) Yehowa kesadilaka mpi mpeve na yandi sambu na kulonga bantu na yandi. (Yoane 15:26; 1 Korinto 2:10) Kaka mutindu Yezu kusadilaka “Yoane” sambu na kuzabisa yandi mambu ya kimpeve sambu na mabundu ya mvu-nkama ya ntete, mutindu mosi mpi bubu yai, yandi kesadila “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” yina mesalama na “bampangi na yandi” yina kele awa na ntoto, sambu na kupesa ‘madya ya kimpeve na ntangu ya mbote’ na bampika na yandi ti bampangi na bo. (Matayo 24:​45-47, NW; Mt 25:40) Kyese na bantu yonso yina kebakisa Nto yina kepesaka ‘makabu yonso ya mbote’ ya beto kezwa bonso madya ya kimpeve ti nzila ya Yandi kesadila sambu na kupesa beto yo.​—⁠Yakobo 1:⁠17.

Mabundu yina Kristu ketwadisaka

5. (a) Na nki bo kefwanisa mabundu ya Bukristu ti bankengi na bo? (b) Ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, nki kima tasadisa beto na kuvanda na kyese?

⁵ Na bakapu ya luyantiku ya mukanda ya Kusonga, mabundu ya Bukristu bo mefwanisa yo na bima yina bo ketudilaka bamwinda. Bankengi na yo bo mefwanisa bo na bawanzio (binati-nsangu) to na bambwetete. (Kusonga 1:20) a Ntangu yandi vandaka kutuba mambu yina metala yandi mosi, Kristu zabisaka Yoane na kusonika nde: “Muntu yina me simba bambwetete nsambwadi na diboko na yandi ya kibakala, yina ke tambula na kati ya bima nsambwadi ya wolo ya bo ke tulaka bamwinda.” (Kusonga 2:⁠1) Bansangu nsambwadi yina bo metinda na mabundu ya Asie kemonisa nde na mvu-nkama ya ntete ya T.B., mabundu ti bankuluntu na yo vandaka ti mambu ya bo vandaka kusala mbote mpi ya bo vandaka kusala mbote ve. Yo kele mpi kiteso mosi bubu yai. Yo yina, beto tavanda na kyese mingi kibeni kana beto vila ve ata fyoti nde Kristu, yina kele Mfumu na beto, kele na kati ya mabundu. Yandi zaba mambu yonso ya ke na kusalama. Na ndinga ya kifwani, bankengi kele na “diboko na yandi ya kibakala,” disongidila nde, yandi muntu ketwadisa bo mpi bo tasamba sambu na mutindu ya bo kelangidila mabundu.​—⁠Bisalu 20:28; Baebreo 13:⁠17.

6. Inki kima kemonisa nde bankengi mpamba ve bantu tasamba na ntwala ya Kristu?

⁶ Kansi, beto takudikusa kana beto keyindula nde bankengi mpamba bantu tasamba na ntwala ya Kristu sambu na mambu ya bo kesalaka. Na kati ya bansangu ya Kristu, nsangu mosi ketuba nde: “Badibundu yonso ta zaba nde mono kele muntu yina kuzaba mabanza ya bantu ti luzolo na bo. Mono ta futa konso muntu na kiteso ya mambu yina ya yandi salaka.” (Kusonga 2:23) Yo kele lukebisu mpi kima mosi ya kepesa kikesa, sambu Kristu kuzaba mambu yina kele na ntima na beto. Yo kepesa kikesa sambu yo kendimisa beto nde Kristu kezaba nki bikesa beto kesalaka, mpi yandi tasakumuna beto kana beto kesala mbote kisalu na beto.​—⁠Marko 14:​6-9; Luka 21:​3, 4.

7. Inki kesonga nde Bakristu ya Filadelfia ‘kangaka ntima mutindu Yezu songaka bo’?

⁷ Na nsangu yina Kristu pesaka na mbanza ya Lida na Filadelfia, yandi nganinaka bo ve, kansi nsangu yango kele ti lusilu mosi ya fwete vanda mfunu mingi sambu na beto: “Mono songaka nge na kukanga ntima, ebuna nge mpi kangaka ntima; yo yina, mono mpi ta keba nge na mpila nde nge kumona mpasi ve na ntangu yina ya mpasi ta kwisa kubwila bantu yonso awa na nsi-ntoto sambu na kumeka bo.” (Kusonga 3:10) Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “Mono songaka nge na kukanga ntima,” lenda tendula mpi nde “nge simbaka mambu ya mono tubaka sambu na yina metala kukanga ntima.” Verse 8 kemonisa nde Bakristu yina vandaka na Filadelfia lemfukaka na mambu yina Kristu zabisaka bo, ye bo mosi mpi landaka ndongisila na yandi na kukanga ntima na kwikama yonso.​—⁠Matayo 10:22; Luka 21:⁠19.

8. (a) Inki lusilu Yezu pesaka na Bakristu ya Filadelfia? (b) ‘Ntangu ya mpasi’ kesimba banani bubu yai?

⁸ Yezu yikaka nde yandi tatanina bo na ‘ntangu ya mpasi.’ Beto kezaba ve kibeni nki mambu yina yonso kutendulaka sambu na Bakristu ya bwala yina. Ata mpasi yina Bakristu vandaka kumona kulembamaka fyoti na nima ya lufwa ya Domitien na 96 ya T.B., mupepe ya mpa ya kimbeni kuvutukaka dyaka na luyalu ya Trajan (98-117 ya T.B.). Ntembe kele ve nde yo natilaka bo dyaka mimekamu mingi. Kansi, ‘ntangu ya mpasi’ kelungana na “kilumbu ya Mfumu,” na “ntangu ya nsuka,” ya beto ke na kuzinga bubu yai. (Kusonga 1:10; Daniele 12:⁠4) Na nima ya Mvita ya Ntete ya Inza ya mvimba mpi na ntangu yo vandaka kusalama, Bakristu ya kupakulama na mpeve kumonaka mpasi mingi. Ata mpidina, ‘ntangu ya mpasi’ memana ntete ve. Yo mesimba “bantu yonso awa na nsi-ntoto,” nkutu ti bantu yina kele na kibuka ya nene , yina kele ti kivuvu ya kuguluka na ‘mpasi ya mingi.’ (Kusonga 3:10; 7:​9, 14) Beto tavanda na kyese mingi kana beto ‘lemfuka na mambu yina Yezu tubaka na yina metala kukanga ntima,’ ntangu yandi tubaka nde: “Muntu yina ta kanga ntima tii na nsuka, yandi ta guluka.”​—⁠Matayo 24:13.

Kulemfuka na kyese yonso na kimfumu ya Yehowa

9, 10. (a) Na nki mitindu mbona-meso ya kiti ya kimfumu ya Yehowa fwete simba ntima na beto? (b) Inki mutindu kutanga mukanda ya Kusonga lenda pesa beto kyese?

⁹ Mbona-meso ya kiti ya kimfumu ya Yehowa ti tribinale na yandi yina kele na zulu ya bo ketubila na bakapu 4 ti 5 ya mukanda ya Kusonga, fwete pusa beto na kumonisa luzitu mingi na Nzambi. Bangogo ya kukembila yina kekatuka kibeni na ntima ya bigangwa ya ngolo ya zulu kebasisa, fwete simba kibeni ntima na beto sambu bo kele na kyese na kulemfuka na Kimfumu ya mbote ya Yehowa. (Kusonga 4:​8-11) Mingungu na beto fwete wakana na kati ya bantu yina ketuba nde: “Lukumu, luzitu ti ngolo kuvanda mvula na mvula na muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu, ti na Mwana-dimeme!”​—⁠Kusonga 5:⁠13.

¹⁰ Kana beto tala mbote, yo kezo tuba nde beto fwete lemfuka na kyese yonso na luzolo ya Yehowa na mambu yonso. Ntumwa Polo sonikaka nde: “Na mambu yonso ya beno ke salaka ti ya beno ke tubaka, beno fweti sala yo na zina ya Mfumu Yesu, ntangu beno ke pesa Tata Nzambi mersi na zina ya Mfumu Yesu.” (Kolosai 3:17) Kana beto tanga mukanda ya Kusonga, yo tapesa beto mpenza kyese, mingimingi kana na mabanza mpi na nsi ya ntima na beto, beto kendima mpenza kimfumu ya Yehowa mpi kana beto kelanda luzolo na yandi na mambu yonso ya beto kesala na luzingu na beto.

11, 12. (a) Inki mutindu bo tanikisa inza ya Satana mpi kufwa yo? (b) Mutindu Kusonga kapu 7 kemonisa yo, banani ‘takuka na kutelama’ na ntangu yina?

¹¹ Kulemfuka na kyese yonso na kimfumu ya Yehowa kele kisina ya kyese sambu na konso muntu mpi sambu na bantu yonso ya inza ya mvimba. Ntama mingi ve kunikana ya nene ya kifwani ya ntoto tanikisa inza ya Satana banda na bisina na yo kibeni mpi kufwa yo. Bantu yina kebuyaka na kulemfuka na luyalu ya Kristu, yina kele Kimfumu ya zulu, tavanda ve ti kisika ya lutaninu; sambu yo kemonisaka nswa ya Nzambi ya muntu lenda buya ve ya kuvanda mfumu. Mbikudulu ketuba nde: “Bamfumu ya nene ya nsi-ntoto, bambuta, bamfumu ya basoda, bamvwama, bantu ya ngolo ti bantu yankaka yonso, ata bampika ata bampika ve, bo yonso kwendaka kubumbana na mabulu ya matadi ti na kati ya matadi yina kele na bangumba. Ebuna bo vandaka kutubila bangumba ti matadi nde: ‘Beno kwisa kubwila beto, beno bumba beto sambu muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu yandi kumona beto ve, sambu Mwana-dimeme mpi kuwila beto makasi ve. Kilumbu ya nene ya bo fweti wa makasi na bo me lunga, ebuna nani lenda nunga na kilumbu yina?’ ”​—⁠Kusonga 6:​12, 15-17.

¹² Sambu na kupesa mvutu na ngyufula yina, na kapu yina melanda, ntumwa Yoane ketubila kibuka ya nene , bayina mekatuka na mpasi ya nene, mpi “me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu ti na ntwala ya Mwana-dimeme.” (Kusonga 7:​9, 14, 15) Kutelama ya bo metelama na ntwala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi kesonga nde bo kendima yo mpi bo kelemfuka na kimfumu ya Yehowa na ntima yonso. Ebuna, Nzambi mpi mendima bo.

13. (a) Bantu mingi ya nsi-ntoto kesambilaka nki, mpi kidimbu yina bo kebaka na luse to na diboko na bo kele kifwani ya nki? (b) Ebuna, sambu na nki yo tavanda mfunu na kukanga ntima?

¹³ Kansi, kapu 13 ketuba nde bantu ya nsi ntoto yina yonso mebikala kesambila ngidika ya politiki ya Satana, ya bo kefwanisa na mbisi ya mfinda. Bo mebaka kidimbu na “ilungi na bo” to na “diboko” na bo, mpidina bo kemonisa nde bo kepesa maboko mpi bangindu na bo na ngidika yina. (Kusonga 13:​1-8, 16, 17) Ebuna, kapu 14 keyika nde: “Kana muntu kusamba mbisi yina ti kiteki na yandi, kana yandi baka kidimbu yina na ilungi na yandi to na diboko na yandi, yandi mosi ta nwa vinu ya makasi ya Nzambi, vinu yina ke na masa ve, yina ya Nzambi tulaka na dikopa ya makasi na yandi. . . . Yo yina bantu ya Nzambi yina ke landaka bansiku ya Nzambi ti ke tulaka ntima na Yesu, bo fweti kanga ntima.” (Kusonga 14:​9, 10, 12) Mutindu ntangu kekwenda, ngyufula ya beto fwete yula kele yai: Nani nge kepesaka maboko? Keti Yehowa ti kimfumu na yandi to inza ya politiki ya kevwezaka Nzambi mpi ya bo kefwanisa na mbisi ya makasi? Bantu yina tabaka ve kidimbu ya mbisi yina mpi bayina takanga ntima na kwikama yonso sambu na kulemfuka na kimfumu ya Yehowa tavanda na kyese.

14, 15. Inki nsangu mezenga mutindu mukanda ya Kusonga ketendula Armagedoni, mpi nki yo ketendula sambu na beto?

¹⁴ Bamfumu ya “ntoto ya mvimba” ke na kuvukana, bo keyilama sambu na kunwanisa Yehowa sambu na dikambu ya kimfumu. Nsuka ya mambu yai yonso tavanda Armagedoni, “bitumba ya kilumbu ya nene ya [Nzambi Nkwa Ngolo yonso].” (Kusonga 16:​14, 16) Dyambu mosi ya mfunu mesalama kaka na ntangu bo ketubila mutindu bamfumu ya ntoto kevukana sambu na kunwana ti Yehowa. Yezu yandi mosi mezenga mbona-meso sambu na kutuba nde: “Tala, mono ta kwisa bonso muyibi! Kiese na muntu yina ke kangulaka meso, ti ke kebaka bilele na yandi, sambu yandi kutambula kinkonga ve, yandi kumona nsoni ve na meso ya bantu yankaka.” (Kusonga 16:15) Yo keyibusa beto mambu ya bo vandaka kusala Balevi yina vandaka kukengila tempelo. Bo vandaka kukatula bo bilele mpi kuwisa bo nsoni na meso ya bantu yonso kana bo mekuta bo kelala na ntangu ya kukengila.

¹⁵ Dikambu ya bo kezo tuba awa kele pwelele: Kana beto kezola kubikala na luzingu na Armagedoni, beto fwete bikala meso ya kukanguka na kimpeve mpi kulunda bilele na beto ya kimpeve ya kifwani ya kemonisaka nde beto kele Bambangi ya kwikama ya Yehowa Nzambi. Yo tavanda mbote kana beto kuma ve bamolo na kimpeve mpi kana beto kevukana na kikesa yonso na kisalu ya kumwanga “Nsangu ya Mbote ya mvula na mvula” ya Kimfumu ya Nzambi yina ke na kuyala.​—⁠Kusonga 14:⁠6.

‘Kyese na muntu yina kelandaka mambu yai’

16. Sambu na nki bakapu ya nsuka ya mukanda ya Kusonga kele mpenza kikuma ya kuwila kyese?

¹⁶ Batangi ya kyese ya mukanda ya Kusonga tayangalala ntangu bo ketanga bakapu ya nsuka yina ketendula kivuvu na beto ya kyese yina kele zulu ya mpa ti ntoto ya mpa. Disongidila, luyalu ya mbote ya Kimfumu ya zulu yina keyala kimvuka ya mpa ya bantu. Mambu yina yonso tasalama sambu na kupesa lukumu na “Yehowa Nzambi Nkwa Ngolo Yonso.” (Kusonga 21:​22, NW) Na nsuka ya bambona-meso yina ya kitoko, wanzio yina vandaka kinati-nsangu tubaka na Yoane nde: “Mambu yai ya mono me tuba kele ya kieleka, nge lunga tula ntima na yo. Mfumu Nzambi yina ke pesaka Mpeve na yandi na baprofete na yandi, yandi tindaka wanzio na yandi sambu na kwisa kusonga na bantu yina ke sadilaka yandi mambu yina ta bwa kubika fyoti. . . . Kuwa, kubika fioti mono ke kwisa! Kiese na bantu yina ke landaka mambu ya Nzambi kele na mukanda yai!”​—⁠Kusonga 22:​6, 7.

17. (a) Kusonga 22:6 kendimisa beto nde nki dikambu tasalama? (b) Inki kima beto fwete kangudila meso sambu yo bwisa beto ve na mpongi?

¹⁷ Batangi ya kyese ya mukanda ya Kusonga tayibuka nde bangogo yai mefwanana na yina kele na luyantiku ya “mukanda.” (Kusonga 1:​1, 3) Bangogo yai kendimisa beto nde “mambu” yonso ya bo zabisaka na mukanda yai ya nsuka ya Biblia “[ke]zola kwisa kubwa, yo me kuma penepene.” Beto ke na kuzinga na ntangu mosi ya mepusana kibeni na nsuka, ntangu mambu ya nene ya bo tubaka na mukanda ya Kusonga fwete lungana ntama mingi ve mpi, yo talandana nswalu kibeni. Ata beto kemona bonso nde inza ya Satana kekuma kaka ngolo, yo lenda kusa beto ve na kulala mpongi. Mutangi yina kele meso ya kukangula tayibuka balukebisu yina bo mepesa na bansangu yina bo tindaka na mabundu sambanu ya Azia. Yandi tabuya mpi kubwa na mitambu ya mpusa ya ngolo ya bima ya kinsuni, na bisambu ya biteki, na mansoni, na badute, mpi na tubalusambu ti kulonga malongi ya luvunu.

18, 19. (a) Sambu na nki yo kelomba nde Yezu kukwisa, mpi nki kivuvu Yoane vandaka na yo beto mpi kele na yo? (b) Sambu na nki yo kelomba nde Yehowa ‘kukwisa’?

¹⁸ Na mukanda ya Kusonga, Yezu kezabisa mbala mingi nde: “Kubika fioti mono ke kwisa.” (Kusonga 2:16; 3:11; 22:​7, 20a) Yandi fwete kwisa sambu na kusambisa Babilone ya Nene, inza ya politiki ya Satana, ti bantu yonso ya kebuyaka kulemfuka na kimfumu ya Yehowa yina kemonana bubu yai na Kimfumu ya Mesia. Beto kevukisa bandinga na beto na ndinga ya ntumwa Yoane, ya kutubaka nde: “Yo vanda mpidina! Mfumu Yesu, kwisa!”​—⁠Kusonga 22:20b.

¹⁹ Yehowa yandi mosi ketuba nde: “Kuwa, kubika fioti mono ke kwisa! Mono ta kwisa ti bamatabisi yina ya mono ta pesa na konso muntu sambu na mambu ya yandi salaka.” (Kusonga 22:12) Na ntangu beto kekinga na kubaka matabisi ya kitoko ya luzingu ya kukonda nsuka na “zulu ya mpa” to na “ntoto ya mpa,” mutindu yandi silaka yo, bika beto vukana na kikesa yonso na kuzabisa bantu yonso ya ntima ya masonga nde: “ ‘Kwisa!’ Konso muntu yina ke na nzala ya masa, yandi kwisa. Konso muntu yina ke zola kunwa masa ya moyo, yandi baka yo ya mpamba.” (Kusonga 22:17) Bika bo yonso mpi kukuma batangi ya kyese ya mukanda ya kupemama ya Kusonga!

[Noti na nsi ya lutiti]

Mambu ya kuvutukila

◻ Banani Yehowa sadilaka sambu na kuzabisa mambu yina kele na mukanda ya Kusonga, mpi nki dyambu ya mfunu beto lenda longuka na yo?

◻ Sambu na nki beto fwete vanda na kyese na kutanga mambu yina bo sonikilaka mabundu nsambwadi ya Azia?

◻ Inki mutindu beto lenda vanda ve na kigonsa na ‘ntangu ya mpasi’?

◻ Inki mambote beto tabaka kana beto kelanda mambu yina kele na mukanda ya Kusonga?

[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 27]

Kyese na bayina kendimaka Nto ya bansangu ya kyese

 [Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Kyese na muntu yina kebikala meso ya kukangula