Bakristu Kevandaka na Kyese Mingi na Kusadila Bankaka

“Kiese ya kuluta mingi ke vandaka na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.”​—BISALU 20:35.

1. Inki ngindu ya mbi bantu kevandaka na yo bubu, mpi sambu na nki yo kele mbote ve?

 NA BILUMBU ya nsuka ya bamvu 1900, bantu vandaka kutuba mbala mingi nde “mono ntete.” Na kuta masonga, “mono ntete” kesonga kikalulu ya muntu yina kele bwimi mpi yina keyindulaka ve bantu yankaka. Yo kele kyeleka nde ata na mvu 2000, bangogo mono ntete kele dyaka na ngala. Mbala ikwa nge kewaka bangyufula bonso yai: “A ya munu ke wapi pana na kati?” to, “Inki yo tapesa munu?” Bangindu ya bwimi ya mutindu yai kepesaka ve kyese ata fyoti. Yo kewakana ve ata fyoti ti munsiku ya Yezu yina ketuba nde: “Kiese ya kuluta mingi ke vandaka na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.”​—Bisalu 20:35.

2. Sambu na nki bo ketubaka nde kupesa kenataka kyese?

² Keti yo kele kyeleka nde kupesa kenataka kyese mingi kuluta kubaka? Ee. Yindula Yehowa Nzambi. Yandi kele “nto ya moyo.” (Nkunga 36:10) Yandi kepesaka beto bima yonso yina beto kele na yo mfunu sambu beto vanda na kyese mpi kusala kisalu mbote. Ya kyeleka, yandi kele Nto ya “makabu yonso ya mbote mpenza.” (Yakobo 1:17) Yehowa, ‘Nzambi ya kiese,’ kekabaka ntangu yonso. (1 Timoteo 1:11) Yandi kezolaka bantu ya yandi salaka, mpi yandi mepesaka bo bima mingi kibeni. (Yoane 3:16) Beto baka mpi mbandu ya dibuta mosi. Kana nge kele kibuti, nge mezaba nde yo kelombaka bibansa mingi, to kupesa mbala mingi, sambu na kusansa mwana. Mpi bamvula mingi, mwana kezabaka ve nde nge kesalaka bibansa mingi sambu na yandi. Yandi kemonaka mambu yonso nde yo kele pete. Ata mpidina, yo kepesaka nge kyese na kumona mwana na nge keyela mbote mutindu nge kepesaka yandi bima yina yandi kele na yo mfunu kukonda bwimi. Sambu na nki? Sambu nge kezolaka yandi.

3. Sambu na nki kusadila Yehowa mpi bampangi na beto kele kima ya kyese?

³ Mutindu mosi mpi, lusambu ya kyeleka kezabanaka mpi sambu na kikalulu na yo ya kukaba yina kesalamaka na zola yonso. Sambu beto kezolaka Yehowa mpi beto kezolaka bampangi na beto ya beto kele ti bo lukwikilu mosi, yo kevandaka kyese na kusadila bo, na kudipesa sambu na bo. (Matayo 22:37-39) Konso muntu yina kesambilaka ti bangindu ya bwimi na ntu kevandaka na kyese mingi ve na nsuka. Kansi bantu yina kesadilaka kukonda bangindu ya bwimi, yina keyindulaka ntete nki bo lenda pesa kuluta yina bo lenda baka, bantu yina kevandaka na kyese mingi mpenza. Sambu na kubakisa mbote kyeleka yai, beto tadila mutindu Masonuku kesadilaka bangogo yankaka ya Biblia yina kewakanaka ti lusambu na beto. Beto tatubila bangogo tatu na kati ya bangogo yai na disolo yai ti na disolo yina talanda.

Kisalu yina Yezu kusadilaka bantu

4. Kusadila bantu yankaka kemonanaka nki mutindu na Kikristu?

⁴ Na Kigreki ya ntama, ngogo mosi ya mfunu yina  vandaka kuwakana ti lusambu kele lei·tour·giʹa, yina Traduction du monde nouveau kebalulaka nde “kusadila bantu.” Na Kikristu lei·tour·giʹa mebasisaka ngogo ya Kifalansa “liturgie.” * Kansi, bamisa yina bo kesalaka na Kikristu kele ve kisalu ya kyeleka ya bo kesadilaka bantu.

5, 6. (a) Inki kisalu bo vandaka kusadila bantu na Izraele, mpi nki mambote yo vandaka kunata? (b) Inki kisalu ya kuluta nene kuyingaka yina bo vandaka kusala na Izraele, mpi sambu na nki?

⁵ Ntumwa Polo kusadilaka ngogo mosi ya Kigreki yina kewakana ti lei·tour·giʹa ntangu yandi tubilaka banganga-Nzambi ya Izraele. Yandi tubaka nde: “Konso kilumbu, banganga-Nzambi yonso ke telamaka sambu na kusala kisalu na bo; konso ntangu bo ke pesaka kaka makabu ya mutindu mosi.” (Baebreo 10:11) Banganga-Nzambi ya dikanda ya Balevi vandaka kusadila bantu kisalu ya mfunu na Izraele. Bo vandaka kulonga Nsiku ya Nzambi mpi bo vandaka kupesa makabu yina vandaka kukatula masumu ya bantu. (2 Bansangu 15:3; Malashi 2:7) Ntangu banganga-Nzambi ti bantu yonso vandaka kuzitisa Nsiku ya Yehowa, dikanda vandaka na bikuma ya kuvanda na kyese.​—Kulonga 16:15.

⁶ Kusadila bantu kisalu na ntangu ya Nsiku vandaka dibaku mosi ya nene sambu na banganga-Nzambi ya Izraele. Kansi kisalu na bo kuvandaka dyaka na valere ve ntangu Nzambi kubuyaka bantu ya Izraele sambu na kukonda kwikama na bo. (Matayo 21:43) Yehowa kuyidikaka kima mosi ya kuluta nene, kisalu yina Yezu kusadilaka bantu, disongidila kisalu ya Nganga-Nzambi ya kuluta Nene. Sambu na yina metala Yezu, beto ketanga mutindu yai: “Yandi ke zingaka mvula na mvula ebuna kisalu na yandi ya kinganga-Nzambi yo lenda mana ve. Yo yina yandi lenda gulusa mpenza bantu yonso yina ke kwendaka penepene na Nzambi na ngolo na yandi, sambu yandi ke zingaka mvula na mvula sambu na kusambila beto na Nzambi.”​—Baebreo 7:24, 25.

7. Sambu na nki kisalu ya Yezu kesadila bantu kenata mambote yina lunga kufwanana ve ata na kima yankaka?

⁷ Yezu kelanda na kusala kisalu ya kinganga-Nzambi kimakulu, yandi tavanda ve na bantu yina tayinga yandi. Yo yina, yandi mpamba muntu lenda gulusa bantu kimakulu. Yandi kesadila bantu kisalu yina mefwanana ve ata ti kisalu yankaka, na tempelo ya mesalamaka ve na bantu, kansi na tempelo ya kifwani, disongidila mambu yina Yehowa kuyidikaka sambu na lusambu na yandi yina kuyantikaka na mvu 29 ya T.B. Ntangu yai, Yezu kesala na Kisika ya Kuluta Santu ya tempelo yango, na zulu. Yandi “[kele nsadi yina kesadila bantu, NW] [lei·tour·gosʹ] na kisika ya kuluta [santu, NW], disongidila nde na kati ya nzo ya ntenta ya kieleka ya bantu salaka ve, kansi ya Mfumu Nzambi salaka.” (Baebreo 8:2; 9:11, 12) Ata yandi kele na kisika mosi ya nene, yandi kele kaka muntu ya “kesadila bantu.” Yandi kesadila kiyeka na yandi ya nene sambu na kupesa, kansi sambu na kubaka ve. Ebuna ntangu yandi kepesaka mutindu yina yo kenatilaka yandi kyese. Yo kele na kati ya “kiese yina vandaka kuvingila yandi” mpi yina kupesaka yandi kikesa ya kukanga ntima na ntangu yandi vandaka na ntoto.​—Baebreo 12:2.

8. Inki mutindu Yezu kusalaka kisalu mosi yina kuyingaka kuwakana ya Nsiku?

⁸ Kisalu yina Yezu kesadila bantu kemonana na mutindu yankaka dyaka. Polo kusonikaka nde: “Nzambi me pesa Yesu kisalu mosi ya kuluta kisalu ya banganga-Nzambi. Sambu Yesu muntu vukisaka Nzambi ti bantu na kuwakana mosi ya kuluta mbote, ntangu Nzambi silaka lusilu ya kuluta mbote.” (Baebreo 8:6) Moize kele muntu ya Nzambi kusadilaka sambu na kusala kuwakana yina kusadisaka bantu ya Izraele na kuvanda na kinduku ti Yehowa. (Kubasika 19:4, 5) Yezu muntu kusalaka kuwakana ya mpa, yina kupesaka nzila nde dikanda ya mpa kubutuka, “Israele ya Nzambi,” yina mesalama na Bakristu ya kupakulama na mpeve mpi yina mekatuka na makanda mingi. (Galatia 6:16; Baebreo 8:8, 13; Kusonga 5:9, 10) Yandi sadilaka bantu kisalu mosi ya nene mpenza! Beto kele na kyese mingi na kuzaba Yezu, muntu ya kesadilaka bantu mpi na nsadisa na yandi beto lenda sala lusambu yina Yehowa lenda ndima!​—Yoane 14:6.

Bakristu mpi kesadila bantu

9, 10. Tanga mwa bisalu yina Bakristu kesadilaka bantu.

⁹ Muntu ata mosi ve kesadilaka bantu yankaka kisalu ya nene ya meluta yina ya Yezu. Kansi, ntangu Bakristu ya kupakulama kebakaka matabisi na bo na zulu, bo kebakaka kisika na bo penepene na Yezu mpi bo kesadilaka bantu kumosi ti yandi bonso bantotila mpi banganga-Nzambi na zulu. (Kusonga 20:6; 22:1-5) Kansi, Bakristu yina kele na ntoto kesadilaka mpi bantu yankaka, mpi bo kevandaka na kyese na kusala yo. Mu mbandu, ntangu nzala kukotaka na Palestine, ntumwa Polo kukwendaka ti bima yina bampangi ya  Eropa kupesaka sambu na kufyotuna mpasi ya Bayuda yina kuvandaka Bakristu na Yudea. Yina vandaka kusadila bantu yankaka kisalu. (Roma 15:27; 2 Korinto 9:12) Bubu yai, Bakristu kele na kyese ya kusala kisalu ya mutindu mosi, na mpila bo kepesaka lusadisu kukonda kusukinina na ntangu mpasi kebwilaka bampangi na bo, to bisumbula kebwilaka bo, to bampasi ya mitindu yankaka.​—Bingana 14:21.

¹⁰ Polo kutubilaka kisalu yankaka ya kusadila bantu ntangu yandi sonikaka nde: “Ziku menga na mono, disongidila nde moyo na mono, yo ta panzana bonso makabu na zulu ya lukwikilu na beno yina ya beno ke pesaka makabu na Nzambi. Kana yo kuvanda mpidina, mono ta vanda na kiese, mono ta zola mpi nde beno yonso kuvanda na kiese ti mono.” (Filipi 2:17) Polo kusadilaka bantu ya Filipi na zola mpi na kikesa yonso. Kisalu ya mutindu mosi ke na kusalama bubu yai, mingimingi na Bakristu ya kupakulama, bayina kesalaka bonso “mpika ya kwikama mpi ya mayele,” na mpila bo kepesaka madya ya kimpeve na ntangu ya mbote. (Matayo 24:45-47, NW) Dyaka, bo yonso na kimvuka, kele “banganga-Nzambi [ya santu],” yina bo mepesaka “kisalu ya kupesaka Nzambi makabu ya kimpeve. Yo ta pesa yandi kiese kana [bo] pesa yandi yo na zina ya Yesu Kristo” mpi sambu bo “zabisa bantu nsangu ya mambu ya nene ya yandi salaka. Yandi solaka [bo] mpi sambu [bo] katuka na mpimpa, [bo] temuka na mwini na yandi ya kuyituka.” (1 Piere 2:5, 9) Bonso Polo, bo kevandaka na kyese sambu na bisalu yina ata na ntangu bo kepanzaka ‘menga na bo’ sambu bo kelungisaka mikumba na bo. Ebuna bampangi na bo “mameme ya nkaka” kevukanaka na bo mpi kesadisaka bo na kisalu yai ya kusonga bantu mambu yina metala Yehowa ti balukanu na yandi. * (Yoane 10:16; Matayo 24:14) Yai kele kisalu mosi ya nene mpi ya kyese kibeni ya bo kesala!​—Nkunga 107:21, 22.

Sala kisalu ya santu

11. Inki mutindu profete ya nkento Ana kupesaka mbandu ya mbote sambu na Bakristu yonso?

¹¹ Ngogo yankaka ya Kigreki ya kewakana ti lusambu na beto kele la·treiʹa, yina Traduction du monde nouveau kebalulaka nde “kisalu ya santu.” Kisalu ya santu kewakana ti mambu ya beto kesalaka ya kemonisaka nde beto kesamba. Mu mbandu, Biblia ketubila Ana yina vandaka mufwidi mpi profete ya nkento yina kuvandaka na bamvula 84, nde “yandi vandaka konso ntangu na Nzo-Nzambi. Kuna, yandi vandaka [kusala kisalu ya santu, NW (ngogo ya Kigreki ya kewakana ti ngogo la·treiʹa)] mpimpa ti mwini. Mbala mingi yandi vandaka kusamba Nzambi, yandi vandaka mpi kubuya kudia sambu na kusamba yandi.” (Luka 2:36, 37) Ana vandaka kulemba ve na kusadila Yehowa. Yandi kele mbandu mosi ya mbote sambu na beto yonso, baleke ti bambuta, babakala ti bankento. Kaka mutindu Ana vandaka kusamba Yehowa na dikebi yonso, mpi vandaka kusamba yandi mbala na mbala na tempelo, kusamba ti kukwenda na balukutakanu kele na kati ya kisalu na beto ya santu.​—Roma 12:12; Baebreo 10:24, 25.

12. Inki kele kidimbu ya nene ya kemonisaka kisalu na beto ya santu, mpi nki mutindu yo kele mpi kisalu ya beto kesadila bantu?

¹² Ntumwa Polo kutubilaka kidimbu ya nene ya kisalu na beto ya santu ntangu yandi sonikaka nde: “Nzambi yina ya mono ke sadilaka na ntima na mono yonso, ntangu mono ke zabisaka Nsangu ya Mbote sambu na Mwana na yandi, yandi lenda songa nde mambu ya mono ke tubaka kele ya kieleka. Yandi zaba nde mono ke yindulaka beno ntangu yonso, konso ntangu ya mono ke sambaka yandi.” (Roma 1:9, 10) Ya kyeleka, kulonga nsangu ya mbote kele kaka ve kisalu ya beto kesadilaka bantu yina kewaka yo kansi yo kele mpi mutindu ya kusambila Yehowa Nzambi. Ata bantu kundima na kuwa beto to ve, kisalu ya kulonga kele kisalu ya santu ya beto kesadilaka Yehowa. Ntembe kele ve nde kikesa ya beto kesalaka na kuzabisa bantu yankaka bikalulu ya kitoko ti balukanu ya mbote ya Tata na beto ya zulu ya kezolaka beto, yo kepesaka beto kyese mingi.​—Nkunga 71:23.

 Na nki kisika beto kesalaka kisalu ya santu?

13. Inki kivuvu bantu yina kesala kisalu ya santu na kibansala ya kati ya tempelo ya kimpeve ya Yehowa kele na yo, mpi banani ke na kyese ti bo?

¹³ Polo kusonikilaka Bakristu ya kupakulama nde: “Sambu beto ke baka kimfumu yina ke nikanaka ve. Beto sadila Nzambi na luzitu ti na boma, na nzila yina ta pesa yandi kiese, sambu na kusonga mersi na beto.” (Baebreo 12:28) Sambu bo kekingaka na ntima mosi na kubaka Kimfumu, bapakulami kenikanaka ve na lukwikilu na bo na ntangu bo kesambilaka Muntu ya Kuluta Zulu. Bo lenda sadila yandi kisalu ya santu kaka na kisika ya Santu mpi na kibansala ya tempelo ya kimpeve ya Yehowa, mpi bo kekinga na mpusa yonso ntangu bo tasala kisika mosi ti Yezu na Kisika ya Kuluta Santu, na zulu kibeni. Bampangi na bo, disongidila kimvuka ya mameme yankaka, ke na kyese kumosi ti bo sambu na kivuvu na bo ya nene.​—Baebreo 6:19, 20; 10:19-22.

14. Inki mutindu kibuka ya nene kebaka mambote ya kisalu yina Yezu kesadila bantu?

¹⁴ Ebuna, inki beto lenda tuba sambu na mameme ya nkaka, na nki kisika bo kesala? Mutindu ntumwa Yoane kumonaka na ntwala, kibuka na bo mosi ya nene mebasikaka na bilumbu yai ya nsuka, mpi “bo yobisaka bamvwela na bo, bo kumisaka yo mpembe na menga ya Mwana-dimeme.” (Kusonga 7:14) Yo ketendula nde, bonso bampangi na bo bapakulami, bo ketula lukwikilu na kisalu yina Yezu kusadilaka bantu, yina ya kupesa luzingu na yandi ya kukuka sambu na mambote ya bantu. Mameme yankaka mpi tabaka mambote ya kisalu ya Yezu na mpila bo ‘kelanda bansiku ya bo wakanaka ti yandi [Yehowa].’ (Yezaya 56:6) Yo ketendula ve nde bo kele na kati ya kuwakana ya mpa, kansi bo kelanda yo na mpila bo kelemfuka na bansiku na yo mpi bo kesala mambu yina kesalama na nsadisa na yo. Bo kevukana na Izraele ya Nzambi, bo kedya na mesa mosi ya kimpeve mpi bo kesala kumosi ti bantu ya Izraele yango, bo kekumisa Nzambi na meso ya bantu yonso mpi bo kepesa yandi makabu ya kimpeve yina kepesaka yandi kyese.​—Baebreo 13:15.

15. Na nki kisika kibuka ya nene kesadila kisalu ya santu, mpi nki mutindu kisalu yai ya kele lusakumunu kesimba ntima na bo?

¹⁵ Yo yina, bo kemona kibuka ya nene “me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu ti na ntwala  ya Mwana-dimeme. Bo me lwata bamvwela ya mpembe.” Dyaka, “bo me telama na ntwala ya kiti ya kimfumu ya Nzambi, bo ke sadilaka Nzambi [kisalu ya santu, NW] mpimpa ti mwini na nzo na yandi. Muntu yina me vanda na kiti ya kimfumu ta keba bo.” (Kusonga 7:9, 15) Na Izraele, bantu ya makanda yina kubalulaka ntima vandaka kusambila na kibansala ya nganda ya tempelo ya Salomo. Mutindu mosi mpi, kibuka ya nene kesambila Yehowa na kibansala ya nganda ya tempelo ya kimpeve. Bo kele na kyese na kusadila yandi na kisika yina. (Nkunga 122:1) Ata na ntangu muntu ya nsuka na ndonga ya bapakulami tabaka kisika na yandi na zulu, bo talanda na kusadila Yehowa kisalu ya santu bonso bantu na yandi.​—Kusonga 21:3.

Kisalu ya santu yina Nzambi kendimaka ve

16. Inki balukebisu bo kepesa sambu na yina metala kisalu ya santu?

¹⁶ Na bilumbu ya Izraele ya ntama, bo vandaka kuzitisa bansiku ya Yehowa ntangu bo vandaka kusala kisalu ya santu. (Kubasika 30:9; Levi 10:1, 2) Mutindu mosi mpi bubu yai, mambu kele mingi ya bo kelomba beto na kuzitisa kana beto kezola nde Yehowa kundima kisalu na beto ya santu. Yo yina Polo kusonikilaka bantu ya Kolose nde: “Beto ke bika ve na kusamba Nzambi sambu na beno. Beto ke lombaka yandi nde yandi kusonga beno luzolo na yandi mbote-mbote, beno kuvanda na mayele yonso, beno kuzaba mpi mbote-mbote mambu yina ya Mpeve-Santu ke zabisaka beno. Mpidina, beno ta mona mpila ya kuzinga mutindu [Yehowa] ke zolaka ti kupesa yandi kiese na mambu yonso. Beno ta salaka mambu ya mbote ya mutindu na mutindu, ebuna beno ta zabaka Nzambi diaka mingi.” (Kolosai 1:9, 10) Beto ve bantu fwete tuba mutindu ya mbote ya kusambila Nzambi. Kansi bima ya mfunu ya lenda sadisa beto kele nzayilu ya sikisiki ya Masonuku, mayele ya kubakisa mambu ya kimpeve, ti mayele yina kekatukaka na Nzambi. Kana ve, mambu yonso ya beto tasala tavanda mpamba.

17. (a) Inki mutindu kisalu ya santu kubebaka na bilumbu ya Moize? (b) Inki mutindu muntu lenda bebisa kisalu ya santu bubu yai?

¹⁷ Yibuka bantu ya Izraele na bilumbu ya Moize. Beto ketanga: “Nzambi talaka bo diaka ve, yandi bikisaka bo na kusamba bambwetete.” (Bisalu 7:42) Bantu ya Izraele yina kumonaka mambu ya nene yina Yehowa kusadilaka bo. Kansi, bo yantikaka kusamba banzambi yankaka ntangu bo monaka nde yo tanatila bo mambote. Bo vandaka na kwikama ve, ebuna kana beto kezola nde Nzambi kundima kisalu na beto ya santu, beto fwete vanda na kwikama. (Nkunga 18:25) Ya kyeleka, bubu yai bantu mingi ve kebikaka Yehowa sambu na kwenda kusambila bambwetete to bana ya ngombe ya bo mesala na wolo, kansi lusambu ya biteki kele ya mitindu mingi. Yezu kukebisaka beto na kukonda kusadila “Kimvwama,” mpi Polo kubingaka nzala ya kuvanda na konso kima yina nde yo kele kusamba biteki. (Matayo 6:24; Kolosai 3:5) Satana kekudimonaka nde yandi kele nzambi. (2 Korinto 4:4) Lusambu ya biteki ya mitindu yai mepanzanaka mingi mpi yo kele mutambu ya ngolo. Mu mbandu, yindula muntu mosi ya ketubaka nde yandi kelandaka Yezu kansi lukanu na yandi kele ya kukuma mvwama to yandi ketulaka ntima kaka na yandi mosi ti na bangindu na yandi mosi. Nani kibeni yandi kesadila? Keti yandi  meswaswana ti Bayuda ya ntangu ya Yezaya yina kuzengaka na zina ya Yehowa kansi yina vandaka kusala mambu ya nene na biteki ya mvindu?​—Yezaya 48:1, 5.

18. Inki mutindu bantu kusalaka kisalu ya santu na mutindu mosi ya mbi na ntangu ya ntama mpi bubu yai?

¹⁸ Yezu kukebisaka dyaka Bakristu mutindu yai: “Bilumbu ke kwisa, bantu yina ta fwa beno, bo ta yindula nde kana bo fwa beno, bo ke sadila Nzambi.” (Yoane 16:2) Ntembe kele ve nde Saule yina kukumaka ntumwa Polo, vandaka kuyindula nde yandi vandaka kusadila Nzambi ntangu yandi ‘ndimaka nde bo fwa Etiene’ mpi ntangu yandi ‘vandaka kumonisa balongoki ya Mfumu mpasi nde yandi tafwa bo.’ (Bisalu 8:1; 9:1) Bubu yai, bantu yankaka kebasisa mavanga ya kufwa bantu yina kele ve bantu ya bikanda na bo mpi kufwa bantu mingi na mbala mosi ketubaka nde bo kesambila Nzambi. Bantu mingi ketubaka nde bo kesadilaka Nzambi, kansi na kuta masonga, bo kesambilaka mpenza banzambi yina kelongaka bo na kuzola mingi insi na bo, kikanda, mavimpi, bo mosi, to banzambi ya mutindu yankaka.

19. (a) Inki mutindu beto kemonaka kisalu na beto ya santu? (b) Kisalu ya santu ya nki mutindu tapesa beto kyese?

¹⁹ Yezu kutubaka nde: “Nge fweti samba Mfumu Nzambi, Nzambi na nge. Kaka yandi mpamba nge fweti samba.” (Matayo 4:10) Yandi vandaka kusonga Satana, kansi yo kele mfunu nde beto yonso kulanda bangogo na yandi! Kusadila Mfumu ya Ntoto ya mvimba kisalu ya santu kele dibaku mosi ya nene mpi ya kepesa boma. Ebuna nki beto lenda tuba sambu na yina metala kusala kisalu yina kewakana ti lusambu na beto? Kusala kisalu yai sambu na mambote ya bampangi na beto kepesaka beto kyese mingi. (Nkunga 41:1, 2; 59:16) Kansi, kisalu ya mutindu yai kepesaka kyese kaka kana beto kesala yo na ntima ya mvimba mpi na mutindu mosi ya mbote. Banani mpenza kesambilaka Nzambi na mutindu mosi ya mbote? Yehowa kendimaka kisalu ya santu ya banani? Beto tapesa mvutu na bangyufula yai kana beto tadila ngogo ya tatu ya Biblia yina kewakana ti lusambu na beto. Beto tasala yo na disolo yina melanda.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Inki Mutindu Nge Tavutula?

• Inki kisalu ya nene Yezu kusadilaka bantu?

• Inki kisalu Bakristu kesadilaka bantu yankaka?

• Inki kisalu ya santu Bakristu kesalaka, mpi na wapi bo kesadilaka yo?

• Kana beto kezola nde Nzambi kundima kisalu na beto ya santu nki beto fwete vanda na yo?

[Bangiufula ya disolo ya kulonguka]

[Kifwanisu ya kele na lutiti 8]

Bibuti kevandaka na kyese mingi na kukaba

[Kifwanisu ya kele na lutiti 11]

Bakristu kesalaka kisalu ya santu ntangu bo kesadisaka bantu yankaka mpi ntangu bo kelongaka nsangu ya mbote

[Kifwanisu ya kele na lutiti 12]

Beto kele na mfunu ya nzayilu ya sikisiki ti mayele ya kubakisa mambu kana beto kezola nde Nzambi kundima kisalu na beto ya santu